fbpx
Wikipedia

Köçərilik

September 09, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Köç (dəqiqləşdirmə).

Köçərilik və ya nomadizm — köçərilərin mövsümlə bağlı yaylağa, qışlağa, güzləyə və yazlağa müvəqqəti yerdəyişməsi.

Monqol köçərilər.

Köç və köçərilik

Sovet dövrü ensiklopediyalarında bildirilir ki, "köçərilik otlaqların azlığı və havaların isti keçməsindən irəli gəlmişdir. Köçəriliyin uzun müddət davam etməsi əhalinin iqtisadi, içtimai va mədəni inkişafına mənfi təsir göstərirdi" və b. fikirlərin əks olunması məhz bu kontekstdə anlaşılırdı.

Qeyd edək ki, köçəriliyin iki qismi var: Bunlardan biri horizantal köçəbəlikdir. Horizantal köçəbəliklə məşğul olanlar qeyri-müəyyən, məsafələr arasında güzəran keçirir, ot-örüş ardınca diyar-diyar, ölkə-ölkə gəzirlər. Düşdükləri yurda bir də qayıtmırlar. Ikinci qism köçəriliyə vertikal köçəbəlik deyilir. Vertikal köçərilər müəyyən məsafə arasında, yaylaq-qışlaq həyatı yaşayırlar.

Qədim çağlarda türklərdə köçəri həyat tərzi daha çox bəlli bir bölgə hüdudları içində davam etmiş, bəzən də savaş, qıtlıq, əhalisi çoxalmış bir oymağa ənənəvi yaşayış bölgəsinin artıq dar gəldiyi durumlarda çox uzaq məsafələrə köçləri ilə müşayiət edimişdir. Uzaq məsafələrə köçlər çadır-arabalar şəklindəki kağnılar üzərində gerçəkləşmişdir. Türklər yüzillər boyunca atlar və kağnılar üzərində nəhəng Avrasiya qitəsini bu ucundan o ucuna fəth etmişlər. Türklər bu köçlərdən sonra nəhəng dövlətlər yaratmış, dünyaya böyük mədəniyyət örnəkləri və abidələri ərmağan etmiş, bundan başqa dünyanın çeşidli bölgələrində bir-birindən qopuq düşmüş mədəniyyətləri də çulğaşdırmışlar. Bu səbəblə türklərin ayrı-ayrı coğrafi ərazilərdəki mədəniyyət, elm, texnika sahəsindəki bilgiləri də bir yerdən digərinə çatdırmaqda, bir araya gətirməkdə böyük rolları olmuşdur. Qərblilərin "köçəri" damğası vurduğu, aşağı mədəniyyət səviyyəsi kimi baxdığı bu mədəniyyət ünsürü qəsdən və bilərəkdən geri qalmış, gəlişməmiş bir mədəniyyət olaraq göstərilmişdir. "Barbar köçərilərin" yaşadıqları vəhşi çöl dedikləri yerləri bilərək mədəniyyətdən uzaq bölgələr olaraq göstərmiş, böyük Fərabilərin yetişdiyi Otrari, Dəşti-Qıpçaq çölünü bilərək görməzlikdən gəlmişlər.

Köçəriliyin tarixi

  Əsas məqalə: Atlı xalqlar

Bir zamanların ən qüdrətli dövlətlərini yaradan köçərilərin dövlətçiliyinin təsadüfi səciyyə daşıdığı fikri rus tarixşünaslığında tanınmış şərqşünaslar V.Radlov və V.Bartold tərəfindən fərziyyə şəklində hələ XIX yüzilin sonları - XX yüzilin əvvəllərindən formalaşdırılmışdı. Sonraki dövrlərdə köçəri cəmiyyətlərin ictimai-siyasi inkişafı məsələsinə münasibətdə sovet dövrü tarixçiləri arasında nə qədər fikir müxtəlifliyi olsa da, köçəri dövlətlərin varlığı faktı etiraf olunurdu. Bəzi tədqiqatçılar türklərin (səlcuqluların və digərlərin) dövlətçiliyi yerli (oturaq) xalqlardan əxz etdiklərini vurğulayırlar.Türklərin böyük mənəvi mədəniyyətinin, yüksək dövlətçilik təcrübəsinin mövcudluğu artıq süqut dövrü keçirən yerli (oturaq) xalqlardan nəyisə öyrənməyi mümkünsüz edirdi.

