Külah — Azərbaycanda tarixən mövcud olmuş baş geyim formalarından biri.
Haqqında
Farsca “papaq” mənasını bildirən külah oğuzlar arasında hələ ilk orta əsrlərdən məlum idi. Kəndlilər, şəhər yoxsulları “kulah-namad” adlanan oval formalı keçə külah, orta və yuxarı zümrələr isə konusvarı formalı hündür külah geyirdilər.
Kitabi Dədə Qorqud dastanlarında kişi baş geyim kimi külah haqqında qeyd olunur ki, “...altı ögəc dərisindən, külah etsə, qulaqlarını örtməyən, qolu-budı xaranca, uzun baldırları incə, Qazan bəgün dayısı At ağızlu Aruz qoca çapar yetdi”. Bu mətndən bəlli olur ki, oğuzların külahı qoyun dərisindən, xüsusilə erkək qoyun dərisindən tikilərmiş.
Külah tipli konusvarı baş geyiminə Təbriz miniatür məktəbinə mənsub olan incəsənət əsərlərində də tez-tez təsadüf edilir. Bu bir daha göstərir ki, XVI əsrdə Azərbaycan ərazisində külah kütləvi səciyyə daşımışdır. Hətta əsilzadə şəxslərə məxsus olan bəzi təsvirlərdə külahın ətrafına çalma sarındığı müşahidə olunur. Görünür, orta əsrlərdə külah parçadan tikilən baş geyimini də ifadə edirmiş. Son zamanlaradək Azərbaycanın bəzi etnoqrafik bölgələrində, xüsusilə Abşeronda “taskülah”, yaxud “şəbkülah” adı ilə bəlli olan kişi baş geyimi hələ dəbdən düşməmişdi. Bakıda yaşlı kişilər gecələr yatan zaman soyuq olmasın deyə başlarına şəbkülah, yəni “gecə papağı” qoyardılar.
Külahın vaxtilə Azərbaycanda geniş yayıldığını orta əsr mənbələri də təsbit edir. XIII əsrə aid farsca yazılmış bir anonim mənbədə vaxtilə Gəncədə gənclərin çoxunun başlarına keçə külah qoyduqları xəbər verilir.
Bu geyim tipi “külah” adı ilə vaxtilə Orta Asiyada, xüsusilə özbəklər arasında geniş yayılmışdı.
Mənbə
"Kitabi-Dədə Qorqud Ensiklopediyası", II cild. Bakı,2004.
Ərəb və fars sözləri lüğəti, B. 1996.
Миклухо-Маклай Н.Д. Географическое сочинение XII века на персидском языке. “Ученые записки Институтута Востоковедении Ан СССР, т.IX, М. 1954.
Народы Средней Азии и Казакстана, т.I, М. 1962.
September 12, 2021
külah, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, azərbaycanda, tarixən, mövcud, olmuş, baş, geyim, formalarından, biri, haqqında, redaktəfarsca, papaq, mənasını, bildirən, külah, oğ. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Kulah Azerbaycanda tarixen movcud olmus bas geyim formalarindan biri Haqqinda RedakteFarsca papaq menasini bildiren kulah oguzlar arasinda hele ilk orta esrlerden melum idi Kendliler seher yoxsullari kulah namad adlanan oval formali kece kulah orta ve yuxari zumreler ise konusvari formali hundur kulah geyirdiler Kitabi Dede Qorqud dastanlarinda kisi bas geyim kimi kulah haqqinda qeyd olunur ki alti ogec derisinden kulah etse qulaqlarini ortmeyen qolu budi xaranca uzun baldirlari ince Qazan begun dayisi At agizlu Aruz qoca capar yetdi Bu metnden belli olur ki oguzlarin kulahi qoyun derisinden xususile erkek qoyun derisinden tikilermis Kulah tipli konusvari bas geyimine Tebriz miniatur mektebine mensub olan incesenet eserlerinde de tez tez tesaduf edilir Bu bir daha gosterir ki XVI esrde Azerbaycan erazisinde kulah kutlevi seciyye dasimisdir Hetta esilzade sexslere mexsus olan bezi tesvirlerde kulahin etrafina calma sarindigi musahide olunur Gorunur orta esrlerde kulah parcadan tikilen bas geyimini de ifade edirmis Son zamanlaradek Azerbaycanin bezi etnoqrafik bolgelerinde xususile Abseronda taskulah yaxud sebkulah adi ile belli olan kisi bas geyimi hele debden dusmemisdi Bakida yasli kisiler geceler yatan zaman soyuq olmasin deye baslarina sebkulah yeni gece papagi qoyardilar Kulahin vaxtile Azerbaycanda genis yayildigini orta esr menbeleri de tesbit edir XIII esre aid farsca yazilmis bir anonim menbede vaxtile Gencede genclerin coxunun baslarina kece kulah qoyduqlari xeber verilir Bu geyim tipi kulah adi ile vaxtile Orta Asiyada xususile ozbekler arasinda genis yayilmisdi Menbe Redakte Kitabi Dede Qorqud Ensiklopediyasi II cild Baki 2004 Ereb ve fars sozleri lugeti B 1996 Mikluho Maklaj N D Geograficheskoe sochinenie XII veka na persidskom yazyke Uchenye zapiski Institututa Vostokovedenii An SSSR t IX M 1954 Narody Srednej Azii i Kazakstana t I M 1962 Menbe https az wikipedia org w index php title Kulah amp oldid 3877072, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
