Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Dyoma (başq. Dim 
dinlə; həmcinin başq. Күгиҙел) —Başqırdıstan və Orenburq vilayəti ilə axaraq Ağidel çayına tökülən çay.
| Dyoma çayı | |
|---|---|
| başq. Дим | |
 | |
| Ölkələr | |
| Mənsəbi | Ağidel |
| Uzunluğu | 535 km |
| Meyilliyi | 35 m/km |
| Su sərfi | 35 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 12800 km² |
| | |
| [ru] | 10010201312111100024137 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Etimalogiya
А. А. Kamalovun fərziyyəsinə görə Dyoma sözü başqısdcada Dim sözündən götürülmüş, «çayın dərin yeri» mənasını verir. Çayın digər adı Kuk-idel (başq. Күгиҙел) olaraq adı çəkilir. Mənası «göy çay» mənasını verir. Bu isə «rəng + çay» sistemi üzrə müşahidə edilən digər adlardan fərqlənir. Belə ki, Başqısdıstan ərazisində Ağ çay və Qara çay çay adı ilə çaylar olsa da, səma rənginə uyğun digərinə rast gəlinmir. Bununla belə digər türk ölkələrinin ərazisində o cümlədən vətənimizdə bu adlı çay vardır
Axını
Çay başlanğıcını Obşiy Sırt yüksəkliyindən, Başqırdstanın Fyodorov rayonu Alyomşkin kəndinin 2 km şimal-şərqindən başlayır. Çay sonradan Oreberq vilayəti ərazisinə keçir. Uzunluğu 535 km, hövzəsinin sahəsi 12 800 km² təşkil edir. Mənsəbdə su sərfiyyatı 35 m³/san-dir. Çay sonradan düzənlik ərazisinə keçir. Burada Davlekanovo şəhəri yerləşir.
Oberburq vilayətində çaya 28 axar tökülür. Onların 11 uzunluğu 10 kilometri keçir. Əsas qolları: Balşoy İzyak (496-cı km. uzunluğu 58 km), Tyater (465-ci km, uzunluğu 91 km), Sadak (407-ci km, 74 km)
Çay çayına sağdan Ufa yaxınlığında yerləşən Dyomski rayonu ərazisində tökülür.
Qolları
Mənsəbi
Çayın hazırkı mənsəbi insanlar tərəfindən yönləndirilmişdir. XIX əsrin sonlarında Belsko dəmiryolu körpüsünün inşası məqsədi ilə axının istiqaməti dəyişdirilmişdir.
Köhnə mənsəb körpüdən 6–7 km aralıda, Zaton rayonunun Romanovka kəndi yaxınlığında yerləşirdi. Köhnə mənsəbə gedən yataqda haxırda çoxlu göllər vardır (Axmazlar).
-
![image]()
1 — çayı, 2 — Ufa çayı, 3 — Dyoma çayı, 3А — Köhnə yatağ, 4 — Sutoloka çayı, 5 — Şuqurovka. В конце XIX века русло Дёмы изменили с 3A на 3. -
![image]()
Belaya çayının hövzəsi
İstinadlar
- Статья в Башкирской энциклопедии 2016-03-06 at the Wayback Machine (başq.)
- Словарь топонимов Республики Башкортостан. Уфа: Китап, 2002. — 256 с. — С.63.
- Матвеев А. К. Географические названия Урала: Топонимический словарь. — Екатеринбург: ИД «Сократ», 2008. — 352 с.— С.77.
- Ономастика Востока. Институт востоковедения АН СССР, Институт этнографии имени Н. Н. Миклухо-Маклая, Изд-во «Наука», Глав. ред. восточной лит-ры, 1980, стр. 99
- "Vadim Maruşin. Ufa yaxın və uzaq". 2019-05-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-04-03.
Mənbə
- Балков В. А. Водные ресурсы Башкирии. Уфа, 1978.
