fbpx
Wikipedia

Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut

Dekabr 31, 2022

Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut — Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin strukturuna daxil olan Milli Müdafiə Universitetinin tabeliyində fəaliyyət göstərən, orta ixtisas təhsili, ali və əlavə təhsil proqramlarını həyata keçirən, tətbiqi elmi tədqiqatlar aparan xüsusi təyinatlı ali təhsil müəssisəsi. Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut Heydər Əliyev adına Ali Hərbi Məktəbin hüquqi varisidir.

Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut
Əvvəlki adları Həzi Aslanov adına Bakı Ali Birləşmiş Komandirlər Məktəbi
Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi
Şüar Ulduzların irfan yuvası
Əsası qoyulub 1918
Tip Hərbi Akademiya
Tələbə sayı 6.500
Şəhər Bakı Bakı
Ölkə
Ünvan Xətai rayonu, Polad Həşimov küçəsi
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Döyüşlərdə göstərdiyi igidliklərinə görə məktəbin məzunlarından bir qismi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı ilə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı və başqa fəxri adlara layiq görülmüşdür.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 mart 2004-cü il tarixli fərmanına əsasən, məktəb Azərbaycan Respublikasının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin adını daşıyır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 dekabr 2015-ci il tarixli sərəncamına əsasən, Azərbaycan Ali Hərbi Təyyarəçilik və Azərbaycan Ali Hərbi Dənizçilik məktəbləri ləğv edilmiş, Quru Qoşunları, Hərbi Hava Qüvvələri, Hava Hücumundan Müdafiə və Hərbi Dəniz Qüvvələri fakültələri yaradılmaqla Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinə birləşdirilmişdir. Xüsusi təyinatlı tədris müəssisələri şəbəkəsinin fəaliyyətini təkmilləşdirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 5 mart 2022-ci il tarixli, 1626 nömrəli fərmanı ilə Heydər Əliyev adına Ali Hərbi Məktəbin əsasında Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut yaradılaraq Milli Müdafiə Universitetinin tabeliyinə verildi.

Erkən tarixi

Heydər Əliyev adına Azərbaycan Hərbi İnstitutun tarixi 1918-ci il fevral ayının 6-da Müsəlman Korpusunun komandiri general-leytenant Əliağa Şıxlinskinin bolşevik inqilabından sonra Cənubi Qafqazda legitim hakimiyyət orqanı olan Zaqafqaziya komissarlığına məktubla müraciət etməsi və Milli Hərbiyyə Məktəbinin açılması haqqında icazə istəməsi ilə başlayır.

1918-ci ilin mayında Azərbaycana gələn Nuru Paşa, Türk əsgərləri və yerli qüvvələr əsasında yaradılan Qafqaz İslam Ordusunun komandanı təyin edildi. Türk zabitlərinin yaxından köməyi və iştirakı ilə, Azərbaycan Demokratik Cumhuriyyəti ordusunu milli kadrla təmun etmək məqsədi ilə 1918-ci ilin iyun ayinda Nuru Paşanın rəhbərliyi ilə Gəncədə ilk hərbi məktəb yaradıldı.

Zaqafqaziya Komissarlığının razılığı ilə 1918-ci il mart ayının 1-də Tiflis şəhərində Milli Hərbiyyə Məktəbi açılmış elan edildi və poruçik Cahangir bəy Zeynalbəy oğlu Nəsirbəyov Milli Hərbiyyə Məktəbinin rəisi təyin edildi, elə həmin gün də məktəbin dəftərxanası fəaliyyətə başladı və dərhal da kursant qəbulu elan edildi.

Korpus komandiri Əliağa Şıxlinskinin əmri ilə Milli Hərbiyyə Məktəbinin daimi heyəti və dəftərxanası 1918-ci il aprel ayının 2-də Tiflisdən Gəncəyə köçürüldü və həmin ayın 8-də Gəncədəki sənət məktəbində yerləşdirilərək öz fəaliyyətini davam etdirdi.

1918-ci ilin aprel ayında bolşevik-daşnak qoşunlarının Gəncə üzərinə hücuma başlaması ilə Azərbaycanda hərbi vəziyyət mürəkkəbləşdiyi üçün Milli Hərbiyyə Məktəbinin fəaliyyəti müvəqqəti olaraq dayandırıldı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan olunmasından dərhal sonra, yəni 1918-ci il may ayının sonunda – iyun ayının əvvəllərində bu məktəbin fəaliyyəti yenidən bərpa edildi. 1918-ci il oktyabr ayının 27-də Milli Hərbiyyə Məktəbinin ilk buraxılışı oldu. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hərbi nazirinin 1 dekabr 1918-ci il tarixli əmri ilə Gəncədə yerləşmiş Milli Hərbiyyə Məktəbi Praporşiklər Məktəbi adlandırılaraq məzunlarına ilk zabit rütbəsi verdi. 1919-cu il oktyabr ayının 31-də hərbi nazir Səməd bəy Mehmandarovun əmri ilə Praporşiklər Məktəbi yenidən Hərbiyyə Məktəbi adlandırıldı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti süqut etdikdən sonra, 1920-ci il may ayının 25-də Hərbiyyə Məktəbi Azərbaycan Birləşmiş Hərbiyyə Məktəbi adlandırıldı. 1923-cü ildə Əliağa Şıxlinski, 1924-cü ildə isə Səməd bəy Mehmandarov bu məktəbdə müəllim işləməyə cəlb edilirlər. 1930-cu ilin noyabr ayında Zaqafqaziya Hərbi Hazırlıq Məktəbi yenidən formalaşdırılaraq Serqo Orconikidze adına Bakı Piyada Məktəbi adlandırıldı və Qızıl Ordu üçün təhsil müddəti 3 il olmaqla zabit kadrları hazırlamağa başladı. 1933-cü ildə Bakı Piyada Məktəbi Salyan Kazarmaları şəhərciyində onun üçün nəzərdə tutulmuş binalara köçürüldü (hazırda bu binalarda təlim-tədris mərkəzi yerləşir).