Əlbəttə, bu məsələ ilə bağlı mübahisələrə aydınlıq gətirmək bizim mövzunun əhatə dairəsindən kənara çıxsa da, köçəri və oturaq xalqların etnik-mədəni ənənəsinin tədqiqinə müxtəlif elmlərdə olan diqqəti ön plana çəkmək, zənnimizcə, vacibdir.

Ən ciddi araşdırmalara əsasən isə, türk etnık-mədəni ənənəsində öz tipi etibarilə oturaq şəhər mədəniyyəti ilə yanaşı, hər zaman atlı köçəri mədəniyyət şəkli də mövcud olmuşdur. Bir çoxları guya türk millətinin mədəniliyi və qədimliyinin üzərinə kölgə salacaqmış kimi köçərilik kompleksini kiçiltməyə, yaxud onu kökündən danmağa çalışırlar. Bəzən bunun tam əksinə hərəkət edib, eləcə də oturaqlığı qədir-qiymətdən salmaq istəyənlər var. Şübhəsiz, bu meyllərin ikisi də yanlışdır və əslində yanlış olduğuna görədir ki, türk mədəniyyətinin tarixi təkamülünü doğru-düzgün əks etdirməyə mane olur. Məsələn, Türküstanda yaşayan türklərin böyük çoxluğunun köçəri həyat sürməsi əski qaynaqlarda əhalinin hər yanda çadırlarda yaşaması faktının qeydə alınmasından bəlli olur. Və ya köçərilikdən, yarımköçəri həyat tərzindən oturaq həyata keçib şəhər və kəndlərdə yaşayan oğuzlar haqda bilgilərə hələ ərəb qaynaqlarında rast gəlinir. "Yeni köhnə dünyanın böyük bir qismini öz içərisinə alan Turanın ayrı-ayrı bölgələrində coğrafi iqlim şərtlərinə uygun olaraq, türklər qismən oturaq və ya qismən köçəri olaraq yaşamış, böyük sivilizasiyalar yaratmışlar".

Türk etnik ümumiliyinin formalaşmasının tarixini müəyyənləşdirən S. Q. Klyaştornı yazır: "Qədim və orta əsrlər tarixi dövründə türk xalqları mühitində daha çox müxtəlif mənşəli bu və ya digər ölçüdə bütün türk tayfalarına xas etnik əhəmiyyətli xüsusiyyətlər tədricən cəmləşmiş və irsən möhkəmlənmiş etno mədəni ənənələr formalaşmışdı. Bu cür stereotiplərin ən intensiv formalaşması qədim türk dövründə, yəni eramızın birinci minilliyinin ikinci yarısında təsərrüfat fəaliyyətinin optimal formalarının (köçəri və yarım köçəri heyvandarlıq) müəyyənləşməsi, əsasən maddi mədəniyyət kompleksinin (yaşayış evləri, geyim, nəqliyyat vasitələri, qida, bəzək əşyaları və s.) yaranması, məşhur ənənəvi mədəniyyət, sosial ailə təşkilatının, xalq etikasının, tətbiqi sənət və folklorun müəyyənləşib başa çatdığı zaman baş vermişdir".

Mədəniyyətşünaslar, tarixçilər və filosoflar da köçəriliyə elmi ədəblyyatlarda tarix boyu sivilizasiyadan kənar bir hadisə kimi qiymət verənləri ittiham etməkdə bu üzdən tam haqlıdırlar, mərifət və mədənlyyət cəhətincə oturaqların köçərilərdən xeyli irəli gəldikləri haqda aydındır ki, çox deyilmişdir. Lakin bunlar əsasən tarixin daha çox məğlubiyyətlərinə şahadət elədiyi oturaq xalqların tarixçilərinin elmilik donu geydirilən qeyri-elmi fərzlyyələrdir. Bir sözlə, istər "ənənəvi türk dövlətləri üçün əksər hallarda özək rolunu oynamış el şəklində təşkilatlanma" cəhətindən, istərsə mədəni inkişaf səviyyəsinə görə köçəri türklərin qurmuş olduqları mədəniyyət özlərini daha yüksək dərəcədə inkişafa nail olmuş sayan oturaqların yaratdıqaları mədənlyyətdən çox-çox üstün idi. Cəmiyyətdəkl azadlıq ruhu baxımındansa onlar bir-birllərlylə heç ölçüyə gəlməzlər.

