Kürdəmir döyüşləri — erməni-daşnaklar tərəfindən soyqırımına məruz qalan Azərbaycan xalqının köməyinə gəlmiş türk hərbi qüvvələrinin və Azərbaycan silahlı birləşmələrinin Stepan Şaumyan başçılıq etdiyi Bakı Xalq Komissarları Sovetinin qoşunlarına qarşı Kürdəmir qəsəbəsinin azad edilməsi məqsədilə 1918-ci il iyulun 5-dən 10-na qədər keçirdiyi döyüş əməliyyatı.
Döyüşün gedişi
Döyüşdə podpolkovnik Həbib bəy Səlimovun rəhbərliyi altında Müsüslü dəstəsi, Həsən bəyin 46-cı piyada taboru ilə toplu süvari alayından ibarət dəstəsi və cəbhənin gücləndirilməsi üçün sonradan cəlb olunmuĢ əlavə qüvvələr, düşmən tərəfdən isə Qırmızı ordunun 1-ci briqadası, İrandan yenicə gələrək, cəbhə komandanı təyin edilmiş Biçeraxovun dəstəsi və təlimatçılar məktəbinin bölmələri iştirak edirdilər. Düşmənin hərbi qüvvələri, əsasən, Birinci dünya müharibəsindən (1914-18) Bakıya gətirilmiş və Azərbaycan xalqına qarşı soyqırımı həyata keçirmiş daşnak-erməni zabit və əsgərlərindən ibarət idi.
Türk-Azərbaycan qoşun hissələrinin azlığı və bolşevik-daşnak qoşunlarının mövqelərinin daha əlverişli olması qırmızıların ilk günlər Müsüslü dəstəsi ilə Həsən bəyin dəstəsinin qarşısını saxlamasına, hətta ,imal istiqamətində Ağsuya doğru bir qədər irəliləməsinə imkan vermişdi.
Bolşevik-daşnak qüvvələrinin hücumlarının genişlənməsinə yol verməmək üçün 5-ci Qafqaz diviziyasının 13- cü piyada alayı Kürdəmir ətrafına yönəldildi. Alay Həsən bəyin dəstəsi ilə birləşərək, şimal tərəfdən Kürdəmirə hücum etməli idi. Müsüslüdəki qüvvələri gücləndirmək üçün Ağdaş və Xaldan məntəqələrində toplanmış Azərbaycan könüllüləri, həmçinin Qazaxa gətirilmiş 350 nəfər silahsız könüllü də Bərgüşad stansiyasına göndərildi.
İyulun 8-də ağır döyüşlər oldu. Düşmənə əsas zərbənin 13-cü alay tərəfindən vurulacağı nəzərdə tutulsa da, Qırmızı ordunun bura xeyli qüvvə çıxarması vəziyyəti mürəkkəbləşdirmişdi. Biçeraxov 13-cü alaya qarşı 8 top və 8 pulemyotla müşayiət olunan qüvvə çıxarmışdı. Döyüş gecəyə kimi davam etdi, ciddi müqavimətlə üzləşən 13-cü alay iyunun 8-i gecəsini İbrahimbəyli və Qarasaqqal kəndləri arasında keçirdi. Müsüslü dəstəsinin fəallığı da gün ərzində cəbhədəki mövqelərdə ciddi dəyişiklik yaratmadı. Zirehli qatardan və ətraf landşaftdan bacarıqla istifadə olunması düĢmənin müqavimətini xeyli artırmışdı.
İyulun 9-da və 10-da Kürdəmir ətrafında döyüşlər yenidən davam etdirildi. Ayın 10-da gecədən başlayan döyüşün gedişində düşmənin arxasındakı dəmir yolu xəttini dağıtmaq və onun geri çəkilməsini çətinləşdirmək üçün Kərrar stansiyasına bir dəstə göndərildi. Həmin dəstə tapşırığı yerinə yetirdikdən sonra 13-cü alay uğurla hücuma başladı. Vəziyyətin gərginləşdiyini görən Qırmızı ordu komandanlığı Kürdəmirin şimalındakı bolşevik-daşnak qüvvələrini gücləndirdi. Nəticədə, 13-ci alaym sağ cinahında ciddi təhlükə yarandı. Lakin bir tərəfdən, alay bölmələrinin fədakarlığı, digər tərəfdən də diviziyadan kömək göndərilməsi bolşevik-daşnak qüvvələrinin qarşısını almağa imkan verdi. Qazaxdan Bərgüşada gətirilmiş 350 nəfərlik dəstə də silahlandırılaraq 13-cü alaya qatıldı. Bu zaman H. Səlimovun Müsüslü dəstəsi düşmən qüvvələrinin zəifləməsindən məharətlə istifadə edərək, onun müdafiə xəttini yarmağa müvəffəq oldu.
Bolşevik-daşnak qüvvələri, bütün cəhdlərinə baxmayaraq, 13-cü alayın hücumunun qarşısını ala bilmədilər.
Axşama yaxın alayın sağ cinahı ilə Müsüslü dəstəsinin sol cinahı Kürdəmirin qərbində birləşdilər. Bir neçə saatdan sonra isə birləşmiş qüvvələr qəsəbəni düşməndən tamamilə azad etdilər.
Kürdəmirin azad olunması hərbi təşəbbüsün Türk-Azərbaycan qoşunlarının əlində daha da möhkəmlənməsi ilə nəticələndi.
