| Laura Çereta | |
|---|---|
| it. Laura Cereta | |
| |
| Doğum tarixi | 1469[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1499[…](29–30 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, qadın hüquqları fəalı[d] |
| Tanınır | Humanist və feminist yazıçısı |
Laura Çereta (it. Laura Cereta; 1469[…], Breşiya, Breşiya əyaləti – 1499[…], Breşiya, Breşiya əyaləti) — XV əsr İtaliyanın ən görkəmli humanist və feminist yazıçı. Çereta qadın məsələlərini və qadınlarla dostluğunu ilk dəfə əsərlərinin mərkəzinə qoyan yazıçı olmuşdur. O, 1488–1492-ci illərdə Breşia, Verona və Venesiyada yazırdı və digər ziyalılara ünvanlanan məktubları ilə tanınırdı Onun məktubları şəxsi həyatından, uşaqlıq xatirələrindən bəhs edir və qadın təhsili, müharibə və evlilik kimi mövzuları müzakirə edirdi. İlk böyük humanist olan Petrarka kimi, Çereta da yazıları vasitəsilə şöhrət və ölümsüzlük qazanmaq istədiyini iddia edirdi. Onun məktublarının geniş oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulduğu görünür.
Həyatı və karyerası
| ]Çereta 1469-cu ilin sentyabr ayında Breşia şəhərində ali təbəqədən olan bir ailədə anadan olmuşdur. O, xəstəlikdən əziyyət çəkən, yuxusuzluq problemi olan bir uşaq idi. Altı övladın ilki idi. Onun üç qardaşı – İppolito, Daniel və Basilio, və iki bacısı – Deodata və Diana var idi. Ailəsi, xüsusilə atası sayəsində İtaliyada geniş tanınırdı. Atası Silvestro Çereta vəkil və kral magistri, anası Veronika di Leno isə məşhur biznesmen idi. Yeddi yaşından monastıra getmişdir və orada intellektual inkişafına yönəlmişdir, həmçinin dini prinsipləri, oxumağı, yazmağı və latın dilini prioressadan öyrənmişdir. Prioressa onun həyatında böyük təsirə malik idi, həm müəllimi, həm də mentoru olmuşdu. O, Çerataya gecə yarısından sübhədək, hər kəs yuxuda olarkən tikməklə, yazmaqla və öyrənməklə məşğul olmağı öyrətdi. Yeddi yaşında latın qrammatikasını mənimsəməyə başladı. Həmçinin, tikiş iynəsi ilə şəkillər çəkməyi öyrəndi və bu sənəti gecə-gündüz təkmilləşdirdi.
İki il monastırda təhsil aldıqdan sonra, atası Çerataya doqquz yaşında evə qayıdıb bacı-qardaşlarına baxmağı tapşırdı. Bir neçə ay evdə qaldıqdan sonra, o, yenidən monastıra qayıdaraq təhsilini davam etdirdi. On iki yaşında isə atası onu yenidən evə çağırdı və ona müxtəlif ev təsərrüfatı vəzifələri, o cümlədən qardaşlarının təhsilinə nəzarət etmək və atasının katibi kimi işləmək tapşırıldı. Çox güman ki, atası onun ibtidai təhsildən sonrakı təhsilini də yönləndirirdi. Bu dövrdə Çereta riyaziyyat, astrologiya, kənd təsərrüfatı və ən sevdiyi fənn olan mənəvi fəlsəfəyə böyük maraq göstərirdi.
