fbpx
Wikipedia

Kürdan sülh müqaviləsi

Kürdan sülh müqaviləsi (1746) — Nadir şahla Osmanlı dövləti arasında sülh müqaviləsi. 14 sentyabr 1746-cı il tarixində imzalanmış və 1742–1746-cı illərdə davam edən Osmanlı-Əfşar müharibələrini sonlandırmışdır.

Bu müqavilə Nadir şahın Tehran ilə Qəzvin arasında Kürdan adlanan yerdəki ordugahında Osmanlı elçisi Mustafa Nazif Əfəndi ilə Həsən Əli Hacı xan arasında imzalanmışdır.

Kürdan müqaviləsi II Qəsri Şirin müqaviləsi olaraq da bilinir. Çünki, bu müqavilə ilə Qəsri Şirin müqaviləsi sərhədlərinə geri dönülmüşdür. Kürdar müqaviləsindən sonra bu iki tərəf arasında uzunm üddət davam edən sülh yaranmışdı.

Müqavilə ərəfəsində Osmanlı dövləti ilə münasibətlər

Osmanlı dövləti ilə Səfəvilər dövləti arasında bağlanan 1639-cu il Qəsri-Şirin sülh müqaviləsindən 1720-ci illərin əvvəllərinədək olan dövr nisbətən sakit keçdi. 1720-ci illərdə Səfəvilər dövlətinin böhranı, Rusiyanın Xəzərsahili torpaqlarda işğalçı siyasəti Osmanlı dövlətini də fəallaşdırdı. 1723–1727-ci illərdə Osmanlı dövlətinin hərbi əməliyyatları 1727-ci ilin oktyabrında Həmədan müqaviləsi ilə nəticələndi. 1730–1732-ci ilin əvvəllərindəki döyüşlər 1732-ci il 10 yanvarda Kirmanşah sülh müqaviləsi ilə başa çatmışdı. Lakin II Təhmasib tərəfindən bağlanan bu müqaviləni qəbul etməyən Nadir şah 1732-ci ilin sonunda hərbi əməliyyatları yenidən bərpa etmiş, 1733-cü ilin dekabrında Bağdadda müqavilə imzalanmışdı. Bu müqaviləyə görə son on ildə (1723–1733) Osmanlı dövlətinin tutduğu torpaqlar geri qaytarılmalı, sərhədlər 1639-cu il müqaviləsinə əsasən müəyyən edilməli idi. Osmanlı dövləti bu müqaviləni təsdiq etməkdən imtina etdiyinə görə, 1734-cü ilin ortalarından müharibə davam etdirildi. 1736-cı ildə Səfəvi hökmdarı III Abbası (1732–1736) devirərək hakimiyyətə gələn Nadir şah 1736-cı il 17 oktyabrda Osmanlı dövləti ilə İstanbul müqaviləsi bağladı. İki dövlət arasında sülh bu dəfə də uzun çəkmədi. 1743-cü ilin ortalarında Nadir şah osmanlılarla müharibəyə başladı. Bu müharibənin sonunda 1746-cı il 4 sentyabrda tərəflər arasında Kürdanda (Tehrandan şimal-qərbdə Soucbulaq bölgəsində) müqavilə imzalandı.

Müqavilənin şərtləri

Müqavilənin preambulasında 1639-cu il Qəsri-Şirin sülh müqaviləsinin şərtləri, о cümlədən sərhədlər təsdiq olunurdu. Hər iki tərəf digər tərəfdə narazılıq oyada bilən və sülh bağlanmasına zidd gələn hər şeydən imtina etməyi üzərinə götürürdü. I maddə ilə Osmanlı hakimiyyət orqanları bütün İran zəvvarlarına kömək göstərməyi və onların BağdadSuriya vasitəsilə Məkkə yolunda təhlükəsizliyini təmin etməyi üzərinə götürürdü. II maddədə hər üç ildən bir qarşılıqlı səfirlər mübadiləsi nəzərdə tutulurdu. III maddəyə görə hər iki tərəfin bütün əsirləri azad edilməli və onlara vətənə qayıtmağa icazə verilməli idi; əsirlərin alınması və satılması qeyri-qanuni elan edilirdi. Əsas maddələrə Əlavələrdə hər iki tərəfin sərhədboyu əyalətlərinin qubernatorlarının dostluq münasibətlərinə zidd olan hərəkətlərdən imtina etməsi elan olunurdu.

