Həyatının ilk illəri haqqında bilgi yoxdur. Əbülqazi Bahadır xan əsərində onu Murtaza xan oğlu olaraq tanıdıb Cuçi xanın oğlu Şeyban vasitəsiyla soyunu Çingiz xana bağlayır .
Ailəsi
Küçüm xan Soltanım xanım, Söyüdəcan xanım, Yandövlət xanım, Aktulum xanım, Ağsüyrün xanım, Şevləl xanım, Kubul xanım və Çepşan xanımla ailəqurmuşdu.
Oğlanları
Əli xan — Sibir xanı (1600—1607). 1607-ci ildə əsir düşdü. Rusiyada Sibir çarı kimi tanınırdı. Yaroslavlda yaşamışdı. 1641-ci ildə Qasımov köçdü və orda vəfat etdi.
Altanay — Sibir şahzadəsi,Yaroslavlda yaşamışdı.Sibir knyazlığının banisi. * Əbülxeyr xaç suyuna salınandan sonra Andrey Kuçumoviç, {{|ابوالخیر}}) 1575) — Sibir şahzadəsi, Kuçumun səkkizinci arvadı Çepşan xanımdan doğulmuşdu. 1591-ci ildə əsir düşdü. 1600-cü ildə xaç suyuna salındı.
Şeybanilər (1428 - 1468, 1500 - 1599), Çingiz Xan ın oğullarından Cuçinin oğlu, Batının qardaşı Şeybanın sülaləsindən olan və Özbəkləri idarə edən Əbuülxeyir xan tərəfindən qurulmuş xanədandır. 1428-ci ildə qurulan Buxara xanlığı1468-ci ildə Teymur İmperatorluğu tərəfindən yıxılmışdır. Sonra 1500-ci ildə Məhəmməd Şeybani xan (1451-1510) tərəfindən təkrar qurulan Şeybani xanlığı (1500-1599) 1506-ci ildə Buxaranı ələ keçirmiş, mərkəzi Buxaraya köçürmüş və Buxara xanlığı olaraq xatırlanmağa başlamışdı. Bu xanlıq Özbək xanlığı olaraq da tanınır. Şeybani ya da Şibanoğulları xanlığı 1599-cu ildə Astarxan xanlığı mənşəli olan Din Məhəmməd, Baqi Məhəmməd və Qubernator Məhəmməd qardaşları tərəfindən yıxılmış və Buxara xanlığı Aştarxan hakimiyyətinin (Canı hakimiyyətinin) əlinə keçmişdir.
Böyük Teymurun öz soyu xan şəcərəsindən, yəni ağ budundan olmasa da, özünü "əmir" adlandırır. Şeybanilər isə Qızıl Orda xanlarından Özbək xanın soyundan idilər. Qızıl Orada dövlətində Özbək xanın soyunun hakimiyyətinə verilən Sibirin Tura şəhərində hökmranlıq edən onlara tabe Türk boyları Menqırt, Qaraqalpaq və Naymanlar ilə birlikdə Orta Asiyaya gəlirlər. Şeybani xanlarının ilki - Əbulxeyr xan 1428-ci ildə Turada (bu günkü Tobolsk bölgəsi) taxta çıxır və 1468-ci ilə kimi 40 il hökmranlıq edir. RuslarQızıl Ordanın dağılmasından yaralanıb Sibirə doğru irəliləyərkən Ebul Hayır Xan da, Sibirdən Sırdəryaya doğru istiqamət götürür və bütün Dəşti Qıpçağa sahib olur. Bu illərdə Teymurilər öz aralarındakı çəkişmələr üzündən ardıcıl güc itirirdilər. Dəşti Qıpçaqdakı Qazaxlar isə mühüm bir güc idi. Ebul Hayır xan Qazaxları hakimiyyəti altında saxlamaq istəyərkən həyatını itirir. Onun yerinə oğlu, Məhəmməd Şeybani keçir. Məhəmməd Şeybani hansı xana tabe olacağını bilmədən bir müddət səhrada at çapır. Bu zaman Çingizin varisi olduqlarını iddia edən iki xan birdən hökmdarlıq edirlər. Daha sonra Şeybani Mahmud xana tabe olmağa qərar verir. Mahmud xan bu hərəkətinə görə Məhəmməd