Kondyor (rus.Кондёр) — Rusiya Federasiyasının şimal-şərqində, Xabarovsk diyarında yerləşən dağ silsiləsi. Bu geoloji abidə daha çox özünün ideal dairəvi forması ilə məşhurdur. Saxalar (Yakutlar) və Evenklər bu dağı Urqula adlandırmışlar. Keçmiş SSRİ zamanında, 70-ci illərdə isə geoloqlar bu dağa Kendyor adı vermişlər. Ehtimal olunur ki, bu ad ərazinin yetərincə qiymətli mettalarla və faydalı qazıntılarla zəngin olmasına görə verilmiş.
Bu qəribə ərazi Oxot dənizi sahilinin 200 km-liyində Aldan yaylasındadır. O, kürsününm (peydestalın) üstündən ucalırmış kimi, yaylanın səthindən 500–700 m yüksəkliyə qalxır. Dəniz səviyyəsindən, demək olar ki, eyni yüksəklidə (700-900) olan Aldan yaylası təyyarədən yeksənək düzənlik kimi görünür. Və birdən-birə yeksənəq mənzərə arasından 8 km-ə yaxın diametrə malik tam dairəvi silsilə peyda olur. Bu həlqənin daxilində qeyri-hamar dibli kasaya oxşar çökəklik yerləşir. Bu ərazidən silsiləni kəsən yeganə Uorqalana çayı axır. Çökəkliyin mərkəzinə doğru yönəlmiş çay qolları şəbəkəsi ağcaqayın yarpağının damarcıqlarını xatırladır. Silsilənin eni 100–200 m olan yalı tam meşəsiz və yastıdır. Səthi o dərcədə hamardır ki, hətta burada velosiped sürmək olar. Silsilənin həm xarici, həm də daxili yamacları dikdir. Xarici yamaclarda sel və uçqunların fəaliyyəti nəticəsində kasavari qıflar əmələ gəlmişdir. Ərazinin ümumi sahəsi 12 km²-dir.
Geoloji quruluşu
Geoloji baxımdan Kondyor intruziv massivdir. O, Sibir platformasının kristalik özülünü və çökmə süxurlar örtüyünü kəsib keçən Son Proterozoyun və Mezozoyun maqmatik komplekslərindən ibarətdir. Massivi təşkil edən müxtəlif tərkibli süxurların növbələşməsiylə əlaqədar olaraq onun quruluşunda konsentrik zonalıq aydın əks olunmuşdur. Mərkəzi hissəsini ultraəsasi - dunit süxurları təşkil edir. Onları Proterozoy yaşlı süxurlardan (peridotitlər, qabbro) ibarət qövs və ya həlqələr dövrələyir, daha sonra tabaşir yaşlı süxurlarda dioritlərdən ibarət həlqəvi intruziv yerləşir. Konsentrik zonalıq mənzərəsini ən qədim süxurlar, platformanın Arxeozoy özülünün süxurları tamamlayır. İntruziv massivi, onu əhatə edən platformanın preterozoy örtüyünün çökmə süxurlarını (qumdaşları, alevrolit), 20°-60° bucaq altında yuxarı qaldırılmışdır.
Meydana gəlməsi
Kondyor silsiləsinin helikopterdən görünüşü
Uzun müddət bu silsilənin menydana gəlməsi haqqında fərqli fikirlər mövcud olmuş. Meteorit və asteroid düşməsi nəticəsində bu həlqəvi silsilənin meydana gəlməsin göstərən fikirlərlə yanaşı həm də, ərazinin yerin daxili qüvvələrinin təsiri ilə meydana gəlməsi fikirləridə çox idi. Ümumən Kondyorun meydana gəlməsində maqmatik intruziya əsas rol oynamışdı. Məhz yerin dərin qatlarından yuxarı qalxan böyük kütlə sonda öz gücünü itirmiş və yer qabığını dələrək çölə çıxa bilməmişdi. Ultraəsasi intruziv massiv, dunit və həlqəvi intruziv platformanın kristallik özülünü, onu örtən çökmə süxur təbəqələrini və orta, turş tırkibli ən cavan intruziv süxurları tədricən yuxarıya qaldırmışdır. Dərinlik təziqi altında süxurlar yuxarıya doğru yönəlir və boşluqları doldurur. Platforma səthində çoxsaylı kiçik çat və yarıqlı günbəzvari şiş əmələ gəlir. Vaxt keçdikcə həmin şişin təpəsində platformanın üst layı dağılmağa başlayır. Dərinlik süxurları - dunitlər səthdə tamamilə yeni temperatur və təziq şəritinə düşür. Aşınma, eroziya, yamac prosesləri massivin dunit nüvəsini sürətlə dağıdır. Silsilənin özü isə, başlıca olaraq, platforma örtüyünün daha möhkəm metamorfikləşmiş süxurlardan təşkil olunur.
Kondyorun relyefinin inkişafının uzunmüddətli tarixində bir neçə qalxma və sonradan dağılma tsiklləri olmuşdur. Həlqəvi silsilənin müasir siması neogen- dördüncü dövr qalxmalarının ən yeni mərhələsində davam etmiş eroziya və yamac proseslərinin nəticəsidir.
