Doqquz Oğuz (Tokuz oquz)-türk tayfası.(Qədim Türkcə: , Toquz Oγuz, Çincə: 鐵勒九姓 / 铁勒九姓, tielè jiǔxìng), Telelərnin doqquz boyu.
Tarixi
Doqquz Oğuz türk tayfaları indiki Çin Türküstanının şərq hissəsinə (Turfan) sahib idilər. 794-cü ildə bu ərazini tibetlər, 866-cı ildə uyqurlar tutmuşdu və bu ad uyqurlara keçmişdi.
VI yüzillikdən etibarən Göytürklərin idarəsində toplanan Türk tayfalarından bir qismi kimi Doqquz Oğuzlar da öz aralarında birlik quraraq Tula-Selenge çayları bölgəsində Doqquz Oğuz хaqanlığını meydana gətirdilər. Göytürk хaqanlığının, Qutluq şad (Ültəris хaqan) tərəfindən 682-ci ildə də ikinci dəfə qurulmasından sonra, Göytürklər, hakimiyyətliklərini qəbul etməyən oğuzların üzərinə yürüş etdilər. Tula çayı kənarında edilən qanlı bir savaşda, Doqquz Oğuzlar yenildilər. Amma, Göytürklərin hakimiyyətini qəbul etmədilər. Ültəris хaqan Oğuzların üzərinə bir çoх səfər təşkil elədi və Baz хaqanı məğlub edib Oğuzların mərkəzi Ötükən və çevrəsini ələ keçirdilər. Bu məğlubiyyət nəticəsində Ültəris хaqanın hakimiyyətin qəbul etmək məcburiyyətində qalan Oğuzlar, Göytürklərin Qırğız səfərinə qatıldılar. Göytürk хaqanlarından Bilgə xaqan zamanında üsyan etdilər. Bir il içində bir neçə dəfə hərbə girən Oğüzlar; yenilərək, geri çəkildilər. Daha sonra Doqquz-Tatarlar ilə ittifaq quraraq Göytürklərlə mübarizə etdilərsə də yenə məğlub olaraq, Çin tərəflərə köç etdilər. Bir müddət sonra təkrar köhnə yurdlarına geri döndülər.
Göytürk dövlətinin müstəqilliyi itirdiyi 50 illik dövrdə, uyğurlar Doqquz Oğuz boylarını da tamamilə öz himayələrinə götürərək Tula Çayı sahilində bir bəylik qurdular. Çin tərəfindən dərhal tanınan Uyğur bəyliyi, Altay dağlarını da aşaraq Qərb Göytürk qolu olan On Oxlar ərazisinə daxil olacaq qədər güclənmişdi. Lakin Aşina ailəsindən Kutluq xaqanın (İlteriş xaqan) 681-ci ildə Göytürk elini təkrar bir yerə toplaması nəticəsində uyğurlar, Göytürk birliyinə qatıldılar.
Daha sonra uyğurlar və Doqquz Oğuz boyları, Göytürklərin çöküşündə əhəmiyyətli rol oynadılar. Orhun Kitabələri onların qiyamları haqqında xeyli çox məlumat təqdim edər. Məsələn dövlətin ən güclü xaqanı olaraq gözə dəyən Kapqan xaqan Doqquz Oğuz boylarından Bayırkuların pusqusunda öldürülmüşdür. Göktürk dövlətinin çöküşü zamanı, 740-cı illərdə Uyğurlar Göytürklərin əleyhinə yenidən gücləndilər. Göytürklərin yaxşıca zəiflədiyindən faydalanan uyğurlar, Basmıl və Qarluq boylarıyla ittifaq yaradaraq son Göytürk xaqanları Ozmış və Pomeini öldürdülər. Əvvəlcə Basmıl rəhbərini xaqan elan edən uyğurlar, pillə olaraq istifadə etdikləri bu xaqanı öldürərək öz yabguları Kutluq Müdrik Külü Göytürklərin (Hunların da) paytaxtı olan Ötükəndə xaqan elan etdilər (745-ci il). Beləcə Ötükəndə Uyğur xaqanlığı dövrü başlandı.
Doqquz Oğuzlar zaman-zaman uyğurlara qarşı da üsyan etməkdən geri durmadılar. Köhnə müttəfiqləri Doqquz Tatarlar ilə birləşərək Uyğur хaqanı Moyunçura qarşı cəbhə aldılar. Zaman-zaman Çinə getdilər. Daha sonra Çindən çıхaraq köhnə yurdlarına geri döndülər.Uyğur dövlətinin çökməsi üzərinə basqıya düşərək Sır-Dərya (Seyhun) kənarına və onun quzeyindəki çöllərdə yerləşdilər. X yüzildə, köçəri həyatı buraхaraq, oturaq yaşam sürməyə başladılır.
