Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqalə . |
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Elcernon üçün gül (ing. Flowers for Algernon) — Daniel Kizin elmi fantastika janrında yazdığı hekayə. 1960-cı ildə "Ən yaxsı qısa elmi fantastik hekayə" nominasiyasında "Hyuqo" mukafatına layiq görülmüşdür.
| Elcernon üçün güllər | |
|---|---|
| Flowers for Algernon | |
| Janr | elmi fantastik |
| Müəllif | Daniel Kiz |
| Orijinal dili | ingilis |
| Yazılma ili | 1959 |
| Nəşr ili | aprel 1959 |
| Nəşriyyat | Harcourt |
Sonradan Kiz hekayədəki süjetin əsasında eyniadlı roman yaratdı. Bu əsər 1966-cı ildə "Ən yaxsı roman" nominasiyasında "Nebula" mükafatına layiq görülmüşdür.
Süjet
Baş qəhrəman plastik qab istehsal edən müəssisədə döşəməsilən işləyən 37 yaşlı kəmağıl Çarli Qordondur (romanda Çarlinin 32 yaşı var və o, çörəkxanada süpürgəçi işləyir).
Doktor Ştrauss və doktor Nemyur intellektin əməliyyat yolu ilə artırılması üzrə eksperiment keçirirlər. Əməliyyat Elcernon (ing. Algernon) adlı siçan üzərində uğurla keçiriləndən sonra alimlər eyni əməliyyatı insan üzərində aparmaq fikrinə düşür və yazıb-oxumağı öyrənmək arzusunda olan Çarli könüllü olaraq eksperimentə qoşulur.
Əsər Çarlinin baş verənlər haqqında apardığı hesabatlar formasında yazılıb. Onun intellekti artdıqca mətnin orfoqrafiyası, punktuasiyası və stilistikası mükəmməlləşir.
Əməliyyatın nəticəsi olaraq Çarlinin intellekt əmsalı 68-dən 200-ə qədər artır. Hesabatlarda Çarli bildirir ki, baş vermiş hadisələri yenidən dərk etməyə başlayır və dost bildiyi iş yoldaşlarının əslində onu ələ saldığını başa düşür. O, özünə oxşar taleyi olan yeganə varlığa – Elcernona – bağlılıq hissi keçirməyə başlayır və onunla dostlaşır.
Çarlinin öyrənmə qabiliyyəti adi insanlarla müqayisədə qat-qat yüksək olur. Bir neçə həftədən sonra o, bir neçə dildə sərbəst şəkildə danışır və elmi ədəbiyyat oxuyur. Onun qabaqlar təhsil aldığı kəmağıllar üçün məktəbdəki müəlliməsi Alisa Kinnian Çarlinin uğurlarını görüb sevinir, lakin sonradan tələbəsinin xarakterinin mürəkkəbləşdiyini görüb ondan uzaqlaşır. Hekayədən fərqli olaraq, romanda Çarlinin Alisa ilə romantik münasibətləri mövzusuna daha çox diqqət yetirilir.
İşlədiyi müəssisədə dəzgahların yerləşdirilmə qaydasını dəyişdirməyi təklif edən Çarli şirkət üçün 10 min dollar qənaət edir, lakin iş yoldaşının davranışında bu qədər dəyişiklikdən təəccüblənən digər əməkdaşlar ərizə yazıb onu işdən kənarlaşdırmağı xahiş edirlər. Hekayədən fərqli olaraq, romanda həmçinin Çarlinin uşaqlıq xatirələri, valideynləri və bacısı ilə görüş səhnələri yer alır. Bir ay sonra intellekt baxımından eksperimenti aparan alimləri də üstələyən Çarli onların səhvlərini açıq-aşkar görmək halındadır. Elcernonun davranışında qəribə dəyişikliklərin şahidi olan baş qəhrəman problemi həll etməyə qadir yeganə insan olduğunu anlayır və bu məqsəd üçün bütün biliklərini ortaya qoyur.
