fbpx
Wikipedia

Huraqua AES

Avqust 12, 2021

Huraqua AES (isp. Central Nuclear de Juragua) — 1983-cü ildə SSRİ-nin dəstəyi ilə Kubanın Senfueqos şəhəri yaxınlığında tikilməyə başlanmış Atom elektrik stansiyası. 1992-ci ildə SSRİ-nin dağılması və sovetlərdən gələn dəstəyin kəsilməsi səbəbindən AES-in tikinti prosesi dayandırılmışdır. 1990-cı illərin ortalarında Rusiya və Kuba tərəfi AES-in tamamlanması və işə salınması üçün üçüncü bir ölkənin prosesə cəlb olunması barədə ilkin razılıq əldə etsə də, 2000-ci illərin əvvəllərində razılıq pozulmuş və AES-in tikintisi yarımçıq saxlanılmışdır.

Huraqua AES
isp. Central Nuclear de Juragua

İlk reaktorun yaxınlığından keçən avtomobil yolundan çəkilmiş fotosu. (2006)
Ümumi məlumatlar
Tikilmə tarixi 1983
İstismardan çıxarılıb 1992
Əsas xüsusiyyətləri
Elektrik enerjisi gücü 880 MVt
Yerləşməsi
22°04′00″ şm. e. 80°30′33″ q. u.
Ölkə Kuba Kuba
Huraqua AES
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Arxa plan

Kuba nüvə enerjisinin dinc formada istismar olunması ilə 1956-cı ildən etibarən maraqlanmağa başlamışdır. ABŞ və Kuba arasında imzalanmış Atom enerjisinin dinc məqsədlər üçün istifadəsi ilə bağlı əməkdaşlıq müqaviləsi Kuba tərəfinə öz ölkəsinin sərhədləri daxilində yeni bir atom elektrik stansiyası inşa etməyə və işə salmağa imkan yaratmışdır. Amerika Birləşmiş Ştatları ilə əldə edilmiş razılıq, Kuba tərəfinə nüvə reaktorlarının dizayn edilməsi və mümkün istismar yollarının öyrənilməsinə də köməklik göstərməli idi. 1959-cu ildə Kuba inqilabının Batista Rejiminin məğlubiyyəti ilə başa çatması və 1962-ci ildə Karib böhranının baş verməsi ABŞ və Kuba arasındakı bütün münasibətləri sonlandırmışdır və nəticədə ABŞ tərəfi Kubaya sözügedən AES-in tikilməsində hər hansısa bir yardım göstərməkdən imtina etmişdir.

Kubada hakimiyyət dəyişikliyi ölkənin SSRİ-yə daha da yaxınlaşması ilə nəticələnmişdir. SSRİ və Kuba arasında Atom elektrik stansiyalarının alt bazasının formalaşdırılması barəsindəki ilkin razılıq 1967-ci ildə əldə olunmuşdur. Həmin il paytaxt Havana şəhərində SSRİ-nin sponsoprluğu ilə "Sülh Məqsədləri üçün Atom Enerjisi" adlı fotosərginin keçirilməsi barədə razılıq əldə olunur. Sərgi Kuba Milli Elmlər Akademiyasının əsas binasında təşkil edilmişdir. Tərəflər arasında əldə olunmuş razılığa əsasən doqquz ay ərzində SSRİ tərəfi Kubaya eksperimental və tədris məqsədləri üçün tədqiqat reaktorlarının göndərilməsini tamamlamalı və göndərilmiş avadanlıqların montajı və istismarına yardım etmək barədə məsuliyyəti üzərinə götürmüşdür.

1975-ci ildə tərəflər arasındakı nüvə təhlükəsizliyi üzrə əməkdaşlığının dərinləşdirilməsi və genişləndirilməsi adına Nüvə Enerjisinin Sülh İstifadəsində Əməkdaşlıq və Nüvə Enerjisindən İstifadəyə Doğrudan Elmi-Texniki Əməkdaşlığın Yaranması haqqında müqavilələr imzalanmışdır. 1976-cı ildə Kuba və SSRİ arasında Atom elektrik stansiyasının tikilməsi ilə bağlı konkret razılıq əldə olunur. Razılığa əsasən SSRİ tərəfi Kubanın cənub hissəsində yerləşən Senfueqos şəhəri yaxınlığındakı Huraqua kəndinin ərazisində 440 meqavatlıq gücə sahib AES-in tikinti işlərinə nəzarəti öz üzərinə götürəcəkdi.

