Herbert Marşall Maklyuen (ing. Herbert Marshall McLuhan; 21 iyul 1911[…], Edmonton – 31 dekabr 1980[…], Toronto, Ontario, Kanada) — kanadalı filosof, media nəzəriyyəçisi, kommunikasiya sahəsində qabaqcıl düşüncə adamı və informasiya dövrü anlayışının əsasını qoyan mütəfəkkirlərdən biri. O, "medium is the message" (vasitə mesajdır) aforizmi və qlobal kənd konsepsiyası ilə tanınır. Maklyuenin ideyaları XX əsrin ikinci yarısında informasiya, texnologiya və mədəniyyət arasındakı qarşılıqlı təsirlərin anlaşılmasına dərin təsir göstərmişdir.
Marşall Maklyuen | |
---|---|
ing. Herbert Marshall McLuhan | |
![]() | |
Doğum tarixi | 21 iyul 1911[…] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 31 dekabr 1980[…](69 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Uşağı | 6 (Eric McLuhan daxil olmaqla) |
Elm sahələri | sənətşünaslıq, ədəbiyyatşünaslıq, kulturologiya, semantika[d], fəlsəfə, dinşünaslıq, jurnalistika, Media ekologiyası, dilçilik |
Elmi dərəcəsi |
|
İş yerləri |
|
Təhsili |
|
Mükafatları | |
marshallmcluhan.com | |
![]() |
Bioqrafiyası
Marşall Maklyuen 1911-ci il iyulun 21-də Kanadanın Alberta əyalətinin Edmonton şəhərində anadan olmuşdur. O, Manitobadakı Vinnipeq Universitetində ingilis dili üzrə təhsil almış, daha sonra Kembric Universitetində doktorantura səviyyəsində təhsilini davam etdirmişdir. Burada o, yeni retorika və şifahi/yazılı mədəniyyət arasında fərqlər üzərində tədqiqat aparmışdır.
Maklyuen müxtəlif illərdə ABŞ və Kanadada bir çox ali məktəblərdə dərs demişdir. 1946-cı ildə Toronto Universitetində Media və Texnologiya mərkəzini quraraq akademik fəaliyyətini burada davam etdirmişdir.
Fəlsəfəsi və əsas ideyaları
Maklyuenin ən məşhur tezisi “medium is the message” ifadəsidir. O, bu fikirlə mesajın özündən daha çox onun təqdim olunduğu vasitənin insan düşüncəsinə, cəmiyyətin strukturlarına və mədəniyyətə daha dərin təsir etdiyini irəli sürmüşdür. Onun fikrincə, yeni texnologiyalar yalnız informasiyanı ötürmək vasitəsi deyil, həm də insan duyğularını və sosial münasibətləri yenidən formalaşdıran qüvvədir.
Maklyuen "qlobal kənd" (global village) anlayışını irəli sürərək, texnoloji vasitələrin dünyanı informasiyanın ani paylaşımı nəticəsində kiçildiyini və insanları daha sıx şəkildə birləşdirdiyini qeyd etmişdir. Xüsusilə televiziya və daha sonra internetin ortaya çıxması bu nəzəriyyəni aktuallaşdırmışdır. Onun fikrincə, informasiya texnologiyaları fərdlər arasında fiziki məsafələri əhəmiyyətini itirir və “planetar ölçülü bir kənd” təcrübəsi yaradır.
Maklyuen media vasitələrini "isti" və "soyuq" olaraq təsnif etmişdir. "İsti media" yüksək detallılıq təqdim edir və iştirakçının az fəallığını tələb edir (məsələn, kino, radio), "soyuq media" isə daha az məlumat təqdim edir, lakin daha çox iştirak və interpretasiya tələb edir (məsələn, televiziya, telefon, karikatura).
Maklyuenin nəzəriyyələri həm akademik mühitdə, həm də populyar mədəniyyətdə böyük təsir yaratmışdır. Onun ideyaları sonradan , , , və postmodernizm sahələrində geniş şəkildə müzakirə edilmişdir. 1960–1970-ci illərdə o, geniş ictimaiyyət arasında tanınırdı və tez-tez televiziya proqramlarına dəvət edilirdi.
