Həsənriz
Həsənriz (əvvəlki adı Aterk) — Azərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun Həsənriz kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
Həsənriz | |
---|---|
40°11′58″ şm. e. 46°34′07″ ş. u. | |
Ölkə | Azərbaycan |
Rayon | Kəlbəcər rayonu |
Tarixi və coğrafiyası | |
Mərkəzin hündürlüyü | 1.120 m |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəsmi dili | ermənicə |
Kəndin adı 29 dekabr 1992-ci ilə qədər Aterk olmuşdur.
Həsənriz Kəlbəcər rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənd. Tərtər çayının sol tərəfində, Həsənriz çökəkliyindədir. Keçmış adı Aterk/Haterk qalası olmuşdur. Tədqiqatçıların ehtimalına görə, aterk türk dillərindəki atrak (çayın mənsəbə töküldüyü yer) sözünun fonetik variantıdır. XIII əsrdən sonra Xaçın knyazı Həsən Cəlalın adı ilə Həsənriz adlanmışdır. 1992-ci ildə kəndin adı Həsənriz kimi rəsmiləşdirilmişdir.
Tarixi
Kəndin adı Osmanlı qaynaqlarında 1727-ci ildə Çаlаbеrd nаhiyəsi nin kəndi olaraq keçir. Qədim dövrdə Qafqaz Albaniyası ərazisində yerləşən Həsənriz kəndinin inkişafının əsası təxminən XV əsrdə Cənubi Azərbaycandan köçmüş türk tayfaları tərəfindən qoyulmuşdur. Lakin Şimali Azərbaycanın Rusiya tərəfindən işğalından sonra bu kəndin ərazisinə İrandan çoxlu sayda erməni ailəsi köçürülməyə başlanmışdır. Qısa bir müddət ərzində kənddəki ermənilərin sayı azərbaycanlıların sayını ötməyə başladı və bundan sonra ermənilər buranı "qədim erməni ərazisi" kimi adlandırmağa başladılar. Bu kəndin erməni əhalisi hələ 1918-ci ildə azərbaycanlılara qarşı törədilmiş soyqırımda fəal şəkildə iştirak etmişdilər . Sovet dövründə kəndin adı ermənilərin tələbi ilə dəyişdirilərək Aterk qoyulmuşdur. Lakin Azərbaycan öz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin qərarı ilə kəndin adı dəyişdirilərək öz tarixi adına qaytarılmışdır.
Həsənriz kəndi əvvəllər Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində Ağdərə rayonu inzibati ərazisinə aid idi, lakin 1992-ci ildə Ağdərə rayonu ləğv edilərək ərazisi qonşu Ağdam, Tərtər və Kəlbəcər rayonları arasında bölüşdürüldü. Həsənriz kəndi də Kəlbəcər rayonuna birləşdirilən kəndlərdən biridir. Qarabağ müharibəsinin başlanğıcında erməni quldur dəstələri rus ordusunun köməyi ilə kənddə nəzarəti ələ keçirdilər. Lakin 1992-ci ilin yayında Azərbaycan ordusunun hücumu nəticəsində həmin ilin 4 iyulunda kənd Azərbaycanın nəzarətinə keçmişdir. Lakin 1993-cü ilin əvvəlində erməni işğalçıları hücuma keçərək kəndi yenidən ələ keçirdilər. Hazırda Həsənriz kəndi cəbhə xəttindən bir neçə kilometr aralıda yerləşir. Kənddə erməni ordusunun batalyonu saxlanılır.
Şəhidlər
İşğal dövrü
Bu ərazidə nüvə terrorizmi üzrə qruplar fəaliyyət göstərirdi.
Mədəniyyəti
Həsənriz kəndində təxminən 500-cü ildə tikilmiş Alban məbədi yerləşir.
Əhalisi
Hal-hazırda Həsənrizdə 1500 nəfərə yaxın erməni yaşayır. Kənddə işsizlik hökm sürür. Kəndin inkişafı üçün Fransa bura çoxlu yardımlar etmiş, burada kənd məktəbi və başqa binaları tikmişdir.
İstinadlar
- http://census.stat-nkr.am/nkr/1-5.pdf
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (2019). "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (azərb.). stat.gov.az. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
- . e-qanun.az (azərb.). e-qanun.az. 2013-06-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-11.
- Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı: Şərq-Qərb, 2007.
- Mart Soyqırımı – Qarabağda baş verənlər[ölü keçid]
- . 2014-05-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-09.
- Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. VII cild (1941-2002-ci illər). Bakı. "Elm". 2008. səh. 269. (azərb.)
- "Azərbaycan" qəzeti, 15 yanvar 2003-cü il. (azərb.)
- Kəlbəcər rayonunda abidələr
Kəlbəcər rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |