Dünya tarixi — bütövlükdə bəşər cəmiyyətinin inkişaf prosesi, bütün xalqların tarixində özünü göstərən qanunauyğunluqlar ilə səciyyələnir. Dünya tarixi prosesi bəşər cəmiyyətinin yaranması ilə başlayır və ümumi fərqləndirici xüsusiyyətlərdən asılı olaraq şərti olaraq xronoloji dövrlərə bölünür
Bəzən dünya tarixi ayrı-ayrı ölkələrin tarixinin və ya özünəməxsus və nisbətən qapalı mədəniyyətlərin tarixlərinin məcmusu kimi başa düşülür. Bəşər tarixinin inkişafı iki yolla həyata keçirilir: kəşflərin və tapıntıların tədricən artması, həmçinin maddi və mənəvi təkamül dövrünü təşkil edən keyfiyyətli sıçrayışlar və ya inqilablar yolu ilə.
Kənd təsərrüfatı (Neolit) inqilabı sivilizasiyaların, məskunlaşmış icmaların inkişafına, yəni köçəri həyat tərzindən (maldarlıq və yığım) əkinçiliyə keçdi. Bu qədim sivilizasiyalarda biliklərin nəsildən-nəslə maddi daşıyıcılarda ötürülməsinə imkan verən yazı icad edilmişdir. Bu, müxtəlif sənətkarlıqların inkişafına, əmək bölgüsünə və cəmiyyətin təbəqələşməsinə təkan verdi.
Səpələnmiş yaşayış məntəqələri həyatı dəstəkləyən mənbələr - münbit təbii suvarılan torpaqlar, su (çaylar və göllər) və heyvandarlıq üçün bol otlaqlar ətrafında cəmləşmişdir. Nəqliyyat vasitələrinin təkmilləşdirilməsi də buna kömək etdi. Qədim icmaların bu təbii inkişaf prosesləri, min illər boyu inkişaf edən qonşu icmalar arasındakı rəqabət və qarşıdurmalarla müşayiət olunan vəziyyət dövlətlərin və daha sonra super güclərin (imperiyaların) yaranmasına səbəb oldu.
XV əsrin ortalarında, İohann Qutenberqin müasir çap ixtirası - mürəkkəblə örtülmüş kağıza basdırılmış və güzgü şriftinin taxta taxtalarında kəsilmiş - inqilabi rabitə, orta əsrlərə son qoymağa və Yeni əsrdə, İntibah dövrünə və elmi-texnoloji inqilaba kömək etmişdir.
XVIII əsrə qədər, xüsusən Avropada bilik və texnologiyanın toplanması, sənaye inqilabına can atan kritik bir kütləyə çatmışdı. Bir minilliyin dörddə bir hissəsindən çoxu, elm, bilik, texnologiya, ticarət və əlaqəli müharibələr eksponent olaraq sürətləndi və planetdə yaşayan insan cəmiyyətinin üzləşdiyi hər iki əlverişli şərait və təhdidlər yaratdı.
Mitokondrial əhali genetikasına əsaslanan xalqların erkən miqrasiya xəritəsi. Oxlar, yaşları göstərir.
Müasir Homo sapiensin mənşəyi Afrikada paleolit dövründə, insan təkamülünün uzun bir dövründən sonra meydana gəlmişdir ki, bu da genetik məlumatlar və qalıq qalıqlarının öyrənilməsi əsasında elm tərəfindən təsdiqlənmişdir. Homo erectus kimi insanların əcdadları milyonlarla il ərzində sadə vasitələrdən istifadə etdilər, lakin zaman keçdikcə daha da mürəkkəbləşdilər. Dilin ortaya çıxması Paleolit dövründə də, bəzi gömrüklərin, o cümlədən ölülərin sistemli şəkildə dəfn olunmasında da meydana gəldi.
Tarixdən əvvəlki sənətində yaranmasının ilk əlamətləri də bu dövrdə olmuşdur.
Paleolit dövründə bütün insanlar ovçu və toplaşanlar idilər, bu, əsasən köçəri bir yaşayış tərzini ifadə edirdi.
