Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Hökm — təfəkkürün mürəkkəb formalarından biridir. Hökm predmetlərin mövcudluğunu, xassələrini, aralarındakı əlaqə və münasibətləri iqrar və ya inkar edən fikirdir ki, bu da doğru və yalan ola bilər.
Hökmün ümumi səciyyəsi
İnsan hökm vasitəsilə əldə etdiyi biliyi zənginləşdirir, möhkəmləndirir. Hökmlə anlayışın əlqəsini təhlil etdikdə elm adamlarının əksəriyyətinin gəldiyi qərar bu olur ki, anlayış əslində hökmün ilkin zəminidir. Yəni hökmün tərkibi anlayışlardan ibarətdir.
Hökmün mühüm xassəsi onun iqrari(təstiqedici) və inkari(rəddedici) olmasıdır. Məsələn: "Buzqıran gəmilər mövcuddur" və "Bəzi cinayətlər qəsdən törədilən cinayətlər deyil". Hökmləri səciyyələndirərkən onun yalan və ya doğru olduğu qeyd olunmalıdır. Bəzi hökmlərsə qeyri-müəyyən kimi səciyyələnir ("Ayda həyat var"). Hökmlər quruluşca sadə və mürəkkəb olur.
Sadə hökmün tərkibi Sadə hökmlər subyekt, predikat və məntiqi bağlayıcıdan ibarət olur.
- Hökmün subyekti — hökmün predikatı haqqında hər şeyi inkar və iqrar edən fikirdir. "S" hərfi ilə işarə edilir.
- Hökmün predikatı — predmet haqqında iqrar və ya inkar edilən fikirdir. Qısa şəkildə "P" kimi işarə edilir.
- Məntiqi bağlayıcı — hökmün subyekt və predikarını birləşdirən vasitədir.
Yazıda iqrari formada sadə hökmlər "S-P dir" , inkari formada "S-P deyil" kimi göstərilir. Mürəkkəb hökmlər isə bir neçə sadə hökmdən ibarət olur. Sadə hökmlər məntiqi bağlayıcılarla birləşərək mürəkkəb hökmü yaradırlar.Sadə hökmlər kimi mürəkkəb hökmlər də doğru və yalan ola bilər.Məntiqi bağlayıcıların növlərinə əsasən mürəkkəb hökmlər 3 yerə ayrılırla: konyunktiv(birləşdirici) , dizyunktiv(bölüşdürücü) və implikativ(şərti).
Ədəbiyyat
- İsrafilov M. "Məntiq kursu", Bakı, "Turan" nəşrlər evi-2001, 534s.
- Zeynəddin Hacıyev. "Məntiq". Bakı, "Təhsil" NPM, 2007, 240s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hokm tefekkurun murekkeb formalarindan biridir Hokm predmetlerin movcudlugunu xasselerini aralarindaki elaqe ve munasibetleri iqrar ve ya inkar eden fikirdir ki bu da dogru ve yalan ola biler Hokmun umumi seciyyesiInsan hokm vasitesile elde etdiyi biliyi zenginlesdirir mohkemlendirir Hokmle anlayisin elqesini tehlil etdikde elm adamlarinin ekseriyyetinin geldiyi qerar bu olur ki anlayis eslinde hokmun ilkin zeminidir Yeni hokmun terkibi anlayislardan ibaretdir Hokmun muhum xassesi onun iqrari testiqedici ve inkari reddedici olmasidir Meselen Buzqiran gemiler movcuddur ve Bezi cinayetler qesden toredilen cinayetler deyil Hokmleri seciyyelendirerken onun yalan ve ya dogru oldugu qeyd olunmalidir Bezi hokmlerse qeyri mueyyen kimi seciyyelenir Ayda heyat var Hokmler qurulusca sade ve murekkeb olur Sade hokmun terkibi Sade hokmler subyekt predikat ve mentiqi baglayicidan ibaret olur Hokmun subyekti hokmun predikati haqqinda her seyi inkar ve iqrar eden fikirdir S herfi ile isare edilir Hokmun predikati predmet haqqinda iqrar ve ya inkar edilen fikirdir Qisa sekilde P kimi isare edilir Mentiqi baglayici hokmun subyekt ve predikarini birlesdiren vasitedir Yazida iqrari formada sade hokmler S P dir inkari formada S P deyil kimi gosterilir Murekkeb hokmler ise bir nece sade hokmden ibaret olur Sade hokmler mentiqi baglayicilarla birleserek murekkeb hokmu yaradirlar Sade hokmler kimi murekkeb hokmler de dogru ve yalan ola biler Mentiqi baglayicilarin novlerine esasen murekkeb hokmler 3 yere ayrilirla konyunktiv birlesdirici dizyunktiv bolusdurucu ve implikativ serti EdebiyyatIsrafilov M Mentiq kursu Baki Turan nesrler evi 2001 534s Zeyneddin Haciyev Mentiq Baki Tehsil NPM 2007 240s Felsefe portali