Qida əlavələrindən ən geniş istifadə olunanı konservantlar olub, qida məhsullarının mikroorqanizmlər tərəfindən xarab olmasının qarşısını alır. Bu bəhsdə yalnız kimyəvi yolla sintez olunmuş konservantlardan, onların təsnifatından və dünyada qəbul edilmiş kodlaşdırılmasından söz ediləcəkdir. Konservantlar bakteriyaların, zəhərli göbələklərin, mayaların və digər mikroorqanizmlərin inkişafını dayandırır və onların ərzaq məhsullarına təsirmi aradan qaldırırlar. Tətbiq olunan qida konservantları aşağıdakılardır;
Konservantların təsir effekti mühitin pH-dan çox asılıdır. Onların əksəriyyəti turş mühitdə daha effektiv təsirə malik olduğundan, məhsulları konservləşdirərkən yeyinti turşuları sirkə, alma, limon, süd və başqa turşular əlavə edilir. Konservantlarınistifadə olunan miqdarı normadan az olduqda, mikroorqanizmlər onlardan qida mühiti kimi istifadə edərək çoxalırlar və məhsulun tez xarab olmasına səbəb olur. Нər bir konservant müəyyən bakteriyalar və mikroblar üçün effektiv təsirə malikdir. Hələlik bütün qida maddələri üçün universal konservant müəyyən edilməmişdir.
Konservant seçməyin qaydaları
Konservant geniş təsir dairəsinə malik olmalıdır;
Hər hansı qida sistemində fəaliyyət göstərən mikroorqanizm əleyhinə effektiv təsir göstərməlidir;
Qida məhsulunun istifadə müddəti qurtarana qədər öz təsirini göstərməlidir;
Toksiki maddələrin əmələ gəlməsinin qarşısını almalıdır;
Qida məhsulunun xarakter müsbət xassələrinə mənfi təsir etməməlidir;
Ucuz olmalı və texnoloji istifadəsi sadə olmalıdır;
Koservant fizioloji təhlükə yaratmamalıdır;
Konservant, ərzaq məhsullarının istifadəsi zamanı hər hansı orqanizm üçün "öyrəşmə" effekti yaratmamalıdır;
Konservant qida maddələri ilə qarşılıqlı təsirdə olub, əlavə məhsullar əmələ gətirməməlidir;
Ekoloji və toksiki problemlər yaratmamalıdır.
Konservantların fıziki-kimyəvi xassələri
Ən çox istifadə olunan konservantlardan bir neçəsinin fıziki-kimyəvi xassələri və təsir dairəsi haqqında bəzi məlumatlar:
Kükürd (ıv-oksid) - SO2- suda yaxşı həll olan qazdır.
SO2+H2O = H2SO3
Əmələ gələn sulfit turşusu antimikrob və göbələkləri məhv etmək xassəsinə malikdir. İnsanlar SO2 qazından qədimdən bəri şərabın emalında istifadə etmişlər. Meyvə və giləmeyvə şirələrinin uzun müddət saxlanmasında istifadə olunur. SO2 Bı vitaminini(tiamin) parçaladığına görə onun istifadəsi seçici olmalıdır. Yol verilən gündəlik dozası 0,35 mq və ya canlı orqanizmin hər kq çəkisinə 0,35 - 1,5 mkq nəzərdə tutulmuşdur.
Sorbin turşusu və duzları ağ rəngli kristallik birləşmələr olub, suda pis həll olurlar (1,2%) zəif xarakterik iyə malikdirlər:
(СНз-СН = СН-СН = СН-СОО) Са - kalsium sorbat.....Е 203
Sorbin turşusu və duzları funqsid təsiri göstərərək maya və çürümə göbələklərinin inkişafını dayandırır, süd turşusu bağırsaq florasını məhv edir. Bu xassələrinə görə digər konsevantlarla birlikdə tətbiq edilir. Sorbit turşusu və duzlarının təsiri mühitin pH-dan asılı deyildir. Onlar meyvə və tərəvəzlərin, balıq və ət məhsullarının, marqarinlərin spirtsiz içkilərin və meyvə giləmeyvə şirələrinin konservləşdirlməsində istifadə olunurlar. Həmçinin, qablaşdırılma materiallarının istifadəsi zamanı onların sterilləşməsində tətbiq olunurlar. Orqanizm üçün təhlükə törətməyən və asan mübadilə olunan birləşmlərdir.
Benzoy turşusu və duzları rəngsiz kristallik maddələr olub, turşu suda zəif, duzları isə yaxşı həll olunurlar. Benzoy turşusu, Natrium benzoat, Kalium benzoat, Kalsium benzoat.