Müqaviləyə görə iranlılar gələcəkdə Мəkkə, Mədinə və islam ölkələrinə Türkiyədən və digər müsəlman ölkələrindən olan zəvvarlarla eyni əsasda gedə bilərdilər. Onlar həmçinin Mesopotamiyadakı müqəddəs şəhərlərə (Kərbəla və Nəcəf) də gedə bilərdilər. Əgər bu zəvvarlar özlərilə ticarət üçün mallar aparmırlarsa, qubernator və Bağdad hakim dairələri onlardan hər hansı vergi və yığmalar almamalı idi. İran ərazisindəki Türkiyə zəvvarlarına da eyni imtiyazlar verilirdi. Müqaviləni Osmanlı sultanı Mahmudun (1730–1754) adından BağdadBəsrə hakimi Əhməd paşa, İrandakı keçmiş səfir Nazif əfəndi və Nadir şah adından onun vəziri Həsən Əli xan imzalamışdılar.

İstinadlar

  1. İsmail Hakkı Uzunçarsılı (2007). Osmanlı Tarihi. IV. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. səh. 436. ISBN ISBN 975-16-0015-4.
  2. Nicolae Jorga(tər. Nilüfer Epçeli) (2009). Osmanlı İmparatorluğu. IV. İstanbul: Yeditepe Yayınları. səh. 236. ISBN 975-6840-19-X.
  3. AMEA Tarix İnistitutu (1999). Azərbaycan Tarixi (Yeddi cilddə). III. Bakı: Elm. ISBN 978-9952-448-36-8.
  4. Süleyman Əliyarlı (1996). Azərbaycan tarixi. Bakı: Azərbaycan. səh. 467.
  5. Yaşar Yüce və Ali SEVİM (1991). Türkiye Tarihi. IV. İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  6. Encyclopædia Britannica 2011-07-24 at the Wayback Machine 24 iyul 2011 at the Wayback Machine

Mənbə

  • Motamen el-Molk. Recnefi des traits de L'Empire Persan avec les pays etrangers. Teheran, 1908, с. 174–195
  • Новая история Ирана. Хрестоматия. М., 1988, s.44–45.
  • Иванов М.С. Очерк истории Ирана. М., 1952
  • Сотавов Н.А. Северный Кавказ в русско-иранских и русско-турецких отношениях в XVIII в. М., 1991.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

