Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qarışqa turşusu (CH2O2, sistematik adı: metan turşusu) — doymuş birəsaslı karbon turşusunun homoloji sırasında yerləşən ilk nümayəndəsidir.
| Qarışqa turşusu | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | CH2O2 |
| Molyar kütlə | 46,025380 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 1,2196 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 8,25 °S |
| Qaynama nöqtəsi | 100,7 °S |
| 520 °C | |
| Buxarın təzyiqi | 35 ± 1 mm Hg |
| Kimyəvi xassələri | |
| 3,81 ± 0,01 | |
| Optik xüsusiyyətlər | |
| 1,3714 | |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 64-18-6 |
| PubChem | 284, 18971002 |
| SMILES | O=CO |
| RTECS | LQ4900000 |
| ChEBI | 30751 |
| ChemSpider | 278 |
Fiziki xassələri
Normal şəraitdə qarışqa (formiat) turşusu rəngsiz maye olub, kəskin iylidir və 1010C-də qaynayır. Dəriyə düşdükdə yanıq əmələ gətirir. İnsan orqanizmində zəhərlənmə yaradır. Qarışqa turşusu suda yaxşı həll olur. Su ilə istənilən nisbətdə qarışır.
Kimyəvi xassələri
Qarışqa turşusu karbon turşularının ümumi kimyəvi xassələrinə malikdir. Onun duzları formiatlar adlanır. Homoloji sırada o, ən yüksək reaksiyayagirmə qabiliyyətli və ən qüvvətli turşudur. Dissosiasiya dərəcəsinə görə o, fosfat turşusuna yaxındır. qarışqa turşusunun molekulunda həm karboksil, həm də aldehid qrupları olduğundan, o, digər karbon turşularından fərqli olaraq aldehidlər üçün xarakterik olan "gümüş güzgü" reaksiyasına daxil olur. HCOOH + Ag2O → H2CO3 + 2Ag → CO2 + H2O + 2Ag
Qatı sulfat turşusu iştirakında qızdırıldıqda qarışqa turşusu karbon-2-oksid və suya parçalanır: HCOOH → H2O + CO
Bu reaksiyadan laboratoriyada CO almaq üçün istifadə edilir.
Alınması
Əvvəllər qarışqa turşusunu qarışqaları suda isladıb, məhlulu qovmaqla alırdılar. Qarışqa turşusu bir çox üsullarla, o cümlədən, metanolun oksidləşməsindən alınır:
Hal-hazırda qarışqa turşusunu almaq üçün karbon 2-oksid və natrium-hidroksiddən alınan natrium formiata qatı sulfat turşusu ilə təsir edirlər:
CO + NaOH → H-C-OONa (natrium formiat)
HCOONa + H2SO4 → HCOOH + NaHSO4
Təbiətdə tapılması
Təbiətdə ilk olaraq sarı meşə qarışqalarının ifrazatlarında rast gəlinmiş və 1671-ci ildə ingilis naturalisti Con Rey tərəfindən kəşf edilmişdi.. Qarışqa turşusu üzvi turşudur. Xüsusilə, Qarışqa turşusundan arıçılığı inkişaf etmiş ölkələrdə üzvi bal istehsalçıları tərəfindən geniş şəkildə istifadə edilir. Həmçinin, Qarışqa turşusundan tibb sahəsində dezinfeksiyaedici kimi geniş istifadə edilir.. Qarışqa turşusu üzvi maddələrin sintezində reduksiyaedici maddə kimi, həmçinin turşəng turşusunun alınmasında tətbiq edilir. Bundan başqa, o, yeyinti sənayesində dezinfeksiyaedici və konservləşdirici kimi, toxuculuq sənayesində parçaların boyanmasında, tibbdə - qarışqa spirti adı ilə 1%-li spirt məhlulu şəklində revmatizmə qarşı dərman maddəsi kimi istifadə olunur. Qarışqa turşusunun mürəkkəb efirləri həlledici və ətirli maddələr kimi istifadə edilir.
Təyini
Qarışqa turşusunu digər karbon turşularından fərqləndirmək üçün "gümüş güzgü" reaksiyasından istifadə edilir.
İstinadlar
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0296.html.
- Flash P. Small Scale Determination of the pKa Values for Organic Acids (ing.). // J. Chem. Educ. ACS, 1994. Vol. 71, Iss. 1. P. A6. ISSN 0021-9584; 1938-1328 doi:10.1021/ED071PA6
- Johnson, W. B. History of the process and present state of animal chemistry. 1803.