İstinadlar
Avqust 12, 2021
kürdəmir, döyüşləri, erməni, daşnaklar, tərəfindən, soyqırımına, məruz, qalan, azərbaycan, xalqının, köməyinə, gəlmiş, türk, hərbi, qüvvələrinin, azərbaycan, silahlı, birləşmələrinin, stepan, şaumyan, başçılıq, etdiyi, bakı, xalq, komissarları, sovetinin, qoşu. Kurdemir doyusleri ermeni dasnaklar terefinden soyqirimina meruz qalan Azerbaycan xalqinin komeyine gelmis turk herbi quvvelerinin ve Azerbaycan silahli birlesmelerinin Stepan Saumyan basciliq etdiyi Baki Xalq Komissarlari Sovetinin qosunlarina qarsi Kurdemir qesebesinin azad edilmesi meqsedile 1918 ci il iyulun 5 den 10 na qeder kecirdiyi doyus emeliyyati Doyusun gedisi RedakteDoyusde podpolkovnik Hebib bey Selimovun rehberliyi altinda Mususlu destesi Hesen beyin 46 ci piyada taboru ile toplu suvari alayindan ibaret destesi ve cebhenin guclendirilmesi ucun sonradan celb olunmuG elave quvveler dusmen terefden ise Qirmizi ordunun 1 ci briqadasi Irandan yenice gelerek cebhe komandani teyin edilmis Biceraxovun destesi ve telimatcilar mektebinin bolmeleri istirak edirdiler Dusmenin herbi quvveleri esasen Birinci dunya muharibesinden 1914 18 Bakiya getirilmis ve Azerbaycan xalqina qarsi soyqirimi heyata kecirmis dasnak ermeni zabit ve esgerlerinden ibaret idi Turk Azerbaycan qosun hisselerinin azligi ve bolsevik dasnak qosunlarinin movqelerinin daha elverisli olmasi qirmizilarin ilk gunler Mususlu destesi ile Hesen beyin destesinin qarsisini saxlamasina hetta imal istiqametinde Agsuya dogru bir qeder irelilemesine imkan vermisdi Bolsevik dasnak quvvelerinin hucumlarinin genislenmesine yol vermemek ucun 5 ci Qafqaz diviziyasinin 13 cu piyada alayi Kurdemir etrafina yoneldildi Alay Hesen beyin destesi ile birleserek simal terefden Kurdemire hucum etmeli idi Mususludeki quvveleri guclendirmek ucun Agdas ve Xaldan menteqelerinde toplanmis Azerbaycan konulluleri hemcinin Qazaxa getirilmis 350 nefer silahsiz konullu de Bergusad stansiyasina gonderildi Iyulun 8 de agir doyusler oldu Dusmene esas zerbenin 13 cu alay terefinden vurulacagi nezerde tutulsa da Qirmizi ordunun bura xeyli quvve cixarmasi veziyyeti murekkeblesdirmisdi Biceraxov 13 cu alaya qarsi 8 top ve 8 pulemyotla musayiet olunan quvve cixarmisdi Doyus geceye kimi davam etdi ciddi muqavimetle uzlesen 13 cu alay iyunun 8 i gecesini Ibrahimbeyli ve Qarasaqqal kendleri arasinda kecirdi Mususlu destesinin fealligi da gun erzinde cebhedeki movqelerde ciddi deyisiklik yaratmadi Zirehli qatardan ve etraf landsaftdan bacariqla istifade olunmasi duGmenin muqavimetini xeyli artirmisdi Iyulun 9 da ve 10 da Kurdemir etrafinda doyusler yeniden davam etdirildi Ayin 10 da geceden baslayan doyusun gedisinde dusmenin arxasindaki demir yolu xettini dagitmaq ve onun geri cekilmesini cetinlesdirmek ucun Kerrar stansiyasina bir deste gonderildi Hemin deste tapsirigi yerine yetirdikden sonra 13 cu alay ugurla hucuma basladi Veziyyetin gerginlesdiyini goren Qirmizi ordu komandanligi Kurdemirin simalindaki bolsevik dasnak quvvelerini guclendirdi Neticede 13 ci alaym sag cinahinda ciddi tehluke yarandi Lakin bir terefden alay bolmelerinin fedakarligi diger terefden de diviziyadan komek gonderilmesi bolsevik dasnak quvvelerinin qarsisini almaga imkan verdi Qazaxdan Bergusada getirilmis 350 neferlik deste de silahlandirilaraq 13 cu alaya qatildi Bu zaman H Selimovun Mususlu destesi dusmen quvvelerinin zeiflemesinden meharetle istifade ederek onun mudafie xettini yarmaga muveffeq oldu Bolsevik dasnak quvveleri butun cehdlerine baxmayaraq 13 cu alayin hucumunun qarsisini ala bilmediler Axsama yaxin alayin sag cinahi ile Mususlu destesinin sol cinahi Kurdemirin qerbinde birlesdiler Bir nece saatdan sonra ise birlesmis quvveler qesebeni dusmenden tamamile azad etdiler Kurdemirin azad olunmasi herbi tesebbusun Turk Azerbaycan qosunlarinin elinde daha da mohkemlenmesi ile neticelendi Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Kurdemir doyusleri amp oldid 3810389, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