Maklyuen, xüsusilə internet və rəqəmsal informasiya texnologiyalarının inkişafı kontekstində, bir çox mütəxəssis tərəfindən "gələcəyi görən" şəxs kimi qiymətləndirilir. Onun düşüncələri , , Nil Postman və Lev Maneviç kimi tədqiqatçılara təsir göstərmişdir.
Marşall Maklyuen 31 dekabr 1980-ci ildə Toronto şəhərində vəfat etmişdir. Onun ideyaları bu gün də müasir informasiya cəmiyyətinin anlaşılmasında aktual olaraq qalır.
Seçilmiş əsərlərin biblioqrafiyası
Onun əsərləri eksperimental üslubda yazılmış, tez-tez vizual və konseptual oyunlarla müşayiət olunmuşdur. Bu yanaşma onun media vasitələrinin forması ilə məzmun arasında əlaqənin necə işlədiyini nümayiş etdirmək cəhdidir.
- 1951. The Mechanical Bride: Folklore of Industrial Man (1st ed.). New York: Vanguard Press.
- reissued by Gingko Press, 2002. ISBN .
- 1962. The Gutenberg Galaxy: The Making of Typographic Man. (1st ed.). Toronto: University of Toronto Press.
- reissued by Routledge & Kegan Paul. ISBN .
- 1964. Understanding Media: The Extensions of Man (1st ed.). New York: McGraw-Hill Education.
- 1967. The Medium Is the Massage: An Inventory of Effects (1st ed.), with Quentin Fiore, produced by Jerome Agel. Random House.
- reissued by Gingko Press, 2001. ISBN .
- 1968. War and Peace in the Global Village (1st ed.), with design/layout by Quentin Fiore, produced by Jerome Agel. New York: Bantam Books.
- reissued by Gingko Press, 2001. ISBN .
- 1970. From Cliché to Archetype, with Wilfred Watson. New York: Viking Press. ISBN .
- 1988. Laws of Media, edited by Eric McLuhan. Toronto: University of Toronto Press. ISBN .
- 2016 The Future of the Library: From Electronic Media to Digital Media, edited by Robert K. Logan. Peter Lang. ISBN .
Həmçinin bax
İstinadlar
- Marshall McLuhan // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- Herbert Marshall McLuhan // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118729977 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- "Programming: Getting the Message". Time. 13 October 1967.
- "Television: Dann v. Klein: The Best Game in Town". Time. 25 May 1970.
- "Marshall McLuhan Arxivləşdirilib 2020-06-27 at the Wayback Machine." . . 2016.
- Walker, John A. McLuhan, (Herbert) Marshall. 2003. doi:10.1093/gao/9781884446054.article.T052928. ISBN .
- Pressman, Jessica. Digital Modernism: Making It New in New Media. Modernist literature & culture (ingilis). New York: Oxford university press. 2014. 5. ISBN .
- "MARSHALL MCLUHAN". AMA Toronto (ingilis). İstifadə tarixi: 2023-10-03.
- Plummer, Kevin. "Historicist: Marshall McLuhan, Urban Activist". www.torontoist.com. 4 June 2011. 31 January 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 20, 2011.
- Stille, Alexander. "Marshall McLuhan Is Back from the Dustbin of History; With the Internet, His Ideas Again Seem Ahead of Their Time". The New York Times. 14 October 2000. səh. 9. 31 January 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2011.
- Beale, Nigel. "Living in Marshall McLuhan's Galaxy". The Guardian. London. February 28, 2008. January 31, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 21, 2011.
- "Old Messengers, New Media: The Legacy of Innis and McLuhan." Collections Canada. Government of Canada. [1998] 2008. Archived from the original Arxivləşdirilib 2017-10-19 at the Wayback Machine on 1 December 2019.
- "Marshall McLuhan | Media theorist, Communication theorist, Cultural critic | Britannica". www.britannica.com (ingilis). 2025-05-31. İstifadə tarixi: 2025-07-03.
- Farrell, Thomas J. "Walter Ong, Marshall McLuhan, and Eric McLuhan's Two Books on Menippean Satire". ETC: A Review of General Semantics. 80 (1). January 2023: 15, 18 – EBSCO vasitəsilə.
- Fitterman, Lisa. "She Was Marshall McLuhan's Great Love Ardent Defender, Supporter and Critic". The Globe and Mail. Toronto. April 19, 2008. December 5, 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 29, 2008.
