fbpx
Wikipedia

Mir Cəfər Əli

Avqust 08, 2021

Mir Cəfər Əli — Azərbaycanın müfəssirlərindən

Mir Cəfər Əli
Doğum tarixi
Doğum yeri Bakı

Həyatı

Mir Məhəmməd Kərim soyunun Əlidən gəlməsi səbəbilə özünü Ələvi, Hüseyn soyundan gəldiyi üçün Hüseyni və Bakıda anadan olduğu üçün də Bakuvi adları ilə tanıtmışdır.

1871-ci ildə Bağdada getmiş və on ilə yaxın burada ilahiyyat təhsili almışdır. Oradan qayıtdıqdan sonra bir müddət Bakı Şah Məscidində imam və axund, Şiə məscidində sədr olan edən Mir Məhəmməd Kərim şəhər idarə heyəti tərkibində və Bakı şəhərinin qazisi vəzifəsində çalışmışdır. Mütərəqqi və yenilikçi ruha sahib olan Mir Məhəmməd cəhalətə qarşı mübarizə apararaq insanları elmlənməyə dəvət etmişdir. Dini bayağılaşma, bidət, xürafat və firqələnməyə qəti şəkildə qarşı çıxan Mir Məhəmməd müsəlmanların cəhalət və zəlalətə düçar olmalarının səbəbini Qurandan uzaqlaşmaqla əlaqələndirmişdir. Onların bu durumdan qurtulmalarının ancak Quranı tam olaraq anlamaqla mümkün olacağı düşüncəsində olduğu üçün də bu təfsiri yazmaq qərarına gəlmişdir. 1920-ci ildə Qızıl Ordu Azərbaycanı işgal edərkən Mir Məhəmməd Mərdəkanda qalmış və orada elmlə məşğul olmuşdur. Daha sonrakı illərdə anti-sovet və dini fəaliyyətdə təqsirləndirilərək həbs edilmiş və 15 mart 1939-cu ildə öldürülmüşdür. 1918-ci ilin may ayında qurulan, 1920-ci ilin aprel ayında süqut edən Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin ən səmimi tərafdarlarından biri olan Mir Məhəmməd Kərim özünəməxsusluğu ilə ön plana çıxmışdır. Bütün sıxıntıların qaynağının cəhalət olduğunu vurğulayaraq hər bir valideynin öz uşaqlarını mütləq oxutmasını və məktəbə göndərməsini istəmişdir. Vətən, millət, torpaq və bayraq üçün lazım olan hər bir şeylə həmdaş olan Kərim çağdaş, yenilikçi və mütərəqqi ruhu ilə də fərqlənmişdir. Həqiqətən də o, Azərbaycan tarixində ilk pilot qadınlar olan Züleyxa Seyyid Məmmədova və M. D. Hüseynovanın yetişdirilməsi üçün maddi və mənəvi yardımı olan bir din adamıdır.

Mir Məhəmməd Kərim eyni zamanda demokrat dünya görüşünə sahib birisi idi. Ona görə məşvərət qurmaq, toplumun qərarına tabe olmaq və fikir birliyinə varmaq Quranın ən öndə gələn prinsipləri arasındadır. Bakuvi əsl demokratiyanın İslamda olduğunu vurğulayaraq dünyanın qabaqcıl, inkişaf etmiş ölkələrinin də bu prinsiplərlə idarə edildiyini bildirmişdir. Qısası, ona görə, inanıb-inanmasından asılı olmayaraq bütün insanlar Qurandan faydalanır.

Dininə son dərəcə bağlı və bir o qədər səmimi duyğulara sahib olan Bakuvi müsəlmanların firqələnməsinə və bölünməsinə çox üzülmüşdür. Bunun üçün o, dində fanatizmə, məzhəb təəssükeşliyinə və hər cür xürafata qarşı çıxmış, hər zaman mötədil və birləşdirici mövqedən çıxış etmişdir.

Yaradıcılığı

15 Şaban 1322 -ci (1905) ildə nəşr edilən və Azərbaycan Türkcəsində yazılmış Bakuvi təfsirinin tam adı "Kitab Kəşf əl-Həqaiq ən-Nuqə əl-Ayət və əd-Dəqaiq"dir.

