Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Molla Məhəmmədbağır Hacı Molla Mehdi oğlu Qazızadə (? – 27 iyun 1910) — İrəvan quberniya Ruhani Məclisinin rəisi, qazı, pedaqoq.
| Axund Molla Məhəmmədbağır Qazızadə | |
|---|---|
| Molla Məhəmmədbağır Hacı Molla Mehdi oğlu Qazızadə | |
 | |
İrəvan müsəlmanlarının III rəisi | |
| 1892 – 1910 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | İrəvan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İrəvan |
| Fəaliyyəti | pedaqoq, üləma, qazı |
Həyatı
Molla Məhəmmədbağır Hacı Molla Mehdi oğlu Qazızadə İrəvan şəhərində anadan olmuşdu.İbtidai təhsilini əvvəlcə atası , sonra dini mədrəsədə almışdı. Müqəddəs Nəcəf şəhərinə yollanmış, dini hövzədə ali təhsilə yiyələnmişdi. O zaman Nəcəf şəhəri regionda elm və bilik mərkəzi hesab edilirdi. On il bu yüksək elmi-dini mərkəzdə öz biliklərini təkmilləşdirərək, müxtəlif İslam elmlərini əxz etmişdi.
Molla Məhəmmədbağır Qazızadə ərəb dilinin qrammatikasına çox dərindən yiyələnmiş, qədim və müasir riyaziyyat sahəsində müvəffəqiyyətlər qazanmışdı.
Molla Məhəmmədbağır Qazızadə Zaqafqaziya ruhani idarəsində imtahan vermiş, axund ünvanı almışdı.
Molla Məhəmmədbağır Qazızadə uzun müddət İrəvan quberniya ruhani məclisinin üzvü olmuşdu.
O, din alimlərinin böyüklərindən olub fiqh, , hədis, rical, nücum, riyaziyyat, ilahiyyat elmləri, ədəbiyyat və şeirdə dərin biliyə və məharətə sahib idi.
Molla Məhəmmədbağır Qazızadə İrəvan Quberniya Ruhani Məclisində Abbasqulu Sultanhüseynbəyov, , Molla Abdulla Qazızadə, , Pənah xan Makinski, , , , , , Mehdi bəy Sultanov və digərləri ilə çiyin-çiyinə çalışmışdı.
Pedoqoji fəaliyyəti
Molla Məhəmmədbağır Qazızadə pedoqoji fəaliyyətlə də məşğul idi.
İrəvan Müəllimlər Seminariyası 1881-ci ildə açılmış, 69 şagirdi olmuş, direktoru Stepan Suşevskiy, Q.Qənbərov, Məhəmmədbağır Qazızadə, Mixail Klopov hüquq, Azərbaycan dili, rus dili və ədəbiyyatı və başqa fənlərdən dərs demişlər.
XIX əsrin sonlarına doğru İrəvanda yeni məktəblər açılır, şəhərin teatr həvəskarları tez-tez tamaşalar göstərirdilər. “Rus-Azərbaycan” qız məktəbləri əhalinin rəğbətini qazanmışdı. Məktəbin müdiri Haşım bəy Nərimanbəyov, Irəvan gimnaziyasının müəllimlərindən İsmayıl bəy Şəfibəyov, İrəvan Müəllimlər Seminariyasının Azərbaycan dili müəllimi Rəhim Xəlilov, Mirzə Məmmədvəli Qəmərlinski, Axund Məmmədbağır Qazızadə və b.-nın bu sahədəki xidmətləri unudulmazdır.
Axund Məhəmmədbağır Qazızadənin evində yerləşən ikisinifli rus-tatar (Azərbaycan) qızlar məktəbinin himayəçisi knyagina Yelena Çaqodaeva (İrəvan quberniyasının vise-qubernatoru knyaz Aleksey Çaqodayevin arvadı), müdiri Antonina Kalinina, müəllimi Pxakadze, şəriət müəllimi olmuşdur.
