| Gavalı mənənəsi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
| Domen: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: ???: Gavalı mənənəsi | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
| ||||||
Gavalı mənənəsi (lat. Hyalopterus pruni Geoffr.) — buğumayaqlılar tipinin bərabərqanadlılar dəstəsinin mənənələr fəsiləsinə aid olan növ.
Xarici quruluşu
| ]Gavalı mənənəsinin qanadsız yetkin formaları solğun yaşıl rəngdədir və bədəni üzərində uzununa doğru üç tutqun yaşıl zolaq var. Onun baş hissəsi uzunsov formada olub, üzəri ağ mum təbəqəsi ilə örtülmüşdür. Döşdə və qarıncıqda iki cərgədə ağ nöqtələr düzülmüşdür. Bədənin uzunluğu 2,5-3 mm-dir. Qanadlı fərdlərində baş və döş qaradır, mumabənzər boz təbəqə ilə örtülüdür. Qarıncığı yaşıldır. Sürfəsi yetkin fərdlərdən kiçikdir və xarici görünüşlərinə görə onlara bənzəyir. Yumurtası kiçik, qara rəngdə və uzunsov olur.
Həyat tərzi
| ]Gavalı mənənəsi köçəri mənənədir, onun həyatının bir hissəsi qidalandığı meyvə ağacları, qalanı isə qamış bitkisi üzərində keçir. Bu zərərvericinin mayalanmış yumurta mərhələsində gavalı, şaftalı və ərik ağaclarının tumurcuqlarının kənarlarında, yaxud da qabıq çatlarının arasında qışlayır. Erkən yazda (mart ayının sonu, aprel ayının əvvəlində) qışlamış yumurtalardan çıxan sürfələr yenicə açılmağa başlayan tumurcuqlara keçərək, onların daxili möhtəviyyatını sorurlar. Ağacların çiçəklənməsinin sonuna qədər, yumurtadan çıxan sürfələrin inkişafı başa çatır və nəsli davam etdirən dişi fərdlərə çevrilirlər. Bu fərdlər diri sürfə doğur. Adətən, birinci nəsil sürfələrinin sayı çox olmur. İkinci nəsildən başlayaraq sürfələrin miqdarı xeyli artır və yarpaqlar üzərində koloniyalar halında yaşayırlar. İyun ayından etibarən bu nəslin qanadlı formalarının bir hissəsi arxların kənarlarında olan qamış bitkisi üzərinə keçib, orada yeni nəslin başlanğıcını əmələ gətirirlər. Beləliklə, gavalı mənənəsi bütün yay dövründə həm meyvə ağacları, həm də qamış bitkisi üzərində eyni vaxtda inkişaf edir. Sentyabr- oktyabr aylarında, qamış bitkisi üzərində mənənənin nəsli davam etdirən fərdləri o qədər də məhsuldar olmur. Onlar bir ay yaşama müddətində 10-a qədər yumurta qoyub, sonra ölürlər. Formalaşmış sürfələr inkişaf edib, normal dişi fərdlərə çevrilirlər. Onlar erkək fərdlərlə cütləşir, mayalanır və 10-12 gün müddətində 5-ə qədər yumurta qoyaraq, üzərini mumabənzər kütlə ilə örtürlər. Bu yumurtalar qışlayır. Gavalı mənənəsi çəyirdəkli meyvə ağaclarının ciddi zərərvericisidir. Ağacların onunla yoluxması nəticəsində yarpaqlar bükülür. Belə yarpaqlarda fotosintez səthinin sahəsi kəskin azalır, hətta bəzi hallarda yarpaq və çiçəklər kütləvi şəkildə yerə tökülür. Digər tərəfdən aşkar edilmişdir ki, mənənə qidalandığı zaman yapışqanlı maddə ifraz edir. Bu maddənin üzərində saprofit göbələklər inkişaf edərək çoxalır, budaqları və yarpaqları çirkləndirərək məhv edir.
Yayılması
| ]Gavalı mənənəsi gavalı, şaftalı, ərik, badam, alça və digər çəyirdəkli meyvə ağaclarına zərər verməklə, Şəki-Zaqatala zonasının meşə və meyvə sahələrində geniş yayılmışdır.
