Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mühitin çirklənməsi – mümkün normadan yuxarı dərəcədə istehsalın əlavə məhsulları ilə xarici mühitin dəyişməsi. Çirkləndirici elementlərə bərk, maye və qazşəkilli maddələr, zərərli radiasiya və səs-küy daxildir. Ağır metallarla (civə, qurğuşun, kadmium), , nitratlar, kükürd-oksidi, kənd təsərrüfatı ziyanverici və xəstəliklərilə mübarizədə istifadə olunan, zəhərli kimyəvi maddələr (DDT, aidrin və s.), ionlaşdırıcı radiasiya, radioizotoplar, sənaye və nəqliyyatın səs-küyü daha ziyanlı sayılır. Yuxarıda göstərilən maddələrin bəziləri mutagen təsir göstərərək xənçəng xəstəliklərinin yaranmasına səbəb ola bilər. Hazırda çirklənməyə ciddi nəzarət olunmasının bəşəriyyət qarşısında vacibliyi meydana çıxmışdır. Respublikamızda bu istiqamətdə müəyyən tədbirlər həyata keçirilir.
Mühitin çirklənməsindən vurulan ziyan
Həyat mühitinin çirklənməsi ilə bağlı xalq təsərrüfatına vurulan ziyan (bilavasitə və vasitəli təsir, həmçinin çirklənmənin mənfi nəticələrini ləğv etmək üçün çəkilən əlavə xərc nəzərə alınmaqla). Həmçinin əhalinin sağlamlığının pisləşməsilə bağlı itkilər, insanların əmək fəaliyyəti dövrünün və həyatının qısalması nəzərə alınır.
Mühitin keyfiyyət indeksi
İnsan və digər orqanizmlərin həyatı üçün mühitin yararlığını qiymətləndirən miqdar göstəricisi. Mühitin keyfiyyət indeksi canlı orqanizmlərin vəziyyətinə görə (məs. əhalinin xəstələnmə dərəcəsinə görə) və ya orqanizmə təsir göstərən əlverişsiz faktorların cəmini tapmaqla (çirkləndiricilərin zərərlilik dərəcəsini nəzərə alaraq müxtəlif çirklənmə növləri və YVÇ) (yol verilən çirklənmə).
Mühitin özünütənzimlənməsi
Ətraf mühiti çirkləndirən maddələrin arası kəsilmədən istifadəsi və zərərsizləşdirilməsi prosesi. Bu ən çox ətraf mühiti çirkləndirən maddələrin düzənliklərə və su hövzələrinə aparılması, həmçinin ekosistemlərin trofik kanalları və orqanizmlərin minerallaşması ilə baş verir. Əsrimizin ortalarından sonra mühitin özünütəmizləməsi onun çirklənmədən təmizlənməsini təmin edə bilmir. Ona görə ətraf mühitin dəqiq monitorinqi və qlobal mühafizəsi sisteminin vacibliyi meydana çıxır.
Mühitin sanitar nəzarəti
İnsan və ev heyvanlarının sağlamlığının qorunması mövqeyi ilə ətraf mühitin keyfiyyətinə nəzarət. Su, hava, torpağın bakterioloji, mikrobioloji, parazitor və kimyəvi analizi M.s-n-ə daxildir.
Xarici keçidlər
- Ətraf mühitin monitorinqi
Həmçinin bax
İstinadlar
- Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ensiklopedik ekoloji lüğət Bakı 2008
- Syvitski, Jaia; Waters, Colin N.; Day, John; et al. (2020). "Extraordinary human energy consumption and resultant geological impacts beginning around 1950 CE initiated the proposed Anthropocene Epoch". Communications Earth & Environment. 1 (32): 32. Bibcode:2020ComEE…1…32S. doi:10.1038/s43247–020–00029-y. S2CID 222415797.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Muhitin cirklenmesi mumkun normadan yuxari derecede istehsalin elave mehsullari ile xarici muhitin deyismesi Cirklendirici elementlere berk maye ve qazsekilli maddeler zererli radiasiya ve ses kuy daxildir Agir metallarla cive qurgusun kadmium nitratlar kukurd oksidi kend teserrufati ziyanverici ve xesteliklerile mubarizede istifade olunan zeherli kimyevi maddeler DDT aidrin ve s ionlasdirici radiasiya radioizotoplar senaye ve neqliyyatin ses kuyu daha ziyanli sayilir Yuxarida gosterilen maddelerin bezileri mutagen tesir gostererek xenceng xesteliklerinin yaranmasina sebeb ola biler Hazirda cirklenmeye ciddi nezaret olunmasinin beseriyyet qarsisinda vacibliyi meydana cixmisdir Respublikamizda bu istiqametde mueyyen tedbirler heyata kecirilir Muhitin cirklenmesinden vurulan ziyanHeyat muhitinin cirklenmesi ile bagli xalq teserrufatina vurulan ziyan bilavasite ve vasiteli tesir hemcinin cirklenmenin menfi neticelerini legv etmek ucun cekilen elave xerc nezere alinmaqla Hemcinin ehalinin saglamliginin pislesmesile bagli itkiler insanlarin emek fealiyyeti dovrunun ve heyatinin qisalmasi nezere alinir Muhitin keyfiyyet indeksiInsan ve diger orqanizmlerin heyati ucun muhitin yararligini qiymetlendiren miqdar gostericisi Muhitin keyfiyyet indeksi canli orqanizmlerin veziyyetine gore mes ehalinin xestelenme derecesine gore ve ya orqanizme tesir gosteren elverissiz faktorlarin cemini tapmaqla cirklendiricilerin zererlilik derecesini nezere alaraq muxtelif cirklenme novleri ve YVC yol verilen cirklenme Muhitin ozunutenzimlenmesiEtraf muhiti cirklendiren maddelerin arasi kesilmeden istifadesi ve zerersizlesdirilmesi prosesi Bu en cox etraf muhiti cirklendiren maddelerin duzenliklere ve su hovzelerine aparilmasi hemcinin ekosistemlerin trofik kanallari ve orqanizmlerin minerallasmasi ile bas verir Esrimizin ortalarindan sonra muhitin ozunutemizlemesi onun cirklenmeden temizlenmesini temin ede bilmir Ona gore etraf muhitin deqiq monitorinqi ve qlobal muhafizesi sisteminin vacibliyi meydana cixir Muhitin sanitar nezaretiInsan ve ev heyvanlarinin saglamliginin qorunmasi movqeyi ile etraf muhitin keyfiyyetine nezaret Su hava torpagin bakterioloji mikrobioloji parazitor ve kimyevi analizi M s n e daxildir Xarici kecidlerEtraf muhitin monitorinqiHemcinin baxEtraf muhit Etraf muhitin cirklenmesiIstinadlarMemmedov Q S Xelilov M Y Ensiklopedik ekoloji luget Baki 2008 Syvitski Jaia Waters Colin N Day John et al 2020 Extraordinary human energy consumption and resultant geological impacts beginning around 1950 CE initiated the proposed Anthropocene Epoch Communications Earth amp Environment 1 32 32 Bibcode 2020ComEE 1 32S doi 10 1038 s43247 020 00029 y S2CID 222415797