Meta Platforms
Meta Platforms, Inc., (ticarət adı Meta; əvvəllər Facebook, Inc.), Menlo Parkda, Kaliforniyada yerləşən Amerika çoxmillətli texnoloji konqlomerat holdinq şirkətidir. Şirkətin məhsullarına Facebook, Facebook Messenger, WhatsApp, Instagram, Facebook Watch, Facebook Portal, Oculus, Giphy, Mapillary və digərləri daxildir. O, dünyanın ən dəyərli şirkətlərindən biridir və Amazon, Alphabet (Google-un sahibi), Apple və Microsoft ilə yanaşı ABŞ-ın informasiya texnologiyaları sahəsində Big Tech şirkətlərindən biri hesab olunur. Şirkət öz gəlirinin əhəmiyyətli bir hissəsini marketoloqlara reklam yerlərinin satışından əldə edir.
| Meta Platforms, Inc. | |
|---|---|
| Menlo Park, Kaliforniyada Meta-nın qərargah kompleksinə giriş (2014-cü ildə Facebook Inc olaraq təsvir edilmişdir) | |
| Tipi | İctimai |
| Birjada listinqi | FB |
| Yaranma tarixi | 2004 |
| Köhnə adı | TheFacebook, Inc. Facebook, Inc. |
| Təsisçilər | Mark Zukerberq Eduardo Saverin Endryu MakKollum Dastin Moskovitz Kris Hughes |
| Yeri | Menlo Park, Kaliforniya |
| Sənaye | Sosial Mediya Sosial şəbəkələrdə reklam İstehlakçı elektronikası |
| Məhsulları | Facebook Messenger Oculus |
| Ümumi kapital | US$128.29 milyard (2020) |
| Gəliri | US$85.97 milyard (2020) |
| Əməliyyat mənfəəti | US$32.67 milyard (2020) |
| Xalis mənfəəti | US$29.15 milyard (2020) |
| Ümumi aktivlər | US$159.32 milyard (2020) |
| Kapitallaşdırma | US$920 milyard (10 noyabr 2021) |
| İşçi sayı | 60,654 (31 mart 2021) |
| Sayt | meta.com |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
2021-ci ilin oktyabrında media orqanları Facebook-un ana şirkətinin "Metaverse-ün qurulmasına diqqətini əks etdirmək" üçün adını dəyişməyi planlaşdırdığını bildirdi; həmin ayın sonunda – oktyabrın 28-də Meta olaraq rebrendinq edildi. "Meta" Qədim yunan dilindən gəlir və futuristik motivi ifadə edən "kənar" mənasını verir.
Tarixi
Facebook 1 yanvar 2012-ci ildə ilkin ictimai təklif (IPO) üçün müraciət etdi. İlkin prospektdə şirkətin 5 milyard dollar toplamaq istədiyi, aylıq 845 milyon aktiv istifadəçisi və gündəlik 2,7 milyard bəyənmə və şərh toplayan vebsaytı olduğu bildirilirdi. IPO-dan sonra Zukerberq Facebook-un 22% sahiblik payını saxlayaraq səsvermə hüququ olan səhmlərin 57%-nə sahib olacaqdı.
Anderrayterlər səhmlərin hər birini 38 dollar dəyərində qiymətləndirərək, şirkəti 104 milyard dollar dəyərində qiymətləndiriblər ki, bu da yeni açıq şirkət üçün bu günə qədərki ən böyük qiymətləndirmədir. Mayın 16-da, IPO-dan bir gün əvvəl Facebook, yüksək tələbat səbəbindən ilkin planlaşdırıldığından 25% daha çox səhm satacağını açıqladı. IPO 16 milyard dollar cəlb edərək, onu ABŞ tarixində üçüncü ən böyük mövqeyinə gətirdi (AT&T Wireless-ı bir qədər qabaqlayır və yalnız General Motors və Visa-dan geri qalır). Səhm qiyməti şirkəti Amazon, McDonald's, Disney və Kraft Foods kimi ağır şirkətləri üstələyən bir neçə ABŞ korporasiyası istisna olmaqla, hamısından daha yüksək bazar kapitallaşması ilə qoydu və Zukerberqin səhmini 19 milyard dollar dəyərində etdi.
