Gilqameş dastanı — tarixdə ən qədim yazılı dastandır. 12 gil lövhəsi Akkadmixi yazısı ilə yazılmışdır. Gilqameş dastanı Qədim Babilinmədəniyyət abidəsi nümunəsidir. Hammurapi qanunları kimi bu sənət əsəri də Şumer və Babil qarışığından ibarətdir. Uruk kralı Gilqameşin ölümsüzlük axtarışından bəhs edən dastan eyni zamanda Nuhtufanının ən qədim versiyasını də saxlamaqdadır. Gilqameş, ən yaxın dostu Enkidunun ölümündən sonra ölümsüzlüyə çatma səyinin nafilə olduğunu anlamış və tanrı Enlilinin öyüdləriylə insanın ancaq özündən sonra ad qoymaqla ölümsüzlüyə çata biləcəyini qəbul etmişdir.
Gılgamış dastanında tufan lövhəsi Akad dilində
Tarixiliyi
Dastan tarixə məlum ən qədim mədəniyyətlərdən olan şumerlərin yaşayışı haqqında məlumat verir və eyni zamanda ilk yazılı dastan xüsusiyyətini daşıyır. Təxminən e.ə. 2600-cü ildə Şumeri idarə edən dastanın qəhrəmanı Gilqameş həqiqi tarixi şəxsiyyət olmuşdur. Onun qəhrəmanlıqları öz həməsrlərini riqqətə gətirmişdir və onlar Gilqameş haqqında ibarəli rəvayətlər qoşmağa başlamışdılar. Şumer dilindəəsrlərlə təkrarlandığına görə, həmin rəvayətlər daha da fantastikləşərək sırf əfsanəyə çevrilmişdir. Rəvayətlər əyləncəli olduğuna görə, 3-cu minilliyin sonlarında Şumerin bir çox sami mənşəli hökmdarı həmin rəvayətləri öz dillərinə tərcümə etdirməyə başlamışdır. Dastanının ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindən biri də, bəhs etdiyi "Tufan" əhvalatının, kiçik dəyişikliklərlə üç böyük dinin müqəddəs kitabında eynilə verilməsidir. Gilqameş ölümsüzlük otunu tapan Ziusudranı (Utnapiştim) tapmaq üçün yola çıxır və Tilmun adasına çatır. Ziusudra burada Tövrat və Quranda Nuhun yaşı mövzusunda təkrarlanan bir ifadəylə özünün 950 yaşında olduğunu söyləyir və təxminən yarım əsr əvvəl yaşadığı tufan hekayəsini Gilqameşə danışır.
Poetik xüsusiyyətləri
E.ə. 1900-cü ildə sami natiqi sərbəst şəkildə yaranmış Gilqameş dastanının 4 yaxud 5 boyunu nəql etmişdi və bu gün bizə məlum olan valehedici poema məhz bu sonuncu versiyadır. Gilqameş dastanının ən nəzərə çarpan xüsusiyyəti onun poetik gücü və heyrətamiz dünyəviliyidir. Dastan əbədi dünyada fani insanının təşəbbüs və macəralarından bəhs edir. Gilqameş sevgi uğrunda olan ağır döyüşlərdə iştirak etdikdən sonra, tanrı dünyanı daşqınla dağıtmaq istədikdə Nuhun gəmisinə sığınmaqla sağ qalan qoca kişi və qadından əbədiliyin sirrini soruşur. Yaşlı cütlük onu əbədiliyin əlçatmaz olduğuna inandırırlar, lakin onlar Gilqameşə itirilmiş gəncliyini bərpa edəcək bitkinin yerini söyləyirlər. Bədbəxtlikdən dənizin dibindən qəhrəmanlıqla bitkini əldə edən Gilqameş onu yatarkən laqeydcəsinə açıq yerdə qoyur ve ilan bitkini yeyir. Poemaya görə elə bunun üçün də ilanlar hər il dərilərini dəyişərək yeni həyat qazanır. Beləliklə, qəhrəman zövqlə yaşanan hər günün qayğısız bir səhərə açılacağını və məhz bunun əbədiliyə gedən yol olduğunu anlayır.
Tanrılar insanı yaradanda ona ölümü paylaşmaq hüququ verirlər.
Gilqameş, təmiz paltarlarını geyin, başını yu və vanna qəbul et,
Əlini tutan uşağa diqqət yetir və qoy arvadın sənin ağuşunda xoşbəxt olsun.
Bütün bunlar kişi qayğılarıdır...
Mənbə
Nuh Peygamber kimdi ve Tufan miti neden tüm kültürlerde ortaktır ?. ntvmsnbc.com(türk.)