1484-cü ildə, Çereta on beş yaşında Venesiyadan olan tacir Pyetro Serina ilə evlənmişdir. Serina da akademiyaya maraq göstərirdi. Onların evliliklərində müəyyən çətinliklər yaranırdı. Çereta Serinaya yazdığı məktubların birində belə qeyd edirdi:
| Sən məni tənbəllikdə günahlandırır və uzun müddətdir səssiz qaldığım üçün məhkəmədəki müttəhim kimi mühakimə edirsən. Sən elə davranırsan ki, guya mən yalnız yad insanlara yazır, amma səni unuduram. Əslində isə səni digər alimlərdən üstün tuturam. |
Mübahisələrinə baxmayaraq, Çereta üçün bu, həyatının ən xoşbəxt dövrlərindən biri idi. O, məktublarında ideal evliliyi qarşılıqlı hörmət, səmimiyyət, dürüstlük və sevgi üzərində qurulmuş bir ortaqlıq kimi təsvir edirdi. Çereta evliliyi dostluq kimi görməsə də, məktublarında evlilik və dostluğun ortaq cəhətlərini vurğulayır, sevgi, ünsiyyət və məsuliyyət kimi qarşılıqlı münasibətlərə diqqət çəkirdi. Lakin evliliklərinin on səkkizinci ayında Serina vəbadan vəfat etmişdir. Onların övladı olmamış və Çereta bir daha ailə qurmamışdır.
Pyetronun ölümündən iki il sonra, Çereta öz ruh yüksəkliyini bərpa etmiş və ədəbiyyata daha dərindən yönəlmişdir. O, ailə üzvlərinə və dostlarına məktublar yazmağa davam edərək anası və əri ilə çətin münasibətləri kimi şəxsi mövzuları müzakirə edirdi. Onun məktubları erkən yeni dövr qadınının şəxsi təcrübələrinin detallı təsvirini verirdi. Bu məktublar həm də onun feminist baxışlarının sübutu idi. O, qadın təhsilini müdafiə edir və evli qadınların zorakılığa məruz qalmasına etiraz edirdi. Bundan əlavə, Çereta öz ictimai çıxışlarında və esselərində qadınların Avropanın intellektual və siyasi həyatına verdiyi töhfələri araşdırırdı. O, qadınların evlilikdə köləliyinə qarşı çıxır və onların ali təhsil alma hüquqlarını müdafiə edirdi – bu məsələlər daha sonrakı feminist düşüncələrin əsasını təşkil edəcəkdi.
Bu fikirlərinə görə o, həm kişi, həm də qadın tənqidçilərlə qarşılaşırdı. Onun nailiyyətlərini qısqanan və işlərini tənqid edənlər vardı. Onun əleyhinə iki əsas iddia irəli sürülmüşdü: qadının təhsil almamalı olduğu və əsərlərinin atasının əli ilə yazıldığı. O, tənqidçilərinə sərt cavab verirdi. ünvanladığı məktubda belə yazmışdı:
| Sənin boşboğazlıqlarından qulaqlarım yorulub. Sən həyasızcasına və açıq şəkildə mənim ən böyük alimlərə bəxş edilən bir zəkaya sahib olduğuma təəccüblənir və hətta buna görə təəssüflənirsən. Sən səhv edirsən, Semproniy, və həqiqətdən çox uzaq düşmüsən... |
1488-ci ildə, Çereta 82 məktubdan ibarət bir toplu tərtib etmişdir. Bu toplu Petrarka üslubunda yazılmış "Epistolae Familiares" (Ailə Məktubları) adlı bir əsər idi və "bir eşşəyin ölümü" mövzusunda burlesk (satirik) dialoq da ehtiva edirdi. O, bu əsəri himayədarı Kardinal Askanio Sforzaya həsr etmişdi. Onun əsərləri İtaliyada geniş yayılmışdı, lakin toplu yalnız XVII əsrdə nəşr olundu. Bu məktublar 1488-1492-ci illərdə Breşia, Verona və Venesiya humanistləri arasında dövriyyədə idi. Çox güman ki, o, özünü yazıçı kimi qanuniləşdirmək üçün bunu etmişdi. Toplunun nəşrindən altı ay sonra atası vəfat etmişdir və bu, onun yazı həvəsini sarsıtmışdır.
Çeretanın məktublarının ən erkən və tam nəşri 1640-cı ildə tərəfindən çap olunmuş, lakin ondan bir neçə məktub çıxarılmışdır.