- Dyoma[ölü keçid]
- Başqırtıstan: Qısa ensiklopediya 2013-09-06 at the Wayback Machine
- Başqırt eksiklopediyası 2016-03-06 at the Wayback Machine (başq.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dyoma basq Dim dinle hemcinin basq Kүgiҙel Basqirdistan ve Orenburq vilayeti ile axaraq Agidel cayina tokulen cay Dyoma cayibasq DimOlkeler Rusiya BasqirdistanMensebi AgidelUzunlugu 535 kmMeyilliyi 35 m kmSu serfi 35 m sHovzesinin sahesi 12800 km menbeyi mensebiKolima cayi Basqirdistanin fiziki xeritesinde 53 10 43 sm e 55 02 54 s u 54 42 50 sm e 55 54 47 s u ru 10010201312111100024137 Vikianbarda elaqeli mediafayllarEtimalogiyaA A Kamalovun ferziyyesine gore Dyoma sozu basqisdcada Dim sozunden goturulmus cayin derin yeri menasini verir Cayin diger adi Kuk idel basq Kүgiҙel olaraq adi cekilir Menasi goy cay menasini verir Bu ise reng cay sistemi uzre musahide edilen diger adlardan ferqlenir Bele ki Basqisdistan erazisinde Ag cay ve Qara cay cay adi ile caylar olsa da sema rengine uygun digerine rast gelinmir Bununla bele diger turk olkelerinin erazisinde o cumleden vetenimizde bu adli cay vardirAxiniCay baslangicini Obsiy Sirt yuksekliyinden Basqirdstanin Fyodorov rayonu Alyomskin kendinin 2 km simal serqinden baslayir Cay sonradan Oreberq vilayeti erazisine kecir Uzunlugu 535 km hovzesinin sahesi 12 800 km teskil edir Mensebde su serfiyyati 35 m san dir Cay sonradan duzenlik erazisine kecir Burada Davlekanovo seheri yerlesir Oberburq vilayetinde caya 28 axar tokulur Onlarin 11 uzunlugu 10 kilometri kecir Esas qollari Balsoy Izyak 496 ci km uzunlugu 58 km Tyater 465 ci km uzunlugu 91 km Sadak 407 ci km 74 km Cay cayina sagdan Ufa yaxinliginda yerlesen Dyomski rayonu erazisinde tokulur QollariMensebiCayin hazirki mensebi insanlar terefinden yonlendirilmisdir XIX esrin sonlarinda Belsko demiryolu korpusunun insasi meqsedi ile axinin istiqameti deyisdirilmisdir Kohne menseb korpuden 6 7 km aralida Zaton rayonunun Romanovka kendi yaxinliginda yerlesirdi Kohne mensebe geden yataqda haxirda coxlu goller vardir Axmazlar 1 cayi 2 Ufa cayi 3 Dyoma cayi 3A Kohne yatag 4 Sutoloka cayi 5 Suqurovka V konce XIX veka ruslo Dyomy izmenili s 3A na 3 Belaya cayinin hovzesiIstinadlarStatya v Bashkirskoj enciklopedii 2016 03 06 at the Wayback Machine basq Slovar toponimov Respubliki Bashkortostan Ufa Kitap 2002 256 s S 63 Matveev A K Geograficheskie nazvaniya Urala Toponimicheskij slovar Ekaterinburg ID Sokrat 2008 352 s S 77 Onomastika Vostoka Institut vostokovedeniya AN SSSR Institut etnografii imeni N N Mikluho Maklaya Izd vo Nauka Glav red vostochnoj lit ry 1980 str 99 Vadim Marusin Ufa yaxin ve uzaq 2019 05 24 tarixinde Istifade tarixi 2016 04 03 MenbeBalkov V A Vodnye resursy Bashkirii Ufa 1978 Dyoma olu kecid Basqirtistan Qisa ensiklopediya 2013 09 06 at the Wayback Machine Basqirt eksiklopediyasi 2016 03 06 at the Wayback Machine basq