Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Dərman xəşənbülü (lat. Melilotus officinalis) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin xəşənbül cinsinə aid bitki növü. Azərbaycan florasında bu cins 7 növlə təmsil olunmuşdur, onlardan 4-ü dərman bitkisidir. Azərbaycan florasında bu cins 7 növlə təmsil olunmuşdur, onlardan 4-ü dərman bitkisidir.
| Dərman xəşənbülü | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Dərman xəşənbülü | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 100 sm və daha çox olan ikiillik, çılpaq ot bitkisidir. Yarpaqları ardıcıl, saplaqlı, üçqatlıdır. Çox xırda, açıq sarı rəngli çiçəkləri sıx salxım şəklində birləşmişlər. Qurudulmuş xammalda yarpaqlar yaşıl, çiçəklər isə sarıdır. Özünəməxsus güclü iyi yeni qurudulmuş otun iyini xatırladır. May-iyun aylarında çiçəkləyərək iyun-avqust aylarında meyvə verir.
Mənşəyi və yayılması
Dərman xəşənbülü boreal coğrafi tipinin palearktik sinfinin qərbi-palearktik qrupuna aiddir. Orta və Atlantik Avropa, Aralıq dənizi, Balkan və Kiçik Asiya ölkələrində, İran, Əfqanıstan, Tibet, Rusiya, Orta Asiya və Qafqazda yayılmışdır. Dərman xəşənbülü Azərbaycanın bütün botaniki-coğrafi rayonlarında arandan orta dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 1800 m qədər) bitir.
Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər
Kseromezofitdir, meşə-çəmən və alaq bitkilik tiplərində rast gəlir. Əsasən çəmənlərdə, meşələrdə, kolluqlarda, yol kənarlarında və əkinlərdə qruplar, bəzən zolaqlar əmələ gətirir.
Kimyəvi tərkibi
Dərman xəşənbülünün tərkibində kumarin, fenolkarbon turşuları və piyli yağlar vardır.
Təsiri və tətbiqi
Dərman xəşənbülü farmakopeyaya daxil olan ofisinal dərman bitkisidir. Elmi, praktiki, eksperimental, Çin və xalq təbabətində, eləcə də homeopatiya, farmakologiya və baytarlıqda geniş tətbiq edilir. Əsasən əsəb-sinir, bronxit, bronxial astma, ürək-damar, qara və ağciyər, sidik və öd kisəsi daşları, qadın xəstəlikləri və digər hallarda istifadə olunur. Antivirus, antibakterial, antioksidant, sidikqovucu, bəlğəmgətirici, yumşaldıcı, büzüşdürücü, işlədici, hipotenziv, şişlərə və iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir.
Əkstəsirləri
Hamiləlik dövründə və böyrək xəstəlikləri zamanı istifadə etmək olmaz. Zəhərlidir, uzun müddət istifadə etdikdə və dozası artıq olduqda yuxu gətirir, baş ağrısı, ürəkbulanma və damaqlarda qanaxma verir. Bitki qarışıqlarında isifadəsi məsləhətdir.
İstifadə olunan hissələri
Müalıcə məqsədi ilə bitkinin yerüstü hissələri, yarpaqları və toxumları istifadə edilir.
İstifadə formaları
Dəmləmə, cövhər, mazlar, plastırlar, kompreslər, vannalar və təpitmələr.
Digər faydalı xüsusiyyətləri və istifadəsi
Yeməlidir, Qafqazda köklər çiy və bişmiş halda tərəvəz, yarpaqlar isə ədviyyə kimi qidalara əlavə olunur. Aromatizator kimi ət-süd, balıq və tütün sənayesində, eləcə də alkoqolsuz içkilərin hazırlanmasında istifadə olunur. Bal və çiçək tozu verən, boyaq və yem bitkisidir. Güvəyə qarşı istifadə oluna bilər.
Sinonimləri
- Medicago officinalis (L.) E.H.L.Krause
- Melilotus arenarius Grecescu
- Melilotus arvensis Wallr.
- Melilotus melilotus-officinalis Asch. & Graebn.
- Melilotus neglectus Ten.
- Melilotus pallidus Ser.
- Melilotus petitpierreanus Willd.
- Trifolium melilotus officinalis L.