 
Bakı Ali Ümumqoşun Komandirlər Məktəbi 1970-ci ildə Azərbaycan SSR-in Qızıl yubiley paradı zamanı.

1 yanvar 1940-cı ildən məktəb tədris proqramını yerinə yetirməyə başladı. İlk aylarda kursantlar proqram üzrə müxtəlif müddətlə hazırlanırdılar. Hərbi hissələrdən məktəbə daxil olanlar bir illik proqramla, hərbi komisarlıqdan gələn mülki gənclər iki illik proqramla hazırlanırdılar. 1940-cı ilin martından bütün məktəb iki illik hazırlanma proqramına keçdi. Zabitlərin hazırlığı əvvəlcə iki peşə üzrə gedirdi:

  • atıcı tağım komandirləri
  • pulemyotçu tağım komandirləri

1941-ci ildə məktəbin ştatı böyüdü və kursantlar üç peşə üzrə hazırlanmağa başlandı:

  • atıcı tağım komandirləri
  • pulemyotçu tağım komandirləri
  • minomyotçu tağım komandirləri

1940-cı ilin fevralın əvvəlində ilkin yığımın kursantları sıra qarşısında vətənə və öz xalqına sədaqətli olmaq üçün hərbi and qəbul etdilər.Buraxılış iki il əvəzinə il yarımlıq oldu. Ancaq buna baxmayaraq buraxılış imtahanlarında kursantların əksəriyyəti əsasən hərbi fənnlərdən yüksək qiymət aldılar. Təxminən buraxılanların 76 % -i taktikanı və atəş hazırlığını "Əla" və "Yaxşı" qiymətlərlə verdilər.

1941-ci il iyunun 12-də gənc zabitlər təyinatı üzrə xidmət yerlərinə yola düşdülər və bundan 10 gün sonra böyük vətən müharibəsi başlandı.

Müharibənin üçüncü günü artıq 579 kursant və müəllim heyətindən cəbhəyə getmək üçün könüllü müraciət etmişdir. Müharibənin başlamasından dörd ay sonra gənc leytenantların vaxtından əvvəl buraxılışı keçirildi.

Məzunlar birbaşa döyüşən orduya göndərildilər. Müharibə, komandir hazırlığı sistemini kökündən dəyişdirməyə məcbur edirdi. Şəraitlə əlaqədar olaraq məktəbin tədris sisteminə yeni hazırlıq proqramı əlavə olundu. Bütün dərslər müharibə dövrünün tələblərinə uyğun olaraq keçirilirdi.

Müharibənin ən ağır dövründə Ali Baş Komandanın əmri əsasında Qroznı Hərbi Piyada Məktəbi, Qroznı kursant alayına keçirilərək 13 iyul 1942-ci ildə 2435 nəfərdən ibarət alay, məktəb rəisinin komandanlığı ilə döyüşən orduya, Stalinqrad cəbhəsinə yola salınmışdır.

Qroznı kursant alayı Stalinqrad cəbhəsinə göndərildikdən sonra məktəb öz fəaliyyətini dayandırmadı. 1942-ci ilin iyulun 18-də məktəb əvvəlki ştata əsasən yığılaraq 1 avqust 1942-ci ilədək başa çatdırıldı.

Alman ordusunun Qroznı şəhərinə yaxınlaşması ilə əlaqədar olaraq məktəb avqustun axırında Gürcüstana köçürüldü. Orada zabit kadrlarını hazırlamaq üçün şəraitin olmamasına görə, 17 oktyabr 1942-ci ildə məktəb Bakı şəhərinə köçürüldü. Burada olan şərait müharibənin tələblərinə uyğun zabit kadrların hazırlanmasına imkan verirdi.

Almaniya ordusuna qarşı mübarizədə Bakı Piyada Məktəbi cəbhəyə 9.000-dən artıq gənc zabit kadrları hazırlayaraq yola salmışdır. Bakı Piyada Məktəbinin 22 məzunu bu müharibədə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdü.

Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı almış 22 məzundan üçü azərbaycanlı olmuşdur:

Zabit kadrlarının hərtərəfli hazırlanması üçün 1946-cı ilin iyul ayından üç illik proqramla hazırlığı başlandı. 1947-ci ilin oktyabr ayında Bakı Piyada Məktəbi özünün müharibədən sonra ilk üç illik proqramla hazırlanmış kursantlarının buraxılışını keçirdi.

Bakı Piyada Məktəbinin orduda Azərbaycanlı zabit kadrlarının artmasında böyük rolu olmuşdur. 1952-ci ilin buraxılış günü məktəbin tarixində ən əlamətdar günlərdən biri olmuşdur. Lakin, buraxılan zabit kadrlarının yalnız 34%-ni azərbaycanlılar təşkil etmişdir. Bu vaxtdan etibarən Azərbaycanlı kadrların məktəbə qəbulu artmışdır.

1958-ci ilin ortalarında SSRİ Nazirlər Sovetinin qərarına əsasən hərbi məktəblər orta təhsil sistemindən ali təhsil sisteminə keçdilər. Həmin vaxtdan məktəbin adı dəyişilərək Bakı Ali Ümumqoşun Komandanlıq Məktəbi adlandı. 1 sentyabr 1958-ci ildə məktəb yeni tədris sisteminə böyük təntənə ilə başladı. 28 noyabr 1966-cı ildə əldə etdiyi yüksək nailiyyətlərinə görə məktəbə Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin adı verildi.

Keçmiş SSRİ rəhbərliyi, xüsusilə SSRİ-nin prezidenti Mixayıl Qarbaçov tərəfindən dəstəklənən erməni quldurları bir-birinin ardınca dəhşətli hadisələr törədirdilər.

Bu hadisələrə etiraz əlaməti olaraq 17 noyabr 1988-ci ildə ilk dəfə olaraq Bakı Ali Məktəblərinin tələbələri, sənaye müəssisələrinin fəhlələri və şəhərin ziyalı təbəqəsi küçələrə çıxaraq indiki Azadlıq meydanında, Qarabağda baş vermiş hadisələrə qarşı Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə görə nümayiş keçirdi.