Təfsirin orijinal olaraq daşbasması halında və mikrofilm olaraq Bakı şəhərində Əlyazmaları İnstitutunda saxlanılır. Təfsirin daş basqısı üç cild olub I cildi adıkeçən kitabxanada XIV-9, 1858; II cildi XIV-3, 8543; III cildi isə XIV-7, 1864 nömrəli rəfdə yerləşir. Bu əsərin hər cildində bir müqəddimə var. I cild (müqəddimə xaric) 745 səhifə olub "Fatihə-Tövbə" surələri arası surələri əhatə edir. Müəllif birinci cildin on səhifədən ibarət müqəddiməsində İslam dini, ehkamları və ümumi xüsusiyyətləri haqqında məlumat verir. Daha sonra İslam ümmətinin içində olduğu zülm, fəsad, təfriqə və separatçılığa işarə edərək bu acı tablonun səbəbinin din olmayıb, tamamilə bəşəri ünsürlərdən, millətlərin özlərindən, cəhalət və savadsızılığından qaynaqlandığını irəli sürürür. Müsəlmanların başı üstünü bürüyən qara buludlardan və onların bölük-bölük olmasından son dərəcə təəssüf hissi keçirən müəllif bu probləmin həllinin ancaq Quranın yetərincə başa düşülüməsiylə mümkün olacağını və bunun üçün də hər bir müsəlmanın Quranı öz ana dilində başa düşməsinin lazım olduğunu ifadə edərək Azərbaycan dilində bir əsər yazmaq qərarına gəlir. Məhz bu əsər də bu duyğu və düşüncələrin nəticəsi olaraq ortaya çıxmışdır.

Yazılan əsərlərdə bir sıra uydurma hədis və əsli olmayan məlumatın yer almasının İslam ümmətini sıxıntıya düçar etdiyinə diqqət çəkən müəllif bu əsərini qələmə alarkən heç bir təfsir ayrı-seçkiliyi etmədən samballı təfsir mənbələrinə(qaynaqlarına) müraciət etmişdir. Bunlardan bəzilərini özü bu şəkildə sıralamışdır:

  • Təfsir əl-Kəşşaf, Cərullah Əllamə Zəməxşəri.
  • Təfsir əl-Kəbir, İmam Fəxrəddin Razi.
  • Təfsir əl-Fadıl, Əbu əl-Məsud Müfti Konstantiniyyə.
  • Məcmə əl-Bəyan, Şeyx əl-Cəlil Təbərsi.
  • Lübab ət-Təvil fi Məan ət-Tənzil, Qudvət əl-Əimmət əl-Müfəssirin Əla əd-Din əl-Bağdadi əl-Hazin, (Bu təfsir Təfsir əl-İmam əl-Alim əl-Kamil Əbu Məhəmməd əl-Bəğavi təfsirinin müxtəsər formasıdır.)
  • Mədarik ət-Tənzil və Həqaiq ət-Təvil, əl-Alim əl-Cəlil Əbu əl-Bərəkat ən-Nəsəfi.
  • Ənvar ət-Tənzil, əl-Alim əl-Fadıl əl-Qadı əl-Bəydavi.
  • Ruh əl-Bəyan, Ümdət əl-Arifin Haqqı Əfəndi.

Əlbəttə ki, müfəssir sadəcə bu təfsir qaynaqlarıyla (mənbələriylə) kifayətlənməmişdir. Yeri gəldikcə, müxtəlif sahələrdən, hədis və tarixi qaynaqlardan(mənbələrindən) da istifadə etmişdir. O, hədis sahəsində Buxaridən Küleyniyə qədər şiə və sünni qaynaqlarından gələn rəvayətlərdən istifadə etmiş və hədislərin qaynağı kimi səhabəni adil qəbul etmişdir. Təfsirdə bəsmələ (Bismilləhirrahmənirrahim demək) hər surənin bir ayəsi kimi götürülmüşdür. Müfəssir təfsir edərkən bir səhifəni üç yerə ayırmış, səhifənin iç tərəfində təfsirini etdiyi ayələri səhifə kənarında təfsirsiz bir şəkildə yazmış, ayrıca lazım bildiyi yerlərdə də səhifənin altında qeyd şəklində açıqlama vermişdir.

