Dağıstan höküməti — 1919-cu ilin yazında Dağıstan vilayətində yaradılmış hökumət. Dağıstan vilayəti Rusiya imperiyasının Şimali Qafqazı işğalı zamanı Qafqaz canişininin 1860-cı il aprelin 5-də təsdiq etdiyi "Dağıstan vilayətinin idarə edilməsi haqqında əsasnamə"yə uyğun olaraq yaradılmışdı.
Yaranması
1919-cu ilin yazında Dağıstan vilayətində yaradılmışdır.Qafqaz canişininin 1860-cı il aprelin 5-də təsdiq etdiyi "Dağıstan vilayətinin idarə edilməsi haqqında əsasnamə"yə əsasən yaradılmışdı.Vilayətin əhalisi 1917-ci ilin sonunda, SovetRusiyasının bolşevik hakimiyyətini qəbul etməyərək, Şimali Qafqazın digər xalqları, ilk növbədə Terek vilayətinin əhalisi ilə birlikdə müstəqil dövlət yaratmaq uğrunda mübarizəyə qalxdı.1918-ci il mayın 11-də Dağıstan və Terek vilayətlərinin əhalisini təmsil edən ictimai xadimlər Şimali Qafqaz Dağlılar Xalqları İttifaqı Respublikası (Dağlılar Respublikası) yaradılmasını elan etdilər.Elə bu zamandan bu respublikanın Azərbaycanla sıx ittifaq yaratması, hətta bir dövlətdə birləşməsi təklifləri irəli sürülməyə başlandı.
Dağıstan ərazisi
Azərbaycanla ilə əlaqələri
1919-cu il aprelin əvvəlində Denikin Könüllü ordusu Terek vilayətini işğal etdikdən sonra, Dağıstanda artıq süqut etməkdə olan Dağlılar Respublikasından ayrılıb Azərbaycana birləşmək ideyası sürətlə yayılmağa başladı.Dağıstanın ictimai xadimləri Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Dağlılar Respublikasındakı diplomatik nümayəndəsi Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevə müraciətlər edərək, bu haqda Azərbaycan hökumətinin prinsipial razılıq verməsini xahiş etdilər.Haqverdiyevin aprelin 15-də xarici işlər naziri Məmməd Yusif Cəfərova göndərdiyi məlumatda bildirilirdi ki, Dağıstanın 10 dairəsindən 4-ü açıq şəkildə Azərbaycana birləşmək tərəfdarıdır, qalanları isə bunu gizlində arzu edirdilər.Dağıstanlı zabitlər, o cümlədən Dağlılar hökumətində hərbi nazirin müavini olmuş general M.Xəlilov da bu mövqedən çıxış edirdilər.
Diplomatik münasibətlər
Denikin ordusunun cənuba doğru irəliləməsi ilə əlaqədar Dağıstanda Azərbaycana birləşmək tərəfdarları da sürətlə artırdı.Kürə, Qaytaq, Tabasaran, Avar və Dərbənd bölgələrini təmsil edən nümayəndələr tarixən, həm də iqtisadi cəhətdən Azərbaycanla sıx bağlı olduqlarını bildirir və siyasi ittifaq yaradılmasını zəruri sayırdılar.Aprelin 29-da Temirxan-ŞuradaDağıstanın Azərbaycana birləşdirilməsi məsələsi Dağlılar parlamenti üzvlərinin, zabitlərin, ruhanilərin və ziyalıların birgə iclasında müzakirə edildi.Zabitlər Denikinə qarşı mübarizənin davam etdirilməsini və hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra Dağıstanla Azərbaycanın federasiya və ya konfederasiya formasında birləşməsini təklif etdilər.Dağıstan deputatlarının lideri Məhəmməd Qazi Dibirov, nüfuzlu din xadimi Şeyx Uzun Hacı da bu təklifə tərəfdar çıxdılar. 1919-cu il mayın 5-də Bakıdakı müttəfiq qoşunlarının komandanı general Tomson da Fətəli xan Xoyski ilə görüşündə Dağıstanın iqtisadi, topoqrafik və digər cəhətlərdən Azərbaycanla bağlı olduğuna görə, onun Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə birləşdirilməsini labüd saymışdı.