Ölümü
| ]Laura Çereta 1499-cu ildə, 29-30 yaşlarında vəfat etmişdir. Onun ölüm səbəbi naməlumdur. Həyatının son illərinə aid heç bir yazılı sənəd qalmamışdır. O, Breşiada qadınlar üçün nadir görülən rəsmi bir dəfn mərasimi və şənliklərlə anıldı. Çereta, İntibah dövründən sonra gələcək feminist və humanist yazıçılar üçün zəmin hazırlayan böyük bir şəxsiyyət kimi xatırlanır.
İstinadlar
| ]- Beynəlxalq standart ad identifikatoru. 2012.
- Swartz A. Laura Cereta // Open Library (ing.). 2007.
- King, Margaret L. "Petrarch, the Self-Conscious Self, and the First Women Humanists". Journal of Medieval and Early Modern Studies. 35 (3). 1 sentyabr 2005: 537–558. doi:10.1215/10829636-35-3-537.
- Cereta, Laura, and Diana Maury Robin. Collected letters of a Renaissance feminist. (Chicago: University of Chicago Press, 1997), 3.
- Cereta, Laura. "Letter to Augustinus Aemilius, Curse against the Ornamentation of Women" (PDF).
- Robin, p.21
- King, p. 549
- King, p. 537–8
- King, p. 538
- McCue Gill, Amyrose. "Fraught Relations in the Letters of Laura Cereta: Marriage, Friendship, and Humanist Epistolarity". Renaissance Quarterly. 62 (4). 2009: 1098–1129. doi:10.1086/650024. JSTOR 10.1086/650024. PMID 20099400.
- Collected Letters of a Renaissance Feminist by Laura Cereta, 1997 [1] Arxiv surəti 18 dekabr 2014 tarixindən (Wayback Machine) saytında Arxivləşdirilib 2014-12-18 at the Wayback Machine
- Amyrose Joy McCue Gill. Vera Amicizia : Conjugal Friendship in the Italian Renaissance. University of California, Berkeley. 2008. səh. 137.
- Margaret L. King, and Albert Rabil. 1983. Her immaculate hand: selected works by and about the women humanists of Quattrocento Italy. (Binghamton, N.Y.: Center for Medieval & Early Renaissance Studies, 1983), 81-84.
- Julie, Kane. n.d. "Letter from Laura Cereta: Brescia, 1488." http://quod.lib.umich.edu/f/fs/0499697.0020.308/1#?/ Arxiv surəti 7 sentyabr 2023 tarixindən (Wayback Machine) saytında (accessed October 24, 2014).
- Robin, p.7
Ədəbiyyat
| ]- Cereta, Laura. "Letter to Augustinus Aemilius, Curse against the Ornamentation of Women" (PDF).
- McCue Gill, Amyrose. "Fraught Relations in the Letters of Laura Cereta: Marriage, Friendship, and Humanist Epistolarity". Renaissance Quarterly. 62 (4). 2009: 1098–1129. doi:10.1086/650024. JSTOR 10.1086/650024. PMID 20099400.
- Julie, Kane. n.d. "Letter from Laura Cereta: Brescia, 1488." http://quod.lib.umich.edu/f/fs/0499697.0020.308/1#?/ (accessed October 24, 2014).
- King, M. L. "Petrarch, the Self-Conscious Self, and the First Women Humanists". Journal of Medieval and Early Modern Studies. 35 (3). 1 oktyabr 2005: 537–558. doi:10.1215/10829636-35-3-537.
- Margaret L. King, and Albert Rabil. 1983. Her immaculate hand: selected works by and about the women humanists of Quattrocento Italy. Binghamton, N.Y.: Center for Medieval & Early Renaissance Studies, 1983.
- Lonergan, Corinna Salvadori. "Review of Dialogue on the Infinity of Love, (The Other Voice in Early Modern Europe); Collected Letters of a Renaissance Feminist, (The Other Voice in Early Modern Europe); The Worth of Women: Wherein is Clearly Revealed their Nobility and their Superiority to Men, (The Other Voice in Early Modern Europe)". Renaissance Studies. 12 (3). 1998: 435–439. JSTOR 24412619.
