Gürcü güləvəri
Gürcü güləvəri (lat. Centaurea iberica) — fəsiləsinin göyçiçək cinsinə aid biki növü.
| Gürcü güləvəri | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Centaurea iberica | |||||||||||||||||
| Elmi təsnifat | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Elmi adı | |||||||||||||||||
| Centaurea iberica Trevir. & Spreng. | |||||||||||||||||
Sinonim
- Calcitrapa iberica (Trevir. ex Spreng.) Schur
- Calcitrapa iberica Spreng.
- Centaurea aegyptiaca Sm.
- Centaurea iberica var. iberica
- Centaurea iberica subsp. iberica
- Centaurea macracantha Heldr. ex Boiss.
- Centaurea noeana Boiss.
- Centaurea pallescens var. iberica (Trevir. ex Spreng.) Gugler & Thell.
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik, bozumtul-yaşıl qısa tüklüdür. Gövdəsi düz, dağınıq budaqlı, (25) 50- 70 (100) sm hündürlükdədir. Kökətrafı yarpaqları saplaqlı, lirəşəkilli lələkvari yarılmışdır. Seqmentləri lansetvari və ya xəttidir, sivri uclu, sivri uclu-dişli və ya eləcədə lələkvari bölünmüşdür, orta yarpaqları oturaqdır, dərin lələkvari bölünmüş və ya lələkvari yarılmışdır, az sayda xətti və ya lansetvari, xırda sivri ucludişli və ya tam kənarlı seqmentlərlə yuxarı yarpaqları tam (bütöv) kənarlıdır. Səbətləri çoxsaylı, tək yumurtavari, 8-12 mm enindədir. Sarğı yarpaqları solğun, dərivari, çılpaq, kənarları ensiz, ağ kirəmidvari xarici və orta enli oval və ya yumurtavari-oval təpə hissədə möhkəm əyilmiş tikanlı 5-25 sm uzunluqdadır, qaidədə genişlənmiş 1-3 sayda qısa nazik tikanlı, daxili yarpaqcıqlar uzunsov-xətti, dairəvi, qəhvəyi zarlı əlavə ilə. Çiçəkləri çəhrayı, yan çiçəkləri böyüməmiş olur. Toxumcaları 3-4 mm uzunluqda, uzunsov, açıq rəngli; kəkili ağ, toxumcadan 2 dəfə qısadır.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü (25) 50-70 (100) sm, gövdəsi düz, aralanmış-budaqlanan, bozumtul-yaşıl qısa tüklü olan çoxillik bitkidir.
Yarpaq
Kökətrafı yarpaqları saplaqlıdır, bir qədər liraşəkilli-lələkvari kəsilmiş, seqmentləri neştərvari və ya xətvari, sivri uclu, dişləri sivri uclu və yaxud həmçinin lələkvari bölünmüşdür; orta yarpaqları oturaqdır, dərin lələkvari bölünmüş və ya lələkvari kəsilmiş bir neçə xətvari və ya neştərvari, dişləri xırda sivri uclu və ya tamkənarlı seqmentlərlədir, yuxarı yarpaqları bütövdür.
Çiçək
Səbətləri çoxsaylı, tək, yumurtaşəkillidir, eni 8-12 mm, qısa saplaq üzərindədir, demək olar ki, yuxarı yarpaqlarla bürünmüşdür. Qın yarpaqları tutqun, qalın dərili, çılpaqdır, kənarları ensiz ağ pərdəciklidir. Çiçəkləri çəhrayı rəngdədir, kənardakılar artmayandır.
Meyvə
Toxumlarının uzunluğu 3-4 mm olub, uzunsov, parlaq, hamar, çox vaxt tünd cizgilidir; kəkili ağ rəngli, toxumcadan iki dəfə qısadır.
Çiçəkləməsi
İyun-Avqust Meyvə verməsi: Avqust-Sentyabr
Azərbaycanda yayılması
Azərbaycanın bütün rayonlarında. Ovalıqdan orta dağ qurşağına qədər. Böyük Qafqazın qərbi və şərqi, Quba sahəsi, Samur-Dəvəçi və Xəzər sahili ovalıqlarının rayonlarında arandan orta dağ qurşağına kimi yayılmışdır. Alaq kimi əkin, tarla, bostan və kolluqlarda, çay boyunca yollarda, zibilli yerlərdə bitir.
Yaşayış mühiti
Əkin sahələrində, zəmilərdə, bostanlarda, həmçinin kolluqlarda alaq kimi, çay yataqlarında, yol kənarında, zibilli yerlərdə rast gəlinir.
İstinadlar
- Eldar Şükürov. İsmayıllı rayonu meşə bitkilərinin bələdçi kitabı,Bakı 2016
- Abşeronun ağac və kolları (pdf) 2019-11-01 at the Wayback Machine
İstinadlar
- Gürcü güləvəri:''The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)
- Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva,Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019
- Флора Азербайджана. Баку: Изд. АН Азерб.ССР, 1950-1961, Т. I-VIII.
- Centaurea iberica The Plant List saytında
| İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