- Cooper, Tom. 2025. Wisdom Weavers: The Lives and Thoughts of Harold Innis and Marshall McLuhan. Brewster, MA : Connected Editions. pp. 10 ff.
- Gordon, Terrence. July 2002. "Marshall Who? Arxivləşdirilib 2018-05-14 at the Wayback Machine." The Estate of Marshall McLuhan. Retrieved 24 June 2020.
- Whitman, Alden. "Marshall McLuhan, Author, Dies; Declared 'Medium Is the Message'". The New York Times. January 1, 1981. May 5, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 19, 2012.
- Plummer, Kevin. "Historicist: Explorations at the Vanguard of Communications Studies". Torontoist. May 3, 2014. June 30, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 3, 2017.
- Carr, David. "Marshall McLuhan: Media Savant". The New York Times. 6 January 2011. 29 July 2023 tarixində arxivləşdirilib.
- Wyatt, David. "Hot and Cool in Anthropology: McLuhan and the Structuralists". The Journal of Popular Culture. 5 (3). December 1971: 551–561. doi:10.1111/j.0022-3840.1971.0503_551.x.
- Edward Sapir (1933) Communication, in Encyclopaedia of the Social Sciences ( Johnson, Alvin Ed.) Vol. 4 pp.78-80
- Marcus, Greil. "TWENTIETH-CENTURY VOX: MARSHALL MCLUHAN AND THE MECHANICAL BRIDE". Artforum (ingilis). 2012-09-01. İstifadə tarixi: 2024-04-11.
- Claude Lévi-Strauss (1962) The Savage Mind, ch.8
- Taunton, Matthew (2019) Red Britain: The Russian Revolution in Mid-Century Culture, p.223
- "Douglas Coupland on Marshall McLuhan's prescience in modern political times". 2020-06-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-09.
Ədəbiyyat
- McLuhan, M. (1964). Understanding Media: The Extensions of Man. McGraw-Hill.
- Federman, M. (2004). "What is the Meaning of The Medium is the Message?" University of Toronto.
- Levinson, P. (1999). Digital McLuhan: A Guide to the Information Millennium. Routledge.
Xarici keçidlər
- marshallmcluhan.com — rəsmi saytı
- Marşall Maklyuen — IMDb səhifəsi
- Marshall McLuhan bibliography at Monoskop
- "James Feeley fonds". University of St. Michael's College, John M. Kelly Library. 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2015.
- "The Marshall McLuhan Collection". University of St. Michael's College, John M. Kelly Library. 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2015.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Herbert Marsall Maklyuen ing Herbert Marshall McLuhan 21 iyul 1911 Edmonton 31 dekabr 1980 Toronto Ontario Kanada kanadali filosof media nezeriyyecisi kommunikasiya sahesinde qabaqcil dusunce adami ve informasiya dovru anlayisinin esasini qoyan mutefekkirlerden biri O medium is the message vasite mesajdir aforizmi ve qlobal kend konsepsiyasi ile taninir Maklyuenin ideyalari XX esrin ikinci yarisinda informasiya texnologiya ve medeniyyet arasindaki qarsiliqli tesirlerin anlasilmasina derin tesir gostermisdir Marsall Maklyuening Herbert Marshall McLuhanDogum tarixi 21 iyul 1911 1911 07 21 Dogum yeri Edmonton Alberta KanadaVefat tarixi 31 dekabr 1980 1980 12 31 69 yasinda Vefat yeri Toronto Ontario KanadaUsagi 6 Eric McLuhan daxil olmaqla Elm saheleri senetsunasliq edebiyyatsunasliq kulturologiya semantika d felsefe dinsunasliq jurnalistika Media ekologiyasi dilcilikElmi derecesi doktorluq derecesi d Is yerleri Toronto Universiteti Fordhem Universiteti d Tehsili Triniti Holl d Manitoba UniversitetiMukafatlarimarshallmcluhan com Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiMarsall Maklyuen 1911 ci il iyulun 21 de Kanadanin Alberta eyaletinin Edmonton seherinde anadan olmusdur O Manitobadaki Vinnipeq Universitetinde ingilis dili uzre tehsil almis daha sonra Kembric Universitetinde doktorantura seviyyesinde tehsilini davam etdirmisdir Burada o yeni retorika ve sifahi yazili medeniyyet arasinda ferqler uzerinde tedqiqat aparmisdir Maklyuen muxtelif illerde ABS ve Kanadada bir cox ali mekteblerde ders demisdir 1946 ci ilde Toronto Universitetinde