Hökumətin süqutu
Dağıstanın öz taleyini Azərbaycanla bağlamaq üçün addımlar atması, müttəfiqlərin bu məsələyə müsbət yanaşması Denikinin bölgədə fəallaşmasına, təxribatçılıq fəaliyyətini gücləndirməsinə səbəb oldu. Əhalinin rəğbətini qazanmaq üçün Dağıstana yerli özünüidarəçilik verilməsi vəd edildi, Denikin ordusunun bölgədə başlıca vəzifəsinin bolşeviklərlə mübarizə olduğu bildirildi. Yüksək rütbəli dağlı zabitərinin Şimali Qafqazın müsəlman bölgələrinin idarəsinə cəlb edilməsi isə zabit heyətinin mövqeyində dəyişiklik yaratdı. Belə bir şəraitdə mayın 12-də Pşemaxo Kotsevin başçılıq etdiyi Dağlılar hökuməti istefa verdi.Parlament zabitlərin təzyiqi ilə yeni hökumətin təşkilini general M.Xəlilova tapşırdı.General Xəlilov Denikinin nümayəndəsi ilə danışıqlara girdi, Dağlılar Respublikası hökumətini buraxdı və ayrıca Dağıstan hökuməti yaradıldığını elan etdi. Mayın sonunda Denikin Dağıstanı müqavimətsiz ələ keçirdi.Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin iyunun 7-də Dağıstanda baş verən son hadisələr haqqında Azərbaycan Hökuməti məlumatında Denikinin bölgədə cəmi min nəfərdən bir qədər çox hərbi qüvvəsi olduğu bildirilir və əhalinin arzusunu nəzərə alıb, Petrovsk-Porta (indiki Mahaçqala) qədərki ərazini Azərbaycana birləşdirmək üçün hərəkətə başlamaq təklif edilirdi.Britaniya hökumətinin iyunun 11-də bəyan etdiyi demarkasiya xəttinə görə də, Denikin ordusu Petrovskdan 5 mil cənubda dayanmalı, Dağıstanın cənubuna keçməməli idi.Azərbaycan Hökuməti Dərbəndi və demarkasiya xəttinə qədərki Dağıstan ərazisini denikinçilərdən təmizləmək üçün dərhal diplomatik və hərbi hazırlığa başladı.Lakin Denikin ordusu Cənubi Dağıstanı tərk etməkdən qəti boyun qaçırdığından avqustun 4-də Britaniya hökuməti demarkasiya xəttini Dağıstanın cənub sərhədinə çəkərək, bölgəni bütünlüklə Denikin ordusunun təsir dairəsinə aid etdi.Azərbaycan Hökuməti yaranmış mürəkkəb vəziyyəti nəzərə alaraq, Dağıstanın birləşdirilməsi ilə bağlı hazırlığı dayandırmalı oldu.
dağıstan, hökuməti, dağıstan, höküməti, 1919, ilin, yazında, dağıstan, vilayətində, yaradılmış, hökumət, dağıstan, vilayəti, rusiya, imperiyasının, şimali, qafqazı, işğalı, zamanı, qafqaz, canişininin, 1860, aprelin, təsdiq, etdiyi, dağıstan, vilayətinin, idar. Dagistan hokumeti 1919 cu ilin yazinda Dagistan vilayetinde yaradilmis hokumet Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasinin Simali Qafqazi isgali zamani Qafqaz canisininin 1860 ci il aprelin 5 de tesdiq etdiyi Dagistan vilayetinin idare edilmesi haqqinda esasname ye uygun olaraq yaradilmisdi 1 Mundericat 1 Yaranmasi 2 Azerbaycanla ile elaqeleri 3 Diplomatik munasibetler 4 Hokumetin suqutu 5 Hemcinin bax 6 Edebiyyat 7 IstinadlarYaranmasi Redakte1919 cu ilin yazinda Dagistan vilayetinde yaradilmisdir Qafqaz canisininin 1860 ci il aprelin 5 de tesdiq etdiyi Dagistan vilayetinin idare edilmesi haqqinda esasname ye esasen yaradilmisdi Vilayetin ehalisi 1917 ci ilin sonunda Sovet Rusiyasinin bolsevik hakimiyyetini qebul etmeyerek Simali Qafqazin diger xalqlari ilk novbede Terek vilayetinin ehalisi ile birlikde musteqil dovlet yaratmaq ugrunda mubarizeye qalxdi 1918 ci il mayin 11 de Dagistan ve Terek vilayetlerinin ehalisini temsil eden ictimai xadimler Simali Qafqaz Daglilar Xalqlari Ittifaqi Respublikasi Daglilar Respublikasi yaradilmasini elan etdiler Ele bu zamandan bu respublikanin Azerbaycanla six ittifaq yaratmasi hetta bir dovletde birlesmesi teklifleri ireli surulmeye baslandi Dagistan erazisiAzerbaycanla ile elaqeleri Redakte1919 cu il aprelin evvelinde Denikin Konullu ordusu Terek vilayetini isgal etdikden sonra Dagistanda artiq suqut etmekde olan Daglilar Respublikasindan ayrilib Azerbaycana birlesmek ideyasi suretle yayilmaga basladi Dagistanin ictimai xadimleri Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Daglilar Respublikasindaki diplomatik numayendesi Ebdurrehim bey Haqverdiyeve muracietler ederek bu haqda Azerbaycan hokumetinin prinsipial raziliq vermesini xahis etdiler Haqverdiyevin aprelin 15 de xarici isler naziri Memmed Yusif Ceferova gonderdiyi melumatda bildirilirdi ki Dagistanin 10 dairesinden 4 u aciq sekilde