kürdan, sülh, müqaviləsi, 1746, nadir, şahla, osmanlı, dövləti, arasında, sülh, müqaviləsi, sentyabr, 1746, tarixində, imzalanmış, 1742, 1746, illərdə, davam, edən, osmanlı, əfşar, müharibələrini, sonlandırmışdır, müqavilə, nadir, şahın, tehran, ilə, qəzvin, a. Kurdan sulh muqavilesi 1746 Nadir sahla Osmanli dovleti arasinda sulh muqavilesi 14 sentyabr 1746 ci il tarixinde imzalanmis ve 1742 1746 ci illerde davam eden Osmanli Efsar muharibelerini sonlandirmisdir 1 2 Bu muqavile Nadir sahin Tehran ile Qezvin arasinda Kurdan adlanan yerdeki ordugahinda Osmanli elcisi Mustafa Nazif Efendi ile Hesen Eli Haci xan arasinda imzalanmisdir Kurdan muqavilesi II Qesri Sirin muqavilesi olaraq da bilinir Cunki bu muqavile ile Qesri Sirin muqavilesi serhedlerine geri donulmusdur Kurdar muqavilesinden sonra bu iki teref arasinda uzunm uddet davam eden sulh yaranmisdi 3 Mundericat 1 Muqavile erefesinde Osmanli dovleti ile munasibetler 2 Muqavilenin sertleri 3 Istinadlar 4 Menbe 5 Hemcinin bax 6 Xarici kecidlerMuqavile erefesinde Osmanli dovleti ile munasibetler RedakteOsmanli dovleti ile Sefeviler dovleti arasinda baglanan 1639 cu il Qesri Sirin sulh muqavilesinden 1720 ci illerin evvellerinedek olan dovr nisbeten sakit kecdi 1720 ci illerde Sefeviler dovletinin bohrani Rusiyanin Xezersahili torpaqlarda isgalci siyaseti Osmanli dovletini de feallasdirdi 1723 1727 ci illerde Osmanli dovletinin herbi emeliyyatlari 1727 ci ilin oktyabrinda Hemedan muqavilesi ile neticelendi 1730 1732 ci ilin evvellerindeki doyusler 1732 ci il 10 yanvarda Kirmansah sulh muqavilesi ile basa catmisdi Lakin II Tehmasib terefinden baglanan bu muqavileni qebul etmeyen Nadir sah 1732 ci ilin sonunda herbi emeliyyatlari yeniden berpa etmis 1733 cu ilin dekabrinda Bagdadda muqavile imzalanmisdi Bu muqavileye gore son on ilde 1723 1733 Osmanli dovletinin tutdugu torpaqlar geri qaytarilmali serhedler 1639 cu il muqavilesine esasen mueyyen edilmeli idi Osmanli dovleti bu muqavileni tesdiq etmekden imtina etdiyine gore 1734 cu ilin ortalarindan muharibe davam etdirildi 1736 ci ilde Sefevi hokmdari III Abbasi 1732 1736 devirerek hakimiyyete gelen Nadir sah 1736 ci il 17 oktyabrda Osmanli dovleti ile Istanbul muqavilesi bagladi Iki dovlet arasinda sulh bu defe de uzun cekmedi 1743 cu ilin ortalarinda Nadir sah osmanlilarla muharibeye basladi Bu muharibenin sonunda 1746 ci il 4 sentyabrda terefler arasinda Kurdanda Tehrandan simal qerbde Soucbulaq bolgesinde muqavile imzalandi 4 Muqavilenin sertleri RedakteMuqavilenin preambulasinda 1639 cu il Qesri Sirin sulh muqavilesinin sertleri o cumleden serhedler tesdiq olunurdu Her iki teref diger terefde naraziliq oyada bilen ve sulh baglanmasina zidd gelen her seyden imtina etmeyi uzerine gotururdu I madde ile Osmanli hakimiyyet orqanlari butun Iran zevvarlarina komek gostermeyi ve onlarin Bagdad ve Suriya vasitesile Mekke yolunda tehlukesizliyini temin etmeyi uzerine gotururdu II maddede her uc ilden bir qarsiliqli sefirler mubadilesi nezerde tutulurdu III maddeye gore her iki terefin butun esirleri azad edilmeli ve onlara vetene qayitmaga icaze verilmeli idi esirlerin alinmasi ve satilmasi qeyri qanuni elan edilirdi Esas maddelere Elavelerde her iki terefin serhedboyu eyaletlerinin qubernatorlarinin dostluq munasibetlerine zidd olan hereketlerden imtina etmesi elan olunurdu 5 Muqavileye gore iranlilar gelecekde Mekke Medine ve islam olkelerine Turkiyeden ve diger muselman olkelerinden olan zevvarlarla eyni esasda gede bilerdiler Onlar hemcinin Mesopotamiyadaki muqeddes seherlere Kerbela ve Necef de gede bilerdiler Eger bu zevvarlar ozlerile ticaret ucun mallar aparmirlarsa qubernator ve Bagdad hakim daireleri onlardan her hansi vergi ve yigmalar almamali idi Iran erazisindeki Turkiye zevvarlarina da eyni imtiyazlar verilirdi Muqavileni Osmanli sultani Mahmudun 1730 1754 adindan Bagdad ve Besre hakimi Ehmed pasa Irandaki kecmis sefir Nazif efendi ve Nadir sah adindan onun veziri Hesen Eli xan imzalamisdilar 6 Istinadlar Redakte Ismail Hakki Uzuncarsili 2007 Osmanli Tarihi IV Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari seh 436 ISBN ISBN 975 16 0015 4 Nicolae Jorga ter Nilufer Epceli 2009 Osmanli Imparatorlugu IV Istanbul Yeditepe Yayinlari seh 236 ISBN 975 6840 19 X AMEA Tarix Inistitutu 1999 Azerbaycan Tarixi Yeddi cildde III Baki Elm ISBN 978 9952 448 36 8 Suleyman Eliyarli 1996 Azerbaycan tarixi Baki Azerbaycan seh 467 Yasar Yuce ve Ali SEVIM 1991 Turkiye Tarihi IV Istanbul Turk Tarih Kurumu Yayinlari Encyclopaedia Britannica Arxivlesdirilib 2011 07 24 at the Wayback Machine Arxivlesdirilib 24 iyul 2011 at the Wayback MachineMenbe RedakteMotamen el Molk Recnefi des traits de L Empire Persan avec les pays etrangers Teheran 1908 s 174 195 Novaya istoriya Irana Hrestomatiya M 1988 s 44 45 Ivanov M S Ocherk istorii Irana M 1952 Sotavov N A Severnyj Kavkaz v russko iranskih i russko tureckih otnosheniyah v XVIII v M 1991 Hemcinin bax RedakteQesri Sirin muqavilesiXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Kurdan sulh muqavilesi amp oldid 5980801, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.