Molla Məhəmmədbağır Qazızadə ilə eyni dövrdə maarif və mədəniyyətin yayılmasında hər cür məşəqqətlərə sinə gərən Mirzə Qədim İrəvani, İsa Sultan, Əbülfət və Məhəmməd Şahtaxtinskilər, Fazil İrəvani, Firudin bəy Köçərli, , Cəlil Məmmədquluzadə, Eynəli bəy Sultanov, Mirzə Məmmədvəli Qəmərlinski, Haşım bəy Vəzirov, , Cabbar Əsgərzadə, Mir Məhəmməd Fətullayev, kimi çoxsaylı ziyalılar üzərlərinə düşən missiyanı şərəflə doğruldurdular.
İrəvan progimnaziyasının hazırlıq sinfinin müəllimi olmuş Stepan Zelinskinin (milliyyətcə erməni idi) “Qafqazın ərazi və tayfalarının təsviri materialları məcmuəsi”ində dərc etdirdiyi “İrəvan şəhəri” məqaləsində göstərir ki, 1880-ci ildə İrəvan şəhərindəki məscidlərdə 153 şagird təhsil alırdı ki, onların təlimi ilə 8 müəllim məşğul olur. S.Zelinski yazır ki, bundan əlavə, İrəvanda ali dini müsəlman məktəbi fəaliyyət göstərir və orada tələbələrdən təhsil haqqı alınmır, əksinə təhsildə müvəffəqiyyətlərindən asılı olaraq məscid onlara 3 rubldan 10 rubladək mükafat verir. Müəllif ali dini müsəlman məktəbində əksəriyyətinin kəndlərdən gələnlərdən ibarət olduğunu, hər il 60-a qədər tələbənin təhsil aldığını, tam kursu bitirdikdən sonra onlara axund rütbəsi verildiyini və əmmamə daşımaq səlahiyyətinə malik olduqlarını yazır. S.Zelinski ali dini məktəbin hansı məscidin nəzdində fəaliyyət göstərdiyini yazmasa da, belə güman etmək olar ki, həmin məktəb şəhərin baş məscidi olan Cümə və yaxud Hüseynəli xan məscidinin nəzdində fəaliyyət göstərmişdir.
Ailəsi
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, İrəvan Quberniya Ruhani Məclisi və məşhur din xadimləri, "Soy" еlmi-kütləvi dərgi, 2011, №3, səh.23-32.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Fərrux Rüstəmov. İrəvan Müəllimlər Seminariyası və onun məzunları (PDF). Bakı: Elm və təhsil. 2022. səh. 133. ISBN .
- Ziyəddin Məhərrəmov, "İrəvanda məktəbdarlıq və maarifçilik", Bakı, Nurlan nəşriyyatı, 2010. səh.32.
- Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа” (СМОМПК). Тифлис, 1881, Вып. I, отд. I, с.44.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Molla Mehemmedbagir Haci Molla Mehdi oglu Qazizade 27 iyun 1910 Irevan quberniya Ruhani Meclisinin reisi qazi pedaqoq Axund Molla Mehemmedbagir QazizadeMolla Mehemmedbagir Haci Molla Mehdi oglu QazizadeIrevan muselmanlarinin III reisi1892 1910Sexsi melumatlarDogum yeri IrevanVefat tarixi 27 iyun 1910Vefat yeri IrevanFealiyyeti pedaqoq ulema qaziHeyatiMolla Mehemmedbagir Haci Molla Mehdi oglu Qazizade Irevan seherinde anadan olmusdu Ibtidai tehsilini evvelce atasi sonra dini medresede almisdi Muqeddes Necef seherine yollanmis dini hovzede ali tehsile yiyelenmisdi O zaman Necef seheri regionda elm ve bilik merkezi hesab edilirdi On il bu yuksek elmi dini merkezde oz biliklerini tekmillesdirerek muxtelif Islam elmlerini exz etmisdi Molla Mehemmedbagir Qazizade ereb dilinin qrammatikasina cox derinden yiyelenmis qedim ve muasir riyaziyyat sahesinde muveffeqiyyetler qazanmisdi Molla Mehemmedbagir Qazizade Zaqafqaziya ruhani idaresinde imtahan vermis axund unvani almisdi Molla Mehemmedbagir Qazizade uzun muddet Irevan quberniya ruhani meclisinin uzvu olmusdu O din alimlerinin boyuklerinden olub fiqh hedis rical nucum riyaziyyat ilahiyyat elmleri