Şeybaniyə Türkistan şəhərini 1495-ci ildə hədiyyə verir. Bu hadisə Türkistan şəhərinin, o cümlədən Orta Asiyanın da taleyini dəyişdirəcək qədər mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir. Türkistan şəhərində mərkəzini yaradan Məhəmməd Şeybani, 5 il sonra, yəni 1500-cü ildə cənuba doğru hərəkət edərək Teymurilərin paytaxtı Səmərqəndi ələ keçirir. Hüseyn Baykaranın vəfatından sonra isə 1507-ci ildə Heratı alır. Beləliklə, İranda hakimiyyətdə olan Səfəvi hökmdarı Şah İsmayıl ilə qonşuluğa və eyni zamanda Osmanlılar ilə də müttəfiqliyə başlamış olur. Osmanlı Sultanı Yavuzun, Şah İsmayılı məğlub etməsində Şeybanilərin böyük payı vardır. Əslində Osmanlı ordusundan daha güclü olan Şah İsmayılın əsgərləri qərbdən Osmanlı, şərqdən isə Şeybani basqısı altında qalırlar. Yavuz ordusuyla səfərə çıxdığı zaman Şeybanilər də Səfəvi sərhədinə əsgər toplayırlar. Şah İsmayıl ordusunu iki hissəyə bölmək məcburiyyətində qalır və əsgərlərinin bir hissəsini Şeybanilərə qarşı şərqə göndərir, qalanları ilə Osmanlının qarşısına çıxır. Yavuz Şah İsmayılı bu ordusuyla məğlub edir. Bu, Osmanlı-Şeybani ittifaqı iki dövlət yıxılana qədər davam edəcəkdir. Şeybanilərlə birlikdə bölgəyə Özbək adı da daxil olmuş olur. Özbək sözü, Özbək Xan soyundan gələn Şeybanilərə tabe xalq tərəfindən mənimsənilərək xalqın adına çevrilir. Bu dönəmdə Ulu Türkistanda Qazax və Özbək ayrılması əməlli–başlı kəskinləşəcəkdir. Sibirdən Orta Asiyaya doğru yürüşlərində buradakı Qazaxlarla mübarizələrində xanlarını itirən Şeybanilərlə Qazaxların arası bir daha Teymurilər dönəmi Mavera ün nehir və Dəşti Qıpçaq əlaqəsinə dönməyəcəkdir. Qazaxlar da, şimaldan gəlib öz yurdlarında rahatlıqlarını pozan və daha sonra cənuba keçən Şeybanilərə heç yaxşı baxmayacaqlar. Qeyd olunanlardan Özbək adı və kimliyinin, bir soy və boy adı və kimliyi deyil, siyasi quruluşun xalqa qazandırdığı bir kimlik olduğunu söyləmək mümkündür. Belə ki, yüz illərlə İdil-Ural bölgəsi və Sibirdə Özbək Xanın və onun soyundan gələnlərin tabeçiliyində hərəkət edən Qaraqalpaqlar, əgər Şeybanilərlə birlikdə Orta Asiyaya gəldikləri zaman onlardan ayrılıb Qazaxların yanında yer almasaydılar, bu gün biz onlara da Özbək deyəcəkdik. Daha sonrakı illərdə Şeybanilərin birliyi pozularkən onların içindən çıxan qollar Buxara, Xivə və Kokant xanlıqlarını yaradırlar. Bu dönəmdə Osmanlı-Şeybani ittifaqı da Osmanlı-Buxara ittifaqına dönür. Buxara xanı Abdullah xan 1582-ci ildə babası Məhəmməd Şeybaniyə verilən və ona Mavera ün nəhrinin qapılarını açan Türkistan Şəhərinə gəlir və xalq ona tabeçiliyini bildirir. Abdullah xan Yesəvi türbəsinin Teymur dönəmində yarımçıq qalan hissələrini tamamlayır. Türkistan bu tarixdən etibarən Abdullah xanın vəfatına qədər onun təyin etdikləri insanlar tərəfindən idarə edilir.