Qədim Şərq ədəbiyyatı müntəxəbatı, "Şərq-Qərb", Bakı, 2007, səh. 123-126, ISBN 978-9952-34-105-8
Ədəbiyyat
Western Civilizations, Robert E. Lerner, Standish Meacham, Edward McNall Burns
İstinadlar
Avqust 21, 2021
gilqameş, dastanı, tarixdə, qədim, yazılı, dastandır, lövhəsi, akkad, mixi, yazısı, ilə, yazılmışdır, qədim, babilin, mədəniyyət, abidəsi, nümunəsidir, hammurapi, qanunları, kimi, sənət, əsəri, şumer, babil, qarışığından, ibarətdir, uruk, kralı, gilqameşin, öl. Gilqames dastani tarixde en qedim yazili dastandir 12 gil lovhesi Akkad mixi yazisi ile yazilmisdir Gilqames dastani Qedim Babilin medeniyyet abidesi numunesidir Hammurapi qanunlari kimi bu senet eseri de Sumer ve Babil qarisigindan ibaretdir Uruk krali Gilqamesin olumsuzluk axtarisindan behs eden dastan eyni zamanda Nuh tufaninin en qedim versiyasini de saxlamaqdadir Gilqames en yaxin dostu Enkidunun olumunden sonra olumsuzluye catma seyinin nafile oldugunu anlamis ve tanri Enlilinin oyudleriyle insanin ancaq ozunden sonra ad qoymaqla olumsuzluye cata bileceyini qebul etmisdir Gilgamis dastaninda tufan lovhesi Akad dilinde Mundericat 1 Tarixiliyi 2 Poetik xususiyyetleri 3 Menbe 4 Edebiyyat 5 IstinadlarTarixiliyi RedakteDastan tarixe melum en qedim medeniyyetlerden olan sumerlerin yasayisi haqqinda melumat verir ve eyni zamanda ilk yazili dastan xususiyyetini dasiyir Texminen e e 2600 cu ilde Sumeri idare eden dastanin qehremani Gilqames heqiqi tarixi sexsiyyet olmusdur Onun qehremanliqlari oz hemesrlerini riqqete getirmisdir ve onlar Gilqames haqqinda ibareli revayetler qosmaga baslamisdilar Sumer dilinde esrlerle tekrarlandigina gore hemin revayetler daha da fantastikleserek sirf efsaneye cevrilmisdir Revayetler eylenceli olduguna gore 3 cu minilliyin sonlarinda Sumerin bir cox sami menseli hokmdari hemin revayetleri oz dillerine tercume etdirmeye baslamisdir Dastaninin en ehemiyyetli xususiyyetlerinden biri de behs etdiyi Tufan ehvalatinin kicik deyisikliklerle uc boyuk dinin muqeddes kitabinda eynile verilmesidir Gilqames olumsuzluk otunu tapan Ziusudrani Utnapistim tapmaq ucun yola cixir ve Tilmun adasina catir Ziusudra burada Tovrat ve Quranda Nuhun yasi movzusunda tekrarlanan bir ifadeyle ozunun 950 yasinda oldugunu soyleyir ve texminen yarim esr evvel yasadigi tufan hekayesini Gilqamese danisir Poetik xususiyyetleri RedakteE e 1900 cu ilde sami natiqi serbest sekilde yaranmis Gilqames dastaninin 4 yaxud 5 boyunu neql etmisdi ve bu gun bize melum olan valehedici poema mehz bu sonuncu versiyadir Gilqames dastaninin en nezere carpan xususiyyeti onun poetik gucu ve heyretamiz dunyeviliyidir Dastan ebedi dunyada fani insaninin tesebbus ve maceralarindan behs edir Gilqames sevgi ugrunda olan agir doyuslerde istirak etdikden sonra tanri dunyani dasqinla dagitmaq istedikde Nuhun gemisine siginmaqla sag qalan qoca kisi ve qadindan ebediliyin sirrini sorusur Yasli cutluk onu ebediliyin elcatmaz olduguna inandirirlar lakin onlar Gilqamese itirilmis gencliyini berpa edecek bitkinin yerini soyleyirler Bedbextlikden denizin dibinden qehremanliqla bitkini elde eden Gilqames onu yatarken laqeydcesine aciq yerde qoyur ve ilan bitkini yeyir Poemaya gore ele bunun ucun de ilanlar her il derilerini deyiserek yeni heyat qazanir Belelikle qehreman zovqle yasanan her gunun qaygisiz bir sehere acilacagini ve mehz bunun ebediliye geden yol oldugunu anlayir Dastandan bir parca Senin axtardigin heyat sustdur Sen onu hec vaxt tapa bilmeyeceksen Tanrilar insani yaradanda ona olumu paylasmaq huququ verirler Gilqames temiz paltarlarini geyin basini yu ve vanna qebul et Elini tutan usaga diqqet yetir ve qoy arvadin senin agusunda xosbext olsun Butun bunlar kisi qaygilaridir Menbe RedakteNuh Peygamber kimdi ve Tufan miti neden tum kulturlerde ortaktir ntvmsnbc com turk Qedim Serq edebiyyati muntexebati Serq Qerb Baki 2007 seh 123 126 ISBN 978 9952 34 105 8Edebiyyat RedakteWestern Civilizations Robert E Lerner Standish Meacham Edward McNall BurnsIstinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Gilqames dastani amp oldid 4095143, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