"Yunus-Ankəbut" surələri arası surələri əhatə edən II cild müqəddimə xaric olmaqla 791 səhifədən ibarətdir. Müəllif bu cildin 18 səhifədən ibarət müqəddiməsində ümumi olaraq insanın nə cür bir varlıq olduğu, qiyməti, ucalığı, digər varlıqlar arasındakı yeri və s. kimi məsələlərə yer vermişdir. Daha sonra elmə və onun əhəmiyyətinə işarə edən müfəssir onun insanın bir zinəti, bəzəyi olduğunu və onu öyrənməyin vacib olduğunu ifadə edir. Bu yerdə alimlərin də fəzilətindən bəhs edən müəllif elm haqqında "Qiyamət günü alimlərin mürəkkəbi şəhidlərin qanından ağır gələcək" və "Alimin ölümü aləmin ölümü kimidir" şəklində bəzi hədislərə də yer verərək elmin önəmi və alimlərin dəyərinə işarə edir. "Rum-Nas" surələri arası surələri əhatə edən III cild müqəddimə xaric olmaqla 959 səhifədən ibarətdir. Burada da elmdən bəhs edən müəllif Quranın möcüzəli bir kitab olduğuna, Peyğəmbərə (s) bir elm-irfan qaynağı olaraq verildiyinə və beləliklə də insanların onu özünə uyğun bir şəkildə anlamalarının lüzumuna diqqət çəkir. Daha sonra yenə insandan və insan ünsüründən bəhs edən müəllif insanlar arasında bəzi problemlərin ola biləcəyini, ancaq, müsəlmanların işlərini mütləq məşvərət ilə həll etmələrinin lazım olduğunu bildirir. Xilafət və dörd xəlifə mövzusuna da toxunan müfəssir qətiyyən təfriqəyə yer verilməməsi və İslam ümmətinin birlikdə hərəkət etməsi düşüncəsini təkrar etmişdir. İslam ümməti arasındakı ilk ixtilaflara, Cəməl və Sıffin savaşlarına da toxunan müəllif müsəlmanların bundan dərslər almasının vacib olduğunu vurğulayır. Nəticə etibarilə bütün problemlərin müsəlmanların Quranı yetərincə anlamamasından qaynaqlandığını və ilahi bilgilər çərçivəsində özünə uyğun bir Qurani anlayışın olacağı təqdirdə sıxıntıların qalxacağı, təfriqənin gedip yerini ümmətin vəhdətinin alacağı bildirilir.

Mir Məhəmməd Kərim əl-Bakuvinin bu gözəl əsəri Ahmet Dolunay tərəfindən tədqiq edilərək, redaktə və əlavə şərhlərə də yol verilərək "Gerçeğin Doğuşu-Alevî Kuran Tefsiri" (Merkür yayınları, İstanbul 2000) adı altında iki cild halında Anadolu türkcəsinə uyğunlaşdırılaraq dərc olunmuşdur. Bundan başqa, İsmail Çalışkanın Cumhuriyyət Universiteti İlahiyyat fakültəsinin kitab sərgisindəki "Türkcə ilk şiə təfsiri" adlı tədqiqat əsəri də bu təfsir haqqında Türkiyədə həyata keçirilən araşdırmalar arasında yer alır.

