Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
| Hüseyn xan | |
|---|---|
Qaytaq usmisi | |
| 1688 – 1689 | |
| Əvvəlki | Əli Sultan |
| Sonrakı | Əli Sultan (yenidən) |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | 1690 |
| Vəfat yeri | |
| Dini | islam |
Hüseyn xan — 1688-ci ildən 1689-cu ilə qədər Qaytaqın usmisi olub. O, Quba xan sülaləsinin banisi, XVII əsrin sonlarında Dağıstan və Azərbaycan tarixində hərbi və siyasi xadim olub.
Həyatı
| ]1840-cı illərdə Qaytaq usmiləri nəsli iki əsas qola bölündü. Bunlardan böyüyü Məcalisdə, kiçiyi isə Yengikənddə yaşayırdı. İki qoldan nəslin ən yaşlı və ən bacarıqlı üzvləri növbə ilə usmi titulunu aldılar. Usmi olmuş şəxsdən ailəsi ilə birlikdə Başlıda məskunlaşmaq tələb olunurdu, burada o, inzibati funksiyaları yerinə yetirirdi. O vaxtlar usmi olan Rüstəm xan Yenikent şöbəsinə mənsub idi. 1640-cı illərin birinci yarısında nəsillər arasında daxili müharibə başladı. Yengikənd qolu Məcalisə hücum edərək bu qolun bütün üzvlərini məhv etdi. Yalnız öz süd qardaşı (və ya sadəcə sirdaşı) Ayda bəy tərəfindən xilas edilərək Tərki şamxalının yanına aparılan gənc Hüseyn xan Məcalis qolundan sağ qalan yeganə şəxs idi.
Yetkinlik yaşına çatanda Hüseyn Dağıstanı tərk etdi, yolüstü bir müddətdə Salyanın Rudbar kəndində bir qazının evində qalaraq onun qızı ilə evləndi. Həmin qadından Hüseynin bir qızı olmuşdu, hansı ki, bu qız Salyan və Rudbar sultanları nəslinin başlanğıcını qoymuşdu. Tezliklə Hüseyn, Ayda bəy və bütöv bir döyüşçü dəstəsi ilə birlikdə paytaxt İsfahana getdi. Zəngin bir Qacar zadəganının qızı Zöhrə xanım Hüseyn xana aşiq olur və onun gələcək ictimai-siyasi həyatı üçün şərait yaradır. Bu səbəbdən Qacar şahı Ağa Məhəmməd Hüseyn xanı, Şeyxəli xanı öz qohumu adlandırır.
Tezliklə Hüseyn xan Quba xanlığının xanı oldu və Xudat qalasını tikərək onu öz iqamətgahına çevirdi. Hüseyn xan usmilik taxt-tacını ələ keçirmək üçün Qaytağa yürüş etməyə hazırlaşmağa başladı. Şah Süleymandan əhəmiyyətli hərbi yardım alan Hüseyn xan hicri 1100-cü (m. 1688-1689) ildə Qaytaq üzərinə yürüş edərək Başlı kəndini tutdu. Bundan sonra Əli Sultan 30 min nəfərlik böyük bir ordu ilə Başlıya hücum edərək hakimiyyətini yenidən bərpa etdi və Hüseyn xanı Qubaya çəkilməyə məcbur etdi.
Şəxsi həyatı
| ]Hüseyn xanın rudbarlı Xədicə bəyimdən Qəbilə xanım adlı bir qızı dünyaya gəlib. Varisi olan oğlu Əhməd xan isə Zöhrə xanım Qacardan doğulmuşdur. Zöhrə xanımın yazdığı məşhur qəzəl — “Qara geymiş qumuq xalqı” ifadəsi ilə yadda qalan əsər — Hüseyn xanın ölümündən sonra yazıldığı güman edilir.
İstinadlar
| ]- Bakıxanov, 2010. səh. 145-146
- Əlqədari, 1929. səh. 52
- Mustafazadə, 2005. səh. 7-8
- Xəlilov, Mübariz. "Quba xanları sülaləsinin mənşəyi". AMEA Tarix İnstitutunun Elmi əsərləri. Bakı. XXII cild. 2007: 74–78.
Ədəbiyyat
| ]- Mustafazadə, Tofiq. Quba xanlığı (PDF) (az.). Bakı: Elm. 2005. 480.
- Bakıxanov, Abbasqulu ağa. Gülüstani-İrəm (PDF) (az.). Bakı: "Xatun Plyus". 2010. 302.
