Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Nammu (həmçinin "Namma" və ya nadir hallarda "Nammun"), qədim Şumer mifologiyasında ilkin yaradılışla əlaqələndirilən su ilahəsidir. O, kosmosun yaradılmasında mühüm rol oynayan, "ilkin suların" təcəssümü kimi qəbul olunan və tanrıların anası kimi təqdim edilən qadın tanrıçadır. Nammu həm kosmik nizamın başlanğıcı, həm də yaradıcı gücün qaynağı kimi tanınır. O, erkən dövr Şumer ilahələrinin ən qədimlərindən biridir və bir çox tanrıların – xüsusən də Enkinin anası sayılır.
| Nammu | |
|---|---|
| Mifologiya | Şumer mifologiyası |
| Cinsi | qadın[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi və mənşəyi
Nammu haqqında ilk yazılı mənbələr eramızdan əvvəl III minilliyə aiddir. Onun adı ilk dəfə Şumer yazılarında, xüsusilə Ur şəhərində yerləşən mətnlərdə qeyd olunub. Şumer dilində onun adı mixi yazı ilə "𒀭𒇉" (dNAMMA) şəklində yazılır. Ənənəvi olaraq, ilahələrin adlarının qarşısına yazılan "d" işarəsi onun tanrı statusunu ifadə edir.
Ən qədim mənbələrdə Nammu, yaradıcı güc və ilahi başlanğıcın simvoludur. O, insanın yaradılışına səbəb olan ilkin varlıq kimi çıxış edir. Pensilvaniya Universitetinin Oracc layihəsində göstərilir ki, Nammu tanrıların anası, həmçinin ilkin okeanik varlıq kimi qəbul edilirdi.
Onun kişi qarşılığı çox zaman Abzu ilə eyniləşdirilir; lakin bəzi mənbələrdə o, həm müstəqil yaradıcı güc, həm də bütün tanrıların tək başına anasıdır.
Nammu, Abzu ilə birlikdə kosmosun başlanğıcını təşkil edən su elementlərini təmsil edir. "İlkin sular" konsepti daha sonra Akkad, Babil və Assuriya mifologiyasında da yaşamağa davam etmişdir.
Mifologiyada rolu
Nammu-nun mifologiyadakı ən vacib rolu yaradılışla bağlıdır. O, yalnız, tanrıların anası olmaqla qalmamış, həm də bütün varlıqlarının ilkin başlanğıcını təşkil etmişdir. Yaradılış mifində Nammu-nun təşəbbüsü ilə Enki insanı torpaqdan və palçıqdan yaradır. Nammu burada həm "doğuran", həm "ilham verən", həm də "kömək edən" funksiyanı yerinə yetirir.
Məşhur Şumer yaradılış mifində tanrılar, çox işləməkdən yorulurlar və şikayət etməyə başlayırlar. Bu zaman Nammu onları dinləyərək insanoğlunun yaradılmasını təklif edir ki, insanlar tanrılara xidmət etsinlər. O, oğlana – Enkiyə müraciət edərək palçıqdan insan yaratmasını xahiş edir. Bu, mifin ən həlledici anıdır və Nammu-nun necə şəfqətli və ağıllı bir ilahə olduğunu göstərir.
Nammu burada yalnız yaradılışın başlanğıcı deyil, həm də kosmosdakı nizamın və tarazlığın qoruyucusudur. O, ilahi analıq arxetipinin ən erkən nümunələrindən biridir. Bu yönü ilə Tiamat, Nut, Qaya və digər dünya mifik sistemlərindəki ilkin qadın tanrılarla müqayisə olunur.
Adı və yozumu
Nammu adının mənası "ilkin su' və ya "dərin su" kimi tərcümə olunur. Şumer yazı sistemində onun adı ideoqrafik formada yazılır və bu da onun kosmik gücə malik olduğunu göstərir. Bəzi dilçilər və mifoloqlar onun adını "doğuşun, suyun və yaradılışın anası" kimi də izah edirlər.