12 reaktordan ibarət olacaq AES-in müəyyən hissələri Puerto Esperanza bölgəsində yerləşdirilməsi planlaşdırılmışdır. Huraqua AES-nin ilk reaktoru tam işə düşəndən sonra Kuba ərazisində olan enerji təlabatının 15% ödəyə biləcəyi hesablanmışdı. Kuba hökuməti Huraqua AES-nin ilk reaktorunun tamamlanmasını ölkə iqtisadiyyatının neftdən olan aslılığının aradan qaldırılması yolunda əsas çıxış yolu olduğunu görmüşdür.

İnşaat

 
Huraqua AES-nin maketi.

VVER-440 V318 tipli iki reaktordan ibarət olacaq Huraqua Atom Elektrik Stansiyası qərb yarımkürəsində tropik iqlimlərdə tikiləcək ilk sovet nüvə stansiyası olmaq özəlliyini daşımaqda idi. VVER Sovet İttifaqı tərəfindən hazırlanmış təzyiqli su reaktorlarının bir modelidir. Hər biri 220 MVt olan iki turbinin ümumi gücü 440 Megavat olmaqla, reaktor 1,375 Mt-lik ümumi istilik enerjisinə malik idi. Kubada tikilməsi planlaşdırılan AES ağır qəzaların baş verəcəyi təqdirdə radioaktiv hissəciklərin sərbəst buraxılmasını maneə törətmək üçün qübbəsi polad materialından olmaqla tikilməsi nəzərdə tutulmuşdur.

Huraqua AES-nin tikintisi Kuba inqilabının rəhbərlərindən və ölkənin dövlət başçısı olmuş Fidel Kastronun böyük oğlu nüvə fizikası üzrə mütəxəssis Fidel Kastro Diaz-Balartın rəhbərliyi və nəzarəti altında aparılmışdır. 1983-cü ildə ilk reaktorun tikinti işlərinə başlanılmışdır, 1985-ci ildə isə ikinci reaktorun tikintisi start götürmüşdür. Mülki tikinti materialları istisna olmaqla reaktor hissələrinin əksəriyyəti tərəflər arasında imzalanmış müqavilələrə əsasən Sovet İttifaqı tərəfindən gəmilər vasitəsi ilə Kubaya çatdırılmaqda idi. İlk reaktorun 1993-cü ildə işə salınması planlaşdırılsa da, texniki səbəblərdən birinci reaktorun açılışı müvafiq olaraq 1995 və 1996-cı illərə doğru təxirə salınmışdır. 1991-ci ildə Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının dağılması nəticəsində Huraqua AES-nin tikintisi dayanmaq həddinə çatmışdır.

Belə ki, tikinti materialları və təhcizat əsasən SSRİ tərəfindən təmin edilməkdə idi və imperiyanın rəsmən dağılmasının ardından atom elektrik stansiyasının tikintisində çalışan rus və digər sovet nüvə mütəxəssisləri öz ölkələrinə qayıtmalı olmuşdular. Proseslərdə SSRİ-nin sələfi kimi çıxış edən Rusiya Federasiyası 1992-ci ildən etibarən Kuba ilə AES-in tamamlanması istiqamətində əməkdaşlığa başlamışdır. Rusiya tərəfi prosesə üçüncü bir şirkəti cəlb etməklə qısa zamanda AES-i tamamlamağı və istifadəyə verməyi düşünürdü. Bu münasibətlə alman şirkəti olan Siemens AG ilə danışıqlar aparılmışdır. Rusiya Federasiyası, hələ SSRİ-nin mövcud olduğu dövrdə sözügedən alman şirkəti ilə birlikdə Finlandiyanın Lovisa şəhərində yerləşən Lovisa AES-nin yenidən qurulması və modernləşdirilməsi prosesində uğurla əməkdaşlıq etmişdi və Kubadakı AES-nin tamamlanmasında da Siemens şirkəti ilə əməkdaşlıq etməyi planlaşdırırdı. Siemens şirkətinin nümayəndələrinin vəziyyəti öyrənmək üçün Kubaya etdikləri səfərdən sonra alman şirkəti Rusiya və Kubadan AES-in hər iki reaktorunun tam gücü ilə işə düşməsi üçün 21 milyon ABŞ dolları həcmində vəsaitin tələb olunduğu bildirmişdir.

SSRİ-nin yeni dağılması, Rusiya Federasiyasında olan problemlər səbəbindən Rusiya tərəfi həmin məbləğin hamısını birdən ödəmək gücündə olmadığını açıqladı və Kuba tərəfidə əllərində o qədər maliyyə vəsaitinin olmadığını alman şirkətinə bildirdi. Kubanın dövlət başçısı Fidel Kastro 1992-ci ilin 5 sentyabr tarixində mətbuata vermiş olduğu açıqlamasında maliyyə çatışmamazlıqları səbəbindən Huraqua AES-ində tikinti prosesinin yarımçıq dayandırıldığını rəsmən elan etmişdir. Kastro özünün bir başqa çıxışında, AES-in tikintisinə başlandıldığı ilk gündən etibarən ümumilikdə 1.1 milyard ABŞ dolları həcmində maliyyənin tikinti prosesinə cəlb edildiyi məlumatını vermişdir.

