Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Adi günəbaxan (lat. Helianthus annuus) — günəbaxan cinsinə aid bitki növü.
| Adi günəbaxan | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Adi günəbaxan | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Hündürlüyü 1–2 metrə qədər olan birillik ot bitkisidir. Növbə ilə yerləşən iri, üçkünc — ürəkvarı yarpaqları vardır. Gövdəsinin yuxarısındakı yarpaqları ellipsvarıdır. İri səbət şəklində qızılı-sarı rəngli çiçəkləri və bərk qabıqlı dənəcik meyvəsi olur. Meyvələrinin toxumu yağlıdır, xoş ətirlidir.
Bitki iyul-avqust aylarında çiçəkləyir, meyvələri sentyabr-oktyabr aylarında yetişir.
Adi günəbaxan Azərbaycanın əksər rayonlarında becərilir. Yerarmudu günəbaxan isə ancaq Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Botanika İnstitunun ərazisində becərilir.
Yeyinti sənayesində, eləcə də təbabətdə günəbaxanın toxumlarından istifadə edilir. Günəbaxan çox qiymətli bitkidir. Onun əsil vətəni Amerikadır. Hazırda o, dünyanın çox ölkələrində becərilir.
Günəbaxanın toxumlarında 40–50 %-ə qədər əla keyfiyyətli piyli yağ vardır. Bu yağı onun toxumlarını xüsusi press altında saxlamaqla alırlar. Həmin məqsəd üçün bitkinin meyvələri tamam yetişəndə toplanır, qabıq hissələrdən toxumları çıxarılıb təmizlənir, sonra press altında sıxılaraq yağı çıxarırlar. Bu qayda üzrə alınmış günəbaxan yağı açıq — sarı rəngdə, maye halda, xaşagələn ətirli iyə və dada malik olur.
Günəbaxan yağından əsasən yeyinti sənayesində istifadə edilir. Bundan başqa, o təbabətdə bir çox məlməh dərmanlarının tərkibinə qatılır, xüsusilə revmatizm əleyhinə işlənən məlhəmlərin, o cümlədən onlardan daha geniş istifadə olunan bat-bat məlhəminin tərkibində işlədilir.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 904.
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Adi gunebaxan lat Helianthus annuus gunebaxan cinsine aid bitki novu Adi gunebaxanElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerCins GunebaxanNov Adi gunebaxanBeynelxalq elmi adiHelianthus annuus L 1753Sekil axtarisiITIS 36616NCBI 4232EOL 468106 Hundurluyu 1 2 metre qeder olan birillik ot bitkisidir Novbe ile yerlesen iri uckunc urekvari yarpaqlari vardir Govdesinin yuxarisindaki yarpaqlari ellipsvaridir Iri sebet seklinde qizili sari rengli cicekleri ve berk qabiqli denecik meyvesi olur Meyvelerinin toxumu yaglidir xos etirlidir Bitki iyul avqust aylarinda cicekleyir meyveleri sentyabr oktyabr aylarinda yetisir Adi gunebaxan Azerbaycanin ekser rayonlarinda becerilir Yerarmudu gunebaxan ise ancaq Azerbaycan Elmler Akademiyasinin Botanika Institunun erazisinde becerilir Yeyinti senayesinde elece de tebabetde gunebaxanin toxumlarindan istifade edilir Gunebaxan cox qiymetli bitkidir Onun esil veteni Amerikadir Hazirda o dunyanin cox olkelerinde becerilir Gunebaxanin toxumlarinda 40 50 e qeder ela keyfiyyetli piyli yag vardir Bu yagi onun toxumlarini xususi press altinda saxlamaqla alirlar Hemin meqsed ucun bitkinin meyveleri tamam yetisende toplanir qabiq hisselerden toxumlari cixarilib temizlenir sonra press altinda sixilaraq yagi cixarirlar Bu qayda uzre alinmis gunebaxan yagi aciq sari rengde maye halda xasagelen etirli iye ve dada malik olur Gunebaxan yagindan esasen yeyinti senayesinde istifade edilir Bundan basqa o tebabetde bir cox melmeh dermanlarinin terkibine qatilir xususile revmatizm eleyhine islenen melhemlerin o cumleden onlardan daha genis istifade olunan bat bat melheminin terkibinde isledilir IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 904 Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009