E210 E211 E212 E213
Benzoy turşusu Na - benzoat kalium, benzoat kalsium bir sıra meyvələrin tərkibində rast gəlinən təbii birləşmələr olub, təbii konservant kimi geniş tətbiq sahəsi tapmışlar. Benzoy turşusu meyvə giləmeyvə məhsullarının, duzları isə balıq və ət məhsullarının, marqarinlərin və içkilərin konservləşdirilməsində tətbiq edilir. Oksidləşmə reduksiya parçalanmalarını həyata keçirən fermentlərin təsir effektini dayandırmaq, aflatoksin əmələ gətirən mikroorqanizmlərin fəaliyyətini zəiflətmək xassəsinə malikdirlər. Benzoy turşusu turş mühitdə yaxşı təsir edir. Para oksibenzov turşusu və duzları bitki-alkalloidlərinin və piqmentlərinin tərkibinə daxil olurlar. İnsanların qaraciyərində və qanında az miqdarda olur. Para oksibenzoy turşusunun duzları və efirləri zəif turş mühitdə effektiv təsirə malikdirlər. Para- oksiben-zoy turşusunun və efirlərin Na duzları həmçinin, efirləri: R=-CH3;-C2H5;-C2H7 antioksidant təsir göstərirlər. Bu konservan-ların təsir mexanizmi hüceyrə membranlarında gedən struktur dəyişikliklərinin qarşısını almaq və qlükozanın mənimsənilməsini nizam-lamaqdır. İnsanlar üçün istifadə dozası bədən çəkisinin hər kiloqramına -10 mq nəzərdə tutulur.
Sirkə turşusu və duzları (asetatlar) - geniş yayılmış konservantlar olub, insanlar tərəfindən istifadə olunan ən qədim birləşmələrdir. Sirkə turşusu meyvə və giləmeyvələrin qıcqırmasından əmələ gəlir. Odur ki, üzüm sirkəsi, alma sirkəsi, sintetik sirkə məhsulları məlumdur. Sirkə turşusu rəngsiz maye olub, su ilə hər cür nisbətdə qarışır. Çürümə və qıcqırma bakteriyaları əleyhinə konservant kimi effektiv təsirə malikdirlər: СНзСООН, СНзСООКа.
Ədəbiyyat
Elman Mövsumov, Nazim Yusifov. "Qida kimyası", Bakı, "MBM", "MMC", 2010
Oktyabr 21, 2021
konservantlar, mündəricat, qida, konservantları, konservant, seçməyin, qaydaları, fıziki, kimyəvi, xassələri, ədəbiyyatqida, konservantları, redaktə, konservantlar, qida, əlavələrindən, geniş, istifadə, olunanı, konservantlar, olub, qida, məhsullarının, mikroo. Mundericat 1 Qida konservantlari 2 Konservant secmeyin qaydalari 3 Konservantlarin fiziki kimyevi xasseleri 4 EdebiyyatQida konservantlari Redakte konservantlar Qida elavelerinden en genis istifade olunani konservantlar olub qida mehsullarinin mikroorqanizmler terefinden xarab olmasinin qarsisini alir Bu behsde yalniz kimyevi yolla sintez olunmus konservantlardan onlarin tesnifatindan ve dunyada qebul edilmis kodlasdirilmasindan soz edilecekdir Konservantlar bakteriyalarin zeherli gobeleklerin mayalarin ve diger mikroorqanizmlerin inkisafini dayandirir ve onlarin erzaq mehsullarina tesirmi aradan qaldirirlar Tetbiq olunan qida konservantlari asagidakilardir Sorbin tursusu E200 Natrium sorbat E201 Kalium sorbat E202 Kalsium sorbat E203 Benzoy tursusu E210 Natrium benzoat E211 Kalium benzoat E212 Kalsium benzoat E213 Para oksibenzoy tursusunun metil efiri E214 Para oksibenzoy tursusunun etil efiri E215 Para oksibenzoy tursusunun propil efiri E216 Para oksibenzoy tursusunun propil efirinin natrium duzu E217 Kukurd dioksid E220 Natrium sulfit E221 Natrium hidrosulfit E222 Kalium sulfit E225 Kalsium sulfit E226 Difenil E230 orto Fenilfenol E231 Natrium orto Fenilfenol E232 Nizin E234 Pimaritsin E235 Qarisqa tursusu E236 Natrium formiat E237 Kalsium formiat E238 Kalium nitrit E249 Natrium nitrit E250 Natrium nitrat E251 Sirke tursusu E260 Kalium asetat E261Konservantlarin tesir effekti muhitin pH dan cox asilidir Onlarin ekseriyyeti turs muhitde daha effektiv tesire malik oldugundan mehsullari konservlesdirerken yeyinti tursulari sirke alma limon sud ve basqa tursular elave edilir Konservantlarinistifade olunan miqdari normadan az olduqda mikroorqanizmler onlardan qida muhiti kimi istifade ederek coxalirlar ve mehsulun tez xarab olmasina sebeb olur Ner bir konservant mueyyen bakteriyalar ve mikroblar ucun effektiv tesire malikdir Helelik butun qida maddeleri ucun universal konservant mueyyen edilmemisdir Konservant secmeyin qaydalari RedakteKonservant genis tesir dairesine malik olmalidir Her hansi qida sisteminde