1992-ci ildə GAO təşkilatı tərəfindən hazırlanmış hesabatda Huraqua AES-ində görülmüş işlərlə bağlı ətraflı məlumatlar verilmişdir. Hesabata görə ilk reaktorda tikinti və montaj işlərinin 90–97% başa çatmışdır, ancaq reaktorda olan qurğuların cəmi 37% işlək vəziyyətə gətirilmişdir. İkinci reaktorda isə işlərin cəmi 20–30% tamamlana bilmişdir. Əsas komponentlərin quraşdırılmadığı və AES üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən və SSRİ tərəfindən göndəriləcəyinə razılıq verilmiş nüvə yanacağı hələ Kubaya göndərilməmişdir. 1995-ci ildə Rusiya mətbuatında çıxan xəbərlərə görə Rusiya tərəfi nüvə yanacağının və ən azı bir buxar turbinin Kuba tərəfinə təhvil verildiyini iddia etmişdir.

AES-lə bağlı ABŞ-ın mövqeyi

1980-cı ildən etibarən ABŞ tərəfi Kubada SSRİ-nin yardımları ilə bir Atom elektrik stansiyasının tikilməsinə qarşı çıxmışdır. 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılmasından sonra ABŞ rəsmiləri Kubanın tək başına bir atom AES-ni idarə edə bilməyəcəyini və mümkün qəzanın baş verməsi nəticəsində bölgə üçün böyük fəlakata səbəb ola biləcəyini bildirmişdir. Belə ki, ABŞ rəsmiləri radioaktiv tullantıların külək vasitəsi ilə cəmisi 3 gündən sonra Florida sahillərinə çata biləcəyini hesablamışdılar.

Amerika Birləşmiş Ştatlarının prezidenti Bill Klinton 1993-cü ilin aprel ayında ABŞ-ın təhlükəsizliyi ilə bağlı etmiş olduğu çıxışı zamanı Huraqua AES-nin vəziyyətinə toxunmuşdur. Prezident çıxışında Kuba tərəfinin Nüvə Silahlarının Yayılmaması haqqında müqaviləni ratifikasiya etmədiyini və AES-in tamamlanmasında israrlı davrandığını və bu vəziyyətin ölkəsi üçün təhlükəli ola biləcəyini ifadə etmişdir. Amerikalı nüvə mütəxəssisləri Kubadakı AES-də olan avadanlıqların qeyri-kafi şəraitdə saxlanıldığını və AES-in belə vəziyyətə işə düşəcəyi təqdirdə ikinci bir Çernobıl faciəsinin yaşana biləcəyi xəbərdarlığı etmişdilər.

 
Rusiya prezidenti Vladimir Putin və Kuba dövlət başçısı Fidel Kastronun 2000-ci ilin dekabr ayında Kubanın paytaxtı Havana şəhərində keçirdikləri görüş. Tərəflər görüş zamanı Huraqua atom elektrik stansiyasının tamamilə tərk edilməsi və tikinti prosesinin dayandırılması razılaşıdırılmışdır.

1992-ci ilin sentyabr ayında ABŞ Konqresi tərəfindən Huraqua AES-i ilə bağlı bir hesabat yayımlanmışdır. Hesabat Kuba sürgünü zamanı Amerika Birləşmiş Ştatlarına sığınmaq məcburiyyətində qalmış atom və nüvə mütəxəssislərinin şahid ifadələri əsasında hazırlanmışdır. Kuba inqilabından sonra 1 milyondan çox kubalı rejimin devrilməsi və sosializm sisteminin yaradılmasına etiraz olaraq ölkəni tərk edərək, əsasən Florida ştatında məskunlaşmışdır. Atom və nüvə mütəxəsislərinin ifadələrinə görə Huraqua AES-ində bir çox ciddi problemlər mövcud idi və həmin problemlərin bir çoxu da rəsmilərə məruzə edilmişdi. Kubalı mütəxəssislərin dediklərinə görə SSRİ tərəfindən 1988-ci ildə göndərilmiş birinci reaktor üçün nəzərdə tutulan ehtiyat hissələrin arasında çatışmamazlıqlar olmuşdur və bu barədə rəhbərliyi və sovetlər tərəfinə lazım olan məruzlər edilmişdir.