Etnos ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 12, 2021
doqquz, oğuz, tokuz, oquz, türk, tayfası, qədim, türkcə, toquz, oγuz, çincə, 鐵勒九姓, 铁勒九姓, tielè, jiǔxìng, telelərnin, doqquz, boyu, mündəricat, tarixi, istinadlar, həmçinin, xarici, keçidlərtarixi, redaktə, türk, tayfaları, indiki, çin, türküstanının, şərq, his. Doqquz Oguz Tokuz oquz turk tayfasi Qedim Turkce Toquz Oguz 1 Cince 鐵勒九姓 铁勒九姓 tiele jiǔxing Telelernin doqquz boyu Mundericat 1 Tarixi 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerTarixi RedakteDoqquz Oguz turk tayfalari indiki Cin Turkustaninin serq hissesine Turfan sahib idiler 794 cu ilde bu erazini tibetler 866 ci ilde uyqurlar tutmusdu ve bu ad uyqurlara kecmisdi 2 VI yuzillikden etibaren Goyturklerin idaresinde toplanan Turk tayfalarindan bir qismi kimi Doqquz Oguzlar da oz aralarinda birlik quraraq Tula Selenge caylari bolgesinde Doqquz Oguz haqanligini meydana getirdiler Goyturk haqanliginin Qutluq sad Ulteris haqan terefinden 682 ci ilde de ikinci defe qurulmasindan sonra Goyturkler hakimiyyetliklerini qebul etmeyen oguzlarin uzerine yurus etdiler Tula cayi kenarinda edilen qanli bir savasda Doqquz Oguzlar yenildiler Amma Goyturklerin hakimiyyetini qebul etmediler Ulteris haqan Oguzlarin uzerine bir coh sefer teskil eledi ve Baz haqani meglub edib Oguzlarin merkezi Otuken ve cevresini ele kecirdiler Bu meglubiyyet neticesinde Ulteris haqanin hakimiyyetin qebul etmek mecburiyyetinde qalan Oguzlar Goyturklerin Qirgiz seferine qatildilar Goyturk haqanlarindan Bilge xaqan zamaninda usyan etdiler Bir il icinde bir nece defe herbe giren Oguzlar yenilerek geri cekildiler Daha sonra Doqquz Tatarlar ile ittifaq quraraq Goyturklerle mubarize etdilerse de yene meglub olaraq Cin tereflere koc etdiler Bir muddet sonra tekrar kohne yurdlarina geri donduler Goyturk dovletinin musteqilliyi itirdiyi 50 illik dovrde uygurlar Doqquz Oguz boylarini da tamamile oz himayelerine goturerek Tula Cayi sahilinde bir beylik qurdular Cin terefinden derhal taninan Uygur beyliyi Altay daglarini da asaraq Qerb Goyturk qolu olan On Oxlar erazisine daxil olacaq qeder guclenmisdi Lakin Asina ailesinden Kutluq xaqanin Ilteris xaqan 681 ci ilde Goyturk elini tekrar bir yere toplamasi neticesinde uygurlar Goyturk birliyine qatildilar Daha sonra uygurlar ve Doqquz Oguz boylari Goyturklerin cokusunde ehemiyyetli rol oynadilar Orhun Kitabeleri onlarin qiyamlari haqqinda xeyli cox melumat teqdim eder Meselen dovletin en guclu xaqani olaraq goze deyen Kapqan xaqan Doqquz Oguz boylarindan Bayirkularin pusqusunda oldurulmusdur Gokturk dovletinin cokusu zamani 740 ci illerde Uygurlar Goyturklerin eleyhine yeniden guclendiler Goyturklerin yaxsica zeiflediyinden faydalanan uygurlar Basmil ve Qarluq boylariyla ittifaq yaradaraq son Goyturk xaqanlari Ozmis ve Pomeini oldurduler Evvelce Basmil rehberini xaqan elan eden uygurlar pille olaraq istifade etdikleri bu xaqani oldurerek oz yabgulari Kutluq Mudrik Kulu Goyturklerin Hunlarin da paytaxti olan Otukende xaqan elan etdiler 745 ci il Belece Otukende Uygur xaqanligi dovru baslandi Doqquz Oguzlar zaman zaman uygurlara qarsi da usyan etmekden geri durmadilar Kohne muttefiqleri Doqquz Tatarlar ile birleserek Uygur haqani Moyuncura qarsi cebhe aldilar Zaman zaman Cine getdiler Daha sonra Cinden ciharaq kohne yurdlarina geri donduler Uygur dovletinin cokmesi uzerine basqiya duserek Sir Derya Seyhun kenarina ve onun quzeyindeki collerde yerlesdiler X yuzilde koceri heyati buraharaq oturaq yasam surmeye basladilir Istinadlar Redakte Kultegin s Memorial Complex TURK BITIG Vasili Bartold C 491 827Hemcinin bax RedakteXarici kecidler Redakte Etnos ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Doqquz Oguz amp oldid 5762234, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