Qədim Şumer mədəniyyətində su elementi çox müqəddəs sayılırdı və həyatın əsas mənbəyi kimi qəbul olunurdu. Bu səbəbdən, Nammu-nun adının su ilə bağlı olması onu həm yaradıcı, həm də bəsləyici tanrıça kimi möhkəmləndirir. Onun adı, həmçinin insanın bioloji mənşəyinə simvolik şəkildə istinad kimi də yozulur.
Nammu və Ur-Nammu
Ur-Nammu e.ə XXI əsrdə Şumerin Ur şəhərində hökmranlıq etmiş məşhur padşahlardan biridir. Onun adı zaman-zaman ilahə Nammu ilə əlaqələndirilsə də, burada birbaşa dini bağlılıq yoxdur. Lakin bəzi tədqiqatçılar Ur-Nammu adının Nammu ilahəsinə həsr edilmiş bir ad ola biləcəyini irəli sürürlər. Yəni "Nammu-nun qulluqçusu", "Nammu-nun himayəsi altında olan" mənası daşımış ola bilər.
Ur-Nammu, Şumer hüququnun ilk nümunələrindən olan "Ur-Nammu qanunları" ilə tanınır və bu da onun dövründə dini və hüquqi sistemlərin necə sıx bağlı olduğunu göstərir.
Əhəmiyyəti və simvolizmi
Nammu, insan şüurunda yaranış, doğuluş və nizam ideyalarının başlanğıc nöqtəsini təşkil edir. O, təkcə tanrıların deyil, bütün kainatın və canlı aləmin anasıdır. Nammu həm suyu, həm analığı, həm də yaradıcı düşüncəni təmsil edir. Onun obrazı Mesopotamiya mifologiyasında digər qadın ilahələr üçün əsas model olmuşdur.
Şumer mifologiyasında qadın tanrıların daha çox yaradılış və məhsuldarlıqla əlaqələndirilməsi Nammu-nun simasında cəmlənir. Onun mövcudluğu və rolu, Mesopotamiya mədəniyyətinin qadına və analığa verdiyi dəyəri göstərir.
İstinadlar
- "Ur-Nammu | king of Ur | Britannica". www.britannica.com (ingilis).
- "Nammu (deity) | EBSCO Research Starters". www.ebsco.com (ingilis).
- Namma — Oracc Project, University of Pennsylvania
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nammu hemcinin Namma ve ya nadir hallarda Nammun qedim Sumer mifologiyasinda ilkin yaradilisla elaqelendirilen su ilahesidir O kosmosun yaradilmasinda muhum rol oynayan ilkin sularin tecessumu kimi qebul olunan ve tanrilarin anasi kimi teqdim edilen qadin tanricadir Nammu hem kosmik nizamin baslangici hem de yaradici gucun qaynagi kimi taninir O erken dovr Sumer ilahelerinin en qedimlerinden biridir ve bir cox tanrilarin xususen de Enkinin anasi sayilir 1 Nammu Mifologiya Sumer mifologiyasi Cinsi qadin d nbsp Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi ve menseyi 2 Mifologiyada rolu 3 Adi ve yozumu 4 Nammu ve Ur Nammu 5 Ehemiyyeti ve simvolizmi 6 IstinadlarTarixi ve menseyiredakteNammu haqqinda ilk yazili menbeler eramizdan evvel III minilliye aiddir Onun adi ilk defe Sumer yazilarinda xususile Ur seherinde yerlesen metnlerde qeyd olunub Sumer dilinde onun adi mixi yazi ile 𒀭𒇉 dNAMMA seklinde yazilir Enenevi olaraq ilahelerin adlarinin qarsisina yazilan d isaresi onun tanri statusunu ifade edir En qedim menbelerde Nammu yaradici guc ve ilahi baslangicin simvoludur O insanin yaradilisina sebeb olan ilkin varliq kimi cixis edir Pensilvaniya Universitetinin Oracc layihesinde gosterilir ki Nammu tanrilarin anasi hemcinin ilkin okeanik varliq kimi qebul edilirdi Onun kisi qarsiligi cox zaman Abzu ile eynilesdirilir lakin bezi menbelerde o hem musteqil yaradici guc hem de butun tanrilarin tek basina anasidir Nammu