Milli vicdanın təşəkkülünə əsla şübhə yeri qoymayan əski köçəri türk topluluğu fikrən, qəlbən də azad şəxslyyətlər yetirirdi. Atlı-köçəri mədəniyyətinin yetişdirdiyi bu insanlar daxilən sərbəst olduqlarından, geniş qoynunda yaşadıqları təbiət qədər varlıqlarına da azad bir ruh hakim idi. Onlar geniş ürəkliydilər, böyük idilər və böyük olduqları üçün yalandan, ikiüzlûlükdən, yaxınlara qarsı təkəbbürlü davranmamdan çox uzaqdılar. Açıq havada daim at belində hərəkət halında olmağın verdiyi aşıb-daşan güc, enerji bu insanların əkinci, oturaq və passiv xalqlar üzərində hakimiyyətini təmin edirdi. Ancaq apardıqları savaşlar da nə talan, nə xərac üçün deyildi. "Hər biri ayrılıqda bir millət demək olan" bu insanlar döyûşlərə belə yalnızca qalib gəlməkdən ötrü atılırdılar. Təbiətin içində beləcə azad ruhlu yaşadıqları üçün başqaları içərisində qarışmağı həç sevməzdilər. Tarixlər yaradacaq böyük mənəvi güçə sahib olan bu çılgın, ehtiraslı insanlar cəmiyyətində əsir düşənlərə qarşı belə olmazın hormət və lütfükarlıqla yanaşırdılar. Bir onu da yada salmaq yetər ki, Cindəki kölələr hûrriyyət ölkəsi olan Asiya hun torpaqlarına qaçırdılar.

Türk köçəri ruhunu dəyərləndirən Ercan Erel yazır: "Əski türk inancında fizikötəsi (metafizik) düşüncələr gerçəklik dışına, xaricinə çıxmamış, buna görə də türklər gördüyünə inanaraq yaşamışlar. Bir Oğuz söyləmində deyilir "Türk gözdən qızar, tat dizdən". Burada türkün gördüyünə inandığını, tatın isə oturub, boş - boş uydurmalar yaradaraq yaşamasını demək istəmişdir. Açıq havalarda qurulan ağban evlərin yerini, qara daxmacıqlı qaramsarlıq qoxan saraylara dəyişən türk xaqanları, özünü yadırqar, özgələşməyə başlar. Qaranlıq saraylarda olan o qaramsar havanın solunumu, türk ulusunda sıraqullugun(iyererxariyanin) ən üstü olan xaqanlığa, şahlığa, sultanlığa dəyişir. Bundan sonra egemən görünən türk xaqanları pislik içində yaşayaraq, dədələrindən qalma üstün insan gələnəksəllərini unutmuşdur. Dünya geçmışliyində platonun umduğu "ərdəmkəndini"(mədəniyət fəziləti) yaşayan türk budununu, bu başsız xaqanlarin öncüllüyündə pislik bataqlığına sürünərək gətirilən inanclara qul olmuş, bununla da özünün yaşadığı ərkinlik, azadlıq çağını unutmuşdur".

Çingiz xan köçərilərə oturaq əhaliyə nisbətən daha inamla yanaşırdı. O, bilirdi ki, köçərinin bir canı , bir atı və bir qılıncı var. O, şəxsiyyətini uca saxlamağa çalışır, ona görə də xana həmişə etibarlıdır. Oturaqlar, daşınmaz əmlak sahibləri isə öz varidatlarının qorunması naminə, yeri gəlsə lap satqınlıq da edərlər. Elə bu səbəblərdən də Çingiz xan köçəri imperiyasının dayaqlarını möhkəmləndirmək yolunda canlarından keçməkdən də qorxmayan köçəri cəngavərləri üstün tuturdu. O, istəyirdi ki, Monqolustan köçərilər imperiyası olaraq qalsın. Monqollar köçəri həyatından uzaqlaşmasınlar, nə şəhərlərdə, nə də ki, kəndlərdə yaşasınlar, istila olunmuş ölkələrin əkinçilərinin və sənətkarlarının əməyindən istifadə etməklə xoş həyat sürsünlər və buna görə də onları qorusunlar.