Media ve Texnologiya merkezini quraraq akademik fealiyyetini burada davam etdirmisdir Felsefesi ve esas ideyalari Maklyuenin en meshur tezisi medium is the message ifadesidir O bu fikirle mesajin ozunden daha cox onun teqdim olundugu vasitenin insan dusuncesine cemiyyetin strukturlarina ve medeniyyete daha derin tesir etdiyini ireli surmusdur Onun fikrince yeni texnologiyalar yalniz informasiyani oturmek vasitesi deyil hem de insan duygularini ve sosial munasibetleri yeniden formalasdiran quvvedir Maklyuen qlobal kend global village anlayisini ireli surerek texnoloji vasitelerin dunyani informasiyanin ani paylasimi neticesinde kicildiyini ve insanlari daha six sekilde birlesdirdiyini qeyd etmisdir Xususile televiziya ve daha sonra internetin ortaya cixmasi bu nezeriyyeni aktuallasdirmisdir Onun fikrince informasiya texnologiyalari ferdler arasinda fiziki mesafeleri ehemiyyetini itirir ve planetar olculu bir kend tecrubesi yaradir Maklyuen media vasitelerini isti ve soyuq olaraq tesnif etmisdir Isti media yuksek detalliliq teqdim edir ve istirakcinin az fealligini teleb edir meselen kino radio soyuq media ise daha az melumat teqdim edir lakin daha cox istirak ve interpretasiya teleb edir meselen televiziya telefon karikatura Maklyuenin nezeriyyeleri hem akademik muhitde hem de populyar medeniyyetde boyuk tesir yaratmisdir Onun ideyalari sonradan ve postmodernizm sahelerinde genis sekilde muzakire edilmisdir 1960 1970 ci illerde o genis ictimaiyyet arasinda taninirdi ve tez tez televiziya proqramlarina devet edilirdi Maklyuen xususile internet ve reqemsal informasiya texnologiyalarinin inkisafi kontekstinde bir cox mutexessis terefinden geleceyi goren sexs kimi qiymetlendirilir Onun dusunceleri Nil Postman ve Lev Manevic kimi tedqiqatcilara tesir gostermisdir Marsall Maklyuen 31 dekabr 1980 ci ilde Toronto seherinde vefat etmisdir Onun ideyalari bu gun de muasir informasiya cemiyyetinin anlasilmasinda aktual olaraq qalir Secilmis eserlerin biblioqrafiyasiOnun eserleri eksperimental uslubda yazilmis tez tez vizual ve konseptual oyunlarla musayiet olunmusdur Bu yanasma onun media vasitelerinin formasi ile mezmun arasinda elaqenin nece islediyini numayis etdirmek cehdidir 1951 The Mechanical Bride Folklore of Industrial Man 1st ed New York Vanguard Press reissued by Gingko Press 2002 ISBN 978 1 58423 050 2 1962 The Gutenberg Galaxy The Making of Typographic Man 1st ed Toronto University of Toronto Press reissued by Routledge amp Kegan Paul ISBN 978 0 7100 1818 2 1964 Understanding Media The Extensions of Man 1st ed New York McGraw Hill Education reissued by MIT Press 1994 with introduction by Lewis H Lapham reissued by Gingko Press 2003 ISBN 978 1 58423 073 1 1967 The Medium Is the Massage An Inventory of Effects 1st ed with Quentin Fiore produced by Jerome Agel Random House reissued by Gingko Press 2001 ISBN 978 1 58423 070 0 1968 War and Peace in the Global Village 1st ed with design layout by Quentin Fiore produced by Jerome Agel New York Bantam Books reissued by Gingko Press 2001 ISBN 978 1 58423 074 8 1970 From Cliche to Archetype with Wilfred Watson New York Viking Press ISBN 978 0 670 33093 5 1988 Laws of Media edited by Eric McLuhan Toronto University of Toronto Press ISBN 978 0 8020 5782 2 2016 The Future of the Library From Electronic Media to Digital Media edited by Robert K Logan Peter Lang ISBN 978 1 4331 3264 3 Hemcinin baxIstinadlarMarshall McLuhan Internet Speculative Fiction Database ing 1995 Herbert Marshall McLuhan Brockhauz Ensiklopediyasi alm Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Deutsche Nationalbibliothek Record 118729977 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Programming Getting the Message Time 13 October 1967 Television Dann v Klein The Best Game in Town Time 25 May 1970 Marshall McLuhan Arxivlesdirilib 2020 06 27 at the Wayback Machine 