Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Dizartriya — nitq aparatı inneversiyasının üzvi çatışmazlığı ilə şərtlənən nitqin səs tələffüzü tərəfinin pozuntusudur. Dizartriya yunan sözü olub iki söz və hissəciyin birləşməsindən əmələ gəlir (dis-pozulmanı bildirən hissəcik arton- isə birləşmə deməkdir). Səslərin artikulyasiyasının pozulması səs yaranmanın eyni zamanda nitqin tempi, ritmi və intonasiyanın pozulması dizartriyanın əsas əlamətlərini təşkil edir. Bu müxtəlif mənfi amillərin ana bətnində və ya erkən inkişaf etməkdə beyninə təsiri nəticəsində mərkəzi sinir sisteminin üzvi zədələnməsi nəticəsində yaranır. Bətndaxili zədələnməyə səbəb kəskin xroniki infeksiyalar, oksigen çatışmazlığı, intoksikasiya, hamiləlik toksikozu və başqa doğuş travmasına şərait yaradan amillərdir.
Dizartriya aşağıdakı növlərə ayrılır:
- Balbar dizartriya-uzunsov beynin xəstəliyi və ya şişi zamanı əmələ gəlir. Bu halda orada yerləşən kəllə-beyin hərəki sinirlərinin nüvəsi pozulur(dil-udlaq azan dilialtı üçlü sinirlər və üz sinirlər). Dizartriyanın bu forması üçün udlağın, qırtlağın, dilin, yumşaq damağın iflici səciyyəvidir. Bu, uşaqlarda bərk və yumşaq qidanı udmaq ,çeynəmək kimi hərəki funksiyaların pozulması ilə nəticələnə bilər.
- Qabıqaltı dizartriya- baş beynin qabıqaltı düyünlərinin zədələnməsi nəticəsində əmələ gəlir. Dizartriyanın bu növünün səciyyəvi əlaməti əzələ tonusunun pozulması və hiperkinesiyadır (uşağın nəzarət edə bilmədiyi məcburi qeyri-adi hərəkətləridir).
- Beyincik dizartriyası-kəsik nitqlə özünü göstərir, bəzən də qışqırtı ilə müşayiət edilə bilər.
- Qabıq dizartriyası-artikulasiya aparatının sərbəst hərəkətinin pozulmuş olduğu bu növü ayırd etmək əsasən çətin olur. Amma dizartrik uşaqlarda nitqin leksik-qrammatik tərəfinin inkişafında pozğunluq müşahidə olunur.
- Psevdobulbar dizartriyaya- tez-tez rast gəlmək olur. Bu dizartriyanın uşağın doğuş və ya ana bətni dövründə ensefalit, doğuş travması, şiş və s nəticəsində beynin zədələnməsindən əmələ gələn formasıdır.
İstinadlar
- İcma Əsaslı Reabilitasiya Mərkəzləri Şəbəkəsinin mütəxəssisləri. Uşaq İnkişaf Metodikası. Bakı. 2011. səh. 330.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dizartriya nitq aparati inneversiyasinin uzvi catismazligi ile sertlenen nitqin ses teleffuzu terefinin pozuntusudur Dizartriya yunan sozu olub iki soz ve hisseciyin birlesmesinden emele gelir dis pozulmani bildiren hissecik arton ise birlesme demekdir Seslerin artikulyasiyasinin pozulmasi ses yaranmanin eyni zamanda nitqin tempi ritmi ve intonasiyanin pozulmasi dizartriyanin esas elametlerini teskil edir Bu muxtelif menfi amillerin ana betninde ve ya erken inkisaf etmekde beynine tesiri neticesinde merkezi sinir sisteminin uzvi zedelenmesi neticesinde yaranir Betndaxili zedelenmeye sebeb keskin xroniki infeksiyalar oksigen catismazligi intoksikasiya hamilelik toksikozu ve basqa dogus travmasina serait yaradan amillerdir Dizartriya asagidaki novlere ayrilir Balbar dizartriya uzunsov beynin xesteliyi ve ya sisi zamani emele gelir Bu halda orada yerlesen kelle beyin hereki sinirlerinin nuvesi pozulur dil udlaq azan dilialti uclu sinirler ve uz sinirler Dizartriyanin bu formasi ucun udlagin qirtlagin dilin yumsaq damagin iflici seciyyevidir Bu usaqlarda berk ve yumsaq qidani udmaq ceynemek kimi hereki funksiyalarin pozulmasi ile neticelene biler Qabiqalti dizartriya bas beynin qabiqalti duyunlerinin zedelenmesi neticesinde emele gelir Dizartriyanin bu novunun seciyyevi elameti ezele tonusunun pozulmasi ve hiperkinesiyadir usagin nezaret ede bilmediyi mecburi qeyri adi hereketleridir Beyincik dizartriyasi kesik nitqle ozunu gosterir bezen de qisqirti ile musayiet edile biler Qabiq dizartriyasi artikulasiya aparatinin serbest hereketinin pozulmus oldugu bu novu ayird etmek esasen cetin olur Amma dizartrik usaqlarda nitqin leksik qrammatik terefinin inkisafinda pozgunluq musahide olunur Psevdobulbar dizartriyaya tez tez rast gelmek olur Bu dizartriyanin usagin dogus ve ya ana betni dovrunde ensefalit dogus travmasi sis ve s neticesinde beynin zedelenmesinden emele gelen formasidir 1 Istinadlarredakte Icma Esasli Reabilitasiya Merkezleri Sebekesinin mutexessisleri Usaq Inkisaf Metodikasi Baki 2011 seh nbsp 330 Menbe https az wikipedia org w index php title Dizartriya amp oldid 7190981