Müfəssirlərin bilik, ədəb, bacarıq, meyl, düşüncə, inanc, coğrafi və məhəlli yerləşmə baxımından fərqlənmələri, sosial və psixoloji vəziyyətləri onların qələmə aldıqları təfsirlərin üslub və metodunu müəyyən edən amillərdən sayılır. Bəhs olunan bu təfsirdə də heç şübhəsiz ki, Mir Məhəmməd Kərimin bu xüsusiyyətlərini müşahidə etmək mümkündür. Onun bu əsərində müşahidə edilən xüsusiyyətlərdən bəziləri aşağıdakılardır: Şiə məktəbinə mənsub olduğu məlum olan müəllif məzhəb təəssübkeşliyinə qarşı çıxmış və məzhəblərarası bir orta yolun izlənilməsini istəmişdir. Əhli Beytə qarşı bəslədiyi sevgini bildirmiş, ancaq onları ifrat şəkildə ucaltmağa qarşı çıxmışdır. Əliyə olan sevgisini bəyan edən, onun vəli olduğunu qəbul edən müəllif Quranı sadəcə müəyyən bir qrupun anlaya biləcəyi düşüncəsinə qarşı çıxmışdır. Məzhəblər arasındakı təfriqədən son dərəcə narahat olmuş, Hz Əbu Bəkir, Ömər, Osman və digər səhabələrə hörmət bəsləmişdir.

Fiqhi məsələlərdə bəzən məzhəblər arasında olan ortaq fikri təsdiq etdiyini bildirmiş, bəzən də ad çəkmədən bir sıra mövzuları tənqid etmişdir. Bəzi alimləri də səhv hökm çıxardıqları üçün məzəmmətləyən müəllif bəzən də öz məzhəbinə üstünlük vermiş, öz fikrini açıqlamışdır. Buna görə o, daşqalaq olunmanı (rəcm), ədalət şərtinə bağlı olaraq dörd evliliyi, dəstəmazda ayağa məsh çəkməyi, Qurana ancaq mənən təmiz olanların toxuna biləcəyini və nəsix-mənsux məsələsini qəbul etmişdir.

Müfəssir ayələrin izahı və nazil olma səbəbləri barəsində tarixi hadisə və mövzuya aid olan bəzi rəvayətləri nəql etmiş, bəzən də zəif hesab etdiyi rəvayətləri və bunları qeyd edən müfəssirləri tənqid etmişdir. Əlavə şərhlərdən də uzaq durmuşdur. Əqidə məsələlərində ümumi qəbul edilən prinsipləri qəbul etmişdir. İsanın cismən göyə yüksəlmədiyi, qiyamətdə sura üfürülməyəcəyi və ayın yarılmadığı kimi şəxsi fikirləri də vardır. Böyük günah məsələsində isə Zəməxşərinin fikrini dəstəkləyir.

Sosial və elmi məsələlərdə də o, Quran mesajının aktuallaşdığı bir təfsir metodu mənimsəmişdir. Elmi olan heç bir şeylə Quranın təzad təşkil etmədiyini bəyan etmiş və fərqli yozumlara da yer vermişdir. Məsələn, Şura surəsinin 29-cu ayəsini kainatda həyatın və daha başqa canlıların mövcud olduğu şəklində təfsir edir. Vətən və millət sevgisi, havanın insan həyatındakı əhəmiyyəti və kainat cisimlərinin də bir ömrünün olduğu kimi fərqli məsələlərə də yer ayırır.

Onu digər müfəssirlərdən fərqləndirən bəzi xüsusiyyətlər də vardır Onun fikrincə, Sad surəsinin 37-ci ayəsində olan "şəyatin" kəlməsi mahir usta, Fatir surəsinin 1-ci ayəsindəki "mələk" ağlın qüvvəti, mələklərin qanadları isə ağıldan meydana gələn qüvvət mənasını daşıyır. Bəqərə surəsinin 27-ci ayəsində olan "əhd" kəlməsi Allahın verdiyi kamil ağıldır. Adəm və Həvva Məkkə ilə Taif arasındakı bir torpaqdan yaradılmış, Həvva Adəmin qabırğa sümüyündən yaradılmamışdır. Məryəmin İsadan başqa da övladları vardır. İsra surəsinin 79-cu ayəsindəki "məqamı-mahmud" ilə Məkkənin fəthi nəzərdə tutulur. Quranda bəhs olunan "zülqərneyn" Makedoniyalı İsgəndərdir. Furqan surəsinin 38-ci ayəsindəki "rəss" Araz çayıdır. Nəml surəsinin 82-ci ayəsindəki Qiyamət günü peyda olacağı bildirilən "dabbə" heyvan deyil, insandır vəs.

