1637-ci ildə Amasiyanın Vəzirkörpü qəsəbəsində dünyaya gəlmişdir. Körpülü Mehmed Paşanın oğludur. 4 yaşında ikən atasıyla birlikdə İstanbula getdi. Böyük qardaşı Fazil Əhməd Paşa kimi mədrəsə təhsili və xüsusi müəllimlərdən dərslər aldı. Atasının sədarəti dövründə 1660-cı ildə saray xidmətinə alındı. Kiçik qardaşı Əli bəylə birlikdə böyük qardaşı Fazil Əhməd Paşanın Uyvar səfərinə qatıldı və Yeniqalanın fəthində iştirak etdi. Anası və bacısıyla birlikdə Kritə getdi və burada ikən qardaşının Kandiyə mühasirəsində vəzifələndirildi. Burada ikən anasıyla birlikdə həccə getdi. Bacısının yoldaşı olan Mərzifonlu Mustafa Paşanın istəyilə 1680-ci ilin iyulunda yeddinci vəzir olaraq divana daxil oldu. Həmin il Validə Turhan Sultanın və padşahın qardaşlarının Ədirnəyə səyahəti əsnasında onların mühafizəsi ilə vəzifələndirildi və rütbəsi artırılaraq altıncı vəzir oldu. İkinci Vyana mühasirəsi əsnasında dördüncü vəzir kimi Ədirnənaibliyinə gətirildi.
Mərzifonlu Mustafa Paşanın edamından sonra mərkəzə çağırılaraq üçüncü vəzirliyə gətirildi (may1683). Çox keçmədən sədrəzəmQara İbrahim Paşanın Körpülülərə olan nifrəti və padşahın bu ailəyə olan incikliyi səbəbilə vəzifədən alınaraq təqaüdə göndərildi. Lakin təqaüd illəri çox çəkmədi və 1685-ci ilin sonlarında Saqqız adası, bir neçə ay sonra isə Çanaqqala boğazının mühafizəsi ilə vəzifələndirildi. 1687-ci ilin sentyabrında baş tutan qapıqulu üsyanı əsnasında mərkəzə çağırıldı və ikinci vəzirliklə İstanbulnaibliyinə gətirildi. İlk vəzifəsi isə çıxan üsyanı yatırmaq idi. Ancaq əksi oldu. Belə ki, Sultan Mehmedin taxtdan endiriliməsi və qardaşı Sultan Süleymanıncülusunda önəmli rol oynadı. Ancaq Körpülülərə qarşı nifrət bəsləyən yeniçərilər Fazil Mustafa Paşanın yüksəlməsini istəmirdilər və bu səbəblə 1688-ci ilin fevralında onu mərkəzdən uzaqlaşdırdılar. Mərkəzdə sabitliyin təmin edilməsiylə mart ayında Hanya mühafizəsi ilə vəzifələndirildi. Bir neçə ay sonra Kandiyə, həmin ilik sonunda isə ikinci dəfə Saqqız adasının mühafizəsi ilə vəzifələndirildi. Bu əsnada Avstriya cəbhəsindən gələn məğlubiyyət xəbərləri, Balkan yarımadasına qədər irəliləyən düşmən ordusunun yerli əhalini Osmanlılara qarşı üsyana təşviq etməsi yeni bir sədrəzəm axtarışına səbəb olmuşdu. Nəhayət, şeyxülislamDabbaqzadə Mehmed Əfəndinin tövsiyəsiylə Körpülü Fazil Mustafa Paşa sədarətə gətirildi (25 oktyabr1689).
8 noyabrda Ədirnəyə gələrək sədarət möhürünü alan Fazil Mustafa Paşa əvvəlcə daxili məsələləri tənzimlədi. Əyalət rəhbərlərinə fərmanlar göndərərək əhali üzərinə qoyulan ağır vergiləri ləğv etdi. O əsnada dövlət iqtisadi, siyasi və hərbi böhran keçirirdi. 1683-cü ildən bəri davam edən müharibələr xəzinə məsrəflərinin artmasına səbəb olmuşdu. Müvəqqəti çarə olaraq sədrəzəm öz köşkündəki gümüş əşyaları zərbxanaya göndərərək tam əyarlı sikkələr kəsdirdi. Onun bu davranışı padşaha və bəzi dövlət adamlarına nümunə oldu.