2016 Walker John A McLuhan Herbert Marshall 2003 doi 10 1093 gao 9781884446054 article T052928 ISBN 978 1 884446 05 4 Pressman Jessica Digital Modernism Making It New in New Media Modernist literature amp culture ingilis New York Oxford university press 2014 5 ISBN 978 0 19 993710 3 MARSHALL MCLUHAN AMA Toronto ingilis Istifade tarixi 2023 10 03 Plummer Kevin Historicist Marshall McLuhan Urban Activist www torontoist com 4 June 2011 31 January 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi September 20 2011 Stille Alexander Marshall McLuhan Is Back from the Dustbin of History With the Internet His Ideas Again Seem Ahead of Their Time The New York Times 14 October 2000 seh 9 31 January 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2011 Beale Nigel Living in Marshall McLuhan s Galaxy The Guardian London February 28 2008 January 31 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi March 21 2011 Old Messengers New Media The Legacy of Innis and McLuhan Collections Canada Government of Canada 1998 2008 Archived from the original Arxivlesdirilib 2017 10 19 at the Wayback Machine on 1 December 2019 Marshall McLuhan Media theorist Communication theorist Cultural critic Britannica www britannica com ingilis 2025 05 31 Istifade tarixi 2025 07 03 Farrell Thomas J Walter Ong Marshall McLuhan and Eric McLuhan s Two Books on Menippean Satire ETC A Review of General Semantics 80 1 January 2023 15 18 EBSCO vasitesile Fitterman Lisa She Was Marshall McLuhan s Great Love Ardent Defender Supporter and Critic The Globe and Mail Toronto April 19 2008 December 5 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi June 29 2008 Cooper Tom 2025 Wisdom Weavers The Lives and Thoughts of Harold Innis and Marshall McLuhan Brewster MA Connected Editions pp 10 ff Gordon Terrence July 2002 Marshall Who Arxivlesdirilib 2018 05 14 at the Wayback Machine The Estate of Marshall McLuhan Retrieved 24 June 2020 Whitman Alden Marshall McLuhan Author Dies Declared Medium Is the Message The New York Times January 1 1981 May 5 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi August 19 2012 Plummer Kevin Historicist Explorations at the Vanguard of Communications Studies Torontoist May 3 2014 June 30 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi August 3 2017 Carr David Marshall McLuhan Media Savant The New York Times 6 January 2011 29 July 2023 tarixinde arxivlesdirilib Wyatt David Hot and Cool in Anthropology McLuhan and the Structuralists The Journal of Popular Culture 5 3 December 1971 551 561 doi 10 1111 j 0022 3840 1971 0503 551 x Edward Sapir 1933 Communication in Encyclopaedia of the Social Sciences Johnson Alvin Ed Vol 4 pp 78 80 Marcus Greil TWENTIETH CENTURY VOX MARSHALL MCLUHAN AND THE MECHANICAL BRIDE Artforum ingilis 2012 09 01 Istifade tarixi 2024 04 11 Claude Levi Strauss 1962 The Savage Mind ch 8 Taunton Matthew 2019 Red Britain The Russian Revolution in Mid Century Culture p 223 Douglas Coupland on Marshall McLuhan s prescience in modern political times 2020 06 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 09 EdebiyyatMcLuhan M 1964 Understanding Media The Extensions of Man McGraw Hill Federman M 2004 What is the Meaning of The Medium is the Message University of Toronto Levinson P 1999 Digital McLuhan A Guide to the Information Millennium Routledge Xarici kecidlerVikisitatda Marsall Maklyuen ile elaqedar sitatlar var Vikianbarda Marsall Maklyuen ile elaqeli mediafayllar var marshallmcluhan com resmi sayti Marsall Maklyuen IMDb sehifesi Marshall McLuhan bibliography at Monoskop James Feeley fonds University of St Michael s College John M Kelly Library 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 October 2015 The Marshall McLuhan Collection University of St Michael s College John M Kelly Library 2016 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 October 2015