Fəaliyyəti
Qazan xanlığının ruslar tərəfindən işğalından sonra Yadigar xan könüllü olaraq rus təbəəliyini qəbul etmişsə də, Çingiz xanın nəslindən olan Küçüm xan Yadigar xanı məğlub edərək 1563-cü ildə Sibir xanlığını da öz əlinə keçirmiş, Türk (tatar) boyları arasında İslam dinini yaymış, bu məqsədlə Buxara xanı Abdullah xana müraciət edərək İslam dinini öyrədən xocalar göndərilməsini xahiş etmiş və Buxara xanı tərəfindən buraya din alimləri və şeyxləri göndərilmişdir. Və beləliklə, Küçüm xanın səyi nəticəsində Sibir Türklərinin böyük bir qismi Şaman dinini tərk edib islamlaşmış, bir qismi isə bu günə qədər yenə də Şamançılıqda qalmaqdadırlar. Böyük mədəni quruculuq işlərinə başlayan Küçüm xan rus hücumu nəticəsində bu işləri dayandırıb ruslarla savaşmaq məcburiyyətində qalır. Bir tərəfdən ruslarla, digər tərəfdən də rus knyazlarının zülmündən qaçaraq Yermakın başçılığı ilə qaçaq dəstəsi yaradan Kazaklara qarşı vuruşan Küçüm xan və qardaşı Məhəmməd Qul Tatar bəylərini ümumi düşmənə qarşı bir araya gətirə bilmədiklərindən ruslara məğlub oldular. Doğrudur, Küçüm xan ruslar tərəfindən hər cür yardım edilən və "Sibir fatehi" elan edilən Kazak dəstəsinin başçısı ataman Yermakı 1584-cü ildə məğlub edərək öldürdü və rusları Sibirdən qaçmağa məcbur etdi. Lakin Moskva tərəfindən vaxtilə xristianlığı qəbul etmiş Tatar mirzalarından Mansurov adlı birinin komandanlığında Sibirə toplarla silahlanmış bir hərbi dəstə göndərildi. Tatar əsilli Mansurovun rəhbərlik etdiyit bu hərbi dəstə Şimali Sibirin istehkam qalalarını və xüsusilə müqəddəs sayılan "Bütləri" top atəşinə tutaraq qorxu yaratdı. Bütlərin dağılmasından qorxuya düşən Ostyaklar Rus hakimiyyətini tanımağa məcbur oldular. Küçüm xan bu məğlubiyyətlərə baxmayaraq, ruslara qarşı döyüşü davam etdirdi. Vəziyyətin çətin olduğunu görən ruslar Polşa, Litva əsirlərini və Dnepr Kazaklarını da öz min nəfərlik hərbi hissələrinə qataraq nəhayət 1598-ci ildə Küçüm xanın üzərinə yürüdülər. Qanlı döyüşlər əsnasında Küçüm xanın ailəsi və yaxınları rusların əliqnə keçdi. Ruslar Küçüm xanın əsir edilən ailə üzvlərini Moskvaya göndərdilər. Bu müdhiş zərbə ilə Küçüm xanın siyasi və hərbi fəaliyyəti sona çatsa da, bu qəhrəman Türk xanını ruslar nə əsir götürə, nə də öldürə bildilər. Moskva onu çarın xidmətinə dəvət etsə də o, bu dəvəti qəbul etməmiş, öz vətənində qalmağı üstün tutmuşdur. Ömrünün sonlarına doğru Küçüm xanın gözləri tutulmuş və öz əcəli ilə 1600-cü ildə vəfat etmişdir. Küçüm xanın ölümündən sonra ruslar mərhələ-mərhələ Sibirin Buryatlar, Tunquslar, Yakutlar yaşayan ərazilərini də XVII əsr boyu zəbt edərək öz ərazilərini Türk boylarının hesabına daha da genişləndirdilər. Beləliklə bir Türk Tatar Xanlığı da tarixə qovuşmuş oldu. Fəqət dövlət getsə də xalq yaşadı və bu gün də yaşamaqdadır.