Fazil Mustafa Paşa Rumelində gedən müharibələr səbəbilə əziyyət çəkən qeyri-müsəlman əhalinin vəziyyətini yaxşılaşdırdı. Belə ki, 1691-ci ilin fevralında qəbul edilən fərmanla aparılan cizyə islahatlarına görə, artıq cizyə vergisi qədim ənənələrə uyğun olaraq adambaşına toplanmağa başlandı. Vergiyığanların qeyri-qanuni fəaliyyətinin qarşısını almaq üçün vergi alınan şəxslərə xüsusi qəbzlər paylandı. Cizyə toplayan məmurların müvafiq məsrəfləri dövlət tərəfindən qarşılandı və bu verginin vahid mərkəzə yığılması təmin edildi. Fazil Mustafa Paşanın tədbiq etdiyi yeniliklərdən biri də vəziyyəti yaxşı olan kilsə məmurlarından da vergi tutulmasıdır. Buna qarşılıq olaraq isə gömrük və tütün vergiləri artırıldı, dövlət məmurlarının maaşları da vergiyə cəlb olundu.
Fazil Mustafa Paşa dövlət strukturunda da dəyişiklik apardı. Dəftərdarlığa gətirilən İsmayıl Əfəndi vasitəsilə apardığı islahatlar 3 başlıq altında toplandı. Bunlardan ilki gəlir vergisinin azaldılaraq sərbəst ticarətin inkişaf etdirilməsi idi. Bu tədbiqi dini qaydalara uyğun icra edən Fazil Mustafa Paşa çox keçmədən əhalinin və bəzi tacirlərin etirazlarına səbəb oldu. Yaranan qarışıqlıq səbəbilə bəzi malların qiyməti olduqca yüksəldi və bəziləri qara bazara düşdü. İkinci məsələ isə 1688-ci ildən dövriyyəyə buraxılan manqır adlı mis pulun səbəb olduğu inflyasiyaya qarşı tədbirlər oldu. Üçüncü olaraq isə saray mətbəxi, naxırları və digər saray müəssisələrinin büdcəsi müəyyənləşdirildi və xəzinəyə illik 500 kisədən çox qızıl qənaət edildi.
Fazil Mustafa Paşa aparılan iqtisadi islahatların ardından idarəni ələ aldı. Hökumətin və ordunun əsas vəzifələrinə güclü və nüfuzlu şəxsləri yerləşdirdi. Yeniçəri ocağında islahatlar apararaq, saylarını azaltmış, bunula da xəzinəyə yüklü miqdarda gəlir gətirmişdir. Bundan başqa səfər hazırılğı görən Fazil Mustafa Paşa padşahın üzərində mənfi təsir göstərən Darüssəadə ağası Mustafa ağanı və padşah lələsi Ərəbzadə Əbdülvəhab Əfəndi saraydan uzaqlaşdırdı.
Skopyeyə qədər irəliləyən Avstriyalılara qarşı ilk səfərinə 13 iyul1690 tarixində çıxdı. İlk başlarda Osmanlı ordusu önəmli qələbələr qazandı. Niş qalası mühasirəyə alındı və Ərdəldə olan general Heissler əsir alındı. Dunay çayındakı Osmanlı donanması isə Vidin, Niş və Belqradı geri aldı (8 oktyabr1690). Böyürdələn qalası işğal edildi və sədrəzəm25 dekabrda paytaxta qayıtdı. Mehmed Paşa köşkündə sərdar-ı əkrəmi qarşılayan və belindəki kürklə xəncəri ona hədiyyə edən Sultan Süleyman əlini qaldırıb ağlayaraq dua etdi. Ertəsi gün sədrəzəmdən cəbhə və ordu haqqında məlumat aldı.
