Davud Axundov (tam adı: Davud Ağa oğlu Axundov; 14 fevral 1918, Bakı – 19 noyabr 2003, Bakı) — Azərbaycan-sovet memarı və tarixşünası, Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı laureatı, Beynəlxalq Şərq Akademiyasının fəxri üzvü.
Davud Axundov | |
---|---|
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 14 fevral 1918 |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 19 noyabr 2003 (85 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Dəfn yeri | |
Vətəndaşlığı | |
Təhsili | |
Atası | Ağa Axundov |
İşləri və nailiyyətləri | |
Mükafatları | |
Həyatı
Davud Ağa oğlu 1918-ci il fevral ayının 14-də Bakı şəhərində anadan olub. 1942-ci ildə Azərbaycan Sənaye İnstitutunu bitirib.1968-ci ildə namizədlik, 1980-ci ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. Dövlət mükafatı laureatı, Beynəlxalq Şərq Akademiyasının fəxri üzvü olan Davud Axundov tarixi abidələrin bərpası istiqamətində böyük işlər görüb. 1942-ci ildən layihəçi-memar kimi əmək fəaliyyətinə başlamış, Bakıda, Sumqayıtda, Ağdamda, Mingəçevirdə və digər şəhərlərdə bir sıra yaşayış binalarının müəllifi olmuşdur. 1949–1963-cü illərdə onun layihələri əsasında Bakı, Krasnovodsk, Mahaçqala, Həştərxan və s. şəhərlərdə 100-dən artıq çoxmərtəbəli yaşayış evləri, yataqxana, klub, sənaye binaları tikilmişdir. 1963-cü ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutunda çalışmış, 1968-ci ildə namizədlik, 1980-ci ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1970–2003-cü illərdə Memarlıq konstruksiyaları kafedrasının müəllimi olmuş Axundov qədim Azərbaycan memarlığının nəzəri məsələlərinə dair bir çox elmi əsərin müəllifidir. Qafqaz Albaniyasının bütpərəstlik və xristianlıq dövrü memarlığının ilk tədqiqatçısı olan Axundov memarlıqda bu istiqamətin əsasını qoymuşdur. Onun "Qədim və orta əsrlər Azərbaycan memarlığı" (1986, rus dilində) adlı monoqrafiyasında Qafqaz Albaniyası dövründə Azərbaycan memarlığının inkişaf mərhələləri araşdırılmışdır. Azərbaycan memarlığının inkişafındakı xidmətlərinə görə 1990-cı ildə Dövlət mükafatı laureatı olmuş, 2002-ci ildə ilə təltif edilmiş, elə həmin ildən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdçüsü olmuşdur. Davud Ağa oğlu Axundov 2003-cü il noyabr ayının 19-da vəfat etmişdir.
Fəaliyyəti
Uzun illər alimlər Qız qalasının nə məqsədlə tikildiyini və onun tarixi barədə mübahisələr aparır. Belə bir müəyyən etmə var ki, qala müdafiə və gözətçi funksiyasını yerinə yetirirdi, tikilmə vaxtı isə V-Xll əsrə aid olunur. Alim-arxitektor, professor Davud Axundov yeni sensasiyaya səbəb olan nəzəriyyə irəli sürüb. Onun nəzəriyyəsinə görə Bakının simvolu olan – Qız qalası — əslində zərdüştlük məbədi və qədim rəsədxanadır. Bu fikir əvvəl qəbul olunmuş, qalanın tikilmə məqsədi təsəvvürlərinin tam əksi idi.