Tarixi

1992-ci ilin aprel ayından məktəb Azəraycan Respublikasının hüquqi tabeliyinə keçirilmişdir. Motoatıcı qoşunlar üçün zabitlərdən başqa məktəbimiz on üç peşə üzrə zabitlər hazırlamağa başlamışdır.

Elə yaranan ildən yeniləşən Bakı Ali Birləşmiş Komandanlıq Məktəbinin kursantları erməni təcavüzkarlarının törətdiyi Qarabağ müharibəsində, Müsdəqil Azərbaycanın bütövlüyünün və suverenliyinin qorunmasında fəal iştirak etmişlər.

 
Akademiyanın kursantları paradda.

1992-ci ilin dekabrında Ümumqoşun fakultəsinin birinci kursunun şəxsi heyətindən ibarət tabur yaranmış və döyüş tapşırığını yerinə yetirmək üçün ağdam bölgəsinə göndərilmişdir. Gənc kursant taburu vətənpərvərlik və cəsurluq nümunələri göstərərək itkisiz döyüş tapşırığını yerinə yetirmişdir.

1993-cü ilin fevralında ümumqoşun fakultəsinin ikinci kursundan 72 nəfərdən ibarət bölük yaradılmış döyüş tapşırığını yerinə yetirmək üçün ağdərə bölgəsinə göndərilmişdir. Döyüş tapşırığını yerinə yetirərkən 8 nəfər həlak olmuş, 5 nəfər isə itkin düşmüşdür.

Məktəbin zabit və kursantları 1994-cü ilin qış və yaz döyüş kompaniyalarında, Murovdağ istiqamətində erməni təcavüzünə sinə gərmiş, verilən döyüş tapşırıqlarını layiqincə yerinə yetirmişlər.

Döyüşlərdə göstərdiyi igidlikliklərinə görə məktəbin məzunlarından bir qismi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı ilə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı və başqa fəxri adlara layiq görülmüşlər.

Yeni yaranmış müstəqil respublikanın Silahlı Qüvvələri və digər qoşun növlərinin müxtəlif ali hərbi ixtisaslı zabit kadrları ilə komplektləşdirilməsi zərurəti yarandığı üçün məktəb Bakı Ali Birləşmiş Komandanlıq Məktəbi adlandırılmışdır. Burada 1992 – 1997-ci illərdə zabit kadrlarının hazırlanması üzrə tədris prosesi keçmiş Sovet İttifaqının hərbi tədris sisteminə əsasən həyata keçirilmişdir. 1996-cı ildə Türkiyə Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında imzalanmış protokola əsasən, Türkiyə Silahlı Qüvvələri zabitlərinin köməkliyi ilə məktəbdə müasir standartlara uyğun tədris sisteminə keçid üçün müvafiq işlər aparıldı. Bununla əlaqədar, 1997-ci ildən başlayaraq keçmiş Bakı Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbinin nəzdində hər il yeni kursant taboru yaradılmış və 4 kursant taborunun formalaşdırılması üzrə işlər 2000-ci ildə sona çatdırılmışdır. 2001-ci ilin avqust ayında Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin fərmanına əsasən fəaliyyət göstərən hərbi məktəblər Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbi, Azərbaycan Ali Hərbi Təyyarəçilik Məktəbi və Azərbaycan Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbi adlandırılmışdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 mart 2004-cü il tarixli fərmanına əsasən, məktəb Azərbaycan Respublikasının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin adını daşıyır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 dekabr 2015-ci il tarixli sərəncamına əsasən, Azərbaycan Ali Hərbi Təyyarəçilik və Azərbaycan Ali Hərbi Dənizçilik məktəbləri ləğv edilmiş, Quru Qoşunları, Hərbi Hava Qüvvələri, Hava Hücumundan Müdafiə və Hərbi Dəniz Qüvvələri fakültələri yaradılmaqla Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinə birləşdirilmişdir. Xüsusi təyinatlı tədris müəssisələri şəbəkəsinin fəaliyyətini təkmilləşdirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 5 mart 2022-ci il tarixli, 1626 nömrəli fərmanı ilə Heydər Əliyev adına Ali Hərbi Məktəbin əsasında Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut yaradılaraq Milli Müdafiə Universitetinin tabeliyinə verildi.

Fakültələr və İxtisaslar

I. Quru Qoşunları Fakültəsi İxtisasları

  1. Motoatıcı;
  2. Tankçı;
  3. Yerüstü artilleriya ixtisası üzrə mütəxəssis;
  4. Qoşun kəşfiyyatı ixtisası üzrə mütəxəssis;
  5. Radioelektron kəşfiyyat və radioelektron mübarızə ixtisası üzrə mütəxəssis;
  6. Rabitəçi;
  7. Mühəndis-istehkam ixtisası üzrə mütəxəssis;
  8. Raket və artilleriya silahlarının istismarı və təmiri ixtisası üzrə mütəxəssis;
  9. Tərbiyəvi işin təşkili ixtisası üzrə mütəxəssis;
  10. Quru qoşunlarının idarə olunmasının avtomatlaşdırılmasının təşkili;

II. Hərbi Hava Qüvvələri Fakültəsi İxtisasları

  1. Təyyarə pilotları;
  2. Vertolyot pilotları;
  3. Təyyarə, vertolyot və aviasiya mühərriklərinin istismarı və təmiri ixtisası üzrə mütəxəssis;
  4. Təyyarə və vertolyotların aviasiya avadanlıqlarının istismarı və təmiri ixtisası üzrə mütəxəssis;
  5. Aviasiya silahlarının istismarı və təmiri ixtisası üzrə mütəxəssis;
  6. Təyyarə radioelektron avadanlıqlarının istismarı və təmiri ixtisası üzrə mütəxəssis.

III. Hava Hücumundan Müdafiə Fakültəsi İxtisasları

  1. Radiotexniki qoşunlar ixtisası üzrə mütəxəssis;
  2. Quru qoşunların hava hücumundan müdafiə ixtisası üzrə mütəxəssis;
  3. Zenit raket qoşunları ixtisası üzrə mütəxəssis.