Xarici keçidlər
| ]- “Brooklyn Museum: Elizabeth A. Sackler Center for Feminist Art: The Dinner Party: Heritage Floor: Laura Cereta” (December 1, 2014).
- “Laura Cereta Facts, information, pictures” (December 3, 2014).
- ”Laura Cereta Italian philosopher, humanist.” (Accessed December 1, 2014).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Laura Ceretait Laura CeretaDogum tarixi 1469 1469 Dogum yeri Bresiya Bresiya eyaleti LombardiyaVefat tarixi 1499 1499 29 30 yasinda Vefat yeri Bresiya Bresiya eyaleti LombardiyaFealiyyeti yazici qadin huquqlari feali d Taninir Humanist ve feminist yazicisi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Laura Cereta it Laura Cereta 1469 Bresiya Bresiya eyaleti 1499 Bresiya Bresiya eyaleti XV esr Italiyanin en gorkemli humanist ve feminist yazici Cereta qadin meselelerini ve qadinlarla dostlugunu ilk defe eserlerinin merkezine qoyan yazici olmusdur O 1488 1492 ci illerde Bresia Verona ve Venesiyada yazirdi ve diger ziyalilara unvanlanan mektublari ile taninirdi Onun mektublari sexsi heyatindan usaqliq xatirelerinden behs edir ve qadin tehsili muharibe ve evlilik kimi movzulari muzakire edirdi Ilk boyuk humanist olan Petrarka kimi Cereta da yazilari vasitesile sohret ve olumsuzluk qazanmaq istediyini iddia edirdi Onun mektublarinin genis oxucu auditoriyasi ucun nezerde tutuldugu gorunur Heyati ve karyerasi span Cereta 1469 cu ilin sentyabr ayinda Bresia seherinde ali tebeqeden olan bir ailede anadan olmusdur O xestelikden eziyyet ceken yuxusuzluq problemi olan bir usaq idi Alti ovladin ilki idi Onun uc qardasi Ippolito Daniel ve Basilio ve iki bacisi Deodata ve Diana var idi Ailesi xususile atasi sayesinde Italiyada genis taninirdi Atasi Silvestro Cereta vekil ve kral magistri anasi Veronika di Leno ise meshur biznesmen idi Yeddi yasindan monastira getmisdir ve orada intellektual inkisafina yonelmisdir hemcinin dini prinsipleri oxumagi yazmagi ve latin dilini prioressadan oyrenmisdir Prioressa onun heyatinda boyuk tesire malik idi hem muellimi hem de mentoru olmusdu O Cerataya gece yarisindan subhedek her kes yuxuda olarken tikmekle yazmaqla ve oyrenmekle mesgul olmagi oyretdi Yeddi yasinda latin qrammatikasini menimsemeye basladi Hemcinin tikis iynesi ile sekiller cekmeyi oyrendi ve bu seneti gece gunduz tekmillesdirdi Iki il monastirda tehsil aldiqdan sonra atasi Cerataya doqquz yasinda eve qayidib baci qardaslarina baxmagi tapsirdi Bir nece ay evde qaldiqdan sonra o yeniden monastira qayidaraq tehsilini davam etdirdi On iki yasinda ise atasi onu yeniden eve cagirdi ve ona muxtelif ev teserrufati vezifeleri o cumleden qardaslarinin tehsiline nezaret etmek ve atasinin katibi kimi islemek tapsirildi Cox guman ki atasi onun ibtidai tehsilden sonraki tehsilini de yonlendirirdi Bu dovrde Cereta riyaziyyat astrologiya kend teserrufati ve en sevdiyi fenn olan menevi felsefeye boyuk maraq gosterirdi 1484 cu ilde Cereta on bes yasinda Venesiyadan olan tacir Pyetro Serina ile evlenmisdir Serina da akademiyaya maraq gosterirdi Onlarin evliliklerinde mueyyen cetinlikler yaranirdi Cereta Serinaya yazdigi mektublarin birinde bele qeyd edirdi Sen meni tenbellikde gunahlandirir ve uzun muddetdir sessiz qaldigim ucun mehkemedeki muttehim kimi muhakime edirsen Sen ele davranirsan ki guya men yalniz