Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Hərəkət siniri və ya motor siniri — mərkəzi sinir sistemindən (MSS) bədənin əzələlərinə motor siqnallarını ötürən sinir. Bu, hüceyrə gövdəsini və dendritlərin budaqlanmasını ehtiva edən motor neyronundan fərqlidir. Sinir akson dəstəsindən ibarətdir. Hərəkət sinirləri periferiyadakı duyğu reseptorlarından MSS-ə siqnalları daşıyan afferent sinirlərdən (həmçinin həssas sinirlər adlanır) fərqli olaraq, mərkəzi sinir sistemindən əzələlərə məlumat daşıyan efferent sinirlər kimi fəaliyyət göstərir.
Efferent sinirlər əzələlər əvəzinə vəzlərə və ya digər orqanlara də qoşula bilər (və buna görə də motor sinirləri efferent sinirlərə ekvivalent deyil). Bundan əlavə, qarışıq sinirlər adlanan həm duyğu, həm də motor sinirləri kimi xidmət edən sinirlər var.
Strukturu və funksiyası
Hərəkət (motor) sinir lifləri mərkəzi sinir sistemindən proksimal əzələ toxumasının periferik neyronlarına siqnal ötürür. Hərəkət sinirlərinin akson ucları skelet və hamar əzələləri innervasiya edir, çünki onlar əzələlərin idarə olunmasında fəal iştirak edirlər.
Hərəkət sinirləri asetilkolin köpücüklərlə zəngindir, çünki motor siniri hərəkət və hərəkətə nəzarət üçün motor siqnalları və siqnalları ötürən motor sinir aksonları dəstəsidir.
Kalsium köpücükləri motor sinir dəstələrinin aksonlarının uclarında yerləşir. Presinaptik motor sinirlərdən kənarda yüksək kalsium konsentrasiyası son lövhə potensiallarının ölçüsünü artırır.
Qoruyucu toxumalar
Hərəkət sinirləri içərisində hər bir akson, miyelin qabığını əhatə edən birləşdirici toxuma təbəqəsi olan endonevriuma bükülür. Akson dəstələri perineuriumda bükülmüş sinir dəstəcikləri adlanır. Perineurium tərəfindən bükülmüş bütün bağlamalar bir-birinə və epineurium kimi tanınan birləşdirici toxumanın son qatına bükülürlər.
Bu qoruyucu toxumalar sinirləri zədələrdən və patogenlərdən qoruyur və sinir funksiyasını qorumağa kömək edir. Birləşdirici toxuma təbəqələri sinirlərin hərəkət potensialını keçirmə sürətini saxlayır.
Onurğa beyninin çıxış hissəsi
Əksər motor yolları beynin motor korteksində yaranır. Siqnallar beyin sapı və onurğa beyni boyunca eyni tərəfdə hərəkət edir və onurğa beyninin hər 2 tərəfində onurğa beyninin ön buynuzundan çıxır. Motor sinirləri onurğa beynindən çıxdıqdan sonra motor neyronları vasitəsilə innervasiya etdikləri əzələ hüceyrələri ilə əlaqə qurur.
Motor sinir növləri
Hərəkət sinirləri əlaqəli olduqları motor neyronunun alt növünə görə dəyişə bilər.
Alfa
Alfa motor neyronları ekstrafuzal əzələ liflərinə yönəlir. Bu neyronlarla əlaqəli motor sinirləri ekstrafuzal lifləri innervasiya edir və əzələlərin daralmasına cavabdehdir. Bu sinir lifləri motor neyronlarının ən böyük diametrinə malikdir və 3 növdən ən yüksək keçirmə sürətini tələb edir.
Beta
Beta motor neyronları əzələ millərinin intrafuzal liflərini innervasiya edir. Bu sinirlər yavaş əzələ liflərinə siqnalların ötürülməsinə cavabdehdir.
Qamma
Qamma motor neyronları alfa motor neyronlarından fərqli olaraq, əzələ daralmasında birbaşa iştirak etmir. Bu neyronlarla əlaqəli sinirlər əzələ liflərinin qısalmasını və ya uzanmasını birbaşa tənzimləyən siqnallar göndərmir. Bununla belə, bu sinirlər əzələ mili gərginliyini saxlamaqda mühüm rol oynayır.