Özünəməxsus xüsusiyyətləri olan Mir Məhəmməd Kərim təəssübkeşliyi, müsəlmanların birliyinə zərər verəcək düşmənlikləri, radikallığı və gördüyü xətaları hər fürsətdə tənqid edən bir xüsusiyyətə sahibdir. O, Quranın ölülərə deyil, dirilərə nazil olan bir kitab olduğunu sıx-sıx qeyd etmiş və məzhəblərin fövqündə bir anlayışla "İslam milləti"nin birliyini təsis etmək üçün səy göstərmişdir.

Əsərləri

  • Kitab Kəşf əl-Həqaiq ən-Nuqə əl-Ayət və əd-Dəqaiq üç cild

Həmçinin bax

[1]

Avqust 08, 2021
cəfər, əli, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, azərbaycanın, müfəssirlərindəndoğum, tarixi, 1853doğum, yeri, bakı, mündəricat, həyatı, yaradıcılığı, əsərləri, həmçinin, baxhə. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Mir Cefer Eli Azerbaycanin mufessirlerindenMir Cefer EliDogum tarixi 1853Dogum yeri Baki Mundericat 1 Heyati 2 Yaradiciligi 3 Eserleri 4 Hemcinin baxHeyati RedakteMir Mehemmed Kerim soyunun Eliden gelmesi sebebile ozunu Elevi Huseyn soyundan geldiyi ucun Huseyni ve Bakida anadan oldugu ucun de Bakuvi adlari ile tanitmisdir 1871 ci ilde Bagdada getmis ve on ile yaxin burada ilahiyyat tehsili almisdir Oradan qayitdiqdan sonra bir muddet Baki Sah Mescidinde imam ve axund Sie mescidinde sedr olan eden Mir Mehemmed Kerim seher idare heyeti terkibinde ve Baki seherinin qazisi vezifesinde calismisdir Mutereqqi ve yenilikci ruha sahib olan Mir Mehemmed cehalete qarsi mubarize apararaq insanlari elmlenmeye devet etmisdir Dini bayagilasma bidet xurafat ve firqelenmeye qeti sekilde qarsi cixan Mir Mehemmed muselmanlarin cehalet ve zelalete ducar olmalarinin sebebini Qurandan uzaqlasmaqla elaqelendirmisdir Onlarin bu durumdan qurtulmalarinin ancak Qurani tam olaraq anlamaqla mumkun olacagi dusuncesinde oldugu ucun de bu tefsiri yazmaq qerarina gelmisdir 1920 ci ilde Qizil Ordu Azerbaycani isgal ederken Mir Mehemmed Merdekanda qalmis ve orada elmle mesgul olmusdur Daha sonraki illerde anti sovet ve dini fealiyyetde teqsirlendirilerek hebs edilmis ve 15 mart 1939 cu ilde oldurulmusdur 1918 ci ilin may ayinda qurulan 1920 ci ilin aprel ayinda suqut eden Azerbaycan Demokratik Cumhuriyyetinin en semimi terafdarlarindan biri olan Mir Mehemmed Kerim ozunemexsuslugu ile on plana cixmisdir Butun sixintilarin qaynaginin cehalet oldugunu vurgulayaraq her bir valideynin oz usaqlarini mutleq oxutmasini ve mektebe gondermesini istemisdir Veten millet torpaq ve bayraq ucun lazim olan her bir seyle hemdas olan Kerim cagdas yenilikci ve mutereqqi ruhu ile de ferqlenmisdir Heqiqeten de o Azerbaycan tarixinde ilk pilot qadinlar olan Zuleyxa Seyyid Memmedova ve M D Huseynovanin yetisdirilmesi ucun maddi ve menevi yardimi olan bir din adamidir Mir Mehemmed Kerim eyni zamanda demokrat dunya gorusune sahib birisi idi Ona gore mesveret qurmaq toplumun qerarina tabe olmaq ve fikir birliyine varmaq Quranin en onde gelen prinsipleri arasindadir Bakuvi esl demokratiyanin Islamda oldugunu vurgulayaraq dunyanin qabaqcil inkisaf etmis olkelerinin de bu prinsiplerle idare edildiyini bildirmisdir Qisasi ona gore inanib inanmasindan