Köçəri sivilizasiyaların tarixi və mədəniyyəti sosial-fəlsəfi, etnoqrafik, etnoloji və sosial-antropolojl ədəbiyyatlarda geniş araşdınlmışdır. Köçərilərin ənənəvi cəmiyyətlərinin genetik strukturunun geniş öyrənildiyi bu tədqiqatlarda zaman keçdikcə metodoloji baxımdan dəyişîkliklər də gözə çarpır, sivillzasiya, həmçinin sosial özünütəşkil nəzəriyyəsinin anlayış və kateqoriyalarından bol-bol istifadə olunur. Bununla belə həmin topluluqların yaratdıqları mədəniyyətlərin çox sayda problemləri tarixi gerçəklərə irəlicədən düşünülmüş olaraq yanlış hökmlərlə yanaşılması, köçərilərin bəşəriyyət qarşısındakı üstün xidmətlərinə düzgün qlymət verilməməsi istəyi üzündən hələ ki, gərəkli biçimdə öyrənilməmişdir. Köçəri türklərin yaratmış olduqları mədəniyyət daha qədimdir. Gəldiyimiz nəticə və qənaət bunu göstərir. Tarixi gerçəklik bu barədə fikir və elmi müddəaları təsdiqləyib sübut edən amillərdir.

Köç terminləri

Mənbə

  • Ənvər Çingizoğlu, Arazbar bölgəsinin mənəvi mədəniyyəti (Köçəri və kəndli təbəqələri kontekstində), Bakı, "Şuşa", 2011, 322 səh.

İstinadlar

  1. Номaдизм // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддə]. VII ҹилд: Мисир – Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. сәһ. 287. (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char)
  2. S. Q. Klyaştornı, Türk Dünyası və Avrasiya simbiozu, Qırğız dövlətinin politogenez problemləri.-Bişkek, 2003-cü il. Səh. 115-125, rus dilində.
  3. İbrahim Kafəsoğlu, Türk Milli kültürü, Istambul, 1998
  4. Ersan Erel, Dündən bu günə Güney Azərbaycan.