Neyrodegenerasiyası
Motor sinir degenerasiyası sinir sistemindəki sinir toxumalarının və əlaqələrin mütərəqqi zəifləməsidir. Əzələlər zəifləməyə başlayır, çünki artıq əzələ innervasiyasına imkan verən hər hansı motor sinirləri yoxdur.
Motor neyron xəstəlikləri viral, genetik və ya ətraf mühit amillərinin nəticəsi ola bilər. Dəqiq səbəblər qeyri-müəyyən olaraq qalır, lakin bir çox ekspertlər zəhərli və ətraf mühit faktorlarının böyük rol oynadığını deyir.
Neyroregenerasiyası
Həm daxili, həm də xarici bir çox mənbəyə görə neyroregenerasiya ilə bağlı problemlər var. Sinirlərin bərpaedici qabiliyyəti zəifdir və yeni sinir hüceyrələri sadəcə əmələ gələ bilmir. Xarici mühit də sinirlərin regenerasiyasında (bərpasında) rol oynaya bilər.
Bununla belə, sinir kök hüceyrələri bir çox müxtəlif növ sinir hüceyrələrinə diferensiasiya edə bilir. Bu, sinirlərin özlərini bərpa edə biləcəyi üsullardan biridir. Sinir kök hüceyrələrinin zədələnmiş ərazilərə transplantasiyası adətən hüceyrələrin ətrafdakı neyronlara kömək edən astrositlərə diferensiallaşması ilə nəticələnir. Sinir kök hüceyrələrinin zədələnmiş hissələrə transplantasiyası adətən hüceyrələrin ətrafdakı neyronlara kömək edən astrositlərə diferensiallaşması ilə nəticələnir.
Şvann hüceyrələri regenerasiya qabiliyyətinə malikdir, lakin bu hüceyrələrin sinir hüceyrələrini bərpa edə bilmə qabiliyyəti zaman keçdikcə və Şvann hüceyrələri zədələnmə yerindən uzaqlaşdıqca azalır.
İstinadlar
- https://amu.edu.az/storage/files/43/M%C3%BChazir%C9%99%20m%C9%99tnl%C9%99ri/Fiziologiya%201/Orqanizmin%20%C3%BCmumi%20qurulu%C5%9F%20prinsipl%C9%99ri/4%202.pdf
- Slater, Clarke R. "The functional organization of motor nerve terminals". Progress in Neurobiology (ingilis). 134. 2015-11-01: 55–103. doi:10.1016/j.pneurobio.2015.09.004. ISSN 0301-0082. PMID 26439950.
- "Efferent Nerve - an overview". Science Direct. İstifadə tarixi: 2021-02-19.
- "Motor Nerve - an overview". Science Direct. İstifadə tarixi: 2021-02-19.
- Glass, Jonathan D. "Neuromuscular Disease: Protecting the nerve terminals". eLife (ingilis). 7. 2018-03-19. doi:10.7554/eLife.35664. ISSN 2050-084X. PMC 5858932. PMID 29553367.
- Purves, Dale. Neuroscience 5th Edition. Sunderland, Mass. 2012.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- Jang, Sung Ho; Lee, Han Do. "Gait recovery by activation of the unaffected corticoreticulospinal tract in a stroke patient: A case report". Medicine (ingilis). 96 (50). December 2017: e9123. doi:10.1097/MD.0000000000009123. ISSN 0025-7974. PMC 5815724. PMID 29390312.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-09-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-05-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-06-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- C., Guyton, Arthur. Textbook of medical physiology. Hall, John E. (John Edward), 1946- (11th). Philadelphia: Elsevier Saunders. 2006. ISBN . OCLC 56661571.
- Gray, Henry. Gray's anatomy. Williams, Peter L. (Peter Llewellyn), Gray, Henry, 1825-1861. (37th). Edinburgh: C. Livingstone. 1989. ISBN . OCLC 18350581.
- "Motor Neuron Disease". 2020-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-06-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-04.
- "Peripheral Nerve Disorders - Columbia Neurosurgery". Columbia Neurosurgery (ingilis). 2020-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-26.
- Gordon, Tessa. "Nerve Regeneration: Understanding Biology and Its Influence on Return of Function After Nerve Transfers". Hand Clinics (ingilis). 32 (2). 2016-05-01: 103–117. doi:10.1016/j.hcl.2015.12.001. ISSN 0749-0712. PMID 27094884.