IV. Hərbi Dəniz Qüvvələri Fakültəsi İxtisasları

  1. Gəmi şturmanı;
  2. Gəmi silahları ixtisası üzrə mütəxəssis;
  3. Gəmi radiotexniki;
  4. Gəmi elektromexaniki.

Məktəbin məzunları

  Əsas məqalə: :Kateqoriya:Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinin məzunları

Azərbaycan Milli Qəhrəmanları

Aprel döyüşləri şəhidləri

Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı

İkinci Qarabağ Müharibəsi şəhidləri

İkinci Qarabağ müharibəsi

II Qarabağ müharibəsində müstəqil Azərbaycanın bütövlüyü və suverenliyinin qorunmasında tədris ocağının kursant və məzunları fəal iştirak etmişlər. 2016-cı ilin Aprel döyüşləri zamanı erməni təcavüzünün qarşısını layiqincə dəf edən məktəbin 20 məzunu şəhidlik zirvəsinə ucalmışdır.

27 sentyabr 2020-ci ildə başlanan İkinci Qarabağ müharibəsində H.Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinin 4-cü kurs kursantları və zabit-gizir heyəti də qatılmışdır. 29 sentyabr 2020-ci ildən etibarən Ali Hərbi Məktəbin 500-dən çox 4-cü kurs kursantı və yüzlərlə zabit-giziri Vətən Müharibəsində iştirak üçün cəbhə xəttinə yollanmış, 4-cü kurs kursantları "kiçik leytenant" hərbi rütbəsi ilə müxtəlif vəzifələrdən strateji döyüşlərdə iştirak etmişdir. Ali Hərbi Məktəbin 4-cü kurs kursantlarından Yaqub Nəcəfov, Seymur Abbasov, Namaz Allahverdiyev, Vüsal Muradov, Sadiq Nəcəfli şəhid olmuşdur. Məktəbin zabitlərindən, "Uçuş mühəndisliyi" kafedrasının rəis müavini polkovnik Zaur Nudirəliyev şəhid olmuş, ölümündən sonra Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. Həmçinin, "Artilleriya" kafedrasının baş müəllimi mayor Fərid Ələkbərov, "Ümumi fənnlər" kafedrasının baş müəllimi polkovnik-leytenant Qərib Baxşəliyev, "Kəşfiyyat" kafedrasının baş müəllimi mayor Rüfət Əsgərov, kursant taqımı komandiri kapitan Elvin Kazımov şəhid olmuş, medallarla təltif edilmişdir.23 zabit və kursant müxtəlif dərəcələri yaralar almış və qazilik mərtəbəsinə yüksəlmişdir.

Tələbə həyatı

2019-cu ilin avqust ayında polkovnik Etibar Əliyevin rəhbərliyi ilə akademiyanın hərbi orkestri ilk dəfə Azərbaycanı təmsil edən “Spasskaya Tower” Hərbi Musiqi Festivalında iştirak edib. 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsində qələbə şərəfinə keçirilən Bakı Qələbə Paradında iştirak edən bölmələr arasında olub.

İstinadlar

  1. "Улица в Баку названа именем генерала Полада Гашимова". 2021-08-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-22. (#parameter_ignored_suggest)
  2. ↑ (az.). https://mod.gov.az. Archived from the original on 2022-08-12. İstifadə tarixi: 2 dekabr 2022.
  3. ↑ "Министерство Обороны Азербайджанской Республики". 2017-04-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-04-04. (#parameter_ignored_suggest)
  4. "İMANOV Samid Gülağa oğlu – AZƏRBAYCANDA VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİNİN İNKİŞAFINA YARDIM ASSOSİASİYASI" (az.). 2022-06-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-26.
  5. Aghayev, Akif. "Cənnətdə 40-cı gün və ya and yerinə dönən torpaq..." [The 40th day in Paradise or the land that returns to the place of oath ...]. Aqreqator.az (az.). 31 August 2020. 1 December 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 23 November 2020.
  6. Hajikhanli, M. "Niderland portalında şəhid Anar Novruzov haqqında məqalə dərc edilib" [An article about the martyr Anar Novruzov was published on the Dutch portal]. Xalq qəzeti (az.). 30 August 2020. 30 August 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 23 November 2020.
  7. "Just a moment". 2021-06-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-12-12.
  8. "Официальный сайт президента Азербайджанской Республики - НОВОСТИ » Мероприятия". ru.president.az (rus). 2020-12-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-13.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Rəsmi saytı
  • Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbin 1-ci rəsmi saytı
  • "Heydər Əliyev adına Hərbi İnstitut və Hərbi İdarəetmə İnstitutu yaradılıb" (az.). https://report.az. 07.112.2022 tarixində arxivləşdirilib.
  •  (rus.)