Qədim Qafqaz Albaniyasının mədəniyətinə və incəsənətinə aid olan çoxlu sayda elmi işlərin müəllifi, professor Davud Axundov kompüter texnoloqiyalarının köməyi ilə qalanın tarixi barədə yeni baxışa nail olub. Diqqətlə qalanın konstruksiyasını öyrənməklə, Axundov elə nəticəyə gəldi ki, bu tikili gözətçi funksiyasını yerinə yetirə bilməzdi və ələlxüsus müdafiə məqsədləri üçün də yararsız idi. Qalanın ön tərəfində yerləşən pəncərələri tədqiq edərkən, professor maraqlı bir faktla üzləşib. Belə ki əqər qala mudafiə funksiyasını yetirirdisə o zaman onun pəncərəli dörd tərəfə baxmalı idi. Bu pəncərələr isə yalnız bir tərəfə yönəlib, üstəlik aşağıya yonəlmək əvəzinə — hücumları dəf etmək üçün – yuxariya baxırlar. Bir maraqlı fakt daha – pəncərələrdən acılan mənzərə və onun kiçik ölçüləri hücumlardan mudafiə olunmaq üçün imkan vermir. Bu faktlara əsasən söyləmək olar ki, qaladan müdafiə olunmaq üçün istifadə edilməsi inandırıcı deyil.
Analojı qədim məbədlərə nəzər yetirməklə, professor tikilinin yeddi planet tanrılarının məbədi olduğuna qənaətinə qəlib. Araştırmalara əsasən, qala 8 mərtəbəli konstruksiyadan ibarətdir. Məbədin birinci mərtəbəsi qiriş, qalan 7-si isə müqədəs mərtəbələr sayılırdı.
Qaz kəməri ilə birləşən mərtəbələrdə quraştırılan ocaqlar, qalanın yuxarı meydançasında yeddigünbəzli tac təşkil edir. Məbədin yeddi yarusu sönməz od işıqı ilə təmin edilmişdir, bu da zərdüşlərə baş səcdəgahları, simvolu od olan, Ormuza səcdə etməyə şərait yaradırdı.
Ailəsi
- Məmməd bəy Əhmədbəyov
- Ağa Axundov
- Tamara Axundova
- Babası — Çar Rusiyası ordusunun polkovniki. Məmməd bəy Əhməd bəy oğlu 1864-cü ildə Şuşa qəzasının Cavanşir sahəsinin Xanməmmədsərkarlı obasında dünyaya gəlmişdi. İbtidai təhsilini molla yanında almışdı. Sonra Şuşa şəhər məktəbində oxumuşdu. Tiflisdə Hərbi Məktəbdə təhsilini davam etdirmişdi. Məktəbi bitirəndən sonra çar ordusunda hərbi xidmətə başlamışdı. İlk hərbi qulluğunu Xankəndində etmişdi. Sonra 77-ci Tengiz alayına dəyişilmişdi. Bir müddət sonra 4-cü Qrenadyor alayında xidmət etmişdi. Məmməd bəy polkovnik rütbəsi ilə istefaya çıxmışdı. Məmməd bəy mayor qızı Böyükxanım xanımla ailə qurmuşdu. Yusif bəy adlı oğlu, Sona xanım, Məryəm xanım, Raziyə xanım, Ayna xanım, və Nisə xanım adlı qızları vardı.
- Atası Ağa Əbdülxalıq oğlu Axundov — Azərbaycan mühəndisi, energetik.
- Anası Tamara Məmməd bəy qızı Axundova — Tamara xanım Məmməd bəy qızı 1891-ci ildə Qarabağın Xankəndi şəhərində andan olub. Uşaqlıq illəri Tiflisdə keçmiş, təhsilini Hacı Zeynalabdin Tağıyevin ilk rus-müsəlman qız məktəbində almışdı. 1910-cu ildə Bakıda yaradılmış III rus-tatar şəhər qız məktəbinin ilk müəllimələrindən biri olmuşdur. 1920-ci ilədək bu təhsil ocağında qızlara təlim-tərbiyə vermişdi. Tamara xanım 1980-ci ildə vəfat edib. Tamara xanım Ağa Axundovla evlənmişdi. Davud adlı oğlu, Elmira xanım adlı qızı vardı.