İstinadlar
Şəcərə-i Türk, I, 177
Xarici keçidlər
Хади Атласи «История Сибири»
Состоялась презентация новой книги Фаузии Байрамовой «Кучум хан»
küçüm, küçüm, kuçum, كوچم, sibir, xanı, olan, türk, dövlet, adamı, şeybani, ibək, xanın, nəvəsi, tümen, böyük, ordanın, xanı, doğum, tarixi, əsrvəfat, tarixi, 1601, 1600fəaliyyəti, kondottiyeri, mündəricat, həyatı, ailəsi, soyu, fəaliyyəti, istinadlar, xarici,. Kucum Kucum xan Kucum كوچم Sibir xani olan Turk dovlet adami Seybani Ibek xanin nevesi Tumen ve Boyuk ordanin xani Kucum xanDogum tarixi XVI esrVefat tarixi 1601 ve ya 1600Fealiyyeti Kondottiyeri Mundericat 1 Heyati 2 Ailesi 3 Soyu 4 Fealiyyeti 5 Istinadlar 6 Xarici kecidler 7 Hemcinin baxHeyati RedakteHeyatinin ilk illeri haqqinda bilgi yoxdur Ebulqazi Bahadir xan eserinde onu Murtaza xan oglu olaraq tanidib Cuci xanin oglu Seyban vasitesiyla soyunu Cingiz xana baglayir 1 Ailesi RedakteKucum xan Soltanim xanim Soyudecan xanim Yandovlet xanim Aktulum xanim Agsuyrun xanim Sevlel xanim Kubul xanim ve Cepsan xanimla ailequrmusdu Oglanlari Eli xan Sibir xani 1600 1607 1607 ci ilde esir dusdu Rusiyada Sibir cari kimi taninirdi Yaroslavlda yasamisdi 1641 ci ilde Qasimov kocdu ve orda vefat etdi Altanay Sibir sahzadesi Yaroslavlda yasamisdi Sibir knyazliginin banisi Ebulxeyr xac suyuna salinandan sonra Andrey Kucumovic ابوالخیر 1575 Sibir sahzadesi Kucumun sekkizinci arvadi Cepsan xanimdan dogulmusdu 1591 ci ilde esir dusdu 1600 cu ilde xac suyuna salindi Soyu RedakteCingiz xan Cuci xan Seyban xan Bahadur xan Cuci Buga xan Badaqul xan Mengu Teymur xan Beggunde xan Eli oglan Haci Mehemmed Mahmudek Murteza xan Kucum xanBu soy Seybaniler adlanirdi Seybaniler 1428 1468 1500 1599 Cingiz Xan in ogullarindan Cucinin oglu Batinin qardasi Seybanin sulalesinden olan ve Ozbekleri idare eden Ebuulxeyir xan terefinden qurulmus xanedandir 1428 ci ilde qurulan Buxara xanligi 1468 ci ilde Teymur Imperatorlugu terefinden yixilmisdir Sonra 1500 ci ilde Mehemmed Seybani xan 1451 1510 terefinden tekrar qurulan Seybani xanligi 1500 1599 1506 ci ilde Buxarani ele kecirmis merkezi Buxaraya kocurmus ve Buxara xanligi olaraq xatirlanmaga baslamisdi Bu xanliq Ozbek xanligi olaraq da taninir Seybani ya da Sibanogullari xanligi 1599 cu ilde Astarxan xanligi menseli olan Din Mehemmed Baqi Mehemmed ve Qubernator Mehemmed qardaslari terefinden yixilmis ve Buxara xanligi Astarxan hakimiyyetinin Cani hakimiyyetinin eline kecmisdir Boyuk Teymurun oz soyu xan seceresinden yeni ag budundan olmasa da ozunu emir adlandirir Seybaniler ise Qizil Orda xanlarindan Ozbek xanin soyundan idiler Qizil Orada dovletinde Ozbek xanin soyunun hakimiyyetine verilen Sibirin Tura seherinde hokmranliq eden onlara tabe Turk boylari Menqirt Qaraqalpaq ve Naymanlar ile birlikde Orta Asiyaya gelirler Seybani xanlarinin ilki Ebulxeyr xan 1428 ci ilde Turada bu gunku Tobolsk bolgesi taxta cixir ve 1468 ci ile kimi 40 il hokmranliq edir Ruslar Qizil Ordanin dagilmasindan yaralanib Sibire dogru irelileyerken Ebul Hayir Xan da Sibirden Sirderyaya dogru istiqamet goturur ve butun Desti Qipcaga sahib olur Bu illerde Teymuriler oz aralarindaki cekismeler