Bir digər mütəxəssis isə beş mindən çox birləşmə nöqtəsinin 10–15%-də ciddi problemlərlə malik olduğu və bu barədə rəhbərliyin məlumata sahib olduğunu ifadə etmişdir. Reaktorlarla bağlı bir digər problem isə sovet mütəxəssisləri tərəfindən kubalı reaktor operatorlarının hazırlanması ilə bağlı idi. Belə ki, kubalılar SSRİ alimlərinin onlara cəmisi 5 aylıq bir təlim keçdiklərini və təlimin atom elektrik stansiyasına bənzəməyən simulatorda aparıldığını bildirmişdilər.

AES-in tamamlanması cəhdləri

1995-ci ildə Rusiyanın nüvə enerjisi üzrə dövlət korporasiyası "Rosatom" 1998-ci ildə Siemens, Ansaldo və Électricité de France adlı beynəlxalq konsorsiumların maliyyələşdirilməsi əsasında Huraqua AES-nin tamamlanması üzərində çalışdıqlarını bildirmişdir. Ancaq yuxarıda adı keçən şirkətlər bu iddiaları rədd edərək, açıqlamanın ABŞ-a qarşı Rusiyanın apardığı siyasətin bir parçası olduğunu açıqlamışlar.

AES-in yarımçıq qalmasına ABŞ tərəfindən Kubaya qarşı tətbiq edilmiş embarqo siyasəti də əhəmiyyətli dərəcədə rol oynamışdır. 2000-ci illərdə aparılmış təxmini hesablamalara əsasən Huraqua AES-nin tamamlanıb, tam gücü ilə işə düşməsi üçün 300–750 milyon ABŞ dolları həcmində vəsait tələb olunmaqdadır. 1997-ci ildə Kubanın dövlət başçısı Fidel Kastro, Kuba tərəfinin AES-in tikintisi və tamamlanması prosesində maraqlı olmadığını və ölkəsinin enerji təlabatının ödənilməsi üçün başqa alternativləri nəzərdən keçirdiyini bildirmişdir. 2000-ci ilin dekabr ayında Rusiya Federasiyasının prezidenti Vladimir Putinin Kubaya rəsmi dövlət səfəri gerçəkləşmişdir. Səfər çərcivəsində kubalı həmkarı Fidel Kastro ilə görüşən, Vladimir Putin qarşı tərəfə 8000 milyon dollarlıq yatırım əvəzində AES-in 6 il ərzində tamamlanması ilə bağlı təklif irəli sürmüşdür.

Kuba rəsmiləri Huraqua AES-nin işə salınmasında maraqlı olmadıqlarını bir daha ifadə etmişdilər. Mütəxəssislər belə bir qərarın verilməsində Kubanın, SSRİ-yə olan yüksək borclarının və ABŞ faktorunun əsaslı rol oynadığını ifadə etməkdədirlər. 2004-cü ildə Huraqua Atom elektrik stansiyasının əsas turbini Guiteras termoelektrik stansiyasında zədələnmiş bir turbinin əvəz edilməsi üçün çxarılmışdır.

İstinadlar

  1. Patrick E. Tyler (December 18, 2000). "Cuba and Russia Abandon Nuclear Plant, an Unfinished Vestige of the Soviet Era". The New York Times. İstifadə tarixi: November 2010.
  2. No. 4294. Agreement for co-operation between the government of the United States of America and the government of the Republic of Cuba concerning civil uses of atomic energy.
  3. ↑ Keeley, James F. (2009). (PDF). The Nonproliferation Review/Winter 1994. University of Calgary. 2: 125–127. 2011-07-06 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
  4. Benjamin-Alvarado, Jonathan; Belkin, Alexander (1994). "Cuba's nuclear power program and post-cold war pressures" (PDF). The Nonproliferation Review/Winter 1994.
  5. Robert Windrem (October 21, 2003). . NBC NEWS. June 9, 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 2010.
  6. ↑ Nuclear Safety: Concerns with the Nuclear Power Reactors in Cuba. (GAO/T-RCED-95–236, Aug. 1, 1995).
  7. Carbajo, Juan J. (1998). "ACCIDENT SEQUENCES SIMULATED AT THE JURAGUA NUCLEAR POWER PLANT". Oak Ridge National Laboratory.
  8. Benjamin-Alvarado, Jonathan (2000). Power to the people: energy and the Cuban nuclear program. Routledge. 93–94. ISBN 978-0-415-92437-5.
  9. "Cuba Cancels Atom Plant, Blaming Costs and Russians". The New York Times. September 7, 1992. (#apostrophe_markup)
  10. "Castro Speaks To Juragua Power Plant Workers". University of Texas. İstifadə tarixi: 20 November 2010.
  11. Scott Parrish (May 1997). "Russia, Cuba, and the Juragua Nuclear Plant". Center for Nonproliferation Studies. University of Texas. İstifadə tarixi: 20 November 2010.
  12. Susan Benesch (May 6, 1992). "Cuba Warns of Risky Reactors". The Washington Times.
  13. U.S. Government Printing Office. "CHAPTER 69A—CUBAN LIBERTY AND DEMOCRATIC SOLIDARITY (LIBERTAD)". İstifadə tarixi: 21 November 2010.
  14. Phil Davison (1 August 1995). "Florida fears Cuba's potential Chernobyl Florida fears Castro's latent 'Chernobyl'". The Independent.
  15. . Granma. October 27, 2001. 25 March 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 November 2010.
  16. (PDF). 2010-07-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-09.