İstinadlar
| ]- Elnarə Muradovanın dissertasiyası, 2014
Ədəbiyyat
| ]- Elnarə Muradovanın dissertasiyası, 2014
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Gavali menenesiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad AmorpheaKlad ObazoaKlad OpisthokontaKlad HolozoaKlad FilozoaKlad Alem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad NephrozoaRanqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz TactopodaTip Bugumayaqlilar Gavali menenesiBeynelxalq elmi adiHyalopterus pruniSekil axtarisiNCBI 312888 Gavali menenesi lat Hyalopterus pruni Geoffr bugumayaqlilar tipinin beraberqanadlilar destesinin meneneler fesilesine aid olan nov Xarici qurulusu span Gavali menenesinin qanadsiz yetkin formalari solgun yasil rengdedir ve bedeni uzerinde uzununa dogru uc tutqun yasil zolaq var Onun bas hissesi uzunsov formada olub uzeri ag mum tebeqesi ile ortulmusdur Dosde ve qarinciqda iki cergede ag noqteler duzulmusdur Bedenin uzunlugu 2 5 3 mm dir Qanadli ferdlerinde bas ve dos qaradir mumabenzer boz tebeqe ile ortuludur Qarincigi yasildir Surfesi yetkin ferdlerden kicikdir ve xarici gorunuslerine gore onlara benzeyir Yumurtasi kicik qara rengde ve uzunsov olur Heyat terzi span Gavali menenesi koceri menenedir onun heyatinin bir hissesi qidalandigi meyve agaclari qalani ise qamis bitkisi uzerinde kecir Bu zerervericinin mayalanmis yumurta merhelesinde gavali saftali ve erik agaclarinin tumurcuqlarinin kenarlarinda yaxud da qabiq catlarinin arasinda qislayir Erken yazda mart ayinin sonu aprel ayinin evvelinde qislamis yumurtalardan cixan surfeler yenice acilmaga baslayan tumurcuqlara kecerek onlarin daxili mohteviyyatini sorurlar Agaclarin ciceklenmesinin sonuna qeder yumurtadan cixan surfelerin inkisafi basa catir ve nesli davam etdiren disi ferdlere cevrilirler Bu ferdler diri surfe dogur Adeten birinci nesil surfelerinin sayi cox olmur Ikinci nesilden baslayaraq surfelerin miqdari xeyli artir ve yarpaqlar uzerinde koloniyalar halinda yasayirlar Iyun ayindan etibaren bu neslin qanadli formalarinin bir hissesi arxlarin kenarlarinda olan qamis bitkisi uzerine kecib orada yeni neslin baslangicini emele getirirler Belelikle gavali menenesi butun yay dovrunde hem meyve agaclari hem de qamis bitkisi uzerinde eyni vaxtda inkisaf edir Sentyabr oktyabr aylarinda qamis bitkisi uzerinde menenenin nesli davam etdiren ferdleri o qeder de mehsuldar olmur Onlar bir ay yasama muddetinde 10 a qeder yumurta qoyub sonra olurler Formalasmis surfeler inkisaf edib normal disi ferdlere cevrilirler Onlar erkek ferdlerle cutlesir mayalanir ve 10 12 gun muddetinde 5 e qeder yumurta qoyaraq uzerini mumabenzer kutle ile orturler Bu yumurtalar qislayir Gavali menenesi ceyirdekli meyve agaclarinin ciddi zerervericisidir Agaclarin onunla yoluxmasi neticesinde yarpaqlar bukulur Bele yarpaqlarda fotosintez sethinin sahesi keskin azalir hetta bezi hallarda yarpaq ve cicekler kutlevi sekilde yere tokulur Diger terefden askar edilmisdir ki menene qidalandigi zaman yapisqanli madde ifraz edir Bu maddenin uzerinde saprofit gobelekler inkisaf ederek coxalir budaqlari ve yarpaqlari cirklendirerek mehv edir Yayilmasi span Gavali menenesi gavali saftali erik badam alca ve diger ceyirdekli meyve agaclarina zerer vermekle Seki Zaqatala zonasinin mese ve meyve sahelerinde genis yayilmisdir Istinadlar span Elnare Muradovanin dissertasiyasi 2014 Edebiyyat span Elnare Muradovanin dissertasiyasi 2014Takson eynilesdirmeleriWikidata Q3787763 Hyalopterus pruni BOLD 51918 176830 EPPO HYALPR EUNIS 67403 Fauna Europaea 55327 Fauna Europaea new d1b54c95 95af 439d a7bf 4b8c4f480441 GBIF 2072851 iNaturalist 143343 IRMNG 10689541 NBN NHMSYS0020736366 NCBI 312888 PPE hyalopterus pruni Kateqoriya MenenelerGizli kateqoriyalar Vikipediya Kartockasinda yanlis alem gosterilen biologiya meqaleleriVikinovlere istinadi olmayan meqalelerUTMX siz biologiya meqaleleriEOL suz biologiya meqaleleriTaksonun latinca adindan istiqametlendirme olmayan biologiya meqaleleriTakson sablonu istifade olunan meqalelerTaksonbarda from parametri daxil edilmemis meqaleler
