Kayra xan - Türk migologiyasında yaradıcı və baş Tanrı. Kayır Xan (Kayır Han) da deyilir. Tanrıların ən böyüyü və ən qabaqda gələnidir. Hər şeyin yaradıcısıdır. Mütləq üstünlüyü vardır. Göyün 17. qatında oturar. Digər tanrıları da o yaratmışdır. Bu mənada digər tanrıların özüylə müqayisədə, əmrlərini yerinə yetirən və ya verdiyi vəzifələri təkrarlayan bir mələk mövqeyində olduğu yanaşması fikri səhv olmayacaq. Ancaq İslamdan əvvəlki türk mədəniyyətində mələk və ya bənzəri bir anlayış iştirak etməz. Bu nəticəyə yalnız müqayisə edilərək çatıla bilər. Kainatın taleyini təyin edər. Yaxşılıq istiqaməti ağırlıq təşkil edər. Yer üzünü yaratdıqdan sonra doqquz budaqlı bir ağac (şam və ya qayın) tikmişdir. Bu ağac yerlə göyü bir-birinə bağlayan həyat ağacı "Uluğ Kayın" dır. İnsanların atası olan doqquz adam bu ağacın budaqlarından törəmiş və doqquz boy (doqquz irq) bu kəslərin soyundan ortaya çıxmışdır. Ülgən, Mergen və Qızağan adlı üç oğlu vardır. Ülgən, yaxşılıq və bağışlayıcılığını yəni mərhəmətini; Qızağan, intiqamını və cəzasını yəni hirsini; Mergen isə müdriklik və hikmətini yəni suverenliyini təmsil edirlər. Görkəmli bir varlığa malikdir. Konkret növ çox təsviredilməmiş ancaq mücərrəd istiqaməti üzərində daha çox dayanılmışdır. Ana və Ata olaraq müəyyən qaynaqlar mövcuddur. İnsan formalı olaraq çox çox təsvir edilməz. Kışı yer üzündə yazı səmada keçirir. Dəyişik rənglərdə ildırım çaktırır. Onun yıldırımına çarpılan adam şaman olar. Bəzi qərbli qaynaqlarda Kuara (Kuğara) olaraq keçər. Bu təqdirdə Urartulardaki Kuera ilə əlaqəli görünməkdədir. Bulqarlardan da bu adla rast gəlinir. Kuğara (Koğara)nın Kayra Xan ilə fərqli Tanrılar olduğunu qarşıya qoyan görüşlər də vardır. Qara Xan ilə qarışdırılmamalıdır. Kayra Xan ilə Qara Xan eyni adam olaraq nitelense də bu vəziyyət sesbilimsel amma məşhur bir yanlışlıqdır. Çünki qara sözü içərisində daha çox mənfi mənalar saxlayar. Qara xan fərqli bir mifoloji şəxsiyyətdir (Oğuz xanın atasıdır).
Etimologiya
(Kay) kökündən törəmişdir. Lütf, ehsan deməkdir. Kayırma ,kayramak isə qorumaq himayə etmək, lütf etmək deməkdir. Monqol Xeyirə sözü məhəbbət mənasını verər.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Türk Mitolojisi Sözlüğü, Pınar Karaca 2012-11-30 at the Wayback Machine (Kayrakan) (türk.)
Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 04, 2021
kayra, türk, migologiyasında, yaradıcı, baş, tanrı, kayır, kayır, deyilir, tanrıların, böyüyü, qabaqda, gələnidir, hər, şeyin, yaradıcısıdır, mütləq, üstünlüyü, vardır, göyün, qatında, oturar, digər, tanrıları, yaratmışdır, mənada, digər, tanrıların, özüylə, m. Kayra xan Turk migologiyasinda yaradici ve bas Tanri Kayir Xan Kayir Han da deyilir Tanrilarin en boyuyu ve en qabaqda gelenidir Her seyin yaradicisidir Mutleq ustunluyu vardir Goyun 17 qatinda oturar Diger tanrilari da o yaratmisdir Bu menada diger tanrilarin ozuyle muqayisede emrlerini yerine yetiren ve ya verdiyi vezifeleri tekrarlayan bir melek movqeyinde oldugu yanasmasi fikri sehv olmayacaq Ancaq Islamdan evvelki turk medeniyyetinde melek ve ya benzeri bir anlayis istirak etmez Bu neticeye yalniz muqayise edilerek catila biler Kainatin taleyini teyin eder Yaxsiliq istiqameti agirliq teskil eder Yer uzunu yaratdiqdan sonra doqquz budaqli bir agac sam ve ya qayin tikmisdir Bu agac yerle goyu bir birine baglayan heyat agaci Ulug Kayin dir Insanlarin atasi olan doqquz adam bu agacin budaqlarindan toremis ve doqquz boy doqquz irq bu keslerin soyundan ortaya cixmisdir Ulgen Mergen ve Qizagan adli uc oglu vardir Ulgen yaxsiliq ve bagislayiciligini yeni merhemetini Qizagan intiqamini ve cezasini yeni hirsini Mergen ise mudriklik ve hikmetini yeni suverenliyini temsil edirler Gorkemli bir varliga malikdir Konkret nov cox tesviredilmemis ancaq mucerred istiqameti uzerinde daha cox dayanilmisdir Ana ve Ata olaraq mueyyen qaynaqlar movcuddur Insan formali olaraq cox cox tesvir edilmez Kisi yer uzunde yazi semada kecirir Deyisik renglerde ildirim caktirir Onun yildirimina carpilan adam saman olar Bezi qerbli qaynaqlarda Kuara Kugara olaraq kecer Bu teqdirde Urartulardaki Kuera ile elaqeli gorunmekdedir Bulqarlardan da bu adla rast gelinir Kugara Kogara nin Kayra Xan ile ferqli Tanrilar oldugunu qarsiya qoyan gorusler de vardir Qara Xan ile qarisdirilmamalidir Kayra Xan ile Qara Xan eyni adam olaraq nitelense de bu veziyyet sesbilimsel amma meshur bir yanlisliqdir Cunki qara sozu icerisinde daha cox menfi menalar saxlayar Qara xan ferqli bir mifoloji sexsiyyetdir Oguz xanin atasidir Etimologiya Redakte Kay kokunden toremisdir Lutf ehsan demekdir Kayirma kayramak ise qorumaq himaye etmek lutf etmek demekdir Monqol Xeyire sozu mehebbet menasini verer Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Turk Mitolojisi Sozlugu Pinar Karaca Arxivlesdirilib 2012 11 30 at the Wayback Machine Kayrakan turk Mifologiya ile elaqedar olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Kayra xan amp oldid 5731383, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