Avqust 12, 2021
huraqua, central, nuclear, juragua, 1983, ildə, ssri, dəstəyi, ilə, kubanın, senfueqos, şəhəri, yaxınlığında, tikilməyə, başlanmış, atom, elektrik, stansiyası, 1992, ildə, ssri, dağılması, sovetlərdən, gələn, dəstəyin, kəsilməsi, səbəbindən, tikinti, prosesi, . Huraqua AES isp Central Nuclear de Juragua 1983 cu ilde SSRI nin desteyi ile Kubanin Senfueqos seheri yaxinliginda tikilmeye baslanmis Atom elektrik stansiyasi 1992 ci ilde SSRI nin dagilmasi ve sovetlerden gelen desteyin kesilmesi sebebinden AES in tikinti prosesi dayandirilmisdir 1990 ci illerin ortalarinda Rusiya ve Kuba terefi AES in tamamlanmasi ve ise salinmasi ucun ucuncu bir olkenin prosese celb olunmasi barede ilkin raziliq elde etse de 2000 ci illerin evvellerinde raziliq pozulmus ve AES in tikintisi yarimciq saxlanilmisdir 1 Huraqua AESisp Central Nuclear de JuraguaIlk reaktorun yaxinligindan kecen avtomobil yolundan cekilmis fotosu 2006 Umumi melumatlarTikilme tarixi 1983Istismardan cixarilib 1992Esas xususiyyetleriElektrik enerjisi gucu 880 MVtYerlesmesi22 04 00 sm e 80 30 33 q u Olke Kuba KubaHuraqua AES Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Arxa plan 2 Insaat 3 AES le bagli ABS in movqeyi 4 AES in tamamlanmasi cehdleri 5 IstinadlarArxa plan RedakteKuba nuve enerjisinin dinc formada istismar olunmasi ile 1956 ci ilden etibaren maraqlanmaga baslamisdir ABS ve Kuba arasinda imzalanmis Atom enerjisinin dinc meqsedler ucun istifadesi ile bagli emekdasliq muqavilesi Kuba terefine oz olkesinin serhedleri daxilinde yeni bir atom elektrik stansiyasi insa etmeye ve ise salmaga imkan yaratmisdir Amerika Birlesmis Statlari ile elde edilmis raziliq Kuba terefine nuve reaktorlarinin dizayn edilmesi ve mumkun istismar yollarinin oyrenilmesine de komeklik gostermeli idi 2 1959 cu ilde Kuba inqilabinin Batista Rejiminin meglubiyyeti ile basa catmasi ve 1962 ci ilde Karib bohraninin bas vermesi ABS ve Kuba arasindaki butun munasibetleri sonlandirmisdir ve neticede ABS terefi Kubaya sozugeden AES in tikilmesinde her hansisa bir yardim gostermekden imtina etmisdir 3 Kubada hakimiyyet deyisikliyi olkenin SSRI ye daha da yaxinlasmasi ile neticelenmisdir SSRI ve Kuba arasinda Atom elektrik stansiyalarinin alt bazasinin formalasdirilmasi baresindeki ilkin raziliq 1967 ci ilde elde olunmusdur Hemin il paytaxt Havana seherinde SSRI nin sponsoprlugu ile Sulh Meqsedleri ucun Atom Enerjisi adli fotoserginin kecirilmesi barede raziliq elde olunur Sergi Kuba Milli Elmler Akademiyasinin esas binasinda teskil edilmisdir Terefler arasinda elde olunmus raziliga esasen doqquz ay erzinde SSRI terefi Kubaya eksperimental ve tedris meqsedleri ucun tedqiqat reaktorlarinin gonderilmesini tamamlamali ve gonderilmis avadanliqlarin montaji ve istismarina yardim etmek barede mesuliyyeti uzerine goturmusdur 4 1975 ci ilde terefler arasindaki nuve tehlukesizliyi uzre emekdasliginin derinlesdirilmesi ve genislendirilmesi adina Nuve Enerjisinin Sulh Istifadesinde Emekdasliq ve Nuve Enerjisinden Istifadeye Dogrudan Elmi Texniki Emekdasligin Yaranmasi haqqinda muqavileler imzalanmisdir 3 1976 ci ilde Kuba ve SSRI arasinda Atom elektrik stansiyasinin tikilmesi ile bagli konkret raziliq elde olunur Raziliga esasen SSRI terefi Kubanin cenub hissesinde yerlesen Senfueqos seheri yaxinligindaki Huraqua kendinin erazisinde 440 meqavatliq guce sahib AES in tikinti islerine nezareti oz uzerine goturecekdi 5 12 reaktordan ibaret olacaq AES in mueyyen hisseleri Puerto Esperanza bolgesinde yerlesdirilmesi planlasdirilmisdir Huraqua AES nin ilk reaktoru tam ise dusenden sonra Kuba erazisinde olan enerji telabatinin 15 odeye