1691 qışını İstanbulda keçirən Fazil Mustafa Paşa dəftərdar İsmayıl Əfəndinin də köməyilə planlaşdırılan ikinci Avstriya səfəri üçün maliyyə vəziyyətini sabitləşdirdi. Ancaq bir müddət İstanbulda qalaraq əyalətlərdəki vəziyyəti sabitləşdirmək istəyirdi. Mərkəzdən uzaqlaşmaq istəməməsinin əsl səbəb isə vəziyyəti ağırlaşan Sultan Süleymanın yerinə qardaşı Sultan Mehmedin və ya onun övladlarından birinin taxta çıxarılma təhlükəsi idi. Bu təhlükənin qarşısını almaq üçün ağır vəziyyətdəki Sultan Süleymanı, qardaşı Sultan Mehmedi və övladlarını Ədirnəyə aparmağa nail oldu. Nəhayət, dövlət adamlarının təkidiylə ikinci səfərə də sərdar olan Fazil Mustafa Paşa səfərə çıxmazdan əvvəl silahdar ağaya padşahın vəfatı halında qardaşı Şahzadə Əhmədin taxta çıxarılmasını tapşırdı.
15 iyun1691 tarixində Ədirnədən ayrılan sədrəzəm hələ Sofiya şəhərinə çatmamış, Sultan Süleymanın öldüyünü və qardaşı Sultan Əhmədin taxta cülus etdiyini öyrəndi. Yeni sultan tərəfindən vəzifədə saxlanılan Fazil Mustafa Paşa səfərə davam etdi. Belqrada gəldikdən sonra Krım ordusunu və əyalətlərdən yola çıxan dəstək qüvvələrini gözləmədən ordunu çayın digər tərəfinə keçirdi. 19 avqustda Avstriya qüvvələrinin ani basqını ilə darmadağın edilən Osmanlı ordusu geri çəkildi. Şəhid düşən Fazil Mustafa Paşanın cənazəsi isə tapılmadı.
Övladlarından Numan PaşaIII Əhməd dövründə sədrəzəm olmuş, digər oğlu Abdullah Paşa isə müxtəlif dövlət vəzifələrində xidmət göstərmiş, 1735-ci ilin iyununda İrəvan yaxınlığında baş verən döyüşdə şəhid düşmüşdür.
Mənbə
Behcetî, Silsiletü’l-Âsafiyye, Köprülü Ktp., Ahmed Paşa, nr. 212, vr. 164a vd.;
Fahri Çetin Derin, Abdurrahman Abdi Paşa Vekāyi‘nâme’si (doktora tezi, 1993), İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 400, 420;
Anonim Osmanlı Tarihi (nşr. Abdülkadir Özcan), Ankara 2000;
Mustafa Zühdî, Târîh-i Uyvâr, İÜ Ktp., TY, nr. 2488, vr. 70a vd.;
Mevkufatî Abdullah b. İbrâhim, Vâkıât-ı Rûzmerre, I, Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 2437, tür.yer.;
II-III, TSMK, Revan Köşkü, nr. 1223-1224, tür.yer.;
Rycaut, The Turkish History, London 1704, II, 336-388;
Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekāyiât (nşr. Abdülkadir Özcan), Ankara 1995;
D. Kantemir, Osmanlı İmparatorluğu’nun Yükseliş ve Çöküş Tarihi (trc. Özdemir Çobanoğlu), Ankara 1980, III;
Silâhdar, Târih, I, 734;
Hadîkatü’l-vüzerâ, s. 116-118;
Marsigli, Osmanlı İmparatorluğu’nun Askerî Vaziyeti, s. 224-225, 269-270;
Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, I, 520;
Râşid, Târih, I, 362, 425, 441, 526-527;
Îsâzâde Tarihi (haz. Ziya Yılmazer), İstanbul 1996;
Ayvansarâyî, Vefeyât-ı Selâtîn, s. 88; a.mlf., Mecmûa-i Tevârîh (haz. Fahri Ç. Derin - Vahid Çabuk), İstanbul 1985, s. 347-348;
Ferâizîzâde Mehmed Said, Gülşen-i Maârif, İstanbul 1252, II, 984 vd.;
Mustafa Nuri Paşa, Netâyicü’l-vukūât (nşr. Mehmed Gālib Bey), İstanbul 1327, III, 4-10, 97, 100, 111;
Sicill-i Osmânî, IV, 406-407;
Amasya Tarihi, IV, 212;
Necati Tacan, Eski Osmanlı Seferlerinden Niş, Belgrad, Slankamen, Petrovaradin, Lugoş, Tımışvar Kuşatma ve Meydan Muharebeleri (1690-1696), İstanbul 1939, s. 10-53;
Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, s. 492, 500-501, 522-537, 585, 595;
Danişmend, Kronoloji2, III, 464, 468-472; V, 46-47;
Ch. Morawitz, Türkiye Maliyesi (der. Maliye Tetkik Kurulu), Ankara 1979, s. 11;
Ahmet Tabakoğlu, Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, İstanbul 1985, s. 21, 137-141, 262, 288-289, 296;
Cengiz Orhonlu, Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiretlerin İskânı, İstanbul 1987, s. 1-6, 27-28, 33-34, 46, 107;
Vahid Çabuk, Köprülüler, İstanbul 1988, s. 159-177;
Zeynep Aycibin, Köprülüzâde Mustafa Paşa ve Dönemi (yüksek lisans tezi, 2001), Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; B. C. Nedkoff, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Cizye” (trc. Şinasi Altundağ), TTK Belleten, VIII/32 (1944), s. 633-635;
R. Mantran, “Un document sur la cizye à la fin du XVIIe siècle”, JTS, sy. 11 (1987), s. 11-15;
S. Lászlo, “A Szágad Legkeményebb, Legvéresebb Csatája, Dokumentumok A Szalánkemeni Csata Történetéhez”, Baranyai Történetiraz (Pécs 1992), s. 259;
Fehmi Yılmaz, “The Life of Köprülüzâde Fazıl Mustafa Paşa and his Reforms”, Osm.Ar., XX (2000), s. 165-221;
Tayyib Gökbilgin, “Köprülüler”, İA, VI, 903-905;
a.mlf. - R. C. Reep, “Köprülü”, EI² (Fr.), V, 259-260.
İstinadlar
↑ Koprulu Fazil Mustafa Pasa // Encyclopædia Britannica (ing.)
100 böyük türk. Bakı, 1991. səh.60.
September 25, 2021
körpülü, fazil, mustafa, paşa, 1637, vezirköprü, samsun, avqust, 1691, 1691, stari, slankamen, inđija, süleyman, əhməd, dövrlərində, ümumilikdə, osmanlı, imperiyasının, sədrəzəmi, olmuş, dövlət, adamıdır, كوبرولوزاد, فازل, مصطفى, باشاosmanlı, sədrəzəmi25, okty. Korpulu Fazil Mustafa Pasa 1637 1 Vezirkopru d Samsun ili 19 avqust 1691 1691 08 19 1 Stari Slankamen d Inđija d II Suleyman ve II Ehmed dovrlerinde umumilikde 1 il 9 ay Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir 2 Korpulu Fazil Mustafa Pasaكوبرولوزاد فازل مصطفى باشاOsmanli sedrezemi25 oktyabr 1689 19 avqust 1691Selefi Tekirdagli Bekri Mustafa PasaXelefi Bahadirzade Arabaci Eli PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1637Dogum yeri Amasiya Osmanli imperiyasiVefat tarixi 19 avqust 1691Vefat yeri Stari Slankamen d Inđija d SerbiyaVefat sebebi doyusde olumAtasi Korpulu Mehmed PasaAnasi Ayse xanimUsaqlari Korpulu Numan PasaKorpulu Abdullah PasaHerbi xidmetDoyusler Osmanli Muqeddes Ittifaq muharibesiHeyati Redakte1637 ci ilde Amasiyanin Vezirkorpu qesebesinde dunyaya gelmisdir Korpulu Mehmed Pasanin ogludur 4 yasinda iken atasiyla birlikde Istanbula getdi Boyuk qardasi Fazil Ehmed Pasa kimi medrese tehsili ve xususi muellimlerden dersler aldi Atasinin sedareti dovrunde 1660 ci ilde saray xidmetine alindi Kicik qardasi Eli beyle birlikde boyuk qardasi Fazil Ehmed Pasanin Uyvar seferine qatildi ve Yeniqalanin fethinde istirak etdi Anasi ve bacisiyla birlikde Krite getdi ve burada iken qardasinin Kandiye muhasiresinde vezifelendirildi Burada iken anasiyla birlikde hecce getdi