- Bacısı Elmira Axundova — azərbaycanlı müğənni, Azərbaycan SSR Əməkdar artisti (1958).
Həmçinin bax
İstinadlar
- Davud Axundov – 95 [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Axundov Davud Axundov tam adi Davud Aga oglu Axundov 14 fevral 1918 Baki 19 noyabr 2003 Baki Azerbaycan sovet memari ve tarixsunasi Azerbaycan SSR Dovlet Mukafati laureati Beynelxalq Serq Akademiyasinin fexri uzvu Davud AxundovSexsi melumatlarDogum tarixi 14 fevral 1918 1918 02 14 Dogum yeri Baki Baki qezasi Baki quberniyasiVefat tarixi 19 noyabr 2003 2003 11 19 85 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanDefn yeri BakiVetendasligi SSRI AzerbaycanTehsili Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye UniversitetiAtasi Aga AxundovIsleri ve nailiyyetleriMukafatlari 1990 2002HeyatiDavud Aga oglu 1918 ci il fevral ayinin 14 de Baki seherinde anadan olub 1942 ci ilde Azerbaycan Senaye Institutunu bitirib 1968 ci ilde namizedlik 1980 ci ilde doktorluq dissertasiyasini mudafie edib Dovlet mukafati laureati Beynelxalq Serq Akademiyasinin fexri uzvu olan Davud Axundov tarixi abidelerin berpasi istiqametinde boyuk isler gorub 1942 ci ilden layiheci memar kimi emek fealiyyetine baslamis Bakida Sumqayitda Agdamda Mingecevirde ve diger seherlerde bir sira yasayis binalarinin muellifi olmusdur 1949 1963 cu illerde onun layiheleri esasinda Baki Krasnovodsk Mahacqala Hesterxan ve s seherlerde 100 den artiq coxmertebeli yasayis evleri yataqxana klub senaye binalari tikilmisdir 1963 cu ilde Azerbaycan Politexnik Institutunda calismis 1968 ci ilde namizedlik 1980 ci ilde doktorluq dissertasiyasini mudafie etmisdir 1970 2003 cu illerde Memarliq konstruksiyalari kafedrasinin muellimi olmus Axundov qedim Azerbaycan memarliginin nezeri meselelerine dair bir cox elmi eserin muellifidir Qafqaz Albaniyasinin butperestlik ve xristianliq dovru memarliginin ilk tedqiqatcisi olan Axundov memarliqda bu istiqametin esasini qoymusdur Onun Qedim ve orta esrler Azerbaycan memarligi 1986 rus dilinde adli monoqrafiyasinda Qafqaz Albaniyasi dovrunde Azerbaycan memarliginin inkisaf merheleleri arasdirilmisdir Azerbaycan memarliginin inkisafindaki xidmetlerine gore 1990 ci ilde Dovlet mukafati laureati olmus 2002 ci ilde Sohret ordeni ile teltif edilmis ele hemin ilden Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin ferdi teqaudcusu olmusdur Davud Aga oglu Axundov 2003 cu il noyabr ayinin 19 da vefat etmisdir FealiyyetiUzun iller alimler Qiz qalasinin ne meqsedle tikildiyini ve onun tarixi barede mubahiseler aparir Bele bir mueyyen etme var ki qala mudafie ve gozetci funksiyasini yerine yetirirdi tikilme vaxti ise V Xll esre aid olunur Alim arxitektor professor Davud Axundov yeni sensasiyaya sebeb olan nezeriyye ireli surub Onun nezeriyyesine gore Bakinin simvolu olan Qiz qalasi eslinde zerdustluk mebedi ve qedim resedxanadir Bu fikir evvel qebul olunmus qalanin tikilme meqsedi tesevvurlerinin tam eksi idi 2018 ci ilde