- Trifolium melilotus-officinalis L.
- Trifolium officinale L.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Derman xesenbulu lat Melilotus officinalis bitkiler aleminin paxlacicekliler destesinin paxlakimiler fesilesinin xesenbul cinsine aid bitki novu Azerbaycan florasinda bu cins 7 novle temsil olunmusdur onlardan 4 u derman bitkisidir Azerbaycan florasinda bu cins 7 novle temsil olunmusdur onlardan 4 u derman bitkisidir Derman xesenbuluElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste PaxlaciceklilerFesile PaxlakimilerYarimfesile Triba Cins XesenbulNov Derman xesenbuluBeynelxalq elmi adiMelilotus officinalis Pall Sekil axtarisiITIS 26150NCBI 47083EOL 704023Botaniki tesviriHundurluyu 100 sm ve daha cox olan ikiillik cilpaq ot bitkisidir Yarpaqlari ardicil saplaqli ucqatlidir Cox xirda aciq sari rengli cicekleri six salxim seklinde birlesmisler Qurudulmus xammalda yarpaqlar yasil cicekler ise saridir Ozunemexsus guclu iyi yeni qurudulmus otun iyini xatirladir May iyun aylarinda cicekleyerek iyun avqust aylarinda meyve verir Menseyi ve yayilmasiDerman xesenbulu boreal cografi tipinin palearktik sinfinin qerbi palearktik qrupuna aiddir Orta ve Atlantik Avropa Araliq denizi Balkan ve Kicik Asiya olkelerinde Iran Efqanistan Tibet Rusiya Orta Asiya ve Qafqazda yayilmisdir Derman xesenbulu Azerbaycanin butun botaniki cografi rayonlarinda arandan orta dag qursagina kimi deniz seviyyesinden 1800 m qeder bitir Ekoloji qrup ve bitdiyi yerlerKseromezofitdir mese cemen ve alaq bitkilik tiplerinde rast gelir Esasen cemenlerde meselerde kolluqlarda yol kenarlarinda ve ekinlerde qruplar bezen zolaqlar emele getirir Kimyevi terkibiDerman xesenbulunun terkibinde kumarin fenolkarbon tursulari ve piyli yaglar vardir Tesiri ve tetbiqiDerman xesenbulu farmakopeyaya daxil olan ofisinal derman bitkisidir Elmi praktiki eksperimental Cin ve xalq tebabetinde elece de homeopatiya farmakologiya ve baytarliqda genis tetbiq edilir Esasen eseb sinir bronxit bronxial astma urek damar qara ve agciyer sidik ve od kisesi daslari qadin xestelikleri ve diger hallarda istifade olunur Antivirus antibakterial antioksidant sidikqovucu belgemgetirici yumsaldici buzusdurucu isledici hipotenziv sislere ve iltihab proseslerine qarsi tesire malikdir EkstesirleriHamilelik dovrunde ve boyrek xestelikleri zamani istifade etmek olmaz Zeherlidir uzun muddet istifade etdikde ve dozasi artiq olduqda yuxu getirir bas agrisi urekbulanma ve damaqlarda qanaxma verir Bitki qarisiqlarinda isifadesi meslehetdir Istifade olunan hisseleriMualice meqsedi ile bitkinin yerustu hisseleri yarpaqlari ve toxumlari istifade edilir Istifade formalariDemleme covher mazlar plastirlar kompresler vannalar ve tepitmeler Diger faydali xususiyyetleri ve istifadesiYemelidir Qafqazda kokler ciy ve bismis halda terevez yarpaqlar ise edviyye kimi qidalara elave olunur Aromatizator kimi et sud baliq ve tutun senayesinde elece de alkoqolsuz ickilerin hazirlanmasinda istifade olunur Bal ve cicek tozu veren boyaq ve yem bitkisidir Guveye qarsi istifade oluna biler SinonimleriMedicago officinalis L E H L Krause Melilotus arenarius Grecescu Melilotus arvensis Wallr Melilotus melilotus officinalis Asch amp Graebn Melilotus neglectus Ten Melilotus pallidus Ser Melilotus petitpierreanus Willd Trifolium melilotus officinalis L Trifolium melilotus officinalis L Trifolium officinale L IstinadlarHemcinin bax