- Charles Earle Raven. John Ray, naturalist : his life and works. Cambridge University Press. 1986. ISBN .
- Красильников А. П. Справочник по антисептике. — Минск, 1995.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qarisqa tursusu CH2O2 sistematik adi metan tursusu doymus biresasli karbon tursusunun homoloji sirasinda yerlesen ilk numayendesidir Qarisqa tursusuUmumiKimyevi formulu CH2O2Molyar kutle 46 025380 q molFiziki xasseleriSixliq 1 2196 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 8 25 SQaynama noqtesi 100 7 S520 CBuxarin tezyiqi 35 1 mm HgKimyevi xasseleripKa displaystyle pK a 3 81 0 01Optik xususiyyetler1 3714TesnifatiCAS da qeyd nom 64 18 6PubChem 284 18971002SMILES O CORTECS LQ4900000ChEBI 30751ChemSpider 278Fiziki xasseleriNormal seraitde qarisqa formiat tursusu rengsiz maye olub keskin iylidir ve 1010C de qaynayir Deriye dusdukde yaniq emele getirir Insan orqanizminde zeherlenme yaradir Qarisqa tursusu suda yaxsi hell olur Su ile istenilen nisbetde qarisir Kimyevi xasseleriQarisqa tursusu karbon tursularinin umumi kimyevi xasselerine malikdir Onun duzlari formiatlar adlanir Homoloji sirada o en yuksek reaksiyayagirme qabiliyyetli ve en quvvetli tursudur Dissosiasiya derecesine gore o fosfat tursusuna yaxindir qarisqa tursusunun molekulunda hem karboksil hem de aldehid qruplari oldugundan o diger karbon tursularindan ferqli olaraq aldehidler ucun xarakterik olan gumus guzgu reaksiyasina daxil olur HCOOH Ag2O H2CO3 2Ag CO2 H2O 2Ag Qati sulfat tursusu istirakinda qizdirildiqda qarisqa tursusu karbon 2 oksid ve suya parcalanir HCOOH H2O CO Bu reaksiyadan laboratoriyada CO almaq ucun istifade edilir AlinmasiEvveller qarisqa tursusunu qarisqalari suda isladib mehlulu qovmaqla alirdilar Qarisqa tursusu bir cox usullarla o cumleden metanolun oksidlesmesinden alinir Hal hazirda qarisqa tursusunu almaq ucun karbon 2 oksid ve natrium hidroksidden alinan natrium formiata qati sulfat tursusu ile tesir edirler CO NaOH H C OONa natrium formiat HCOONa H2SO4 HCOOH NaHSO4Tebietde tapilmasiTebietde ilk olaraq sari mese qarisqalarinin ifrazatlarinda rast gelinmis ve 1671 ci ilde ingilis naturalisti Con Rey terefinden kesf edilmisdi Qarisqa tursusu uzvi tursudur Xususile Qarisqa tursusundan ariciligi inkisaf etmis olkelerde uzvi bal istehsalcilari terefinden genis sekilde istifade edilir Hemcinin Qarisqa tursusundan tibb sahesinde dezinfeksiyaedici kimi genis istifade edilir Qarisqa tursusu uzvi maddelerin sintezinde reduksiyaedici madde kimi hemcinin turseng tursusunun alinmasinda tetbiq edilir Bundan basqa o yeyinti senayesinde dezinfeksiyaedici ve konservlesdirici kimi toxuculuq senayesinde parcalarin boyanmasinda tibbde qarisqa spirti adi ile 1 li spirt mehlulu seklinde revmatizme qarsi derman maddesi kimi istifade olunur Qarisqa tursusunun murekkeb efirleri helledici ve etirli maddeler kimi istifade edilir TeyiniQarisqa tursusunu diger karbon tursularindan ferqlendirmek ucun gumus guzgu reaksiyasindan istifade edilir Istinadlarhttp www cdc gov niosh npg npgd0296 html Flash P Small Scale Determination of the pKa Values for Organic Acids ing J Chem Educ ACS 1994 Vol 71 Iss 1 P A6 ISSN 0021 9584 1938 1328 doi 10 1021 ED071PA6 Johnson W B History of the process and present state of animal chemistry 1803 Charles Earle Raven John Ray naturalist his life and works Cambridge University Press 1986 ISBN 0521310830 Krasilnikov A P Spravochnik po antiseptike Minsk 1995