Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqalə . |
Hüquq normaları — ümumi xarakter daşıyan, rəsmiləşdirilmiş, davranış qaydalarını müəyyən edən, dövlət tərəfindən qeydə alınmaqla tanınan, zəruri olduqda icrası dövlət məcburiyyət tədbirləri ilə təmin edilən, ictimai münasibətlərin iştirakçılarının hüquq və vəzifələrini müəyyən edən qaydalardır.
Hüquq normalarının əlamətləri
Hüquq normalarının aşağıdakı əlamətləri var:
- insanların davranışını tənzimləyir.
- ümumi xarakter daşıyır.
- dövlətlə əlaqəlidir, hüquq normalarını ya dövlət müəyyən edir, ya da dövlətin icazəsi olduqdan sonra tətbiq edilir.
- rəsmi xarakter daşıyır. Dövlət orqanları tərəfindən aktlarda əks edilməklə rəsmiləşdirilir.
- sistemlilik. Hüquq normaları bir biri ilə bağlıdır, ziddiyət təşkil etmirlər.
Hüquq normalarının quruluşu
Bir qayda olaraq, hüquq norması üç hissədən ibarət olur:
Hipotez (əgər…) — hüquq normasının realizəsi, sanksiyanın tətbiqi müəyyən hərəkətinin edilməsi və ya edilməməsi ilə əlaqələndirilir. Məsələn, Cinayət Məcəlləsi normalarında xüsusi hissənin maddələrində əgər cinayət törədilirsə, ağırlaşdırıcı hallar olmaqla cinayət törədilirsə cəzanın tətbiq edilməsi. Təqsirlizlik prezumsiyası və.s
Dispozisiya (yəni…) — konkret hərəkətin edilməsi və ya edilməməsinin qaydası göstərilir. Məsələn, ərizə ilə dövlət orqanına müraciət edilməsinin qaydası.
Dispozisiyanın aşağıdakı növləri var:
- səlahiyyətverici — konkret hərəkətin edilməsi, edilməməsi səlahiyyəti verilir.
- qadağanedici — konkret hərəkətin edilməsi, edilməməsi qadağan edilir.
- vəzifə müəyyənedici — konkret hərəkətin edilməsi, edilməməsi vəzifə kimi subyektin üzərinə qoyulur.
Sanskiya (o halda…) — Hüquq normasının tələblərinin pozulmasına görə məsuliyyət tədbirlərini nəzərdə tutur.
Həmişə bütün hüquq normalarda hər üç element olmur. Məsələn, Konstitusiyanın normalarda yalnız hipoteza və dispozisiya olur.
Hüquq normalarının növləri
Hüquqi qüvvəsinə görə — konstitusiya normaları, qanun normaları və.s
Hüququn sahələrinə görə — mülki hüquq normaları, cinayət hüquq normaları, əmək hüquq normaları və.s
İcra edilməsi tələbinə görə
- İmperativ — konkret davranış qaydası müəyyən edilir və olduğu kimi icra edilməlidir.
- Dispozitiv — subyektlərə digər davranış imkanlarıda verir. Məsələn mülki hüquqda qanuna zidd olmayan müddəların müqaviləyə daxil edilməsi.
Davranışın xarakterinə görə — Səlahiyyət verici, qadağan edici, vəzifə müəyyənedici;
Tədbiq edildiyi subyetlərin dairəsinə görə — ümumi və ya müəyyən ərazi, müəyyən kateqoriya şəxslər üçün tətbiqi nəzərdə tutulmuş normalar.
Qüvvədə olma müddətinə görə — müddətsiz və müvvəqəti normalar
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Huquq normalari umumi xarakter dasiyan resmilesdirilmis davranis qaydalarini mueyyen eden dovlet terefinden qeyde alinmaqla taninan zeruri olduqda icrasi dovlet mecburiyyet tedbirleri ile temin edilen ictimai munasibetlerin istirakcilarinin huquq ve vezifelerini mueyyen eden qaydalardir Huquq normalarinin elametleriHuquq normalarinin asagidaki elametleri var insanlarin davranisini tenzimleyir umumi xarakter dasiyir dovletle elaqelidir huquq normalarini ya dovlet mueyyen edir ya da dovletin icazesi olduqdan sonra tetbiq edilir resmi xarakter dasiyir Dovlet orqanlari terefinden aktlarda eks edilmekle resmilesdirilir sistemlilik Huquq normalari bir biri ile baglidir ziddiyet teskil etmirler Huquq normalarinin qurulusuBir qayda olaraq huquq normasi uc hisseden ibaret olur Hipotez eger huquq normasinin realizesi sanksiyanin tetbiqi mueyyen hereketinin edilmesi ve ya edilmemesi ile elaqelendirilir Meselen Cinayet Mecellesi normalarinda xususi hissenin maddelerinde eger cinayet toredilirse agirlasdirici hallar olmaqla cinayet toredilirse cezanin tetbiq edilmesi Teqsirlizlik prezumsiyasi ve s Dispozisiya yeni konkret hereketin edilmesi ve ya edilmemesinin qaydasi gosterilir Meselen erize ile dovlet orqanina muraciet edilmesinin qaydasi Dispozisiyanin asagidaki novleri var selahiyyetverici konkret hereketin edilmesi edilmemesi selahiyyeti verilir qadaganedici konkret hereketin edilmesi edilmemesi qadagan edilir vezife mueyyenedici konkret hereketin edilmesi edilmemesi vezife kimi subyektin uzerine qoyulur Sanskiya o halda Huquq normasinin teleblerinin pozulmasina gore mesuliyyet tedbirlerini nezerde tutur Hemise butun huquq normalarda her uc element olmur Meselen Konstitusiyanin normalarda yalniz hipoteza ve dispozisiya olur Huquq normalarinin novleriHuquqi quvvesine gore konstitusiya normalari qanun normalari ve s Huququn sahelerine gore mulki huquq normalari cinayet huquq normalari emek huquq normalari ve s Icra edilmesi telebine gore Imperativ konkret davranis qaydasi mueyyen edilir ve oldugu kimi icra edilmelidir Dispozitiv subyektlere diger davranis imkanlarida verir Meselen mulki huquqda qanuna zidd olmayan muddelarin muqavileye daxil edilmesi Davranisin xarakterine gore Selahiyyet verici qadagan edici vezife mueyyenedici Tedbiq edildiyi subyetlerin dairesine gore umumi ve ya mueyyen erazi mueyyen kateqoriya sexsler ucun tetbiqi nezerde tutulmus normalar Quvvede olma muddetine gore muddetsiz ve muvveqeti normalarIstinadlarXarici kecidler