Dekabr 31, 2022
heydər, əliyev, adına, hərbi, institut, azərbaycan, respublikası, müdafiə, nazirliyinin, strukturuna, daxil, olan, milli, müdafiə, universitetinin, tabeliyində, fəaliyyət, göstərən, orta, ixtisas, təhsili, əlavə, təhsil, proqramlarını, həyata, keçirən, tətbiqi. Heyder Eliyev adina Herbi Institut Azerbaycan Respublikasi Mudafie Nazirliyinin strukturuna daxil olan Milli Mudafie Universitetinin tabeliyinde fealiyyet gosteren orta ixtisas tehsili ali ve elave tehsil proqramlarini heyata keciren tetbiqi elmi tedqiqatlar aparan xususi teyinatli ali tehsil muessisesi 2 Heyder Eliyev adina Herbi Institut Heyder Eliyev adina Ali Herbi Mektebin huquqi varisidir Heyder Eliyev adina Herbi InstitutEvvelki adlari Hezi Aslanov adina Baki Ali Birlesmis Komandirler MektebiHeyder Eliyev adina Azerbaycan Ali Herbi MektebiSuar Ulduzlarin irfan yuvasiEsasi qoyulub 1918Tip Herbi AkademiyaTelebe sayi 6 500Seher Baki BakiOlke AzerbaycanUnvan Xetai rayonu Polad Hesimov kucesi 1 Vikianbarda elaqeli mediafayllarDoyuslerde gosterdiyi igidliklerine gore mektebin mezunlarindan bir qismi Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin fermani ile Azerbaycanin Milli Qehremani ve basqa fexri adlara layiq gorulmusdur 2 Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 10 mart 2004 cu il tarixli fermanina esasen mekteb Azerbaycan Respublikasinin Umummilli Lideri Heyder Eliyevin adini dasiyir Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 24 dekabr 2015 ci il tarixli serencamina esasen Azerbaycan Ali Herbi Teyyarecilik ve Azerbaycan Ali Herbi Denizcilik mektebleri legv edilmis Quru Qosunlari Herbi Hava Quvveleri Hava Hucumundan Mudafie ve Herbi Deniz Quvveleri fakulteleri yaradilmaqla Heyder Eliyev adina Azerbaycan Ali Herbi Mektebine birlesdirilmisdir Xususi teyinatli tedris muessiseleri sebekesinin fealiyyetini tekmillesdirmek meqsedile Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti cenab Ilham Eliyevin 5 mart 2022 ci il tarixli 1626 nomreli fermani ile Heyder Eliyev adina Ali Herbi Mektebin esasinda Heyder Eliyev adina Herbi Institut yaradilaraq Milli Mudafie Universitetinin tabeliyine verildi 2 Mundericat 1 Erken tarixi 1 1 Tarixi 2 Fakulteler ve Ixtisaslar 3 Mektebin mezunlari 3 1 Azerbaycan Milli Qehremanlari 3 2 Aprel doyusleri sehidleri 3 3 Veten Muharibesi Qehremani 3 4 Ikinci Qarabag Muharibesi sehidleri 4 Ikinci Qarabag muharibesi 5 Telebe heyati 6 Istinadlar 7 Hemcinin bax 8 Xarici kecidlerErken tarixi RedakteHeyder Eliyev adina Azerbaycan Herbi Institutun tarixi 1918 ci il fevral ayinin 6 da Muselman Korpusunun komandiri general leytenant Eliaga Sixlinskinin bolsevik inqilabindan sonra Cenubi Qafqazda legitim hakimiyyet orqani olan Zaqafqaziya komissarligina mektubla muraciet etmesi ve Milli Herbiyye Mektebinin acilmasi haqqinda icaze istemesi ile baslayir 1918 ci ilin mayinda Azerbaycana gelen Nuru Pasa Turk esgerleri ve yerli quvveler esasinda yaradilan Qafqaz Islam Ordusunun komandani teyin edildi Turk zabitlerinin yaxindan komeyi ve istiraki ile Azerbaycan Demokratik Cumhuriyyeti ordusunu milli kadrla temun etmek meqsedi ile 1918 ci ilin iyun ayinda Nuru Pasanin rehberliyi ile Gencede ilk herbi mekteb yaradildi Zaqafqaziya Komissarliginin raziligi ile 1918 ci il mart ayinin 1 de Tiflis seherinde Milli Herbiyye Mektebi acilmis elan edildi ve porucik Cahangir bey Zeynalbey oglu Nesirbeyov Milli Herbiyye Mektebinin reisi teyin edildi ele hemin gun de mektebin defterxanasi fealiyyete basladi ve derhal da kursant qebulu elan edildi 2 Korpus komandiri Eliaga Sixlinskinin emri ile Milli Herbiyye Mektebinin daimi heyeti ve defterxanasi 1918 ci il aprel ayinin 2 de Tiflisden Genceye kocuruldu ve hemin ayin 8 de Gencedeki senet mektebinde yerlesdirilerek oz fealiyyetini davam etdirdi 1918 ci ilin aprel ayinda bolsevik dasnak qosunlarinin Gence uzerine hucuma baslamasi ile Azerbaycanda herbi veziyyet murekkeblesdiyi ucun Milli Herbiyye Mektebinin fealiyyeti muveqqeti olaraq dayandirildi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin elan olunmasindan derhal sonra yeni 1918 ci il may ayinin sonunda iyun ayinin evvellerinde bu mektebin fealiyyeti yeniden berpa edildi 1918 ci il oktyabr ayinin 27 de Milli Herbiyye Mektebinin ilk buraxilisi oldu Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti herbi nazirinin 1 dekabr 1918 ci il tarixli emri ile Gencede yerlesmis Milli Herbiyye Mektebi Praporsikler Mektebi adlandirilaraq mezunlarina ilk zabit rutbesi verdi 1919 cu il oktyabr ayinin 31 de herbi nazir Semed bey Mehmandarovun emri ile Praporsikler Mektebi yeniden Herbiyye Mektebi adlandirildi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti suqut etdikden sonra 1920 ci il may ayinin 25 de Herbiyye Mektebi Azerbaycan Birlesmis Herbiyye Mektebi adlandirildi 1923 cu ilde Eliaga Sixlinski 1924 cu ilde ise Semed bey Mehmandarov bu mektebde muellim islemeye celb edilirler 1930 cu ilin noyabr ayinda Zaqafqaziya Herbi Hazirliq Mektebi yeniden formalasdirilaraq Serqo Orconikidze adina Baki Piyada Mektebi adlandirildi ve Qizil Ordu ucun tehsil muddeti 3 il olmaqla zabit kadrlari hazirlamaga basladi 1933 cu ilde Baki Piyada Mektebi Salyan Kazarmalari seherciyinde onun ucun nezerde tutulmus binalara kocuruldu hazirda bu binalarda telim tedris merkezi yerlesir 2 Baki Ali Umumqosun Komandirler Mektebi 1970 ci ilde Azerbaycan SSR in Qizil yubiley paradi zamani 1 yanvar 1940 ci ilden mekteb tedris proqramini yerine yetirmeye basladi Ilk aylarda kursantlar proqram uzre muxtelif muddetle hazirlanirdilar Herbi hisselerden mektebe daxil olanlar bir illik proqramla herbi komisarliqdan gelen mulki gencler iki illik proqramla hazirlanirdilar 1940 ci ilin martindan butun mekteb iki illik hazirlanma proqramina kecdi Zabitlerin hazirligi evvelce iki pese uzre gedirdi atici tagim komandirleri pulemyotcu tagim komandirleri1941 ci ilde mektebin stati boyudu ve kursantlar uc pese uzre hazirlanmaga baslandi atici tagim komandirleri pulemyotcu tagim komandirleri minomyotcu tagim komandirleri1940 ci ilin fevralin evvelinde ilkin yigimin kursantlari sira qarsisinda vetene ve oz xalqina sedaqetli olmaq ucun herbi and qebul etdiler Buraxilis iki il evezine il yarimliq oldu Ancaq buna baxmayaraq buraxilis imtahanlarinda kursantlarin ekseriyyeti esasen herbi fennlerden yuksek qiymet aldilar Texminen buraxilanlarin 76 i taktikani ve ates hazirligini Ela ve Yaxsi qiymetlerle verdiler 1941 ci il iyunun 12 de genc zabitler teyinati uzre xidmet yerlerine yola dusduler ve bundan 10 gun sonra boyuk veten muharibesi baslandi Muharibenin ucuncu gunu artiq 579 kursant ve muellim heyetinden cebheye getmek ucun konullu muraciet etmisdir Muharibenin baslamasindan dord ay sonra genc leytenantlarin vaxtindan evvel buraxilisi kecirildi Mezunlar birbasa doyusen orduya gonderildiler Muharibe komandir hazirligi sistemini kokunden deyisdirmeye mecbur edirdi Seraitle elaqedar olaraq mektebin tedris sistemine yeni hazirliq proqrami elave olundu Butun dersler muharibe dovrunun teleblerine uygun olaraq kecirilirdi Muharibenin en agir dovrunde Ali Bas Komandanin emri esasinda Qrozni Herbi Piyada Mektebi Qrozni kursant alayina kecirilerek 13 iyul 1942 ci ilde 2435 neferden ibaret alay mekteb reisinin komandanligi ile doyusen orduya Stalinqrad cebhesine yola salinmisdir 2 Qrozni kursant alayi Stalinqrad cebhesine gonderildikden sonra mekteb oz fealiyyetini dayandirmadi 1942 ci ilin iyulun 18 de mekteb evvelki stata esasen yigilaraq 1 avqust 1942 ci iledek basa catdirildi Alman ordusunun Qrozni seherine yaxinlasmasi ile elaqedar olaraq mekteb avqustun axirinda Gurcustana kocuruldu Orada zabit kadrlarini hazirlamaq ucun seraitin olmamasina gore 17 oktyabr 1942 ci ilde mekteb Baki seherine kocuruldu Burada olan serait muharibenin teleblerine uygun zabit kadrlarin hazirlanmasina imkan verirdi Almaniya ordusuna qarsi mubarizede Baki Piyada Mektebi cebheye 9 000 den artiq genc zabit kadrlari hazirlayaraq yola salmisdir Baki Piyada Mektebinin 22 mezunu bu muharibede Sovet Ittifaqi Qehremani adina layiq gorulmusdu Sovet Ittifaqi Qehremani adi almis 22 mezundan ucu azerbaycanli olmusdur Hezi Aslanov Ziya Bunyadov Aslan VezirovZabit kadrlarinin herterefli hazirlanmasi ucun 1946 ci ilin iyul ayindan uc illik proqramla hazirligi baslandi 1947 ci ilin oktyabr ayinda Baki Piyada Mektebi ozunun muharibeden sonra ilk uc illik proqramla hazirlanmis kursantlarinin buraxilisini kecirdi 2 Baki Piyada Mektebinin orduda Azerbaycanli zabit kadrlarinin artmasinda boyuk rolu olmusdur 1952 ci ilin buraxilis gunu mektebin tarixinde en elametdar gunlerden biri olmusdur Lakin buraxilan zabit kadrlarinin yalniz 34 ni azerbaycanlilar teskil etmisdir Bu vaxtdan etibaren Azerbaycanli kadrlarin mektebe qebulu artmisdir 1958 ci ilin ortalarinda SSRI Nazirler Sovetinin qerarina esasen herbi mektebler orta tehsil sisteminden ali tehsil sistemine kecdiler Hemin vaxtdan mektebin adi deyisilerek Baki Ali Umumqosun Komandanliq Mektebi adlandi 1 sentyabr 1958 ci ilde mekteb yeni tedris sistemine boyuk tentene ile basladi 28 noyabr 1966 ci ilde elde etdiyi yuksek nailiyyetlerine gore mektebe Azerbaycan SSRI Ali Sovetinin adi verildi Kecmis SSRI rehberliyi xususile SSRI nin prezidenti Mixayil Qarbacov terefinden desteklenen ermeni quldurlari bir birinin ardinca dehsetli hadiseler toredirdiler 2 Bu hadiselere etiraz elameti olaraq 17 noyabr 1988 ci ilde ilk defe olaraq Baki Ali Mekteblerinin telebeleri senaye muessiselerinin fehleleri ve seherin ziyali tebeqesi kucelere cixaraq indiki Azadliq meydaninda Qarabagda bas vermis hadiselere qarsi Azerbaycanin erazi butovluyune gore numayis kecirdi Tarixi Redakte 1992 ci ilin aprel ayindan mekteb Azeraycan Respublikasinin huquqi tabeliyine kecirilmisdir 3 Motoatici qosunlar ucun zabitlerden basqa mektebimiz on uc pese uzre zabitler hazirlamaga baslamisdir Ele yaranan ilden yenilesen Baki Ali Birlesmis Komandanliq Mektebinin