- Huang, Lixiang; Wang, Gan. "The Effects of Different Factors on the Behavior of Neural Stem Cells". Stem Cells International (ingilis). 2017. 2017: 9497325. doi:10.1155/2017/9497325. ISSN 1687-966X. PMC 5735681. PMID 29358957.
- "Nerve Injuries - OrthoInfo - AAOS". 2020-12-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-26.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hereket siniri ve ya motor siniri merkezi sinir sisteminden MSS bedenin ezelelerine motor siqnallarini oturen sinir Bu huceyre govdesini ve dendritlerin budaqlanmasini ehtiva eden motor neyronundan ferqlidir Sinir akson destesinden ibaretdir Hereket sinirleri periferiyadaki duygu reseptorlarindan MSS e siqnallari dasiyan afferent sinirlerden hemcinin hessas sinirler adlanir ferqli olaraq merkezi sinir sisteminden ezelelere melumat dasiyan efferent sinirler kimi fealiyyet gosterir Okuz motor siniri Efferent sinirler ezeleler evezine vezlere ve ya diger orqanlara de qosula biler ve buna gore de motor sinirleri efferent sinirlere ekvivalent deyil Bundan elave qarisiq sinirler adlanan hem duygu hem de motor sinirleri kimi xidmet eden sinirler var Strukturu ve funksiyasiHereket motor sinir lifleri merkezi sinir sisteminden proksimal ezele toxumasinin periferik neyronlarina siqnal oturur Hereket sinirlerinin akson uclari skelet ve hamar ezeleleri innervasiya edir cunki onlar ezelelerin idare olunmasinda feal istirak edirler Hereket sinirleri asetilkolin kopucuklerle zengindir cunki motor siniri hereket ve herekete nezaret ucun motor siqnallari ve siqnallari oturen motor sinir aksonlari destesidir Kalsium kopucukleri motor sinir destelerinin aksonlarinin uclarinda yerlesir Presinaptik motor sinirlerden kenarda yuksek kalsium konsentrasiyasi son lovhe potensiallarinin olcusunu artirir Qoruyucu toxumalarEndonevriuma bukulmus motor sinirleri Hereket sinirleri icerisinde her bir akson miyelin qabigini ehate eden birlesdirici toxuma tebeqesi olan endonevriuma bukulur Akson desteleri perineuriumda bukulmus sinir destecikleri adlanir Perineurium terefinden bukulmus butun baglamalar bir birine ve epineurium kimi taninan birlesdirici toxumanin son qatina bukulurler Bu qoruyucu toxumalar sinirleri zedelerden ve patogenlerden qoruyur ve sinir funksiyasini qorumaga komek edir Birlesdirici toxuma tebeqeleri sinirlerin hereket potensialini kecirme suretini saxlayir Onurga beyninin cixis hissesiEkser motor yollari beynin motor korteksinde yaranir Siqnallar beyin sapi ve onurga beyni boyunca eyni terefde hereket edir ve onurga beyninin her 2 terefinde onurga beyninin on buynuzundan cixir Motor sinirleri onurga beyninden cixdiqdan sonra motor neyronlari vasitesile innervasiya etdikleri ezele huceyreleri ile elaqe qurur Motor sinir novleriHereket sinirleri elaqeli olduqlari motor neyronunun alt novune gore deyise biler Alfa Alfa motor neyronlari ekstrafuzal ezele liflerine yonelir Bu neyronlarla elaqeli motor sinirleri ekstrafuzal lifleri innervasiya edir ve ezelelerin daralmasina cavabdehdir Bu sinir lifleri motor neyronlarinin en boyuk diametrine malikdir ve 3 novden en yuksek kecirme suretini teleb edir Beta Beta motor neyronlari ezele millerinin intrafuzal liflerini innervasiya edir Bu sinirler yavas ezele liflerine siqnallarin oturulmesine cavabdehdir Qamma Qamma motor neyronlari alfa motor neyronlarindan ferqli olaraq ezele daralmasinda birbasa istirak etmir Bu neyronlarla elaqeli sinirler ezele liflerinin qisalmasini ve ya uzanmasini birbasa tenzimleyen siqnallar gondermir Bununla bele bu sinirler ezele mili gerginliyini saxlamaqda muhum rol oynayir NeyrodegenerasiyasiMotor sinir degenerasiyasi sinir sistemindeki sinir toxumalarinin ve elaqelerin mutereqqi zeiflemesidir Ezeleler zeiflemeye baslayir cunki artiq ezele innervasiyasina imkan veren her hansi motor sinirleri yoxdur Motor neyron xestelikleri viral genetik ve ya