Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Əbu Süleyman Davud ibn Əli ibn Xələf əl-İsfahani (ərəb. داود الظاهري; 815, Kufə, İraq, Abbasilər xilafəti – 883, Bağdad) — Zahiri məzhəbinin banisi.
| Davud əz-Zahiri | |
|---|---|
| ərəb. داود بن علي الظاهري | |
 | |
| Doğum tarixi | 815 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 883 (67–68 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | fiqh, Əsli dəlillər |
| Tanınmış yetirmələri | Təbəri, İbn Həzm |
Bioqrafiyası
Nisbəsi "İsfahani"dir. Kufədə anadan olub. Bəsrə və Bağdadda təhsil alıb. Əbu Səvr əl-Kəlbi, Süleyman ibn Hərb, Əmr ibn Mərzuk, Qanəbi, Məhəmməd ibn Kəsir əl-Əbdi və Müsəddəd ibn Müsərhədə tələbəlik etdi. İshak ibn Rəhuyədən təhsil almaq üçün Nişabura getdi. Təhsilini başa vurub Bağdada qayıtdı.
Bəzi təbəqat müəllifləri Şafiini onun müəllimləri arasında sadalamışlar, lakin bu doğru deyildir. Çünki Şafii vəfat etdiyində Davudun dörd yaşı var olmuşdur. Davudun fiqhdə dərin biliyə yiyələnməsində əsas rolu Əbu Səvr əl-Kəlbi oynamışdır. O, yenə Əbu Səvr əl-Kəlbinin təsiri ilə Şafii məzhəbini mənimsəmiş, Şafiinin həyatı və fəzilətləri haqqında kitab qələmə alan ilk müəllif olmuşdur. Mənbələrin bildirdiyinə görə Davud bu sahəyə aid iki kitab qələmə almışdır. Davuda təsir edən ikinci şəxs isə İshak ibn Rəhuyədir. Davud onun təsiri ilə müstəqil ictihada yönəlmişdir. O, Quran və sünnənin zahirinə istinad edən və bu səbəbdən Zahiri adlanan məzhəbi yaratmışdır.
O, zöhd və təqvası ilə diqqəti cəlb etmişdir. Mənbələr onun dərslərində 400-ə yaxın tələbənin iştirah etdiyini yazmışdır. Məntiq və cədəldə (debat) mahir olmuşdur. Çoxlu hədis bilsə də ondan çox az şəxs hədis rəvayət etmişdir. Məhəmməd ibn Davud (öz oğlu), Zəkəriyya əs-Saci, Yusif ibn Yaqub əd-Davudi və Abbas ibn Əhməd əl-Müzəkkir ondan hədis rəvayət etmiş şəxslərdir.
Davud, Bağdadda vəfat etmiş və Şuniziyyə qəbiristanlığına dəfn edilmişdir.
Metodu və Görüşləri
Davud əz-Zahiri ictihadlarındaki ifratla diqqəti cəlb etmiş və görüşləri İslam hüquqçuları tərəfindən rədd edilmişdir. Xarakter olaraq ifratlara meyilli olan Davud, Şafii məzhəbinə mənsub ikəndə bu məzhəbin radikal tərəfdarı olmuşdur. O, əhli-hədisin görüşlərini mənimsədiyi vaxt da eyni radikallığı nümayiş etdirmiş, qiyası, rəyi və ictihadı tamamı ilə rədd etmişdir. İcmanı isə yalnız səhabə icması ilə məhdudlaşdırmışdır. Bu da onu qəribə nəticələrə aparıb çıxarmışdır. O, qiyası rədd etməklə, sonda yenə qiyas etməyə məcbur qalmış və bunu "dəlil" adlandırmışdır. Mənbələr onun Quranın məxluq adlandırdığını qeyd edirlər. Lakin bəzi mənbələr onun Lövhi-Məhfuzdakı Quranı deyil, əldəki Quranı və onu oxumağı məxluq hesab etdiyini qeyd etmişlər.Əhməd isə onun bu görüşünü tənqid etmiş, onun yanına gəlməsini qadağan etmişdir.
Davudun məzhəbi Bağdad və ətrafına yayılmışdır. Onun ölümündən sonra bu işi onun oğlu Məhəmməd davam etdirmişdir. Davudun məzhəbi, həmçinin İraqa, Mavəraünnəhirə, Şimali Afrikaya və Əndülüsə sirayət etmiş, buralarda özünə müəyyən qədər tərəfdar toplamışdır. Məzhəb sonraki əsrlərdə hüquqi ehtiyacları ödəyə bilmədiyi üçün tərəfdarlarını itirmiş və məzhəb yox olmuşdur. İbn Həzm bu məzhəbin ən görkəmli nümayəndəsidir.
Əsərləri
İbn ən-Nədim, onun 150 əsərin müəllifi olduğunu yazmışdır. Lakin bu əsərlərdən heç biri dövrümüzə qədər gəlib çatmamışdır. "əl-İzah" (15 cild), "əl-İfsah", "Kitabül-Üsul", "əz-Zəb ənis-sünnəti vəl-əxbər" (4 cild), "ər-Rəd əla əhlil-İfq", "Sifətü əxlaqin-nəbi", "İbtəlül-qiyas", "İbtəlüt-təqlid", "Xəbərül-vahid və bəzuhu mücibün lil-ilm", "əl-Müta" və "əl-Ümum vəl-xüsus" onun mənbələrdə adları çəkilən ən önəmli əsərləridir.