kursantlari ermeni tecavuzkarlarinin toretdiyi Qarabag muharibesinde Musdeqil Azerbaycanin butovluyunun ve suverenliyinin qorunmasinda feal istirak etmisler Akademiyanin kursantlari paradda 1992 ci ilin dekabrinda Umumqosun fakultesinin birinci kursunun sexsi heyetinden ibaret tabur yaranmis ve doyus tapsirigini yerine yetirmek ucun agdam bolgesine gonderilmisdir Genc kursant taburu vetenperverlik ve cesurluq numuneleri gostererek itkisiz doyus tapsirigini yerine yetirmisdir 1993 cu ilin fevralinda umumqosun fakultesinin ikinci kursundan 72 neferden ibaret boluk yaradilmis doyus tapsirigini yerine yetirmek ucun agdere bolgesine gonderilmisdir Doyus tapsirigini yerine yetirerken 8 nefer helak olmus 5 nefer ise itkin dusmusdur Mektebin zabit ve kursantlari 1994 cu ilin qis ve yaz doyus kompaniyalarinda Murovdag istiqametinde ermeni tecavuzune sine germis verilen doyus tapsiriqlarini layiqince yerine yetirmisler 3 Doyuslerde gosterdiyi igidlikliklerine gore mektebin mezunlarindan bir qismi Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin fermani ile Azerbaycanin Milli Qehremani ve basqa fexri adlara layiq gorulmusler Yeni yaranmis musteqil respublikanin Silahli Quvveleri ve diger qosun novlerinin muxtelif ali herbi ixtisasli zabit kadrlari ile komplektlesdirilmesi zerureti yarandigi ucun mekteb Baki Ali Birlesmis Komandanliq Mektebi adlandirilmisdir Burada 1992 1997 ci illerde zabit kadrlarinin hazirlanmasi uzre tedris prosesi kecmis Sovet Ittifaqinin herbi tedris sistemine esasen heyata kecirilmisdir 1996 ci ilde Turkiye Respublikasi ile Azerbaycan Respublikasi arasinda imzalanmis protokola esasen Turkiye Silahli Quvveleri zabitlerinin komekliyi ile mektebde muasir standartlara uygun tedris sistemine kecid ucun muvafiq isler aparildi Bununla elaqedar 1997 ci ilden baslayaraq kecmis Baki Ali Herbi Denizcilik Mektebinin nezdinde her il yeni kursant taboru yaradilmis ve 4 kursant taborunun formalasdirilmasi uzre isler 2000 ci ilde sona catdirilmisdir 2001 ci ilin avqust ayinda Azerbaycan Respublikasinin Prezidentinin fermanina esasen fealiyyet gosteren herbi mektebler Azerbaycan Ali Herbi Mektebi Azerbaycan Ali Herbi Teyyarecilik Mektebi ve Azerbaycan Ali Herbi Denizcilik Mektebi adlandirilmisdir Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 10 mart 2004 cu il tarixli fermanina esasen mekteb Azerbaycan Respublikasinin Umummilli Lideri Heyder Eliyevin adini dasiyir Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 24 dekabr 2015 ci il tarixli serencamina esasen Azerbaycan Ali Herbi Teyyarecilik ve Azerbaycan Ali Herbi Denizcilik mektebleri legv edilmis Quru Qosunlari Herbi Hava Quvveleri Hava Hucumundan Mudafie ve Herbi Deniz Quvveleri fakulteleri yaradilmaqla Heyder Eliyev adina Azerbaycan Ali Herbi Mektebine birlesdirilmisdir Xususi teyinatli tedris muessiseleri sebekesinin fealiyyetini tekmillesdirmek meqsedile Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti cenab Ilham Eliyevin 5 mart 2022 ci il tarixli 1626 nomreli fermani ile Heyder Eliyev adina Ali Herbi Mektebin esasinda Heyder Eliyev adina Herbi Institut yaradilaraq Milli Mudafie Universitetinin tabeliyine verildi Fakulteler ve Ixtisaslar RedakteI Quru Qosunlari Fakultesi Ixtisaslari Motoatici Tankci Yerustu artilleriya ixtisasi uzre mutexessis Qosun kesfiyyati ixtisasi uzre mutexessis Radioelektron kesfiyyat ve radioelektron mubarize ixtisasi uzre mutexessis Rabiteci Muhendis istehkam ixtisasi uzre mutexessis Raket ve artilleriya silahlarinin istismari ve temiri ixtisasi uzre mutexessis Terbiyevi isin teskili ixtisasi uzre mutexessis Quru qosunlarinin idare olunmasinin avtomatlasdirilmasinin teskili II Herbi Hava Quvveleri Fakultesi Ixtisaslari Teyyare pilotlari Vertolyot pilotlari Teyyare vertolyot ve aviasiya muherriklerinin istismari ve temiri ixtisasi uzre mutexessis Teyyare ve vertolyotlarin aviasiya avadanliqlarinin istismari ve temiri ixtisasi uzre mutexessis Aviasiya silahlarinin istismari ve temiri ixtisasi uzre mutexessis Teyyare radioelektron avadanliqlarinin istismari ve temiri ixtisasi uzre mutexessis III Hava Hucumundan Mudafie Fakultesi Ixtisaslari Radiotexniki qosunlar ixtisasi uzre mutexessis Quru qosunlarin hava hucumundan mudafie ixtisasi uzre mutexessis Zenit raket qosunlari ixtisasi uzre mutexessis IV Herbi Deniz Quvveleri Fakultesi Ixtisaslari Gemi sturmani Gemi silahlari ixtisasi uzre mutexessis Gemi radiotexniki Gemi elektromexaniki Mektebin mezunlari Redakte Esas meqale Kateqoriya Heyder Eliyev adina Azerbaycan Ali Herbi Mektebinin mezunlariAzerbaycan Milli Qehremanlari Redakte Hemidov Sukur Neriman oglu Polkovnik Cebrayilov Fexreddin Movsum oglu General mayor Agayev Eldar Esger oglu Polkovnik Sikarov Sikar Sukur oglu olumunden sonra Polkovnik leytenant Ibrahimov Rasim Sexavet oglu olumunden sonra Mayor Huseynov Efqan Qaraxan oglu olumunden sonra Mayor Kerimov Kerim Mehemmed oglu olumunden sonra Kursant Mensurov Behruz Qehreman oglu olumunden