Azerbaycana birlesmek terefdaridir qalanlari ise bunu gizlinde arzu edirdiler Dagistanli zabitler o cumleden Daglilar hokumetinde herbi nazirin muavini olmus general M Xelilov da bu movqeden cixis edirdiler Diplomatik munasibetler RedakteDenikin ordusunun cenuba dogru irelilemesi ile elaqedar Dagistanda Azerbaycana birlesmek terefdarlari da suretle artirdi Kure Qaytaq Tabasaran Avar ve Derbend bolgelerini temsil eden numayendeler tarixen hem de iqtisadi cehetden Azerbaycanla six bagli olduqlarini bildirir ve siyasi ittifaq yaradilmasini zeruri sayirdilar Aprelin 29 da Temirxan Surada Dagistanin Azerbaycana birlesdirilmesi meselesi Daglilar parlamenti uzvlerinin zabitlerin ruhanilerin ve ziyalilarin birge iclasinda muzakire edildi Zabitler Denikine qarsi mubarizenin davam etdirilmesini ve herbi emeliyyatlar basa catdiqdan sonra Dagistanla Azerbaycanin federasiya ve ya konfederasiya formasinda birlesmesini teklif etdiler Dagistan deputatlarinin lideri Mehemmed Qazi Dibirov nufuzlu din xadimi Seyx Uzun Haci da bu teklife terefdar cixdilar 1919 cu il mayin 5 de Bakidaki muttefiq qosunlarinin komandani general Tomson da Feteli xan Xoyski ile gorusunde Dagistanin iqtisadi topoqrafik ve diger cehetlerden Azerbaycanla bagli olduguna gore onun Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetine birlesdirilmesini labud saymisdi Hokumetin suqutu RedakteDagistanin oz taleyini Azerbaycanla baglamaq ucun addimlar atmasi muttefiqlerin bu meseleye musbet yanasmasi Denikinin bolgede feallasmasina texribatciliq fealiyyetini guclendirmesine sebeb oldu Ehalinin regbetini qazanmaq ucun Dagistana yerli ozunuidarecilik verilmesi ved edildi Denikin ordusunun bolgede baslica vezifesinin bolseviklerle mubarize oldugu bildirildi Yuksek rutbeli dagli zabiterinin Simali Qafqazin muselman bolgelerinin idaresine celb edilmesi ise zabit heyetinin movqeyinde deyisiklik yaratdi Bele bir seraitde mayin 12 de Psemaxo Kotsevin basciliq etdiyi Daglilar hokumeti istefa verdi Parlament zabitlerin tezyiqi ile yeni hokumetin teskilini general M Xelilova tapsirdi General Xelilov Denikinin numayendesi ile danisiqlara girdi Daglilar Respublikasi hokumetini buraxdi ve ayrica Dagistan hokumeti yaradildigini elan etdi Mayin sonunda Denikin Dagistani muqavimetsiz ele kecirdi Ebdurrehim bey Haqverdiyevin iyunun 7 de Dagistanda bas veren son hadiseler haqqinda Azerbaycan Hokumeti melumatinda Denikinin bolgede cemi min neferden bir qeder cox herbi quvvesi oldugu bildirilir ve ehalinin arzusunu nezere alib Petrovsk Porta indiki Mahacqala qederki erazini Azerbaycana birlesdirmek ucun herekete baslamaq teklif edilirdi Britaniya hokumetinin iyunun 11 de beyan etdiyi demarkasiya xettine gore de Denikin ordusu Petrovskdan 5 mil cenubda dayanmali Dagistanin cenubuna kecmemeli idi Azerbaycan Hokumeti Derbendi ve demarkasiya xettine qederki Dagistan erazisini denikincilerden temizlemek ucun derhal diplomatik ve herbi hazirliga basladi Lakin Denikin ordusu Cenubi Dagistani terk etmekden qeti boyun qacirdigindan avqustun 4 de Britaniya hokumeti demarkasiya xettini Dagistanin cenub serhedine cekerek bolgeni butunlukle Denikin ordusunun tesir dairesine aid etdi Azerbaycan Hokumeti yaranmis murekkeb veziyyeti nezere alaraq Dagistanin birlesdirilmesi ile bagli hazirligi dayandirmali oldu Hemcinin bax RedakteAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Daglilar Respublikasi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Daglilar Respublikasinda diplomatik numayendeliyi AXC ile Daglilar Respublikasi arasinda baglanan muqavilelerEdebiyyat RedakteAzepbajdzhanskaya Demokraticheskaya Pecnublika 1918 1920 Vneshnyaya politika dokumenty i materialy B 1998 Azepbajdzhanskaya Demokraticheskaya Pecnublika 1918 1920 Armiya dokumenty i materialy B 1998 Goyusov A 1917 1920 ci illerde Simali Qafqaz daglilarinin azadliq ugrunda mubarizesi B 2000Istinadlar Redakte Dagistan hokumeti Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi I Baki Lider 2004 seh 320 ISBN 9952 417 14 2 Menbe https az wikipedia org w index php title Dagistan hokumeti amp oldid 5887216, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