Tədqiqat tarixi
Kondyordan tapılmış platin külçəsi
Təbiətin belə valehedici məhsulu yalnız 1936 - cı ildə geoloq V.P.Kulişov tərəfindən aşkar edilmişdir. 1958-ci ildə geoloqlar A.N.Milto və A.A.Yelyanov Kondyorda ilk dəfə dünyada ən iri platin yatağını aşkar etmişlər. Hazırda Kondyor yatağını nadır səpinti yataqlarına aid edirlər. Burda platinin ehtiyatı 30 t-dan çox hesab edilir. Kondyor səpintisində platinin miqdarı 5-12 q/m³ -dir. Platinin köklü mənbəyi dunitlərdir. Yataq silsiləni kəsən yeganə çayın dərəsindədir. Çoxlu miqdarda platin dənələri çay vasitəsilə 60 km uzağa daşınmışdır. Çox ağır platin hissələrinin belə yerdəyişməsi yalnız milyonlarla il müddətində baş verə bilərdi. Bu yatağın külçələri çox məşhurdu. Onların birinə Kremlin Almaz Fondunda tamaşa etmək olar. Onun çəkisi 3522 q-dır. Bu, böyüklüyünə görə dünyada üçüncü və XX əsrdə tapılmış külçələrin ən irisidir. Səpinti platin yatağında yanaşı kompnent kimi xırda dənələr şəklində qızıl külçəsinə, nadır halda da qızıl və platin qovuşuqlarına rast gəlinir. Aldan yaylasında geoloji quruluşuna görə oxşar, lakin daha az məhsuldar İnaqli və Çad həlqəvi silsiləri var. Orda sənaye əhəmiyyəti olmayan çox kiçik platin yataqları məlumdur.
İstifafə olunmuş ədəbiyyat
Гурович В.Г., Емельяненко Е.П., Землянухин В.Н., Каретников А.С., Квасов А.И., Лазаренков В.Г., Малич К.Н., Мочалов А.Г., Приходько В.С., Степашко А.А."Геология, петрология и рудоносность Кондерского массива" Наука, Москва, 1994 г., 176 стр., УДК: 552.32, ISBN 5-02-002364-7
kondyor, silsiləsi, kondyor, Кондёр, rusiya, federasiyasının, şimal, şərqində, xabarovsk, diyarında, yerləşən, dağ, silsiləsi, geoloji, abidə, daha, çox, özünün, ideal, dairəvi, forması, ilə, məşhurdur, saxalar, yakutlar, evenklər, dağı, urqula, adlandırmışlar. Kondyor rus Kondyor Rusiya Federasiyasinin simal serqinde Xabarovsk diyarinda yerlesen dag silsilesi Bu geoloji abide daha cox ozunun ideal dairevi formasi ile meshurdur Saxalar Yakutlar ve Evenkler bu dagi Urqula adlandirmislar Kecmis SSRI zamaninda 70 ci illerde ise geoloqlar bu daga Kendyor adi vermisler Ehtimal olunur ki bu ad erazinin yeterince qiymetli mettalarla ve faydali qazintilarla zengin olmasina gore verilmis 1 Kondyorrus KondyorErazinin havadan gorunusuUmumi melumatlarDag silsilesi Aldan silsilesiHundur zirvesi 1398Yerlesmesi57 35 03 sm e 134 39 23 s u Olke Rusiya RusiyaRegion Xabarovsk diyariRayon Ayno Mayskiy rayonuKondyor Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Umumi melumat 2 Geoloji qurulusu 3 Meydana gelmesi 4 Tedqiqat tarixi 5 Istifafe olunmus edebiyyat 6 InstinadlarUmumi melumat Redakte Massivin gorunusu Bu qeribe erazi Oxot denizi sahilinin 200 km liyinde Aldan yaylasindadir O kursununm peydestalin ustunden ucalirmis kimi yaylanin sethinden 500 700 m yuksekliye qalxir Deniz seviyyesinden demek olar ki eyni yukseklide 700 900 olan Aldan yaylasi teyyareden yeksenek duzenlik kimi gorunur Ve birden bire yekseneq menzere arasindan 8 km e yaxin diametre malik tam dairevi silsile peyda olur Bu helqenin daxilinde qeyri hamar dibli kasaya oxsar cokeklik yerlesir Bu eraziden silsileni kesen yegane Uorqalana cayi axir Cokekliyin merkezine dogru yonelmis cay qollari sebekesi agcaqayin yarpaginin damarciqlarini xatirladir Silsilenin eni 100 200 m olan yali tam mesesiz ve yastidir Sethi o dercede hamardir ki hetta burada velosiped surmek olar Silsilenin hem xarici hem de daxili yamaclari dikdir Xarici yamaclarda sel ve ucqunlarin fealiyyeti neticesinde kasavari qiflar emele gelmisdir Erazinin umumi sahesi 12 km dir 2 Geoloji qurulusu RedakteGeoloji baximdan Kondyor intruziv massivdir O Sibir platformasinin kristalik ozulunu ve cokme suxurlar ortuyunu kesib kecen Son Proterozoyun ve Mezozoyun maqmatik komplekslerinden ibaretdir Massivi teskil eden muxtelif terkibli suxurlarin novbelesmesiyle elaqedar olaraq