Müasir insan Afrikadan Avropa və Asiyanın buzlu zonalarına sürətlə bütün dünyaya yayıldı. Şimali Amerikada və Okeaniyada bəşəriyyətin sürətlə genişlənməsi sonrakı buzlanma dövrünün iqlimində, bu gün mülayim bölgələrin çox yaşadığı bir dövrdə baş verdi. Buz dövrünün sonuna (təxminən 12000 il əvvəl) insanlar dünyanın demək olar ki, bütün buzlu ərazilərində məskunlaşdılar.
Ovçu və toplayıcı icmalar çox kiçik olmasına baxmayaraq, bəzi hallarda sosial təbəqələşmə meydana çıxdı və Avstraliya aborigenlərinin "yüksək yolları" nda olduğu kimi, uzaq icmalar arasında da əlaqə yarana bilər.
Mezolit və ya orta daş dövrü (q.yun.μέσος — «orta» və λίθος — «daş») — paleolit və neolit dövrləri arasında bəşəriyyətin və texnologiyanın inkişaf dövrü.
Mezolit dövrü pleystosen dövrünün sonu, təxminən 10,000 il əvvəl başladı və əkinçilik dövrünə girmə ilə başa çatdı (tarixlər coğrafi bölgəyə görə dəyişir). Yaxın Şərq kimi bəzi ərazilərdə kənd təsərrüfatı inkişafını pleystosennin sonunda başlamışdı, onlar üçün mezolit dövrü qısa və demək olar ki, görünməz idi. Məhdud buzlaq təsiri olan ərazilərdə “epipaleolitik” termini bəzən üstünlük verilir.
Son buz dövrü ətraf mühitə daha çox təsir göstərən bölgələr, minilliklərə qədər davam edən daha aydın bir mezolit dövrünə sahib idi. Şimali Avropada insan icmaları isti iqlimdə bataqlıq ərazilərdə zəngin qida mənbələri üzərində inkişaf edə bildilər. Belə şərait maqlemoze və azil mədəniyyəti kimi maddi mədəniyyət obyektlərində qorunub saxlanılan insanların xarakterik həyat tərzini yaratdı.
İstinadlar
Всемирная история // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. / Под ред. Е. М. Жукова. — М., 1961—1976.
Avqust 05, 2021
dünya, tarixi, bütövlükdə, bəşər, cəmiyyətinin, inkişaf, prosesi, bütün, xalqların, tarixində, özünü, göstərən, qanunauyğunluqlar, ilə, səciyyələnir, prosesi, bəşər, cəmiyyətinin, yaranması, ilə, başlayır, ümumi, fərqləndirici, xüsusiyyətlərdən, asılı, olaraq,. Dunya tarixi butovlukde beser cemiyyetinin inkisaf prosesi butun xalqlarin tarixinde ozunu gosteren qanunauygunluqlar ile seciyyelenir Dunya tarixi prosesi beser cemiyyetinin yaranmasi ile baslayir ve umumi ferqlendirici xususiyyetlerden asili olaraq serti olaraq xronoloji dovrlere bolunur 1 Bezen dunya tarixi ayri ayri olkelerin tarixinin ve ya ozunemexsus ve nisbeten qapali medeniyyetlerin tarixlerinin mecmusu kimi basa dusulur Beser tarixinin inkisafi iki yolla heyata kecirilir kesflerin ve tapintilarin tedricen artmasi hemcinin maddi ve menevi tekamul dovrunu teskil eden keyfiyyetli sicrayislar ve ya inqilablar yolu ile Kend teserrufati Neolit inqilabi sivilizasiyalarin meskunlasmis icmalarin inkisafina yeni koceri heyat terzinden maldarliq ve yigim ekinciliye kecdi Bu qedim sivilizasiyalarda biliklerin nesilden nesle maddi dasiyicilarda oturulmesine imkan veren yazi icad edilmisdir Bu muxtelif senetkarliqlarin inkisafina emek bolgusune ve cemiyyetin tebeqelesmesine tekan verdi Sepelenmis yasayis menteqeleri heyati destekleyen menbeler munbit tebii suvarilan torpaqlar su caylar ve goller ve heyvandarliq ucun bol otlaqlar etrafinda cemlesmisdir Neqliyyat vasitelerinin tekmillesdirilmesi de buna komek etdi Qedim icmalarin bu tebii inkisaf prosesleri min iller boyu inkisaf eden qonsu icmalar arasindaki reqabet ve qarsidurmalarla musayiet olunan veziyyet dovletlerin ve daha sonra super guclerin imperiyalarin yaranmasina sebeb oldu Qedim dovrun