2 may 2014-cü ildə Zukerberq şirkətin daxili şüarını "Sürətlə hərəkət et və şeyləri sındır"dan "Sabit infrastrukturla sürətli hərəkət et"ə dəyişəcəyini elan etdi. Əvvəlki şüar, 2009-cu ildə Business Insider-də verdiyi müsahibədə Zuckerberqin "öz tərtibatçıları və komandası üçün əsas göstərişi" olaraq təsvir edilmişdi və o, "Əşyaları sındırmırsınızsa, kifayət qədər sürətli hərəkət etməyəcəksiniz" demişdi.
2018-ci ildə Oculus-un rəhbəri Jason Rubin Facebook rəhbərliyinə The Metaverse adlı 50 səhifəlik görmə sənədini göndərdi. Sənəddə Rubin etiraf edir ki, Facebook-un virtual reallıq biznesi, erkən tətbiq edənlər üçün məzmuna yüz milyonlarla dollar xərclənməsinə baxmayaraq, gözlənildiyi kimi nəticə vermədi. O, həmçinin şirkəti VR məkanında HTC, Apple, Google və digər rəqibləri bağlamaq üçün sürətli işləməyə və vizyonda böyük addım atmağa çağırdı. Digər oyunçuların Metaverse vizyonunda iştirakı ilə bağlı o yazdı: "Gəlin onların VR biznesində mənalı bir şəkildə olmamaları üçün Metaverse quraq."
2019-cu ilin may ayında Facebook kriptovalyutasını inkişaf etdirmək üçün Libra Networks-ü qurdu. Son inkişaflarda Libra-nın Visa, Mastercard, PayPal və Uber kimi maliyyə şirkətləri tərəfindən dəstəkləndiyi bildirilir. Şirkətlər konsorsiumunun Libra adlı kriptovalyuta sikkəsinin bazara çıxarılmasını maliyyələşdirmək üçün hər birinin 10 milyon dollar toplaması gözlənilir. Ödəniş xidməti kimi fəaliyyət göstərməsi üçün İsveçrə Maliyyə Bazarına Nəzarət orqanından nə vaxt icazə almasından asılı olaraq, Libra Assosiasiyası 2021-ci ildə məhdud formatlı kriptovalyuta buraxmağı planlaşdırır.
Birləşmələr və satınalmalar
Mövcud olduğu müddət ərzində Facebook, Inc./Meta bir neçə şirkət əldə etmişdir (çox vaxt istedadların əldə edilməsi kimi müəyyən edilir).
İlk böyük satınalmalarından biri 2012-ci ilin aprelində Instagram-ı təqribən 1 milyard ABŞ dollarına nağd pul və səhm şəklində aldığı zaman oldu.
2013-cü ilin oktyabrında Facebook, Inc. İsrail mobil veb-analitika şirkəti Onavo-nu satın aldı.
2014-cü ilin fevralında Facebook, Inc. mobil mesajlaşma şirkəti WhatsApp-ı 19 milyard ABŞ dollarına nağd pul və səhm şəklində alacağını açıqladı. Həmin ilin sonunda Facebook, 2016-cı ildə ilk istehlakçı virtual reallıq qulaqlığını buraxan Oculus VR- ni 2,3 milyard dollara səhm və nağd pulla satın aldı.
2019-cu ilin iyul ayının sonunda şirkət Federal Ticarət Komissiyası tərəfindən antiinhisar araşdırması altında olduğunu elan etdi.
2019-cu ilin noyabr ayının sonlarında Facebook, Inc. ilin ən məşhur VR oyunlarından biri olan Beat Saber-in hazırlanmasına cavabdeh olan oyun tərtibatçısı Beat Games-i satın aldığını elan etdi.
2020-ci ilin aprel ayında Facebook, Inc. Hindistanın çoxmillətli konqlomeratı Reliance Industries ilə Reliance-ın rəqəmsal media və xidmət müəssisəsi olan Jio Platforms- un təxminən 10 faizini almaq üçün 5,7 milyard dollarlıq müqavilə elan etdi.
2020-ci ilin may ayında Facebook, Inc. Giphy-ni 400 milyon dollarlıq nağd qiymətə aldığını elan etdi. O, Instagram komandası ilə inteqrasiya olunacaq. Bununla belə, 2021-ci ilin avqustunda Böyük Britaniyanın Rəqabət və Bazarlar Təşkilatı (CMA) bildirdi ki, Facebook, Inc., iki şirkət arasındakı sövdələşmənin ekran reklamı bazarında rəqabətə zərər verəcəyini müəyyən etdikdən sonra, Giphy-ni satmalı ola bilər. Facebook, Inc-i satın alma və davam edən antiinhisar araşdırması ilə bağlı bütün məlumatları qəsdən bildirmədiyinə görə CMA 70 milyon dollar cərimələyib.