asili olmayaraq butun insanlar Qurandan faydalanir Dinine son derece bagli ve bir o qeder semimi duygulara sahib olan Bakuvi muselmanlarin firqelenmesine ve bolunmesine cox uzulmusdur Bunun ucun o dinde fanatizme mezheb teessukesliyine ve her cur xurafata qarsi cixmis her zaman motedil ve birlesdirici movqeden cixis etmisdir Yaradiciligi Redakte15 Saban 1322 ci 1905 ilde nesr edilen ve Azerbaycan Turkcesinde yazilmis Bakuvi tefsirinin tam adi Kitab Kesf el Heqaiq en Nuqe el Ayet ve ed Deqaiq dir Tefsirin orijinal olaraq dasbasmasi halinda ve mikrofilm olaraq Baki seherinde Elyazmalari Institutunda saxlanilir Tefsirin das basqisi uc cild olub I cildi adikecen kitabxanada XIV 9 1858 II cildi XIV 3 8543 III cildi ise XIV 7 1864 nomreli refde yerlesir Bu eserin her cildinde bir muqeddime var I cild muqeddime xaric 745 sehife olub Fatihe Tovbe sureleri arasi sureleri ehate edir Muellif birinci cildin on sehifeden ibaret muqeddimesinde Islam dini ehkamlari ve umumi xususiyyetleri haqqinda melumat verir Daha sonra Islam ummetinin icinde oldugu zulm fesad tefriqe ve separatciliga isare ederek bu aci tablonun sebebinin din olmayib tamamile beseri unsurlerden milletlerin ozlerinden cehalet ve savadsiziligindan qaynaqlandigini ireli sururur Muselmanlarin basi ustunu buruyen qara buludlardan ve onlarin boluk boluk olmasindan son derece teessuf hissi keciren muellif bu problemin hellinin ancaq Quranin yeterince basa dusulumesiyle mumkun olacagini ve bunun ucun de her bir muselmanin Qurani oz ana dilinde basa dusmesinin lazim oldugunu ifade ederek Azerbaycan dilinde bir eser yazmaq qerarina gelir Mehz bu eser de bu duygu ve dusuncelerin neticesi olaraq ortaya cixmisdir Yazilan eserlerde bir sira uydurma hedis ve esli olmayan melumatin yer almasinin Islam ummetini sixintiya ducar etdiyine diqqet ceken muellif bu eserini qeleme alarken hec bir tefsir ayri seckiliyi etmeden samballi tefsir menbelerine qaynaqlarina muraciet etmisdir Bunlardan bezilerini ozu bu sekilde siralamisdir Tefsir el Kessaf Cerullah Ellame Zemexseri Tefsir el Kebir Imam Fexreddin Razi Tefsir el Fadil Ebu el Mesud Mufti Konstantiniyye Mecme el Beyan Seyx el Celil Tebersi Lubab et Tevil fi Mean et Tenzil Qudvet el Eimmet el Mufessirin Ela ed Din el Bagdadi el Hazin Bu tefsir Tefsir el Imam el Alim el Kamil Ebu Mehemmed el Begavi tefsirinin muxteser formasidir Medarik et Tenzil ve Heqaiq et Tevil el Alim el Celil Ebu el Berekat en Nesefi Envar et Tenzil el Alim el Fadil el Qadi el Beydavi Ruh el Beyan Umdet el Arifin Haqqi Efendi Elbette ki mufessir sadece bu tefsir qaynaqlariyla menbeleriyle kifayetlenmemisdir Yeri geldikce muxtelif sahelerden hedis ve tarixi qaynaqlardan menbelerinden da istifade etmisdir O hedis sahesinde Buxariden Kuleyniye qeder sie ve sunni qaynaqlarindan gelen revayetlerden istifade etmis ve hedislerin qaynagi kimi sehabeni adil qebul etmisdir Tefsirde besmele Bismillehirrahmenirrahim demek her surenin bir ayesi kimi goturulmusdur Mufessir tefsir ederken bir sehifeni uc yere ayirmis sehifenin ic terefinde tefsirini etdiyi ayeleri