yad insanlara yazir amma seni unuduram Eslinde ise seni diger alimlerden ustun tuturam Mubahiselerine baxmayaraq Cereta ucun bu heyatinin en xosbext dovrlerinden biri idi O mektublarinda ideal evliliyi qarsiliqli hormet semimiyyet durustluk ve sevgi uzerinde qurulmus bir ortaqliq kimi tesvir edirdi Cereta evliliyi dostluq kimi gormese de mektublarinda evlilik ve dostlugun ortaq cehetlerini vurgulayir sevgi unsiyyet ve mesuliyyet kimi qarsiliqli munasibetlere diqqet cekirdi Lakin evliliklerinin on sekkizinci ayinda Serina vebadan vefat etmisdir Onlarin ovladi olmamis ve Cereta bir daha aile qurmamisdir Pyetronun olumunden iki il sonra Cereta oz ruh yuksekliyini berpa etmis ve edebiyyata daha derinden yonelmisdir O aile uzvlerine ve dostlarina mektublar yazmaga davam ederek anasi ve eri ile cetin munasibetleri kimi sexsi movzulari muzakire edirdi Onun mektublari erken yeni dovr qadininin sexsi tecrubelerinin detalli tesvirini verirdi Bu mektublar hem de onun feminist baxislarinin subutu idi O qadin tehsilini mudafie edir ve evli qadinlarin zorakiliga meruz qalmasina etiraz edirdi Bundan elave Cereta oz ictimai cixislarinda ve esselerinde qadinlarin Avropanin intellektual ve siyasi heyatina verdiyi tohfeleri arasdirirdi O qadinlarin evlilikde koleliyine qarsi cixir ve onlarin ali tehsil alma huquqlarini mudafie edirdi bu meseleler daha sonraki feminist dusuncelerin esasini teskil edecekdi Bu fikirlerine gore o hem kisi hem de qadin tenqidcilerle qarsilasirdi Onun nailiyyetlerini qisqanan ve islerini tenqid edenler vardi Onun eleyhine iki esas iddia ireli surulmusdu qadinin tehsil almamali oldugu ve eserlerinin atasinin eli ile yazildigi O tenqidcilerine sert cavab verirdi unvanladigi mektubda bele yazmisdi Senin bosbogazliqlarindan qulaqlarim yorulub Sen heyasizcasina ve aciq sekilde menim en boyuk alimlere bexs edilen bir zekaya sahib olduguma teeccublenir ve hetta buna gore teessuflenirsen Sen sehv edirsen Semproniy ve heqiqetden cox uzaq dusmusen 1488 ci ilde Cereta 82 mektubdan ibaret bir toplu tertib etmisdir Bu toplu Petrarka uslubunda yazilmis Epistolae Familiares Aile Mektublari adli bir eser idi ve bir esseyin olumu movzusunda burlesk satirik dialoq da ehtiva edirdi O bu eseri himayedari Kardinal Askanio Sforzaya hesr etmisdi Onun eserleri Italiyada genis yayilmisdi lakin toplu yalniz XVII esrde nesr olundu Bu mektublar 1488 1492 ci illerde Bresia Verona ve Venesiya humanistleri arasinda dovriyyede idi Cox guman ki o ozunu yazici kimi qanunilesdirmek ucun bunu etmisdi Toplunun nesrinden alti ay sonra atasi vefat etmisdir ve bu onun yazi hevesini sarsitmisdir Ceretanin mektublarinin en erken ve tam nesri 1640 ci ilde terefinden cap olunmus lakin ondan bir nece mektub cixarilmisdir Olumu span Laura Cereta 1499 cu ilde 29 30 yaslarinda vefat etmisdir Onun olum sebebi namelumdur Heyatinin son illerine aid hec bir yazili sened qalmamisdir O Bresiada qadinlar ucun nadir gorulen resmi bir defn merasimi ve senliklerle anildi Cereta Intibah dovrunden sonra gelecek feminist ve humanist yazicilar ucun zemin hazirlayan boyuk bir sexsiyyet kimi xatirlanir Istinadlar span Beynelxalq standart ad identifikatoru 2012 Swartz A Laura Cereta Open Library ing 2007 King Margaret L Petrarch the Self Conscious Self and the First Women