uzunden ardicil guc itirirdiler Desti Qipcaqdaki Qazaxlar ise muhum bir guc idi Ebul Hayir xan Qazaxlari hakimiyyeti altinda saxlamaq isteyerken heyatini itirir Onun yerine oglu Mehemmed Seybani kecir Mehemmed Seybani hansi xana tabe olacagini bilmeden bir muddet sehrada at capir Bu zaman Cingizin varisi olduqlarini iddia eden iki xan birden hokmdarliq edirler Daha sonra Seybani Mahmud xana tabe olmaga qerar verir Mahmud xan bu hereketine gore Mehemmed Seybaniye Turkistan seherini 1495 ci ilde hediyye verir Bu hadise Turkistan seherinin o cumleden Orta Asiyanin da taleyini deyisdirecek qeder muhum ehemiyyet kesb etmisdir Turkistan seherinde merkezini yaradan Mehemmed Seybani 5 il sonra yeni 1500 cu ilde cenuba dogru hereket ederek Teymurilerin paytaxti Semerqendi ele kecirir Huseyn Baykaranin vefatindan sonra ise 1507 ci ilde Herati alir Belelikle Iranda hakimiyyetde olan Sefevi hokmdari Sah Ismayil ile qonsuluga ve eyni zamanda Osmanlilar ile de muttefiqliye baslamis olur Osmanli Sultani Yavuzun Sah Ismayili meglub etmesinde Seybanilerin boyuk payi vardir Eslinde Osmanli ordusundan daha guclu olan Sah Ismayilin esgerleri qerbden Osmanli serqden ise Seybani basqisi altinda qalirlar Yavuz ordusuyla sefere cixdigi zaman Seybaniler de Sefevi serhedine esger toplayirlar Sah Ismayil ordusunu iki hisseye bolmek mecburiyyetinde qalir ve esgerlerinin bir hissesini Seybanilere qarsi serqe gonderir qalanlari ile Osmanlinin qarsisina cixir Yavuz Sah Ismayili bu ordusuyla meglub edir Bu Osmanli Seybani ittifaqi iki dovlet yixilana qeder davam edecekdir Seybanilerle birlikde bolgeye Ozbek adi da daxil olmus olur Ozbek sozu Ozbek Xan soyundan gelen Seybanilere tabe xalq terefinden menimsenilerek xalqin adina cevrilir Bu donemde Ulu Turkistanda Qazax ve Ozbek ayrilmasi emelli basli keskinlesecekdir Sibirden Orta Asiyaya dogru yuruslerinde buradaki Qazaxlarla mubarizelerinde xanlarini itiren Seybanilerle Qazaxlarin arasi bir daha Teymuriler donemi Mavera un nehir ve Desti Qipcaq elaqesine donmeyecekdir Qazaxlar da simaldan gelib oz yurdlarinda rahatliqlarini pozan ve daha sonra cenuba kecen Seybanilere hec yaxsi baxmayacaqlar Qeyd olunanlardan Ozbek adi ve kimliyinin bir soy ve boy adi ve kimliyi deyil siyasi qurulusun xalqa qazandirdigi bir kimlik oldugunu soylemek mumkundur Bele ki yuz illerle Idil Ural bolgesi ve Sibirde Ozbek Xanin ve onun soyundan gelenlerin tabeciliyinde hereket eden Qaraqalpaqlar eger Seybanilerle birlikde Orta Asiyaya geldikleri zaman onlardan ayrilib Qazaxlarin yaninda yer almasaydilar bu gun biz onlara da Ozbek deyecekdik Daha sonraki illerde Seybanilerin birliyi pozularken onlarin icinden cixan qollar Buxara Xive ve Kokant xanliqlarini yaradirlar Bu donemde Osmanli Seybani ittifaqi da Osmanli Buxara ittifaqina donur Buxara xani Abdullah xan 1582 ci ilde babasi Mehemmed Seybaniye verilen ve ona Mavera un nehrinin qapilarini acan Turkistan Seherine gelir ve xalq ona tabeciliyini bildirir Abdullah xan Yesevi turbesinin Teymur doneminde yarimciq qalan hisselerini tamamlayir Turkistan bu tarixden etibaren Abdullah xanin vefatina qeder onun teyin etdikleri insanlar