İstinadlar
- Itr, Nûreddin. "DÂVÛD ez-ZÂHİRÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1994. 17.09.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17.09.2025.
- Sübki. Təbəqat (ərəb). II. 290.
- Xətib. Tarixu Bağdad (ərəb). XIII. 274.
- İbn ən-Nədim. əl-Fihrist (ərəb). 271–272.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebu Suleyman Davud ibn Eli ibn Xelef el Isfahani ereb داود الظاهري 815 Kufe Iraq Abbasiler xilafeti 883 Bagdad Zahiri mezhebinin banisi Davud ez Zahiriereb داود بن علي الظاهري Dogum tarixi 815 0815 Dogum yeri Kufe Iraq Abbasiler xilafetiVefat tarixi 883 0883 67 68 yasinda Vefat yeri BagdadElm saheleri fiqh Esli delillerTaninmis yetirmeleri Teberi Ibn HezmBioqrafiyasiNisbesi Isfahani dir Kufede anadan olub Besre ve Bagdadda tehsil alib Ebu Sevr el Kelbi Suleyman ibn Herb Emr ibn Merzuk Qanebi Mehemmed ibn Kesir el Ebdi ve Musedded ibn Muserhede telebelik etdi Ishak ibn Rehuyeden tehsil almaq ucun Nisabura getdi Tehsilini basa vurub Bagdada qayitdi Bezi tebeqat muellifleri Safiini onun muellimleri arasinda sadalamislar lakin bu dogru deyildir Cunki Safii vefat etdiyinde Davudun dord yasi var olmusdur Davudun fiqhde derin biliye yiyelenmesinde esas rolu Ebu Sevr el Kelbi oynamisdir O yene Ebu Sevr el Kelbinin tesiri ile Safii mezhebini menimsemis Safiinin heyati ve feziletleri haqqinda kitab qeleme alan ilk muellif olmusdur Menbelerin bildirdiyine gore Davud bu saheye aid iki kitab qeleme almisdir Davuda tesir eden ikinci sexs ise Ishak ibn Rehuyedir Davud onun tesiri ile musteqil ictihada yonelmisdir O Quran ve sunnenin zahirine istinad eden ve bu sebebden Zahiri adlanan mezhebi yaratmisdir O zohd ve teqvasi ile diqqeti celb etmisdir Menbeler onun derslerinde 400 e yaxin telebenin istirah etdiyini yazmisdir Mentiq ve cedelde debat mahir olmusdur Coxlu hedis bilse de ondan cox az sexs hedis revayet etmisdir Mehemmed ibn Davud oz oglu Zekeriyya es Saci Yusif ibn Yaqub ed Davudi ve Abbas ibn Ehmed el Muzekkir ondan hedis revayet etmis sexslerdir Davud Bagdadda vefat etmis ve Suniziyye qebiristanligina defn edilmisdir Metodu ve GorusleriDavud ez Zahiri ictihadlarindaki ifratla diqqeti celb etmis ve gorusleri Islam huquqculari terefinden redd edilmisdir Xarakter olaraq ifratlara meyilli olan Davud Safii mezhebine mensub ikende bu mezhebin radikal terefdari olmusdur O ehli hedisin goruslerini menimsediyi vaxt da eyni radikalligi numayis etdirmis qiyasi reyi ve ictihadi tamami ile redd etmisdir Icmani ise yalniz sehabe icmasi ile mehdudlasdirmisdir Bu da onu qeribe neticelere aparib cixarmisdir O qiyasi redd etmekle sonda yene qiyas etmeye mecbur qalmis ve bunu delil adlandirmisdir Menbeler onun Quranin mexluq adlandirdigini qeyd edirler Lakin bezi menbeler onun Lovhi Mehfuzdaki Qurani deyil eldeki Qurani ve onu oxumagi mexluq hesab etdiyini qeyd etmisler Ehmed ise onun bu gorusunu tenqid etmis onun yanina gelmesini qadagan etmisdir Davudun mezhebi Bagdad ve etrafina yayilmisdir Onun olumunden sonra bu isi onun oglu Mehemmed davam etdirmisdir Davudun mezhebi hemcinin Iraqa Maveraunnehire Simali Afrikaya ve Enduluse sirayet etmis buralarda ozune mueyyen qeder terefdar toplamisdir Mezheb sonraki esrlerde huquqi ehtiyaclari odeye bilmediyi ucun terefdarlarini itirmis ve mezheb yox olmusdur Ibn Hezm bu mezhebin en gorkemli numayendesidir EserleriIbn en Nedim onun 150 eserin muellifi oldugunu yazmisdir Lakin bu eserlerden hec biri dovrumuze qeder gelib catmamisdir el Izah 15 cild el Ifsah Kitabul Usul ez Zeb enis sunneti vel exber 4 cild er Red ela ehlil Ifq Sifetu exlaqin nebi Ibtelul qiyas Ibtelut teqlid Xeberul vahid ve bezuhu mucibun lil ilm el Muta ve el Umum vel xusus onun menbelerde adlari cekilen en onemli eserleridir IstinadlarItr Nureddin DAVUD ez ZAHIRI TDV Islam Ansiklopedisi 1994 17 09 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 09 2025 Subki Tebeqat ereb II 290 Xetib Tarixu Bagdad ereb XIII 274 Ibn en Nedim el Fihrist ereb 271 272 Hemcinin baxIbn Hezm Safii