Facebook, Inc. 2020-ci ilin noyabr ayında şirkətləri öz platformalarından biznes üçün istifadə etmələrini təşviq etmək üçün müştəri xidmətləri platforması və chatbot mütəxəssisi startapı Kustomer-i almağı planlaşdırdığını elan etdi. Kustomer-in dəyərinin 1 milyard dollardan bir qədər çox olduğu bildirildi.
Məhkəmə çəkişmələri
Facebook, Inc./Meta yarandığı gündən bəri bir neçə məhkəmə prosesində iştirak edib.
2020-ci ilin mart ayında Avstraliya İnformasiya Komissarlığının Ofisi (OAIC) Facebook-u Cambridge Analytica fiaskosu ilə bağlı məxfilik qaydasını əhəmiyyətli və davamlı şəkildə pozduğuna görə məhkəməyə verib. Məxfilik Aktının hər bir pozulması 1,7 milyon ABŞ dolları məbləğində nəzəri məcmu məsuliyyətə tabe olub. OAIC, ümumilikdə 311,127 avstraliyalının məruz qaldığını təxmin edib.
Rebrendinq
Gərgin bir araşdırma və zərərli məlumat sızıntılarından sonra 21 oktyabr 2021-ci ildə Facebook şirkəti rebrendinq etmək və adını dəyişmək planı ilə bağlı xəbərlər çıxmağa başladı. Oktyabrın 25-də 2021-ci ilin 3-cü rübündə qazanc çağırışında Mark Zukerberq şirkətin sosial xidmətlərinə və onun fəaliyyət tərzinə qarşı davam edən tənqidləri müzakirə etdi və rebrendinq və ad dəyişikliyindən bəhs etmədən, Metaverse-ün qurulması üçün yönəldilmiş səylərə işarə etdi. Metaverse vizyonu və adın Facebook, Inc.-dən Meta Platforms-a dəyişməsi 28 oktyabr 2021-ci ildə Facebook Connect-də təqdim edildi. Facebook-un PR kampaniyasına əsaslansaq, ad dəyişikliyi şirkətin metaverse-ün – fiziki dünyanın sosial media, virtual reallıq və artırılmış reallıq tərəfindən rəqəmsal genişlənməsinin qurulmasına uzunmüddətli fokusunu əks etdirir.
Strukturu
İdarəetmə
Meta-nın əsas menecmenti aşağıdakılardan ibarətdir:
- Mark Zukerberq, sədr və baş icraçı direktor
- Şeril Sandberq, Baş Əməliyyat Direktoru
- Mayk Şroepfer, Baş Texnologiya Direktoru
- Devid Vehner, Baş Maliyyə Direktoru
- Kris Koks, Baş Məhsul Direktoru
Dekabr 2020 tarixinə olan məlumata əsasən, Meta-nın 50,604 işçisi var idi ki, bu da ildən-ilə 30,4% artım deməkdir.
İdarə heyəti
2021-ci ilin oktyabr ayına olan məlumata görə, Meta-nın şurası aşağıdakı direktorlardan ibarət idi:
- Mark Zukerberq (sədr, təsisçi və icraçı direktor)
- Şeril Sandberq (icraçı direktor və COO)
- Peggi Alford (qeyri-icraçı direktor, icraçı vitse-prezident, qlobal satışlar, PayPal)
- Mark Andreessen (icraçı olmayan direktor, həmtəsisçi və baş tərəfdaş, Andreessen Horovitz)
- Drü Houston (qeyri-icraçı direktor, sədr və CEO, Dropbox)
- Nensi Killefer (qeyri-icraçı direktor, baş tərəfdaş, McKinsey & Company)
- Robert M. Kimmitt (icraçı olmayan direktor, baş beynəlxalq məsləhətçi, WilmerHale)
- Peter Tiel (qeyri-icraçı direktor, həmtəsisçi və keçmiş CEO, PayPal, təsisçisi və prezidenti, Clarium Capital)
- Treysi Trevis (qeyri-icraçı direktor, icraçı vitse-prezident, baş maliyyə direktoru, Estée Lauder Companies
Gəlirləri
| İl | Gəlir | Artım |
|---|---|---|
| 2004 | $0.4 | — |
| 2005 | $9 | 2150% |
| 2006 | $48 | 433% |
| 2007 | $153 | 219% |
| 2008 | $280 | 83% |
| 2009 | $775 | 177% |
| 2010 | $2,000 | 158% |
| 2011 | $3,711 | 86% |
| 2012 | $5,089 | 37% |
| 2013 | $7,872 | 55% |
| 2014 | $12,466 | 58% |
| 2015 | $17,928 | 44% |
| 2016 | $27,638 | 54% |
| 2017 | $40,653 | 47% |
| 2018 | $55,838 | 38% |
| 2019 | $70,697 | 27% |
| 2020 | $85,965 | 22% |
Facebook 2020-ci il Fortune 500 siyahısında ABŞ-ın ən böyük korporasiyalarının gəlirlərinə görə 34-cü yerdə qərarlaşıb və təxminən 86 milyard dollar gəlir əldə edib. Əksəriyyəti reklamdan gəlir. 2017-ci il məlumatlarının təhlili şirkətin reklamdan hər istifadəçidən US$20,21 qazandığını göstərib.