sehife kenarinda tefsirsiz bir sekilde yazmis ayrica lazim bildiyi yerlerde de sehifenin altinda qeyd seklinde aciqlama vermisdir Yunus Ankebut sureleri arasi sureleri ehate eden II cild muqeddime xaric olmaqla 791 sehifeden ibaretdir Muellif bu cildin 18 sehifeden ibaret muqeddimesinde umumi olaraq insanin ne cur bir varliq oldugu qiymeti ucaligi diger varliqlar arasindaki yeri ve s kimi meselelere yer vermisdir Daha sonra elme ve onun ehemiyyetine isare eden mufessir onun insanin bir zineti bezeyi oldugunu ve onu oyrenmeyin vacib oldugunu ifade edir Bu yerde alimlerin de feziletinden behs eden muellif elm haqqinda Qiyamet gunu alimlerin murekkebi sehidlerin qanindan agir gelecek ve Alimin olumu alemin olumu kimidir seklinde bezi hedislere de yer vererek elmin onemi ve alimlerin deyerine isare edir Rum Nas sureleri arasi sureleri ehate eden III cild muqeddime xaric olmaqla 959 sehifeden ibaretdir Burada da elmden behs eden muellif Quranin mocuzeli bir kitab olduguna Peygembere s bir elm irfan qaynagi olaraq verildiyine ve belelikle de insanlarin onu ozune uygun bir sekilde anlamalarinin luzumuna diqqet cekir Daha sonra yene insandan ve insan unsurunden behs eden muellif insanlar arasinda bezi problemlerin ola bileceyini ancaq muselmanlarin islerini mutleq mesveret ile hell etmelerinin lazim oldugunu bildirir Xilafet ve dord xelife movzusuna da toxunan mufessir qetiyyen tefriqeye yer verilmemesi ve Islam ummetinin birlikde hereket etmesi dusuncesini tekrar etmisdir Islam ummeti arasindaki ilk ixtilaflara Cemel ve Siffin savaslarina da toxunan muellif muselmanlarin bundan dersler almasinin vacib oldugunu vurgulayir Netice etibarile butun problemlerin muselmanlarin Qurani yeterince anlamamasindan qaynaqlandigini ve ilahi bilgiler cercivesinde ozune uygun bir Qurani anlayisin olacagi teqdirde sixintilarin qalxacagi tefriqenin gedip yerini ummetin vehdetinin alacagi bildirilir Mir Mehemmed Kerim el Bakuvinin bu gozel eseri Ahmet Dolunay terefinden tedqiq edilerek redakte ve elave serhlere de yol verilerek Gercegin Dogusu Alevi Kuran Tefsiri Merkur yayinlari Istanbul 2000 adi altinda iki cild halinda Anadolu turkcesine uygunlasdirilaraq derc olunmusdur Bundan basqa Ismail Caliskanin Cumhuriyyet Universiteti Ilahiyyat fakultesinin kitab sergisindeki Turkce ilk sie tefsiri adli tedqiqat eseri de bu tefsir haqqinda Turkiyede heyata kecirilen arasdirmalar arasinda yer alir Mufessirlerin bilik edeb bacariq meyl dusunce inanc cografi ve mehelli yerlesme baximindan ferqlenmeleri sosial ve psixoloji veziyyetleri onlarin qeleme aldiqlari tefsirlerin uslub ve metodunu mueyyen eden amillerden sayilir Behs olunan bu tefsirde de hec subhesiz ki Mir Mehemmed Kerimin bu xususiyyetlerini musahide etmek mumkundur Onun bu eserinde musahide edilen xususiyyetlerden bezileri asagidakilardir Sie mektebine mensub oldugu melum olan muellif mezheb teessubkesliyine qarsi cixmis ve mezheblerarasi bir orta yolun izlenilmesini istemisdir Ehli Beyte qarsi beslediyi sevgini bildirmis ancaq onlari ifrat sekilde ucaltmaga qarsi cixmisdir Eliye olan