bileceyi hesablanmisdi Kuba hokumeti Huraqua AES nin ilk reaktorunun tamamlanmasini olke iqtisadiyyatinin neftden olan asliliginin aradan qaldirilmasi yolunda esas cixis yolu oldugunu gormusdur 6 Insaat Redakte Huraqua AES nin maketi VVER 440 V318 tipli iki reaktordan ibaret olacaq Huraqua Atom Elektrik Stansiyasi qerb yarimkuresinde tropik iqlimlerde tikilecek ilk sovet nuve stansiyasi olmaq ozelliyini dasimaqda idi VVER Sovet Ittifaqi terefinden hazirlanmis tezyiqli su reaktorlarinin bir modelidir Her biri 220 MVt olan iki turbinin umumi gucu 440 Megavat olmaqla reaktor 1 375 Mt lik umumi istilik enerjisine malik idi Kubada tikilmesi planlasdirilan AES agir qezalarin bas vereceyi teqdirde radioaktiv hisseciklerin serbest buraxilmasini manee toretmek ucun qubbesi polad materialindan olmaqla tikilmesi nezerde tutulmusdur 7 Huraqua AES nin tikintisi Kuba inqilabinin rehberlerinden ve olkenin dovlet bascisi olmus Fidel Kastronun boyuk oglu nuve fizikasi uzre mutexessis Fidel Kastro Diaz Balartin rehberliyi ve nezareti altinda aparilmisdir 1983 cu ilde ilk reaktorun tikinti islerine baslanilmisdir 1985 ci ilde ise ikinci reaktorun tikintisi start goturmusdur Mulki tikinti materiallari istisna olmaqla reaktor hisselerinin ekseriyyeti terefler arasinda imzalanmis muqavilelere esasen Sovet Ittifaqi terefinden gemiler vasitesi ile Kubaya catdirilmaqda idi Ilk reaktorun 1993 cu ilde ise salinmasi planlasdirilsa da texniki sebeblerden birinci reaktorun acilisi muvafiq olaraq 1995 ve 1996 ci illere dogru texire salinmisdir 1991 ci ilde Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqinin dagilmasi neticesinde Huraqua AES nin tikintisi dayanmaq heddine catmisdir Bele ki tikinti materiallari ve tehcizat esasen SSRI terefinden temin edilmekde idi ve imperiyanin resmen dagilmasinin ardindan atom elektrik stansiyasinin tikintisinde calisan rus ve diger sovet nuve mutexessisleri oz olkelerine qayitmali olmusdular 8 Proseslerde SSRI nin selefi kimi cixis eden Rusiya Federasiyasi 1992 ci ilden etibaren Kuba ile AES in tamamlanmasi istiqametinde emekdasliga baslamisdir Rusiya terefi prosese ucuncu bir sirketi celb etmekle qisa zamanda AES i tamamlamagi ve istifadeye vermeyi dusunurdu Bu munasibetle alman sirketi olan Siemens AG ile danisiqlar aparilmisdir Rusiya Federasiyasi hele SSRI nin movcud oldugu dovrde sozugeden alman sirketi ile birlikde Finlandiyanin Lovisa seherinde yerlesen Lovisa AES nin yeniden qurulmasi ve modernlesdirilmesi prosesinde ugurla emekdasliq etmisdi ve Kubadaki AES nin tamamlanmasinda da Siemens sirketi ile emekdasliq etmeyi planlasdirirdi Siemens sirketinin numayendelerinin veziyyeti oyrenmek ucun Kubaya etdikleri seferden sonra alman sirketi Rusiya ve Kubadan AES in her iki reaktorunun tam gucu ile ise dusmesi ucun 21 milyon ABS dollari hecminde vesaitin teleb olundugu bildirmisdir SSRI nin yeni dagilmasi Rusiya Federasiyasinda olan problemler sebebinden Rusiya terefi hemin meblegin hamisini birden odemek gucunde olmadigini aciqladi ve Kuba terefide ellerinde o qeder maliyye vesaitinin olmadigini alman sirketine bildirdi Kubanin dovlet bascisi Fidel Kastro 1992 ci ilin 5 sentyabr tarixinde metbuata vermis oldugu aciqlamasinda maliyye catismamazliqlari sebebinden Huraqua AES inde tikinti prosesinin yarimciq dayandirildigini resmen elan etmisdir 9 Kastro ozunun bir basqa cixisinda AES in tikintisine baslandildigi ilk gunden etibaren umumilikde 1 1 milyard ABS dollari hecminde maliyyenin tikinti prosesine celb edildiyi melumatini vermisdir 10 1992 ci ilde GAO teskilati terefinden hazirlanmis hesabatda Huraqua AES inde gorulmus islerle bagli etrafli melumatlar