sonra Kursant Eliyev Esger Elekber oglu olumunden sonra Kursant Mirzeyev Ilqar Anzor oglu olumunden sonra PolkovnikAprel doyusleri sehidleri Redakte Vuqar Yusifov Raquf Orucov Murad Mirzeyev Rasim Memmedov Urfan Velizade Tebriz Musazade Samid Imanov 4 Elnur Eliyev Necmeddin Savalanov Muhud Orucov Inqilab Quliyev Vaqif Bayramov Ebu Bekir Ismayilov Cavid Dedekisiyev Mirze Novruzov Resid Mehdiyev Ziya Hesenov Elvin Namazov Elnur Isgenderov Sahil Sirinov Anar Novruzov 5 6 Veten Muharibesi Qehremani Redakte Zaur Nudireliyev olumunden sonra PolkovnikIkinci Qarabag Muharibesi sehidleri Redakte sehid Zaur Nudireliyev Polkovnik sehid Qerib Baxseliyev Polkovnik leytenant sehid Rufet Esgerov Mayor sehid Ferid Elekberov Mayor sehid Elvin Kazimov Kapitan sehid Hemidaga Huseynzade Kapitan sehid Efsan Huseynov Bas leytenant sehid Emrah Ekberov Leytenant sehid Namaz Allahverdiyev Kicik leytenant sehid Yaqub Necefov Kicik leytenant sehid Seymur Abbasov Kicik leytenant sehid Vusal Muradov Kicik leytenant sehid Sadiq Necefli Kicik leytenantIkinci Qarabag muharibesi RedakteII Qarabag muharibesinde musteqil Azerbaycanin butovluyu ve suverenliyinin qorunmasinda tedris ocaginin kursant ve mezunlari feal istirak etmisler 2016 ci ilin Aprel doyusleri zamani ermeni tecavuzunun qarsisini layiqince def eden mektebin 20 mezunu sehidlik zirvesine ucalmisdir 27 sentyabr 2020 ci ilde baslanan Ikinci Qarabag muharibesinde H Eliyev adina Azerbaycan Ali Herbi Mektebinin 4 cu kurs kursantlari ve zabit gizir heyeti de qatilmisdir 29 sentyabr 2020 ci ilden etibaren Ali Herbi Mektebin 500 den cox 4 cu kurs kursanti ve yuzlerle zabit giziri Veten Muharibesinde istirak ucun cebhe xettine yollanmis 4 cu kurs kursantlari kicik leytenant herbi rutbesi ile muxtelif vezifelerden strateji doyuslerde istirak etmisdir Ali Herbi Mektebin 4 cu kurs kursantlarindan Yaqub Necefov Seymur Abbasov Namaz Allahverdiyev Vusal Muradov Sadiq Necefli sehid olmusdur Mektebin zabitlerinden Ucus muhendisliyi kafedrasinin reis muavini polkovnik Zaur Nudireliyev sehid olmus olumunden sonra Veten Muharibesi Qehremani adina layiq gorulmusdur Hemcinin Artilleriya kafedrasinin bas muellimi mayor Ferid Elekberov Umumi fennler kafedrasinin bas muellimi polkovnik leytenant Qerib Baxseliyev Kesfiyyat kafedrasinin bas muellimi mayor Rufet Esgerov kursant taqimi komandiri kapitan Elvin Kazimov sehid olmus medallarla teltif edilmisdir 23 zabit ve kursant muxtelif dereceleri yaralar almis ve qazilik mertebesine yukselmisdir 2 Telebe heyati Redakte2019 cu ilin avqust ayinda polkovnik Etibar Eliyevin rehberliyi ile akademiyanin herbi orkestri ilk defe Azerbaycani temsil eden Spasskaya Tower Herbi Musiqi Festivalinda istirak edib 7 2020 ci ilde Ikinci Qarabag muharibesinde qelebe serefine kecirilen Baki Qelebe Paradinda istirak eden bolmeler arasinda olub 8 Istinadlar Redakte Ulica v Baku nazvana imenem generala Polada Gashimova 2021 08 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 12 22 parameter ignored suggest 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Heyder Eliyev adina Herbi Institut az https mod gov az Archived from the original on 2022 08 12 Istifade tarixi 2 dekabr 2022 1 2 Ministerstvo Oborony Azerbajdzhanskoj Respubliki 2017 04 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 04 04 parameter ignored suggest IMANOV Samid Gulaga oglu AZERBAYCANDA VETENDAS CEMIYYETININ INKISAFINA YARDIM ASSOSIASIYASI az 2022 06 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 11 26 Aghayev Akif Cennetde 40 ci gun ve ya and yerine donen torpaq The 40th day in Paradise or the land that returns to the place of oath Aqreqator az az 31 August 2020 1 December 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 November 2020 Hajikhanli M Niderland portalinda sehid Anar Novruzov haqqinda meqale derc edilib An article about the martyr Anar Novruzov was published on the Dutch portal Xalq qezeti az 30 August 2020 30 August 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 November 2020 Just a moment 2021 06 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 12 12 Oficialnyj sajt prezidenta Azerbajdzhanskoj Respubliki NOVOSTI Meropriyatiya ru president az rus 2020 12 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 12 13 Hemcinin bax RedakteMilli Mudafie Universiteti Azerbaycan Mudafie Nazirliyi Azerbaycan Dovlet Tehlukesizliyi Xidmetinin Heyder Eliyev adina AkademiyasiXarici kecidler Redakte Vikianbarda Heyder Eliyev adina Herbi Institut ile elaqeli mediafayllar var Resmi sayti Heyder Eliyev adina Azerbaycan Ali Herbi Mektebin 1 ci resmi sayti Heyder Eliyev adina Herbi Institut ve Herbi Idareetme Institutu yaradilib az https report az 07 112 2022 tarixinde arxivlesdirilib Uchilishe im G Alieva az Heyder Eliyev adina Azerbaycan Ali Herbi Mektebi rus Menbe https az wikipedia org w index php title Heyder Eliyev adina Herbi Institut amp oldid 6797696, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.