Reklam verənlərin sayı
2015-ci ilin fevral ayında Facebook iki milyon aktiv reklamçıya çatdığını elan etdi və qazancın böyük hissəsi kiçik biznesdən əldə edildi. Aktiv reklamçı, son 28 gün ərzində Facebook platformasında reklam etmiş müəssisə kimi müəyyən edilmişdir. 2016-cı ilin mart ayında Facebook, 70%-dən çoxu ABŞ xaricindən olan üç milyon aktiv reklamçıya çatdığını elan etdi. Reklam qiymətləri auksionda reklam yerləşdirmələrinə və reklamın özünün potensial cəlb etmə səviyyələrinə əsaslanan dəyişən qiymət modelinə uyğundur. Google və Twitter kimi digər onlayn reklam platformaları kimi, reklamların hədəflənməsi ənənəvi media ilə müqayisədə rəqəmsal reklamın əsas üstünlüklərindən biridir. Meta-da marketinq baxış vərdişlərinə, bəyənmələrə və paylaşımlara və auditoriyanın satınalma məlumatlarına, yəni hədəf auditoriyaya və "oxşayan" auditoriyaya əsaslanan iki üsulla istifadə olunur.
Obyektləri
Ofislər
ABŞ və Kanada xaricində olan istifadəçilər Meta-nın İrlandiyadakı törəmə şirkəti olan Facebook Ireland Limited ilə müqavilə bağlayır və bu, Meta-ya Avropa, Asiya, Avstraliya, Afrika və Cənubi Amerikadakı bütün istifadəçilər üçün ABŞ vergilərindən yayınmağa imkan verir. Meta, bütün beynəlxalq gəlirlərə görə 2–3% korporasiya vergisi ödəməyə imkan verən Double Irish tənzimləməsindən istifadə edir. 2010-cu ildə Facebook Hindistanın Haydarabad şəhərində dördüncü ofisini açdı, burada onlayn reklam və tərtibatçı dəstək qrupları yerləşir və istifadəçilərə və reklamçılara dəstək verir. Hindistanda Meta Facebook India Online Services Pvt Ltd. kimi qeydiyyatdan keçib O, həmçinin Dublin, Kaliforniya, İrlandiya, Ostin, Texas və Çittaqonqda dəstək mərkəzlərinə malikdir.
Facebook öz London qərargahını 2017-ci ildə Londonun mərkəzindəki Fitzroviada açıb. Facebook 2018-ci ildə Massaçusets ştatının Kembric şəhərində ofis açıb. Ofislər əvvəlcə İnternetə çıxışı olmayanların İnternetə çıxışını təmin etməyə yönəlmiş "Bağlantı Laboratoriyası"na ev sahibliyi edirdi.
Verilənlər mərkəzləri
2019-cu ilə qədər Facebook 16 məlumat mərkəzini idarə edib. Şirkət 2020-ci ilə qədər 100% bərpa olunan enerji almağı və istixana qazı emissiyalarını 75% azaltmağı öhdəsinə götürdü. Onun məlumat mərkəzi texnologiyalarına Fabric Aggregator, daha böyük bölgələri və müxtəlif trafik modellərini yerləşdirən paylanmış şəbəkə sistemi daxildir.