buraxilmis Azerbaycan poct markasi Qedim Qafqaz Albaniyasinin medeniyetine ve incesenetine aid olan coxlu sayda elmi islerin muellifi professor Davud Axundov komputer texnoloqiyalarinin komeyi ile qalanin tarixi barede yeni baxisa nail olub Diqqetle qalanin konstruksiyasini oyrenmekle Axundov ele neticeye geldi ki bu tikili gozetci funksiyasini yerine yetire bilmezdi ve elelxusus mudafie meqsedleri ucun de yararsiz idi Qalanin on terefinde yerlesen pencereleri tedqiq ederken professor maraqli bir faktla uzlesib Bele ki eqer qala mudafie funksiyasini yetirirdise o zaman onun pencereli dord terefe baxmali idi Bu pencereler ise yalniz bir terefe yonelib ustelik asagiya yonelmek evezine hucumlari def etmek ucun yuxariya baxirlar Bir maraqli fakt daha pencerelerden acilan menzere ve onun kicik olculeri hucumlardan mudafie olunmaq ucun imkan vermir Bu faktlara esasen soylemek olar ki qaladan mudafie olunmaq ucun istifade edilmesi inandirici deyil Analoji qedim mebedlere nezer yetirmekle professor tikilinin yeddi planet tanrilarinin mebedi olduguna qenaetine qelib Arastirmalara esasen qala 8 mertebeli konstruksiyadan ibaretdir Mebedin birinci mertebesi qiris qalan 7 si ise muqedes mertebeler sayilirdi Qaz kemeri ile birlesen mertebelerde qurastirilan ocaqlar qalanin yuxari meydancasinda yeddigunbezli tac teskil edir Mebedin yeddi yarusu sonmez od isiqi ile temin edilmisdir bu da zerduslere bas secdegahlari simvolu od olan Ormuza secde etmeye serait yaradirdi AilesiMemmed bey Ehmedbeyov Aga Axundov Tamara Axundova Babasi Car Rusiyasi ordusunun polkovniki Memmed bey Ehmed bey oglu 1864 cu ilde Susa qezasinin Cavansir sahesinin Xanmemmedserkarli obasinda dunyaya gelmisdi Ibtidai tehsilini molla yaninda almisdi Sonra Susa seher mektebinde oxumusdu Tiflisde Herbi Mektebde tehsilini davam etdirmisdi Mektebi bitirenden sonra car ordusunda herbi xidmete baslamisdi Ilk herbi qullugunu Xankendinde etmisdi Sonra 77 ci Tengiz alayina deyisilmisdi Bir muddet sonra 4 cu Qrenadyor alayinda xidmet etmisdi Memmed bey polkovnik rutbesi ile istefaya cixmisdi Memmed bey mayor qizi Boyukxanim xanimla aile qurmusdu Yusif bey adli oglu Sona xanim Meryem xanim Raziye xanim Ayna xanim ve Nise xanim adli qizlari vardi Atasi Aga Ebdulxaliq oglu Axundov Azerbaycan muhendisi energetik Anasi Tamara Memmed bey qizi Axundova Tamara xanim Memmed bey qizi 1891 ci ilde Qarabagin Xankendi seherinde andan olub Usaqliq illeri Tiflisde kecmis tehsilini Haci Zeynalabdin Tagiyevin ilk rus muselman qiz mektebinde almisdi 1910 cu ilde Bakida yaradilmis III rus tatar seher qiz mektebinin ilk muellimelerinden biri olmusdur 1920 ci iledek bu tehsil ocaginda qizlara telim terbiye vermisdi Tamara xanim 1980 ci ilde vefat edib Tamara xanim Aga Axundovla evlenmisdi Davud adli oglu Elmira xanim adli qizi vardi Bacisi Elmira Axundova azerbaycanli mugenni Azerbaycan SSR Emekdar artisti 1958 Hemcinin baxAzerbaycan memarligiIstinadlarDavud Axundov 95 olu kecid