Bacisinin yoldasi olan Merzifonlu Mustafa Pasanin isteyile 1680 ci ilin iyulunda yeddinci vezir olaraq divana daxil oldu Hemin il Valide Turhan Sultanin ve padsahin qardaslarinin Edirneye seyaheti esnasinda onlarin muhafizesi ile vezifelendirildi ve rutbesi artirilaraq altinci vezir oldu Ikinci Vyana muhasiresi esnasinda dorduncu vezir kimi Edirne naibliyine getirildi Merzifonlu Mustafa Pasanin edamindan sonra merkeze cagirilaraq ucuncu vezirliye getirildi may 1683 Cox kecmeden sedrezem Qara Ibrahim Pasanin Korpululere olan nifreti ve padsahin bu aileye olan incikliyi sebebile vezifeden alinaraq teqaude gonderildi Lakin teqaud illeri cox cekmedi ve 1685 ci ilin sonlarinda Saqqiz adasi bir nece ay sonra ise Canaqqala bogazinin muhafizesi ile vezifelendirildi 1687 ci ilin sentyabrinda bas tutan qapiqulu usyani esnasinda merkeze cagirildi ve ikinci vezirlikle Istanbul naibliyine getirildi Ilk vezifesi ise cixan usyani yatirmaq idi Ancaq eksi oldu Bele ki Sultan Mehmedin taxtdan endirilimesi ve qardasi Sultan Suleymanin culusunda onemli rol oynadi Ancaq Korpululere qarsi nifret besleyen yeniceriler Fazil Mustafa Pasanin yukselmesini istemirdiler ve bu sebeble 1688 ci ilin fevralinda onu merkezden uzaqlasdirdilar Merkezde sabitliyin temin edilmesiyle mart ayinda Hanya muhafizesi ile vezifelendirildi Bir nece ay sonra Kandiye hemin ilik sonunda ise ikinci defe Saqqiz adasinin muhafizesi ile vezifelendirildi Bu esnada Avstriya cebhesinden gelen meglubiyyet xeberleri Balkan yarimadasina qeder irelileyen dusmen ordusunun yerli ehalini Osmanlilara qarsi usyana tesviq etmesi yeni bir sedrezem axtarisina sebeb olmusdu Nehayet seyxulislam Dabbaqzade Mehmed Efendinin tovsiyesiyle Korpulu Fazil Mustafa Pasa sedarete getirildi 25 oktyabr 1689 8 noyabrda Edirneye gelerek sedaret mohurunu alan Fazil Mustafa Pasa evvelce daxili meseleleri tenzimledi Eyalet rehberlerine fermanlar gondererek ehali uzerine qoyulan agir vergileri legv etdi O esnada dovlet iqtisadi siyasi ve herbi bohran kecirirdi 1683 cu ilden beri davam eden muharibeler xezine mesreflerinin artmasina sebeb olmusdu Muveqqeti care olaraq sedrezem oz koskundeki gumus esyalari zerbxanaya gondererek tam eyarli sikkeler kesdirdi Onun bu davranisi padsaha ve bezi dovlet adamlarina numune oldu Fazil Mustafa Pasa Rumelinde geden muharibeler sebebile eziyyet ceken qeyri muselman ehalinin veziyyetini yaxsilasdirdi Bele ki 1691 ci ilin fevralinda qebul edilen fermanla aparilan cizye islahatlarina gore artiq cizye vergisi qedim enenelere uygun olaraq adambasina toplanmaga baslandi Vergiyiganlarin qeyri qanuni fealiyyetinin qarsisini almaq ucun vergi alinan sexslere xususi qebzler paylandi Cizye toplayan memurlarin muvafiq mesrefleri dovlet terefinden qarsilandi ve bu verginin vahid merkeze yigilmasi temin edildi Fazil Mustafa Pasanin tedbiq etdiyi yeniliklerden biri de veziyyeti yaxsi olan kilse memurlarindan da vergi tutulmasidir Buna qarsiliq olaraq ise gomruk ve tutun vergileri artirildi dovlet memurlarinin maaslari da vergiye celb olundu Fazil Mustafa