terefinden idare edilir Fealiyyeti RedakteQazan xanliginin ruslar terefinden isgalindan sonra Yadigar xan konullu olaraq rus tebeeliyini qebul etmisse de Cingiz xanin neslinden olan Kucum xan Yadigar xani meglub ederek 1563 cu ilde Sibir xanligini da oz eline kecirmis Turk tatar boylari arasinda Islam dinini yaymis bu meqsedle Buxara xani Abdullah xana muraciet ederek Islam dinini oyreden xocalar gonderilmesini xahis etmis ve Buxara xani terefinden buraya din alimleri ve seyxleri gonderilmisdir Ve belelikle Kucum xanin seyi neticesinde Sibir Turklerinin boyuk bir qismi Saman dinini terk edib islamlasmis bir qismi ise bu gune qeder yene de Samanciliqda qalmaqdadirlar Boyuk medeni quruculuq islerine baslayan Kucum xan rus hucumu neticesinde bu isleri dayandirib ruslarla savasmaq mecburiyyetinde qalir Bir terefden ruslarla diger terefden de rus knyazlarinin zulmunden qacaraq Yermakin basciligi ile qacaq destesi yaradan Kazaklara qarsi vurusan Kucum xan ve qardasi Mehemmed Qul Tatar beylerini umumi dusmene qarsi bir araya getire bilmediklerinden ruslara meglub oldular Dogrudur Kucum xan ruslar terefinden her cur yardim edilen ve Sibir fatehi elan edilen Kazak destesinin bascisi ataman Yermaki 1584 cu ilde meglub ederek oldurdu ve ruslari Sibirden qacmaga mecbur etdi Lakin Moskva terefinden vaxtile xristianligi qebul etmis Tatar mirzalarindan Mansurov adli birinin komandanliginda Sibire toplarla silahlanmis bir herbi deste gonderildi Tatar esilli Mansurovun rehberlik etdiyit bu herbi deste Simali Sibirin istehkam qalalarini ve xususile muqeddes sayilan Butleri top atesine tutaraq qorxu yaratdi Butlerin dagilmasindan qorxuya dusen Ostyaklar Rus hakimiyyetini tanimaga mecbur oldular Kucum xan bu meglubiyyetlere baxmayaraq ruslara qarsi doyusu davam etdirdi Veziyyetin cetin oldugunu goren ruslar Polsa Litva esirlerini ve Dnepr Kazaklarini da oz min neferlik herbi hisselerine qataraq nehayet 1598 ci ilde Kucum xanin uzerine yuruduler Qanli doyusler esnasinda Kucum xanin ailesi ve yaxinlari ruslarin eliqne kecdi Ruslar Kucum xanin esir edilen aile uzvlerini Moskvaya gonderdiler Bu mudhis zerbe ile Kucum xanin siyasi ve herbi fealiyyeti sona catsa da bu qehreman Turk xanini ruslar ne esir goture ne de oldure bildiler Moskva onu carin xidmetine devet etse de o bu deveti qebul etmemis oz veteninde qalmagi ustun tutmusdur Omrunun sonlarina dogru Kucum xanin gozleri tutulmus ve oz eceli ile 1600 cu ilde vefat etmisdir Kucum xanin olumunden sonra ruslar merhele merhele Sibirin Buryatlar Tunquslar Yakutlar yasayan erazilerini de XVII esr boyu zebt ederek oz erazilerini Turk boylarinin hesabina daha da genislendirdiler Belelikle bir Turk Tatar Xanligi da tarixe qovusmus oldu Feqet dovlet getse de xalq yasadi ve bu gun de yasamaqdadir Istinadlar Redakte Secere i Turk I 177Xarici kecidler RedakteHadi Atlasi Istoriya Sibiri Sostoyalas prezentaciya novoj knigi Fauzii Bajramovoj Kuchum han V Shpakov Kak pogib han Kuchum istoriya Hemcinin bax RedakteSibir xanligi Sibirin istilasiMenbe https az wikipedia org w index php title Kucum xan amp oldid 5450128, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