Həmçinin bax

September 09, 2021
köçərilik, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, köç, dəqiqləşdirmə, nomadizm, köçərilərin, mövsümlə, bağlı, yaylağa, qışlağa, güzləyə, yazlağa, müvəqqəti, yerdəyişməsi, monqol, köçərilər, mündəricat, köç, köçərilik, köçəriliyin, tarixi, köç, terminləri, mən. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Koc deqiqlesdirme Kocerilik ve ya nomadizm 1 kocerilerin movsumle bagli yaylaga qislaga guzleye ve yazlaga muveqqeti yerdeyismesi Monqol koceriler Mundericat 1 Koc ve kocerilik 2 Koceriliyin tarixi 3 Koc terminleri 4 Menbe 5 Istinadlar 6 Hemcinin baxKoc ve kocerilik RedakteSovet dovru ensiklopediyalarinda bildirilir ki kocerilik otlaqlarin azligi ve havalarin isti kecmesinden ireli gelmisdir Koceriliyin uzun muddet davam etmesi ehalinin iqtisadi ictimai va medeni inkisafina menfi tesir gosterirdi ve b fikirlerin eks olunmasi mehz bu kontekstde anlasilirdi Qeyd edek ki koceriliyin iki qismi var Bunlardan biri horizantal kocebelikdir Horizantal kocebelikle mesgul olanlar qeyri mueyyen mesafeler arasinda guzeran kecirir ot orus ardinca diyar diyar olke olke gezirler Dusdukleri yurda bir de qayitmirlar Ikinci qism koceriliye vertikal kocebelik deyilir Vertikal koceriler mueyyen mesafe arasinda yaylaq qislaq heyati yasayirlar Qedim caglarda turklerde koceri heyat terzi daha cox belli bir bolge hududlari icinde davam etmis bezen de savas qitliq ehalisi coxalmis bir oymaga enenevi yasayis bolgesinin artiq dar geldiyi durumlarda cox uzaq mesafelere kocleri ile musayiet edimisdir Uzaq mesafelere kocler cadir arabalar seklindeki kagnilar uzerinde gerceklesmisdir Turkler yuziller boyunca atlar ve kagnilar uzerinde neheng Avrasiya qitesini bu ucundan o ucuna feth etmisler Turkler bu koclerden sonra neheng dovletler yaratmis dunyaya boyuk medeniyyet ornekleri ve abideleri ermagan etmis bundan basqa dunyanin cesidli bolgelerinde bir birinden qopuq dusmus medeniyyetleri de culgasdirmislar Bu sebeble turklerin ayri ayri cografi erazilerdeki medeniyyet elm texnika sahesindeki bilgileri de bir yerden digerine catdirmaqda bir araya getirmekde boyuk rollari olmusdur Qerblilerin koceri damgasi vurdugu asagi medeniyyet seviyyesi kimi baxdigi bu medeniyyet unsuru qesden ve bilerekden geri qalmis gelismemis bir medeniyyet olaraq gosterilmisdir Barbar kocerilerin yasadiqlari vehsi col dedikleri yerleri bilerek medeniyyetden uzaq bolgeler olaraq gostermis boyuk Ferabilerin yetisdiyi Otrari Desti Qipcaq colunu bilerek gormezlikden gelmisler Koceriliyin tarixi Redakte Esas meqale Atli xalqlarBir zamanlarin en qudretli dovletlerini yaradan kocerilerin dovletciliyinin tesadufi seciyye dasidigi fikri rus tarixsunasliginda taninmis serqsunaslar V Radlov ve V Bartold terefinden ferziyye seklinde hele XIX yuzilin sonlari XX yuzilin evvellerinden formalasdirilmisdi Sonraki dovrlerde koceri cemiyyetlerin ictimai siyasi inkisafi meselesine munasibetde sovet dovru tarixcileri arasinda ne qeder fikir muxtelifliyi olsa da koceri dovletlerin varligi fakti etiraf olunurdu Bezi tedqiqatcilar turklerin selcuqlularin ve digerlerin dovletciliyi yerli oturaq xalqlardan exz etdiklerini vurgulayirlar Turklerin boyuk menevi medeniyyetinin yuksek dovletcilik tecrubesinin movcudlugu artiq suqut dovru keciren yerli oturaq xalqlardan neyise oyrenmeyi mumkunsuz edirdi Elbette bu mesele ile bagli mubahiselere aydinliq getirmek bizim movzunun ehate dairesinden kenara cixsa da koceri ve oturaq xalqlarin etnik medeni enenesinin tedqiqine muxtelif elmlerde olan diqqeti on plana cekmek zennimizce vacibdir En ciddi arasdirmalara esasen ise turk etnik medeni enenesinde oz tipi etibarile