- Əlqədari, Mirzə Həsən. Асари Дагестан (Исторические сведения о Дагестане) (rus). Mahaçqala: Дагестанского Научно-Исследовательского Института. 1929. 184.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 39 saniye evvel Shahdag muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Huseyn xanQaytaq usmisi1688 1689EvvelkiEli SultanSonrakiEli Sultan yeniden Sexsi melumatlarVefat tarixi 1690 1690 Vefat yeri Quba Quba xanligiDini islam Huseyn xan 1688 ci ilden 1689 cu ile qeder Qaytaqin usmisi olub O Quba xan sulalesinin banisi XVII esrin sonlarinda Dagistan ve Azerbaycan tarixinde herbi ve siyasi xadim olub Heyati span 1840 ci illerde Qaytaq usmileri nesli iki esas qola bolundu Bunlardan boyuyu Mecalisde kiciyi ise Yengikendde yasayirdi Iki qoldan neslin en yasli ve en bacariqli uzvleri novbe ile usmi titulunu aldilar Usmi olmus sexsden ailesi ile birlikde Baslida meskunlasmaq teleb olunurdu burada o inzibati funksiyalari yerine yetirirdi O vaxtlar usmi olan Rustem xan Yenikent sobesine mensub idi 1640 ci illerin birinci yarisinda nesiller arasinda daxili muharibe basladi Yengikend qolu Mecalise hucum ederek bu qolun butun uzvlerini mehv etdi Yalniz oz sud qardasi ve ya sadece sirdasi Ayda bey terefinden xilas edilerek Terki samxalinin yanina aparilan genc Huseyn xan Mecalis qolundan sag qalan yegane sexs idi Yetkinlik yasina catanda Huseyn Dagistani terk etdi yolustu bir muddetde Salyanin Rudbar kendinde bir qazinin evinde qalaraq onun qizi ile evlendi Hemin qadindan Huseynin bir qizi olmusdu hansi ki bu qiz Salyan ve Rudbar sultanlari neslinin baslangicini qoymusdu Tezlikle Huseyn Ayda bey ve butov bir doyuscu destesi ile birlikde paytaxt Isfahana getdi Zengin bir Qacar zadeganinin qizi Zohre xanim Huseyn xana asiq olur ve onun gelecek ictimai siyasi heyati ucun serait yaradir Bu sebebden Qacar sahi Aga Mehemmed Huseyn xani Seyxeli xani oz qohumu adlandirir Tezlikle Huseyn xan Quba xanliginin xani oldu ve Xudat qalasini tikerek onu oz iqametgahina cevirdi Huseyn xan usmilik taxt tacini ele kecirmek ucun Qaytaga yurus etmeye hazirlasmaga basladi Sah Suleymandan ehemiyyetli herbi yardim alan Huseyn xan hicri 1100 cu m 1688 1689 ilde Qaytaq uzerine yurus ederek Basli kendini tutdu Bundan sonra Eli Sultan 30 min neferlik boyuk bir ordu ile Basliya hucum ederek hakimiyyetini yeniden berpa etdi ve Huseyn xani Qubaya cekilmeye mecbur etdi Sexsi heyati span Huseyn xanin rudbarli Xedice beyimden Qebile xanim adli bir qizi dunyaya gelib Varisi olan oglu Ehmed xan ise Zohre xanim Qacardan dogulmusdur Zohre xanimin yazdigi meshur qezel Qara geymis qumuq xalqi ifadesi ile yadda qalan eser Huseyn xanin olumunden sonra yazildigi guman edilir Istinadlar span Bakixanov 2010 seh 145 146 Elqedari 1929 seh 52 Mustafazade 2005 seh 7 8 Xelilov Mubariz Quba xanlari sulalesinin menseyi AMEA Tarix Institutunun Elmi eserleri Baki XXII cild 2007 74 78 Edebiyyat span Mustafazade Tofiq Quba xanligi PDF az Baki Elm 2005 480 Bakixanov Abbasqulu aga Gulustani Irem PDF az Baki Xatun Plyus 2010 302 Elqedari Mirze Hesen Asari Dagestan Istoricheskie svedeniya o Dagestane rus Mahacqala Dagestanskogo Nauchno Issledovatelskogo Instituta 1929 184 Kateqoriyalar 1690 ci ilde vefat edenlerQubada vefat edenlerElifba sirasina gore vezifeli sexslerXVII esr hokmdarlariGizli kateqoriya Is davam eden sehifeler