Pasa dovlet strukturunda da deyisiklik apardi Defterdarliga getirilen Ismayil Efendi vasitesile apardigi islahatlar 3 basliq altinda toplandi Bunlardan ilki gelir vergisinin azaldilaraq serbest ticaretin inkisaf etdirilmesi idi Bu tedbiqi dini qaydalara uygun icra eden Fazil Mustafa Pasa cox kecmeden ehalinin ve bezi tacirlerin etirazlarina sebeb oldu Yaranan qarisiqliq sebebile bezi mallarin qiymeti olduqca yukseldi ve bezileri qara bazara dusdu Ikinci mesele ise 1688 ci ilden dovriyyeye buraxilan manqir adli mis pulun sebeb oldugu inflyasiyaya qarsi tedbirler oldu Ucuncu olaraq ise saray metbexi naxirlari ve diger saray muessiselerinin budcesi mueyyenlesdirildi ve xezineye illik 500 kiseden cox qizil qenaet edildi Fazil Mustafa Pasa aparilan iqtisadi islahatlarin ardindan idareni ele aldi Hokumetin ve ordunun esas vezifelerine guclu ve nufuzlu sexsleri yerlesdirdi Yeniceri ocaginda islahatlar apararaq saylarini azaltmis bunula da xezineye yuklu miqdarda gelir getirmisdir Bundan basqa sefer hazirilgi goren Fazil Mustafa Pasa padsahin uzerinde menfi tesir gosteren Darusseade agasi Mustafa agani ve padsah lelesi Erebzade Ebdulvehab Efendi saraydan uzaqlasdirdi Skopyeye qeder irelileyen Avstriyalilara qarsi ilk seferine 13 iyul 1690 tarixinde cixdi Ilk baslarda Osmanli ordusu onemli qelebeler qazandi Nis qalasi muhasireye alindi ve Erdelde olan general Heissler esir alindi Dunay cayindaki Osmanli donanmasi ise Vidin Nis ve Belqradi geri aldi 8 oktyabr 1690 Boyurdelen qalasi isgal edildi ve sedrezem 25 dekabrda paytaxta qayitdi Mehmed Pasa koskunde serdar i ekremi qarsilayan ve belindeki kurkle xenceri ona hediyye eden Sultan Suleyman elini qaldirib aglayaraq dua etdi Ertesi gun sedrezemden cebhe ve ordu haqqinda melumat aldi 1691 qisini Istanbulda keciren Fazil Mustafa Pasa defterdar Ismayil Efendinin de komeyile planlasdirilan ikinci Avstriya seferi ucun maliyye veziyyetini sabitlesdirdi Ancaq bir muddet Istanbulda qalaraq eyaletlerdeki veziyyeti sabitlesdirmek isteyirdi Merkezden uzaqlasmaq istememesinin esl sebeb ise veziyyeti agirlasan Sultan Suleymanin yerine qardasi Sultan Mehmedin ve ya onun ovladlarindan birinin taxta cixarilma tehlukesi idi Bu tehlukenin qarsisini almaq ucun agir veziyyetdeki Sultan Suleymani qardasi Sultan Mehmedi ve ovladlarini Edirneye aparmaga nail oldu Nehayet dovlet adamlarinin tekidiyle ikinci sefere de serdar olan Fazil Mustafa Pasa sefere cixmazdan evvel silahdar agaya padsahin vefati halinda qardasi Sahzade Ehmedin taxta cixarilmasini tapsirdi 15 iyun 1691 tarixinde Edirneden ayrilan sedrezem hele Sofiya seherine catmamis Sultan Suleymanin olduyunu ve qardasi Sultan Ehmedin taxta culus etdiyini oyrendi Yeni sultan terefinden vezifede saxlanilan Fazil Mustafa Pasa sefere davam etdi Belqrada geldikden sonra Krim ordusunu ve eyaletlerden yola cixan destek quvvelerini gozlemeden ordunu cayin diger terefine kecirdi 19 avqustda Avstriya quvvelerinin ani basqini ile darmadagin edilen Osmanli ordusu geri cekildi Sehid dusen Fazil Mustafa Pasanin cenazesi ise