oturaq seher medeniyyeti ile yanasi her zaman atli koceri medeniyyet sekli de movcud olmusdur Bir coxlari guya turk milletinin medeniliyi ve qedimliyinin uzerine kolge salacaqmis kimi kocerilik kompleksini kiciltmeye yaxud onu kokunden danmaga calisirlar Bezen bunun tam eksine hereket edib elece de oturaqligi qedir qiymetden salmaq isteyenler var Subhesiz bu meyllerin ikisi de yanlisdir ve eslinde yanlis olduguna goredir ki turk medeniyyetinin tarixi tekamulunu dogru duzgun eks etdirmeye mane olur Meselen Turkustanda yasayan turklerin boyuk coxlugunun koceri heyat surmesi eski qaynaqlarda ehalinin her yanda cadirlarda yasamasi faktinin qeyde alinmasindan belli olur Ve ya kocerilikden yarimkoceri heyat terzinden oturaq heyata kecib seher ve kendlerde yasayan oguzlar haqda bilgilere hele ereb qaynaqlarinda rast gelinir Yeni kohne dunyanin boyuk bir qismini oz icerisine alan Turanin ayri ayri bolgelerinde cografi iqlim sertlerine uygun olaraq turkler qismen oturaq ve ya qismen koceri olaraq yasamis boyuk sivilizasiyalar yaratmislar Turk etnik umumiliyinin formalasmasinin tarixini mueyyenlesdiren S Q Klyastorni yazir Qedim ve orta esrler tarixi dovrunde turk xalqlari muhitinde daha cox muxtelif menseli bu ve ya diger olcude butun turk tayfalarina xas etnik ehemiyyetli xususiyyetler tedricen cemlesmis ve irsen mohkemlenmis etno medeni eneneler formalasmisdi Bu cur stereotiplerin en intensiv formalasmasi qedim turk dovrunde yeni eramizin birinci minilliyinin ikinci yarisinda teserrufat fealiyyetinin optimal formalarinin koceri ve yarim koceri heyvandarliq mueyyenlesmesi esasen maddi medeniyyet kompleksinin yasayis evleri geyim neqliyyat vasiteleri qida bezek esyalari ve s yaranmasi meshur enenevi medeniyyet sosial aile teskilatinin xalq etikasinin tetbiqi senet ve folklorun mueyyenlesib basa catdigi zaman bas vermisdir 2 Medeniyyetsunaslar tarixciler ve filosoflar da koceriliye elmi edeblyyatlarda tarix boyu sivilizasiyadan kenar bir hadise kimi qiymet verenleri ittiham etmekde bu uzden tam haqlidirlar merifet ve medenlyyet cehetince oturaqlarin kocerilerden xeyli ireli geldikleri haqda aydindir ki cox deyilmisdir Lakin bunlar esasen tarixin daha cox meglubiyyetlerine sahadet elediyi oturaq xalqlarin tarixcilerinin elmilik donu geydirilen qeyri elmi ferzlyyelerdir Bir sozle ister enenevi turk dovletleri ucun ekser hallarda ozek rolunu oynamis el seklinde teskilatlanma cehetinden isterse medeni inkisaf seviyyesine gore koceri turklerin qurmus olduqlari medeniyyet ozlerini daha yuksek derecede inkisafa nail olmus sayan oturaqlarin yaratdiqalari medenlyyetden cox cox ustun idi Cemiyyetdekl azadliq ruhu baximindansa onlar bir birllerlyle hec olcuye gelmezler Milli vicdanin tesekkulune esla subhe yeri qoymayan eski koceri turk toplulugu fikren qelben de azad sexslyyetler yetirirdi Atli koceri medeniyyetinin yetisdirdiyi bu insanlar daxilen serbest olduqlarindan genis qoynunda yasadiqlari tebiet qeder varliqlarina da azad bir ruh hakim idi Onlar genis urekliydiler boyuk idiler ve boyuk olduqlari ucun yalandan ikiuzlulukden yaxinlara qarsi tekebburlu davranmamdan cox uzaqdilar Aciq havada daim at belinde hereket halinda olmagin verdiyi asib dasan guc enerji bu insanlarin ekinci oturaq ve passiv xalqlar uzerinde hakimiyyetini temin edirdi Ancaq apardiqlari savaslar da ne talan ne xerac ucun deyildi Her biri ayriliqda bir millet demek olan bu insanlar doyuslere bele yalnizca qalib gelmekden otru atilirdilar Tebietin icinde belece azad ruhlu yasadiqlari ucun basqalari icerisinde qarismagi hec sevmezdiler Tarixler yaradacaq boyuk menevi guce sahib olan bu cilgin ehtirasli insanlar cemiyyetinde