edebiyyat ve seirde derin biliye ve meharete sahib idi Molla Mehemmedbagir Qazizade Irevan Quberniya Ruhani Meclisinde Abbasqulu Sultanhuseynbeyov Molla Abdulla Qazizade Penah xan Makinski Mehdi bey Sultanov ve digerleri ile ciyin ciyine calismisdi Pedoqoji fealiyyeti Molla Mehemmedbagir Qazizade pedoqoji fealiyyetle de mesgul idi Irevan Muellimler Seminariyasi 1881 ci ilde acilmis 69 sagirdi olmus direktoru Stepan Susevskiy Q Qenberov Mehemmedbagir Qazizade Mixail Klopov huquq Azerbaycan dili rus dili ve edebiyyati ve basqa fenlerden ders demisler XIX esrin sonlarina dogru Irevanda yeni mektebler acilir seherin teatr heveskarlari tez tez tamasalar gosterirdiler Rus Azerbaycan qiz mektebleri ehalinin regbetini qazanmisdi Mektebin mudiri Hasim bey Nerimanbeyov Irevan gimnaziyasinin muellimlerinden Ismayil bey Sefibeyov Irevan Muellimler Seminariyasinin Azerbaycan dili muellimi Rehim Xelilov Mirze Memmedveli Qemerlinski Axund Memmedbagir Qazizade ve b nin bu sahedeki xidmetleri unudulmazdir Axund Mehemmedbagir Qazizadenin evinde yerlesen ikisinifli rus tatar Azerbaycan qizlar mektebinin himayecisi knyagina Yelena Caqodaeva Irevan quberniyasinin vise qubernatoru knyaz Aleksey Caqodayevin arvadi mudiri Antonina Kalinina muellimi Pxakadze seriet muellimi olmusdur Molla Mehemmedbagir Qazizade ile eyni dovrde maarif ve medeniyyetin yayilmasinda her cur meseqqetlere sine geren Mirze Qedim Irevani Isa Sultan Ebulfet ve Mehemmed Sahtaxtinskiler Fazil Irevani Firudin bey Kocerli Celil Memmedquluzade Eyneli bey Sultanov Mirze Memmedveli Qemerlinski Hasim bey Vezirov Cabbar Esgerzade Mir Mehemmed Fetullayev kimi coxsayli ziyalilar uzerlerine dusen missiyani serefle dogruldurdular Irevan progimnaziyasinin hazirliq sinfinin muellimi olmus Stepan Zelinskinin milliyyetce ermeni idi Qafqazin erazi ve tayfalarinin tesviri materiallari mecmuesi inde derc etdirdiyi Irevan seheri meqalesinde gosterir ki 1880 ci ilde Irevan seherindeki mescidlerde 153 sagird tehsil alirdi ki onlarin telimi ile 8 muellim mesgul olur S Zelinski yazir ki bundan elave Irevanda ali dini muselman mektebi fealiyyet gosterir ve orada telebelerden tehsil haqqi alinmir eksine tehsilde muveffeqiyyetlerinden asili olaraq mescid onlara 3 rubldan 10 rubladek mukafat verir Muellif ali dini muselman mektebinde ekseriyyetinin kendlerden gelenlerden ibaret oldugunu her il 60 a qeder telebenin tehsil aldigini tam kursu bitirdikden sonra onlara axund rutbesi verildiyini ve emmame dasimaq selahiyyetine malik olduqlarini yazir S Zelinski ali dini mektebin hansi mescidin nezdinde fealiyyet gosterdiyini yazmasa da bele guman etmek olar ki hemin mekteb seherin bas mescidi olan Cume ve yaxud Huseyneli xan mescidinin nezdinde fealiyyet gostermisdir AilesiMenbeEnver Cingizoglu Irevan Quberniya Ruhani Meclisi ve meshur din xadimleri Soy elmi kutlevi dergi 2011 3 seh 23 32 Hemcinin baxIrevan quberniyasi Irevan Quberniya Ruhani MeclisiIstinadlarFerrux Rustemov Irevan Muellimler Seminariyasi ve onun mezunlari PDF Baki Elm ve tehsil 2022 seh 133 ISBN 978 9952 5455 010 Ziyeddin Meherremov Irevanda mektebdarliq ve maarifcilik Baki Nurlan nesriyyati 2010 seh 32 Sbornik materialov dlya opisaniya mestnostej i plemen Kavkaza SMOMPK Tiflis 1881 Vyp I otd I s 44