Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Marşal südləyəni (lat. Euphorbia marschalliana) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinin südləyən cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür.
| Marşal südləyəni | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Marşal südləyəni | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Qısa morfoloji təsviri
Çılpaq, göyümtül, çoxillik ot bitkisidir. Gövdələri çox sayda, qalxan, bəsit sıxyarpaqlı, 15-40 sm hündürlükdədir. Gövdə yarpaqları oturaq, ətli, uzunsov-kürəkvari və ya rombvari, tərs–yumurtavari, qaidədə pazvari, sivriləşmiş və ya iti uclu, kənarları qabırğavarı dişlidir, 10-25 mm uzunluğundadır. Sarğı yarpaqları dairəvi və ya tərs yumurtavari, 8-15 mm uzunluğunda, qısa iti uclu, sarğı yarpaqcıqları 2, dairəvi, rombvari və ya üçbucaq–böyrəkşəkilli, qaidədə zəif ürəkvari, xırda dişlidir. Qədəhcik zəngçiçəyi quruluşunda, 3-3,5 mm diametrində, ağzı iridir. Qutucuq yumurtavari-üçtilli, 5-6 mm uzunluğunda, hamardır. Toxumları uzunsov, ağ, hamar, iri konusvari-yumurtaşəkilli, iti çıxıntılıdır.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləmə dövrü may, meyvə əmələ gətirmə iyun aylarına təsadüf edir. Toxumla çoxalır. Kserofitdir. Orta dağ qurşağının quru, daşlı-çınqıllı yamaclarında, Astragalus hohenackeri+Acantholimon hohenackeri və Pimpinella aureum+Bilacunaria microcarpa+Satureja spicigera assosiasiyalarınının tərkibində rast gəlinir. Dərman bitkisidir.
Yayılması
Diabar (Lerik rayonu – Kələvəz kəndi, Qayalıq ərazi, Zərinqala, Лosmolayan, Şonaçola kəndləri, Kosmalyan-Kəlvəz-Görtəpə-Mistan-Digov dağları, Cəngəmiran kəndi ilə Pirzəkücə arası, Pirəsora kəndi); Naxçıvan düzənliyi (Babək və Şərur rayonu).
Sayı və tendensiyası
Populyasiyanın məhdud sahələrdə yayılması və mənfi təsirlərə məruz qalması azalma tendensiyasını sürətləndirir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Antropogen amillər (xırdabuynuzlu heyvanlar tərəfindən tapdalanma).
Mühafizə tədbirləri
Yayılma yerlərində antropogen təsirlərin azaldılması, bərpasının təmin edilməsi təklif olunur.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Marsal sudleyeni lat Euphorbia marschalliana bitkiler aleminin malpigiyacicekliler destesinin sudleyenkimiler fesilesinin sudleyen cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmeye hessas olanlar kateqoriyasina aiddir VU D2 Azerbaycanin nadir novudur Marsal sudleyeniElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste MalpigiyaciceklilerFesile SudleyenkimilerYarimfesile Triba Yarimtriba Cins SudleyenNov Marsal sudleyeniBeynelxalq elmi adiEuphorbia marschalliana Boiss 1846Sekil axtarisiITIS 1025341NCBI 1031527EOL 1144440Qisa morfoloji tesviriCilpaq goyumtul coxillik ot bitkisidir Govdeleri cox sayda qalxan besit sixyarpaqli 15 40 sm hundurlukdedir Govde yarpaqlari oturaq etli uzunsov kurekvari ve ya rombvari ters yumurtavari qaidede pazvari sivrilesmis ve ya iti uclu kenarlari qabirgavari dislidir 10 25 mm uzunlugundadir Sargi yarpaqlari dairevi ve ya ters yumurtavari 8 15 mm uzunlugunda qisa iti uclu sargi yarpaqciqlari 2 dairevi rombvari ve ya ucbucaq boyreksekilli qaidede zeif urekvari xirda dislidir Qedehcik zengciceyi qurulusunda 3 3 5 mm diametrinde agzi iridir Qutucuq yumurtavari uctilli 5 6 mm uzunlugunda hamardir Toxumlari uzunsov ag hamar iri konusvari yumurtasekilli iti cixintilidir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriCicekleme dovru may meyve emele getirme iyun aylarina tesaduf edir Toxumla coxalir Kserofitdir Orta dag qursaginin quru dasli cinqilli yamaclarinda Astragalus hohenackeri Acantholimon hohenackeri ve Pimpinella aureum Bilacunaria microcarpa Satureja spicigera assosiasiyalarininin terkibinde rast gelinir Derman bitkisidir YayilmasiDiabar Lerik rayonu Kelevez kendi Qayaliq erazi Zerinqala Losmolayan Sonacola kendleri Kosmalyan Kelvez Gortepe Mistan Digov daglari Cengemiran kendi ile Pirzekuce arasi Piresora kendi Naxcivan duzenliyi Babek ve Serur rayonu Sayi ve tendensiyasiPopulyasiyanin mehdud sahelerde yayilmasi ve menfi tesirlere meruz qalmasi azalma tendensiyasini suretlendirir Mehdudlasdirici amillerAntropogen amiller xirdabuynuzlu heyvanlar terefinden tapdalanma Muhafize tedbirleriYayilma yerlerinde antropogen tesirlerin azaldilmasi berpasinin temin edilmesi teklif olunur IstinadlarHemcinin bax