esir dusenlere qarsi bele olmazin hormet ve lutfukarliqla yanasirdilar Bir onu da yada salmaq yeter ki Cindeki koleler hurriyyet olkesi olan Asiya hun torpaqlarina qacirdilar 3 Turk koceri ruhunu deyerlendiren Ercan Erel yazir Eski turk inancinda fizikotesi metafizik dusunceler gerceklik disina xaricine cixmamis buna gore de turkler gorduyune inanaraq yasamislar Bir Oguz soyleminde deyilir Turk gozden qizar tat dizden Burada turkun gorduyune inandigini tatin ise oturub bos bos uydurmalar yaradaraq yasamasini demek istemisdir Aciq havalarda qurulan agban evlerin yerini qara daxmaciqli qaramsarliq qoxan saraylara deyisen turk xaqanlari ozunu yadirqar ozgelesmeye baslar Qaranliq saraylarda olan o qaramsar havanin solunumu turk ulusunda siraqullugun iyererxariyanin en ustu olan xaqanliga sahliga sultanliga deyisir Bundan sonra egemen gorunen turk xaqanlari pislik icinde yasayaraq dedelerinden qalma ustun insan geleneksellerini unutmusdur Dunya gecmisliyinde platonun umdugu erdemkendini medeniyet fezileti yasayan turk budununu bu bassiz xaqanlarin onculluyunde pislik bataqligina surunerek getirilen inanclara qul olmus bununla da ozunun yasadigi erkinlik azadliq cagini unutmusdur 4 Cingiz xan kocerilere oturaq ehaliye nisbeten daha inamla yanasirdi O bilirdi ki kocerinin bir cani bir ati ve bir qilinci var O sexsiyyetini uca saxlamaga calisir ona gore de xana hemise etibarlidir Oturaqlar dasinmaz emlak sahibleri ise oz varidatlarinin qorunmasi namine yeri gelse lap satqinliq da ederler Ele bu sebeblerden de Cingiz xan koceri imperiyasinin dayaqlarini mohkemlendirmek yolunda canlarindan kecmekden de qorxmayan koceri cengaverleri ustun tuturdu O isteyirdi ki Monqolustan koceriler imperiyasi olaraq qalsin Monqollar koceri heyatindan uzaqlasmasinlar ne seherlerde ne de ki kendlerde yasasinlar istila olunmus olkelerin ekincilerinin ve senetkarlarinin emeyinden istifade etmekle xos heyat sursunler ve buna gore de onlari qorusunlar Koceri sivilizasiyalarin tarixi ve medeniyyeti sosial felsefi etnoqrafik etnoloji ve sosial antropolojl edebiyyatlarda genis arasdinlmisdir Kocerilerin enenevi cemiyyetlerinin genetik strukturunun genis oyrenildiyi bu tedqiqatlarda zaman kecdikce metodoloji baximdan deyisiklikler de goze carpir sivillzasiya hemcinin sosial ozunuteskil nezeriyyesinin anlayis ve kateqoriyalarindan bol bol istifade olunur Bununla bele hemin topluluqlarin yaratdiqlari medeniyyetlerin cox sayda problemleri tarixi gerceklere ireliceden dusunulmus olaraq yanlis hokmlerle yanasilmasi kocerilerin beseriyyet qarsisindaki ustun xidmetlerine duzgun qlymet verilmemesi isteyi uzunden hele ki gerekli bicimde oyrenilmemisdir Koceri turklerin yaratmis olduqlari medeniyyet daha qedimdir Geldiyimiz netice ve qenaet bunu gosterir Tarixi gerceklik bu barede fikir ve elmi muddealari tesdiqleyib subut eden amillerdir Koc terminleri RedakteDuserge Cosgu Fermes Orken Deye KeceMenbe RedakteEnver Cingizoglu Arazbar bolgesinin menevi medeniyyeti Koceri ve kendli tebeqeleri kontekstinde Baki Susa 2011 322 seh Istinadlar Redakte Nomadizm Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasy 10 ҹildde VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 sәһ 287 invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char S Q Klyastorni Turk Dunyasi ve Avrasiya simbiozu Qirgiz dovletinin politogenez problemleri Biskek 2003 cu il Seh 115 125 rus dilinde Ibrahim Kafesoglu Turk Milli kulturu Istambul 1998 Ersan Erel Dunden bu gune Guney Azerbaycan Hemcinin bax RedakteAtli xalqlarMenbe https az wikipedia org w index php title Kocerilik amp oldid 6071100, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.