Eksperimentin ilkin mərhələlərdə uğurla keçməsinə baxmayaraq Elcernonun vəziyyəti ciddi narahatlıq üçün səbəb verir: siçanın intellekti sürətlə azalır. Tezliklə Elcernon ölür. Yarmanın nəticəsində bəlli olur ki, onun beyni balacalaşmış, qırışlarıı isə hamarlanmışdır. Çarli siçanın təcrübəlik heyvan olmasına baxmayaraq yandırılmasına icazə vermir, cəsədini dəfn edir və hər həftə "qəbr"inə gül gətirir.
Çarlinin tədqiqatları göstərir ki, Ştraussla Nemyurun apardığı əməliyyatdan sonra geriləmə qaçılmazdır. Beləliklə, Çarlinin gələcək aqibəti aydınlaşır: o, əvvəlki halına qayıdacaq.
Romanda baş qəhrəman son ana qədər öz qüdrətli intellektindən istifadə edərək vəziyyətdən çıxış yolu axtarır. Kəmağıl insanları müalicə etmək üçün tədqiqatın hansı istiqamətdə aparılmalı olduğunu tam başa düşməyən Çarli görür ki, onun çox az vaxtı qalıb, çünki intellekti vaxtilə artdığı sürətlə azalmağa başlayır. Dərin depressiyaya düşən Çarli intihar haqqında düşünür, lakin onun intellekti azaldıqca hissiyatları da kütləşir. Romanda Çarlinin intellekt əmsalı əvvəlkindən də aşağı həddə düşür. O, köhnə iş yerinə qayıdır. Əvvəllər onu ələ salmış, sonradan isə işdən kənarlaşdırılmasının səbəbkarı olan digər əməkdaşlar daha mehriban münasibət bəsləməyə başlayırlar və yeni əməkdaşın Çarlini ələ salmasına imkan vermirlər.
Romanda Çarli çaşıb məktəbinə qayıdır və bunu görən müəlliməsi göz yaşlarını saxlaya bilmir. Bu hadisədən sonra Çarli şəhəri tərk etmək qərarına gəlir. Hekayə nikbin notda bitir. Çarli bu qədər yeni məlumat öyrənmək imkanını verən alimlərə minnətdar olduğunu yazır və gələcəkdə ağıllı olmağa çalışacağına söz verir.
Əsərin adı Çarlinin gündəlikdəki son yazısında bildirdiyi Elcernonun "qəbr"inə gül gətirmək xahişindən yaranmışdır.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Elcernon ucun gul ing Flowers for Algernon Daniel Kizin elmi fantastika janrinda yazdigi hekaye 1960 ci ilde En yaxsi qisa elmi fantastik hekaye nominasiyasinda Hyuqo mukafatina layiq gorulmusdur Elcernon ucun gullerFlowers for AlgernonJanr elmi fantastikMuellif Daniel KizOrijinal dili ingilisYazilma ili 1959Nesr ili aprel 1959Nesriyyat Harcourt Sonradan Kiz hekayedeki sujetin esasinda eyniadli roman yaratdi Bu eser 1966 ci ilde En yaxsi roman nominasiyasinda Nebula mukafatina layiq gorulmusdur SujetBas qehreman plastik qab istehsal eden muessisede dosemesilen isleyen 37 yasli kemagil Carli Qordondur romanda Carlinin 32 yasi var ve o corekxanada supurgeci isleyir Doktor Strauss ve doktor Nemyur intellektin emeliyyat yolu ile artirilmasi uzre eksperiment kecirirler Emeliyyat Elcernon ing Algernon adli sican uzerinde ugurla kecirilenden sonra alimler eyni emeliyyati insan uzerinde aparmaq fikrine dusur ve yazib oxumagi oyrenmek arzusunda olan Carli konullu olaraq eksperimente qosulur Eser Carlinin bas verenler haqqinda apardigi hesabatlar formasinda yazilib Onun intellekti artdiqca metnin orfoqrafiyasi punktuasiyasi ve stilistikasi mukemmellesir Emeliyyatin neticesi olaraq Carlinin intellekt emsali 68 den 200 e qeder artir Hesabatlarda Carli bildirir ki bas vermis