Abzu ile birlikde kosmosun baslangicini teskil eden su elementlerini temsil edir Ilkin sular konsepti daha sonra Akkad Babil ve Assuriya mifologiyasinda da yasamaga davam etmisdir 2 Mifologiyada roluredakteNammu nun mifologiyadaki en vacib rolu yaradilisla baglidir O yalniz tanrilarin anasi olmaqla qalmamis hem de butun varliqlarinin ilkin baslangicini teskil etmisdir Yaradilis mifinde Nammu nun tesebbusu ile Enki insani torpaqdan ve palciqdan yaradir Nammu burada hem doguran hem ilham veren hem de komek eden funksiyani yerine yetirir Meshur Sumer yaradilis mifinde tanrilar cox islemekden yorulurlar ve sikayet etmeye baslayirlar Bu zaman Nammu onlari dinleyerek insanoglunun yaradilmasini teklif edir ki insanlar tanrilara xidmet etsinler O oglana Enkiye muraciet ederek palciqdan insan yaratmasini xahis edir Bu mifin en helledici anidir ve Nammu nun nece sefqetli ve agilli bir ilahe oldugunu gosterir Nammu burada yalniz yaradilisin baslangici deyil hem de kosmosdaki nizamin ve tarazligin qoruyucusudur O ilahi analiq arxetipinin en erken numunelerinden biridir Bu yonu ile Tiamat Nut Qaya ve diger dunya mifik sistemlerindeki ilkin qadin tanrilarla muqayise olunur Adi ve yozumuredakteNammu adinin menasi ilkin su ve ya derin su kimi tercume olunur Sumer yazi sisteminde onun adi ideoqrafik formada yazilir ve bu da onun kosmik guce malik oldugunu gosterir Bezi dilciler ve mifoloqlar onun adini dogusun suyun ve yaradilisin anasi kimi de izah edirler Qedim Sumer medeniyyetinde su elementi cox muqeddes sayilirdi ve heyatin esas menbeyi kimi qebul olunurdu Bu sebebden Nammu nun adinin su ile bagli olmasi onu hem yaradici hem de besleyici tanrica kimi mohkemlendirir Onun adi hemcinin insanin bioloji menseyine simvolik sekilde istinad kimi de yozulur Nammu ve Ur NammuredakteUr Nammu e e XXI esrde Sumerin Ur seherinde hokmranliq etmis meshur padsahlardan biridir Onun adi zaman zaman ilahe Nammu ile elaqelendirilse de burada birbasa dini bagliliq yoxdur Lakin bezi tedqiqatcilar Ur Nammu adinin Nammu ilahesine hesr edilmis bir ad ola bileceyini ireli sururler Yeni Nammu nun qulluqcusu Nammu nun himayesi altinda olan menasi dasimis ola biler Ur Nammu Sumer huququnun ilk numunelerinden olan Ur Nammu qanunlari ile taninir ve bu da onun dovrunde dini ve huquqi sistemlerin nece six bagli oldugunu gosterir Ehemiyyeti ve simvolizmiredakteNammu insan suurunda yaranis dogulus ve nizam ideyalarinin baslangic noqtesini teskil edir O tekce tanrilarin deyil butun kainatin ve canli alemin anasidir Nammu hem suyu hem analigi hem de yaradici dusunceni temsil edir Onun obrazi Mesopotamiya mifologiyasinda diger qadin ilaheler ucun esas model olmusdur Sumer mifologiyasinda qadin tanrilarin daha cox yaradilis ve mehsuldarliqla elaqelendirilmesi Nammu nun simasinda cemlenir Onun movcudlugu ve rolu Mesopotamiya medeniyyetinin qadina ve analiga verdiyi deyeri gosterir 3 Istinadlarredakte Ur Nammu king of Ur Britannica www britannica com ingilis Nammu deity EBSCO Research Starters www ebsco com ingilis Namma Oracc Project University of Pennsylvania Menbe https az wikipedia org w index php title Nammu amp oldid 8253702