verilmisdir Hesabata gore ilk reaktorda tikinti ve montaj islerinin 90 97 basa catmisdir ancaq reaktorda olan qurgularin cemi 37 islek veziyyete getirilmisdir Ikinci reaktorda ise islerin cemi 20 30 tamamlana bilmisdir Esas komponentlerin qurasdirilmadigi ve AES ucun heyati ehemiyyet kesb eden ve SSRI terefinden gonderileceyine raziliq verilmis nuve yanacagi hele Kubaya gonderilmemisdir 1995 ci ilde Rusiya metbuatinda cixan xeberlere gore Rusiya terefi nuve yanacaginin ve en azi bir buxar turbinin Kuba terefine tehvil verildiyini iddia etmisdir 11 AES le bagli ABS in movqeyi Redakte1980 ci ilden etibaren ABS terefi Kubada SSRI nin yardimlari ile bir Atom elektrik stansiyasinin tikilmesine qarsi cixmisdir 1991 ci ilde SSRI nin dagilmasindan sonra ABS resmileri Kubanin tek basina bir atom AES ni idare ede bilmeyeceyini ve mumkun qezanin bas vermesi neticesinde bolge ucun boyuk felakata sebeb ola bileceyini bildirmisdir Bele ki ABS resmileri radioaktiv tullantilarin kulek vasitesi ile cemisi 3 gunden sonra Florida sahillerine cata bileceyini hesablamisdilar 12 Amerika Birlesmis Statlarinin prezidenti Bill Klinton 1993 cu ilin aprel ayinda ABS in tehlukesizliyi ile bagli etmis oldugu cixisi zamani Huraqua AES nin veziyyetine toxunmusdur Prezident cixisinda Kuba terefinin Nuve Silahlarinin Yayilmamasi haqqinda muqavileni ratifikasiya etmediyini ve AES in tamamlanmasinda israrli davrandigini ve bu veziyyetin olkesi ucun tehlukeli ola bileceyini ifade etmisdir Amerikali nuve mutexessisleri Kubadaki AES de olan avadanliqlarin qeyri kafi seraitde saxlanildigini ve AES in bele veziyyete ise duseceyi teqdirde ikinci bir Cernobil faciesinin yasana bileceyi xeberdarligi etmisdiler 13 Rusiya prezidenti Vladimir Putin ve Kuba dovlet bascisi Fidel Kastronun 2000 ci ilin dekabr ayinda Kubanin paytaxti Havana seherinde kecirdikleri gorus Terefler gorus zamani Huraqua atom elektrik stansiyasinin tamamile terk edilmesi ve tikinti prosesinin dayandirilmasi razilasidirilmisdir 1992 ci ilin sentyabr ayinda ABS Konqresi terefinden Huraqua AES i ile bagli bir hesabat yayimlanmisdir Hesabat Kuba surgunu zamani Amerika Birlesmis Statlarina siginmaq mecburiyyetinde qalmis atom ve nuve mutexessislerinin sahid ifadeleri esasinda hazirlanmisdir Kuba inqilabindan sonra 1 milyondan cox kubali rejimin devrilmesi ve sosializm sisteminin yaradilmasina etiraz olaraq olkeni terk ederek esasen Florida statinda meskunlasmisdir Atom ve nuve mutexesislerinin ifadelerine gore Huraqua AES inde bir cox ciddi problemler movcud idi ve hemin problemlerin bir coxu da resmilere meruze edilmisdi Kubali mutexessislerin dediklerine gore SSRI terefinden 1988 ci ilde gonderilmis birinci reaktor ucun nezerde tutulan ehtiyat hisselerin arasinda catismamazliqlar olmusdur ve bu barede rehberliyi ve sovetler terefine lazim olan meruzler edilmisdir Bir diger mutexessis ise bes minden cox birlesme noqtesinin 10 15 de ciddi problemlerle malik oldugu ve bu barede rehberliyin melumata sahib oldugunu ifade etmisdir Reaktorlarla bagli bir diger problem ise sovet mutexessisleri terefinden kubali reaktor operatorlarinin hazirlanmasi ile bagli idi Bele ki kubalilar SSRI alimlerinin onlara cemisi 5 ayliq bir telim kecdiklerini ve telimin atom elektrik stansiyasina benzemeyen simulatorda aparildigini bildirmisdiler 6 AES in tamamlanmasi cehdleri Redakte1995 ci ilde Rusiyanin nuve enerjisi uzre dovlet korporasiyasi Rosatom 1998 ci ilde Siemens Ansaldo ve Electricite de France adli beynelxalq konsorsiumlarin maliyyelesdirilmesi esasinda Huraqua AES nin tamamlanmasi uzerinde calisdiqlarini bildirmisdir Ancaq yuxarida adi kecen sirketler