onun qurulusunda konsentrik zonaliq aydin eks olunmusdur Merkezi hissesini ultraesasi dunit suxurlari teskil edir Onlari Proterozoy yasli suxurlardan peridotitler qabbro ibaret qovs ve ya helqeler dovreleyir daha sonra tabasir yasli suxurlarda dioritlerden ibaret helqevi intruziv yerlesir Konsentrik zonaliq menzeresini en qedim suxurlar platformanin Arxeozoy ozulunun suxurlari tamamlayir Intruziv massivi onu ehate eden platformanin preterozoy ortuyunun cokme suxurlarini qumdaslari alevrolit 20 60 bucaq altinda yuxari qaldirilmisdir Meydana gelmesi Redakte Kondyor silsilesinin helikopterden gorunusu Uzun muddet bu silsilenin menydana gelmesi haqqinda ferqli fikirler movcud olmus Meteorit ve asteroid dusmesi neticesinde bu helqevi silsilenin meydana gelmesin gosteren fikirlerle yanasi hem de erazinin yerin daxili quvvelerinin tesiri ile meydana gelmesi fikirleride cox idi Umumen Kondyorun meydana gelmesinde maqmatik intruziya esas rol oynamisdi Mehz yerin derin qatlarindan yuxari qalxan boyuk kutle sonda oz gucunu itirmis ve yer qabigini delerek cole cixa bilmemisdi 1 Ultraesasi intruziv massiv dunit ve helqevi intruziv platformanin kristallik ozulunu onu orten cokme suxur tebeqelerini ve orta turs tirkibli en cavan intruziv suxurlari tedricen yuxariya qaldirmisdir Derinlik teziqi altinda suxurlar yuxariya dogru yonelir ve bosluqlari doldurur Platforma sethinde coxsayli kicik cat ve yariqli gunbezvari sis emele gelir Vaxt kecdikce hemin sisin tepesinde platformanin ust layi dagilmaga baslayir Derinlik suxurlari dunitler sethde tamamile yeni temperatur ve teziq seritine dusur Asinma eroziya yamac prosesleri massivin dunit nuvesini suretle dagidir Silsilenin ozu ise baslica olaraq platforma ortuyunun daha mohkem metamorfiklesmis suxurlardan teskil olunur Kondyorun relyefinin inkisafinin uzunmuddetli tarixinde bir nece qalxma ve sonradan dagilma tsiklleri olmusdur Helqevi silsilenin muasir simasi neogen dorduncu dovr qalxmalarinin en yeni merhelesinde davam etmis eroziya ve yamac proseslerinin neticesidir Tedqiqat tarixi Redakte Kondyordan tapilmis platin kulcesi Tebietin bele valehedici mehsulu yalniz 1936 ci ilde geoloq V P Kulisov terefinden askar edilmisdir 1958 ci ilde geoloqlar A N Milto ve A A Yelyanov Kondyorda ilk defe dunyada en iri platin yatagini askar etmisler Hazirda Kondyor yatagini nadir sepinti yataqlarina aid edirler Burda platinin ehtiyati 30 t dan cox hesab edilir 3 Kondyor sepintisinde platinin miqdari 5 12 q m dir Platinin koklu menbeyi dunitlerdir Yataq silsileni kesen yegane cayin deresindedir Coxlu miqdarda platin deneleri cay vasitesile 60 km uzaga dasinmisdir Cox agir platin hisselerinin bele yerdeyismesi yalniz milyonlarla il muddetinde bas vere bilerdi Bu yatagin kulceleri cox meshurdu Onlarin birine Kremlin Almaz Fondunda tamasa etmek olar Onun cekisi 3522 q dir Bu boyukluyune gore dunyada ucuncu ve XX esrde tapilmis kulcelerin en irisidir Sepinti platin yataginda yanasi kompnent kimi xirda deneler seklinde qizil kulcesine nadir halda da qizil ve platin qovusuqlarina rast gelinir 4 Aldan yaylasinda geoloji qurulusuna gore oxsar lakin daha az mehsuldar Inaqli ve Cad helqevi silsileri var Orda senaye ehemiyyeti olmayan cox kicik platin yataqlari melumdur Istifafe olunmus edebiyyat RedakteGurovich V G Emelyanenko E P Zemlyanuhin V N Karetnikov A S Kvasov A I Lazarenkov V G Malich K N Mochalov A G Prihodko V S Stepashko A A Geologiya petrologiya i rudonosnost Konderskogo massiva Nauka Moskva 1994 g 176 str UDK 552 32 ISBN 5 02 002364 7 Gelogiya Ensiklopediya Serq Qerb 2008 s 224 226 Instinadlar Redakte 1 2 Gornyj massiv krugloj formy diametrom 8 km Konderskij massiv Platinovyj zapas Platinum Crystals from RussiaMenbe https az wikipedia org w index php title Kondyor silsilesi amp oldid 5972954, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