Humanists Journal of Medieval and Early Modern Studies 35 3 1 sentyabr 2005 537 558 doi 10 1215 10829636 35 3 537 Cereta Laura and Diana Maury Robin Collected letters of a Renaissance feminist Chicago University of Chicago Press 1997 3 Cereta Laura Letter to Augustinus Aemilius Curse against the Ornamentation of Women PDF Robin p 21 King p 549 King p 537 8 King p 538 McCue Gill Amyrose Fraught Relations in the Letters of Laura Cereta Marriage Friendship and Humanist Epistolarity Renaissance Quarterly 62 4 2009 1098 1129 doi 10 1086 650024 JSTOR 10 1086 650024 PMID 20099400 Collected Letters of a Renaissance Feminist by Laura Cereta 1997 1 Arxiv sureti 18 dekabr 2014 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib 2014 12 18 at the Wayback Machine Amyrose Joy McCue Gill Vera Amicizia Conjugal Friendship in the Italian Renaissance University of California Berkeley 2008 seh 137 Margaret L King and Albert Rabil 1983 Her immaculate hand selected works by and about the women humanists of Quattrocento Italy Binghamton N Y Center for Medieval amp Early Renaissance Studies 1983 81 84 Julie Kane n d Letter from Laura Cereta Brescia 1488 http quod lib umich edu f fs 0499697 0020 308 1 Arxiv sureti 7 sentyabr 2023 tarixinden Wayback Machine saytinda accessed October 24 2014 Robin p 7 Edebiyyat span Cereta Laura Letter to Augustinus Aemilius Curse against the Ornamentation of Women PDF McCue Gill Amyrose Fraught Relations in the Letters of Laura Cereta Marriage Friendship and Humanist Epistolarity Renaissance Quarterly 62 4 2009 1098 1129 doi 10 1086 650024 JSTOR 10 1086 650024 PMID 20099400 Julie Kane n d Letter from Laura Cereta Brescia 1488 http quod lib umich edu f fs 0499697 0020 308 1 accessed October 24 2014 King M L Petrarch the Self Conscious Self and the First Women Humanists Journal of Medieval and Early Modern Studies 35 3 1 oktyabr 2005 537 558 doi 10 1215 10829636 35 3 537 Margaret L King and Albert Rabil 1983 Her immaculate hand selected works by and about the women humanists of Quattrocento Italy Binghamton N Y Center for Medieval amp Early Renaissance Studies 1983 Lonergan Corinna Salvadori Review of Dialogue on the Infinity of Love The Other Voice in Early Modern Europe Collected Letters of a Renaissance Feminist The Other Voice in Early Modern Europe The Worth of Women Wherein is Clearly Revealed their Nobility and their Superiority to Men The Other Voice in Early Modern Europe Renaissance Studies 12 3 1998 435 439 JSTOR 24412619 Xarici kecidler span Brooklyn Museum Elizabeth A Sackler Center for Feminist Art The Dinner Party Heritage Floor Laura Cereta December 1 2014 Laura Cereta Facts information pictures December 3 2014 Laura Cereta Italian philosopher humanist Accessed December 1 2014 Lugetler ve ensiklopediyalarItalyanlarin bioqrafiyasi Britannica onlayn Normativ yoxlamaBIBSYS 4077496 BNF 12708960x CiNii DA1069658X GND 120237873 ICCU PUVV242428 ISNI 0000000110247857 LCCN n81131481 NTA 073678716 NUKAT n2009131318 SUDOC 125101473 VIAF 35281942 WorldCat VIAF 35281942 Kateqoriyalar 1469 cu ilde dogulanlarLombardiyada dogulanlar1499 cu ilde vefat edenlerLombardiyada vefat edenlerFeminizm ile elaqeli insanlarGizli kateqoriyalar Vikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerElifba sirasina gore sexsler