bu iddialari redd ederek aciqlamanin ABS a qarsi Rusiyanin apardigi siyasetin bir parcasi oldugunu aciqlamislar 14 AES in yarimciq qalmasina ABS terefinden Kubaya qarsi tetbiq edilmis embarqo siyaseti de ehemiyyetli derecede rol oynamisdir 2000 ci illerde aparilmis texmini hesablamalara esasen Huraqua AES nin tamamlanib tam gucu ile ise dusmesi ucun 300 750 milyon ABS dollari hecminde vesait teleb olunmaqdadir 1997 ci ilde Kubanin dovlet bascisi Fidel Kastro Kuba terefinin AES in tikintisi ve tamamlanmasi prosesinde maraqli olmadigini ve olkesinin enerji telabatinin odenilmesi ucun basqa alternativleri nezerden kecirdiyini bildirmisdir 2000 ci ilin dekabr ayinda Rusiya Federasiyasinin prezidenti Vladimir Putinin Kubaya resmi dovlet seferi gerceklesmisdir Sefer cercivesinde kubali hemkari Fidel Kastro ile gorusen Vladimir Putin qarsi terefe 8000 milyon dollarliq yatirim evezinde AES in 6 il erzinde tamamlanmasi ile bagli teklif ireli surmusdur 15 Kuba resmileri Huraqua AES nin ise salinmasinda maraqli olmadiqlarini bir daha ifade etmisdiler Mutexessisler bele bir qerarin verilmesinde Kubanin SSRI ye olan yuksek borclarinin ve ABS faktorunun esasli rol oynadigini ifade etmekdedirler 2004 cu ilde Huraqua Atom elektrik stansiyasinin esas turbini Guiteras termoelektrik stansiyasinda zedelenmis bir turbinin evez edilmesi ucun cxarilmisdir 16 Istinadlar Redakte Patrick E Tyler December 18 2000 Cuba and Russia Abandon Nuclear Plant an Unfinished Vestige of the Soviet Era The New York Times Istifade tarixi November 2010 No 4294 Agreement for co operation between the government of the United States of America and the government of the Republic of Cuba concerning civil uses of atomic energy 1 2 Keeley James F 2009 A list of bilateral civilian nuclear co operation agreements PDF The Nonproliferation Review Winter 1994 University of Calgary 2 125 127 2011 07 06 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Benjamin Alvarado Jonathan Belkin Alexander 1994 Cuba s nuclear power program and post cold war pressures PDF The Nonproliferation Review Winter 1994 Robert Windrem October 21 2003 Cuba s unfinished power source NBC NEWS June 9 2019 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi November 2010 1 2 Nuclear Safety Concerns with the Nuclear Power Reactors in Cuba GAO T RCED 95 236 Aug 1 1995 Carbajo Juan J 1998 ACCIDENT SEQUENCES SIMULATED AT THE JURAGUA NUCLEAR POWER PLANT Oak Ridge National Laboratory Benjamin Alvarado Jonathan 2000 Power to the people energy and the Cuban nuclear program Routledge 93 94 ISBN 978 0 415 92437 5 Cuba Cancels Atom Plant Blaming Costs and Russians The New York Times September 7 1992 apostrophe markup Castro Speaks To Juragua Power Plant Workers University of Texas Istifade tarixi 20 November 2010 Scott Parrish May 1997 Russia Cuba and the Juragua Nuclear Plant Center for Nonproliferation Studies University of Texas Istifade tarixi 20 November 2010 Susan Benesch May 6 1992 Cuba Warns of Risky Reactors The Washington Times U S Government Printing Office CHAPTER 69A CUBAN LIBERTY AND DEMOCRATIC SOLIDARITY LIBERTAD Istifade tarixi 21 November 2010 Phil Davison 1 August 1995 Florida fears Cuba s potential Chernobyl Florida fears Castro s latent Chernobyl The Independent THE INFAMOUS PARAGRAPH Granma October 27 2001 25 March 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 November 2010 HOW CUBA IS GOING ECOLOGICAL Richard Levins PDF 2010 07 15 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 06 09 Menbe https az wikipedia org w index php title Huraqua AES amp oldid 5730176, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.