etraf muhit amillerinin neticesi ola biler Deqiq sebebler qeyri mueyyen olaraq qalir lakin bir cox ekspertler zeherli ve etraf muhit faktorlarinin boyuk rol oynadigini deyir NeyroregenerasiyasiSinir kok huceyreleri yasil rengde gorunur Hem daxili hem de xarici bir cox menbeye gore neyroregenerasiya ile bagli problemler var Sinirlerin berpaedici qabiliyyeti zeifdir ve yeni sinir huceyreleri sadece emele gele bilmir Xarici muhit de sinirlerin regenerasiyasinda berpasinda rol oynaya biler Bununla bele sinir kok huceyreleri bir cox muxtelif nov sinir huceyrelerine diferensiasiya ede bilir Bu sinirlerin ozlerini berpa ede bileceyi usullardan biridir Sinir kok huceyrelerinin zedelenmis erazilere transplantasiyasi adeten huceyrelerin etrafdaki neyronlara komek eden astrositlere diferensiallasmasi ile neticelenir Sinir kok huceyrelerinin zedelenmis hisselere transplantasiyasi adeten huceyrelerin etrafdaki neyronlara komek eden astrositlere diferensiallasmasi ile neticelenir Svann huceyreleri regenerasiya qabiliyyetine malikdir lakin bu huceyrelerin sinir huceyrelerini berpa ede bilme qabiliyyeti zaman kecdikce ve Svann huceyreleri zedelenme yerinden uzaqlasdiqca azalir Istinadlarhttps amu edu az storage files 43 M C3 BChazir C9 99 20m C9 99tnl C9 99ri Fiziologiya 201 Orqanizmin 20 C3 BCmumi 20qurulu C5 9F 20prinsipl C9 99ri 4 202 pdf Slater Clarke R The functional organization of motor nerve terminals Progress in Neurobiology ingilis 134 2015 11 01 55 103 doi 10 1016 j pneurobio 2015 09 004 ISSN 0301 0082 PMID 26439950 Efferent Nerve an overview Science Direct Istifade tarixi 2021 02 19 Motor Nerve an overview Science Direct Istifade tarixi 2021 02 19 Glass Jonathan D Neuromuscular Disease Protecting the nerve terminals eLife ingilis 7 2018 03 19 doi 10 7554 eLife 35664 ISSN 2050 084X PMC 5858932 PMID 29553367 Purves Dale Neuroscience 5th Edition Sunderland Mass 2012 Arxivlenmis suret 2023 03 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 Jang Sung Ho Lee Han Do Gait recovery by activation of the unaffected corticoreticulospinal tract in a stroke patient A case report Medicine ingilis 96 50 December 2017 e9123 doi 10 1097 MD 0000000000009123 ISSN 0025 7974 PMC 5815724 PMID 29390312 Arxivlenmis suret 2023 09 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 Arxivlenmis suret 2023 03 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 Arxivlenmis suret 2023 09 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 Arxivlenmis suret 2023 05 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 Arxivlenmis suret 2023 03 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 Arxivlenmis suret 2023 06 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 C Guyton Arthur Textbook of medical physiology Hall John E John Edward 1946 11th Philadelphia Elsevier Saunders 2006 ISBN 978 0721602400 OCLC 56661571 Gray Henry Gray s anatomy Williams Peter L Peter Llewellyn Gray Henry 1825 1861 37th Edinburgh C Livingstone 1989 ISBN 978 0443041778 OCLC 18350581 Motor Neuron Disease 2020 12 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 Arxivlenmis suret 2023 06 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 04 Peripheral Nerve Disorders Columbia Neurosurgery Columbia Neurosurgery ingilis 2020 10 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 03 26 Gordon Tessa Nerve Regeneration Understanding Biology and Its Influence on Return of Function After Nerve Transfers Hand Clinics ingilis 32 2 2016 05 01 103 117 doi 10 1016 j hcl 2015 12 001 ISSN 0749 0712 PMID 27094884 Huang Lixiang Wang Gan The Effects of Different Factors on the Behavior of Neural Stem Cells Stem Cells International ingilis 2017 2017 9497325 doi 10 1155 2017 9497325 ISSN 1687 966X PMC 5735681 PMID 29358957 Nerve Injuries OrthoInfo AAOS 2020 12 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 03 26 Xarici kecidler