hadiseleri yeniden derk etmeye baslayir ve dost bildiyi is yoldaslarinin eslinde onu ele saldigini basa dusur O ozune oxsar taleyi olan yegane varliga Elcernona bagliliq hissi kecirmeye baslayir ve onunla dostlasir Carlinin oyrenme qabiliyyeti adi insanlarla muqayisede qat qat yuksek olur Bir nece hefteden sonra o bir nece dilde serbest sekilde danisir ve elmi edebiyyat oxuyur Onun qabaqlar tehsil aldigi kemagillar ucun mektebdeki muellimesi Alisa Kinnian Carlinin ugurlarini gorub sevinir lakin sonradan telebesinin xarakterinin murekkeblesdiyini gorub ondan uzaqlasir Hekayeden ferqli olaraq romanda Carlinin Alisa ile romantik munasibetleri movzusuna daha cox diqqet yetirilir Islediyi muessisede dezgahlarin yerlesdirilme qaydasini deyisdirmeyi teklif eden Carli sirket ucun 10 min dollar qenaet edir lakin is yoldasinin davranisinda bu qeder deyisiklikden teeccublenen diger emekdaslar erize yazib onu isden kenarlasdirmagi xahis edirler Hekayeden ferqli olaraq romanda hemcinin Carlinin usaqliq xatireleri valideynleri ve bacisi ile gorus sehneleri yer alir Bir ay sonra intellekt baximindan eksperimenti aparan alimleri de usteleyen Carli onlarin sehvlerini aciq askar gormek halindadir Elcernonun davranisinda qeribe deyisikliklerin sahidi olan bas qehreman problemi hell etmeye qadir yegane insan oldugunu anlayir ve bu meqsed ucun butun biliklerini ortaya qoyur Eksperimentin ilkin merhelelerde ugurla kecmesine baxmayaraq Elcernonun veziyyeti ciddi narahatliq ucun sebeb verir sicanin intellekti suretle azalir Tezlikle Elcernon olur Yarmanin neticesinde belli olur ki onun beyni balacalasmis qirislarii ise hamarlanmisdir Carli sicanin tecrubelik heyvan olmasina baxmayaraq yandirilmasina icaze vermir cesedini defn edir ve her hefte qebr ine gul getirir Carlinin tedqiqatlari gosterir ki Straussla Nemyurun apardigi emeliyyatdan sonra gerileme qacilmazdir Belelikle Carlinin gelecek aqibeti aydinlasir o evvelki halina qayidacaq Romanda bas qehreman son ana qeder oz qudretli intellektinden istifade ederek veziyyetden cixis yolu axtarir Kemagil insanlari mualice etmek ucun tedqiqatin hansi istiqametde aparilmali oldugunu tam basa dusmeyen Carli gorur ki onun cox az vaxti qalib cunki intellekti vaxtile artdigi suretle azalmaga baslayir Derin depressiyaya dusen Carli intihar haqqinda dusunur lakin onun intellekti azaldiqca hissiyatlari da kutlesir Romanda Carlinin intellekt emsali evvelkinden de asagi hedde dusur O kohne is yerine qayidir Evveller onu ele salmis sonradan ise isden kenarlasdirilmasinin sebebkari olan diger emekdaslar daha mehriban munasibet beslemeye baslayirlar ve yeni emekdasin Carlini ele salmasina imkan vermirler Romanda Carli casib mektebine qayidir ve bunu goren muellimesi goz yaslarini saxlaya bilmir Bu hadiseden sonra Carli seheri terk etmek qerarina gelir Hekaye nikbin notda bitir Carli bu qeder yeni melumat oyrenmek imkanini veren alimlere minnetdar oldugunu yazir ve gelecekde agilli olmaga calisacagina soz verir Eserin adi Carlinin gundelikdeki son yazisinda bildirdiyi Elcernonun qebr ine gul getirmek xahisinden yaranmisdir