tapilmadi Ovladlarindan Numan Pasa III Ehmed dovrunde sedrezem olmus diger oglu Abdullah Pasa ise muxtelif dovlet vezifelerinde xidmet gostermis 1735 ci ilin iyununda Irevan yaxinliginda bas veren doyusde sehid dusmusdur Menbe RedakteBehceti Silsiletu l Asafiyye Koprulu Ktp Ahmed Pasa nr 212 vr 164a vd Fahri Cetin Derin Abdurrahman Abdi Pasa Vekayi name si doktora tezi 1993 IU Sosyal Bilimler Enstitusu s 400 420 Anonim Osmanli Tarihi nsr Abdulkadir Ozcan Ankara 2000 Mustafa Zuhdi Tarih i Uyvar IU Ktp TY nr 2488 vr 70a vd Mevkufati Abdullah b Ibrahim Vakiat i Ruzmerre I Suleymaniye Ktp Esad Efendi nr 2437 tur yer II III TSMK Revan Kosku nr 1223 1224 tur yer Rycaut The Turkish History London 1704 II 336 388 Defterdar Sari Mehmed Pasa Zubde i Vekayiat nsr Abdulkadir Ozcan Ankara 1995 D Kantemir Osmanli Imparatorlugu nun Yukselis ve Cokus Tarihi trc Ozdemir Cobanoglu Ankara 1980 III Silahdar Tarih I 734 Hadikatu l vuzera s 116 118 Marsigli Osmanli Imparatorlugu nun Askeri Vaziyeti s 224 225 269 270 Seyhi Vekayiu l fuzala I 520 Rasid Tarih I 362 425 441 526 527 Isazade Tarihi haz Ziya Yilmazer Istanbul 1996 Ayvansarayi Vefeyat i Selatin s 88 a mlf Mecmua i Tevarih haz Fahri C Derin Vahid Cabuk Istanbul 1985 s 347 348 Feraizizade Mehmed Said Gulsen i Maarif Istanbul 1252 II 984 vd Hammer HEO XII 236 257 258 296 301 333 368 369 Zinkeisen Geschichte V 186 187 299 Mustafa Nuri Pasa Netayicu l vukuat nsr Mehmed Galib Bey Istanbul 1327 III 4 10 97 100 111 Sicill i Osmani IV 406 407 Amasya Tarihi IV 212 Necati Tacan Eski Osmanli Seferlerinden Nis Belgrad Slankamen Petrovaradin Lugos Timisvar Kusatma ve Meydan Muharebeleri 1690 1696 Istanbul 1939 s 10 53 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 1 s 492 500 501 522 537 585 595 Danismend Kronoloji2 III 464 468 472 V 46 47 Ch Morawitz Turkiye Maliyesi der Maliye Tetkik Kurulu Ankara 1979 s 11 Ahmet Tabakoglu Gerileme Donemine Girerken Osmanli Maliyesi Istanbul 1985 s 21 137 141 262 288 289 296 Cengiz Orhonlu Osmanli Imparatorlugu nda Asiretlerin Iskani Istanbul 1987 s 1 6 27 28 33 34 46 107 Vahid Cabuk Koprululer Istanbul 1988 s 159 177 Zeynep Aycibin Kopruluzade Mustafa Pasa ve Donemi yuksek lisans tezi 2001 Mimar Sinan Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu B C Nedkoff Osmanli Imparatorlugu nda Cizye trc Sinasi Altundag TTK Belleten VIII 32 1944 s 633 635 R Mantran Un document sur la cizye a la fin du XVIIe siecle JTS sy 11 1987 s 11 15 S Laszlo A Szagad Legkemenyebb Legveresebb Csataja Dokumentumok A Szalankemeni Csata Tortenetehez Baranyai Tortenetiraz Pecs 1992 s 259 Fehmi Yilmaz The Life of Kopruluzade Fazil Mustafa Pasa and his Reforms Osm Ar XX 2000 s 165 221 Tayyib Gokbilgin Koprululer IA VI 903 905 a mlf R C Reep Koprulu EI Fr V 259 260 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Koprulu Fazil Mustafa Pasa Encyclopaedia Britannica ing 100 boyuk turk Baki 1991 seh 60 Menbe https az wikipedia org w index php title Korpulu Fazil Mustafa Pasa amp oldid 6052935, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