sevgisini beyan eden onun veli oldugunu qebul eden muellif Qurani sadece mueyyen bir qrupun anlaya bileceyi dusuncesine qarsi cixmisdir Mezhebler arasindaki tefriqeden son derece narahat olmus Hz Ebu Bekir Omer Osman ve diger sehabelere hormet beslemisdir Fiqhi meselelerde bezen mezhebler arasinda olan ortaq fikri tesdiq etdiyini bildirmis bezen de ad cekmeden bir sira movzulari tenqid etmisdir Bezi alimleri de sehv hokm cixardiqlari ucun mezemmetleyen muellif bezen de oz mezhebine ustunluk vermis oz fikrini aciqlamisdir Buna gore o dasqalaq olunmani recm edalet sertine bagli olaraq dord evliliyi destemazda ayaga mesh cekmeyi Qurana ancaq menen temiz olanlarin toxuna bileceyini ve nesix mensux meselesini qebul etmisdir Mufessir ayelerin izahi ve nazil olma sebebleri baresinde tarixi hadise ve movzuya aid olan bezi revayetleri neql etmis bezen de zeif hesab etdiyi revayetleri ve bunlari qeyd eden mufessirleri tenqid etmisdir Elave serhlerden de uzaq durmusdur Eqide meselelerinde umumi qebul edilen prinsipleri qebul etmisdir Isanin cismen goye yukselmediyi qiyametde sura ufurulmeyeceyi ve ayin yarilmadigi kimi sexsi fikirleri de vardir Boyuk gunah meselesinde ise Zemexserinin fikrini destekleyir Sosial ve elmi meselelerde de o Quran mesajinin aktuallasdigi bir tefsir metodu menimsemisdir Elmi olan hec bir seyle Quranin tezad teskil etmediyini beyan etmis ve ferqli yozumlara da yer vermisdir Meselen Sura suresinin 29 cu ayesini kainatda heyatin ve daha basqa canlilarin movcud oldugu seklinde tefsir edir Veten ve millet sevgisi havanin insan heyatindaki ehemiyyeti ve kainat cisimlerinin de bir omrunun oldugu kimi ferqli meselelere de yer ayirir Onu diger mufessirlerden ferqlendiren bezi xususiyyetler de vardir Onun fikrince Sad suresinin 37 ci ayesinde olan seyatin kelmesi mahir usta Fatir suresinin 1 ci ayesindeki melek aglin quvveti meleklerin qanadlari ise agildan meydana gelen quvvet menasini dasiyir Beqere suresinin 27 ci ayesinde olan ehd kelmesi Allahin verdiyi kamil agildir Adem ve Hevva Mekke ile Taif arasindaki bir torpaqdan yaradilmis Hevva Ademin qabirga sumuyunden yaradilmamisdir Meryemin Isadan basqa da ovladlari vardir Isra suresinin 79 cu ayesindeki meqami mahmud ile Mekkenin fethi nezerde tutulur Quranda behs olunan zulqerneyn Makedoniyali Isgenderdir Furqan suresinin 38 ci ayesindeki ress Araz cayidir Neml suresinin 82 ci ayesindeki Qiyamet gunu peyda olacagi bildirilen dabbe heyvan deyil insandir ves Ozunemexsus xususiyyetleri olan Mir Mehemmed Kerim teessubkesliyi muselmanlarin birliyine zerer verecek dusmenlikleri radikalligi ve gorduyu xetalari her fursetde tenqid eden bir xususiyyete sahibdir O Quranin olulere deyil dirilere nazil olan bir kitab oldugunu six six qeyd etmis ve mezheblerin fovqunde bir anlayisla Islam milleti nin birliyini tesis etmek ucun sey gostermisdir Eserleri RedakteKitab Kesf el Heqaiq en Nuqe el Ayet ve ed Deqaiq uc cildHemcinin bax Redakte 1 Menbe https az wikipedia org w index php title Mir Cefer Eli amp oldid 5506351, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.