sonunda Roma Imperiyasinin Avropada suqutu orta esrlerin baslangici oldu XV esrin ortalarinda Iohann Qutenberqin muasir cap ixtirasi murekkeble ortulmus kagiza basdirilmis ve guzgu sriftinin taxta taxtalarinda kesilmis inqilabi rabite orta esrlere son qoymaga ve Yeni esrde Intibah dovrune ve elmi texnoloji inqilaba komek etmisdir XVIII esre qeder xususen Avropada bilik ve texnologiyanin toplanmasi senaye inqilabina can atan kritik bir kutleye catmisdi Bir minilliyin dordde bir hissesinden coxu elm bilik texnologiya ticaret ve elaqeli muharibeler eksponent olaraq suretlendi ve planetde yasayan insan cemiyyetinin uzlesdiyi her iki elverisli serait ve tehdidler yaratdi Mundericat 1 Ibtidai cemiyyet 1 1 Paleolit dovru 1 2 Mezolit dovru 2 IstinadlarIbtidai cemiyyet RedaktePaleolit dovru Redakte Esas meqale Paleolit Mitokondrial ehali genetikasina esaslanan xalqlarin erken miqrasiya xeritesi Oxlar yaslari gosterir Muasir Homo sapiensin menseyi Afrikada paleolit dovrunde insan tekamulunun uzun bir dovrunden sonra meydana gelmisdir ki bu da genetik melumatlar ve qaliq qaliqlarinin oyrenilmesi esasinda elm terefinden tesdiqlenmisdir Homo erectus kimi insanlarin ecdadlari milyonlarla il erzinde sade vasitelerden istifade etdiler lakin zaman kecdikce daha da murekkeblesdiler Dilin ortaya cixmasi Paleolit dovrunde de bezi gomruklerin o cumleden olulerin sistemli sekilde defn olunmasinda da meydana geldi Tarixden evvelki senetinde yaranmasinin ilk elametleri de bu dovrde olmusdur Paleolit dovrunde butun insanlar ovcu ve toplasanlar idiler bu esasen koceri bir yasayis terzini ifade edirdi Muasir insan Afrikadan Avropa ve Asiyanin buzlu zonalarina suretle butun dunyaya yayildi Simali Amerikada ve Okeaniyada beseriyyetin suretle genislenmesi sonraki buzlanma dovrunun iqliminde bu gun mulayim bolgelerin cox yasadigi bir dovrde bas verdi Buz dovrunun sonuna texminen 12000 il evvel insanlar dunyanin demek olar ki butun buzlu erazilerinde meskunlasdilar Ovcu ve toplayici icmalar cox kicik olmasina baxmayaraq bezi hallarda sosial tebeqelesme meydana cixdi ve Avstraliya aborigenlerinin yuksek yollari nda oldugu kimi uzaq icmalar arasinda da elaqe yarana biler Mezolit dovru Redakte Esas meqale MezolitMezolit ve ya orta das dovru q yun mesos orta ve li8os das paleolit ve neolit dovrleri arasinda beseriyyetin ve texnologiyanin inkisaf dovru Mezolit dovru pleystosen dovrunun sonu texminen 10 000 il evvel basladi ve ekincilik dovrune girme ile basa catdi tarixler cografi bolgeye gore deyisir Yaxin Serq kimi bezi erazilerde kend teserrufati inkisafini pleystosennin sonunda baslamisdi onlar ucun mezolit dovru qisa ve demek olar ki gorunmez idi Mehdud buzlaq tesiri olan erazilerde epipaleolitik termini bezen ustunluk verilir Son buz dovru etraf muhite daha cox tesir gosteren bolgeler minilliklere qeder davam eden daha aydin bir mezolit dovrune sahib idi Simali Avropada insan icmalari isti iqlimde bataqliq erazilerde zengin qida menbeleri uzerinde inkisaf ede bildiler Bele serait maqlemoze ve azil medeniyyeti kimi maddi medeniyyet obyektlerinde qorunub saxlanilan insanlarin xarakterik heyat terzini yaratdi Istinadlar Redakte Vsemirnaya istoriya Sovetskaya istoricheskaya enciklopediya M Sovetskaya enciklopediya Pod red E M Zhukova M 1961 1976 Menbe https az wikipedia org w index php title Dunya tarixi amp oldid 5041976, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