fealiyyet gosteren mikroorqanizm eleyhine effektiv tesir gostermelidir Qida mehsulunun istifade muddeti qurtarana qeder oz tesirini gostermelidir Toksiki maddelerin emele gelmesinin qarsisini almalidir Qida mehsulunun xarakter musbet xasselerine menfi tesir etmemelidir Ucuz olmali ve texnoloji istifadesi sade olmalidir Koservant fizioloji tehluke yaratmamalidir Konservant erzaq mehsullarinin istifadesi zamani her hansi orqanizm ucun oyresme effekti yaratmamalidir Konservant qida maddeleri ile qarsiliqli tesirde olub elave mehsullar emele getirmemelidir Ekoloji ve toksiki problemler yaratmamalidir Konservantlarin fiziki kimyevi xasseleri RedakteEn cox istifade olunan konservantlardan bir necesinin fiziki kimyevi xasseleri ve tesir dairesi haqqinda bezi melumatlar Kukurd iv oksid SO2 suda yaxsi hell olan qazdir SO2 H2O H2SO3Emele gelen sulfit tursusu antimikrob ve gobelekleri mehv etmek xassesine malikdir Insanlar SO2 qazindan qedimden beri serabin emalinda istifade etmisler Meyve ve gilemeyve sirelerinin uzun muddet saxlanmasinda istifade olunur SO2 Bi vitaminini tiamin parcaladigina gore onun istifadesi secici olmalidir Yol verilen gundelik dozasi 0 35 mq ve ya canli orqanizmin her kq cekisine 0 35 1 5 mkq nezerde tutulmusdur Sorbin tursusu ve duzlari ag rengli kristallik birlesmeler olub suda pis hell olurlar 1 2 zeif xarakterik iye malikdirler SNz SN SN SN SN SOOK kaiium sobrbat E 202 SNz SN SN SN SN SOO Sa kalsium sorbat E 203Sorbin tursusu ve duzlari funqsid tesiri gostererek maya ve curume gobeleklerinin inkisafini dayandirir sud tursusu bagirsaq florasini mehv edir Bu xasselerine gore diger konsevantlarla birlikde tetbiq edilir Sorbit tursusu ve duzlarinin tesiri muhitin pH dan asili deyildir Onlar meyve ve terevezlerin baliq ve et mehsullarinin marqarinlerin spirtsiz ickilerin ve meyve gilemeyve sirelerinin konservlesdirlmesinde istifade olunurlar Hemcinin qablasdirilma materiallarinin istifadesi zamani onlarin sterillesmesinde tetbiq olunurlar Orqanizm ucun tehluke toretmeyen ve asan mubadile olunan birlesmlerdir Benzoy tursusu ve duzlari rengsiz kristallik maddeler olub tursu suda zeif duzlari ise yaxsi hell olunurlar Benzoy tursusu Natrium benzoat Kalium benzoat Kalsium benzoat E210 E211 E212 E213Benzoy tursusu Na benzoat kalium benzoat kalsium bir sira meyvelerin terkibinde rast gelinen tebii birlesmeler olub tebii konservant kimi genis tetbiq sahesi tapmislar Benzoy tursusu meyve gilemeyve mehsullarinin duzlari ise baliq ve et mehsullarinin marqarinlerin ve ickilerin konservlesdirilmesinde tetbiq edilir Oksidlesme reduksiya parcalanmalarini heyata keciren fermentlerin tesir effektini dayandirmaq aflatoksin emele getiren mikroorqanizmlerin fealiyyetini zeifletmek xassesine malikdirler Benzoy tursusu turs muhitde yaxsi tesir edir Para oksibenzov tursusu ve duzlari bitki alkalloidlerinin ve piqmentlerinin terkibine daxil olurlar Insanlarin qaraciyerinde ve qaninda az miqdarda olur Para oksibenzoy tursusunun duzlari ve efirleri zeif turs muhitde effektiv tesire malikdirler Para oksiben zoy tursusunun ve efirlerin Na duzlari hemcinin efirleri R CH3 C2H5 C2H7 antioksidant tesir gosterirler Bu konservan larin tesir mexanizmi huceyre membranlarinda geden struktur deyisikliklerinin qarsisini almaq ve qlukozanin menimsenilmesini nizam lamaqdir Insanlar ucun istifade dozasi beden cekisinin her kiloqramina 10 mq nezerde tutulur Sirke tursusu ve duzlari asetatlar genis yayilmis konservantlar olub insanlar terefinden istifade olunan en qedim birlesmelerdir Sirke tursusu meyve ve gilemeyvelerin qicqirmasindan emele gelir Odur ki uzum sirkesi alma sirkesi sintetik sirke mehsullari melumdur Sirke tursusu rengsiz maye olub su ile her cur nisbetde qarisir Curume ve qicqirma bakteriyalari eleyhine konservant kimi effektiv tesire malikdirler SNzSOON SNzSOOKa Edebiyyat RedakteElman Movsumov Nazim Yusifov Qida kimyasi Baki MBM MMC 2010 Menbe https az wikipedia org w index php title Konservantlar amp oldid 5988321, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}