Daryarpaq iydə (lat.Elaeagnus angustifolia) — İydəçiçəklilər fəsiləsinin iydə cinsinə mənsubdur.
Elaeagnus angustifolia
45 növ ağac və meyvə kolundan yabanı halda 2 növü yayılmışdır. İydə yabanı halda Şimali Qafqazın şərq rayonlarında, Azərbaycanın Kür və Araz çaylarının kənarlarında geniş sahələr tutur. Bu bitkinin yararlı mədəni sortları Azərbaycanın aran hissələrində olduqca çoxdur.
İydə 3–7 m hündürlükdə olur. Yabanı iydənin hündür və kol halında bitən formaları vardır. Yabanı ağacları balaca tikanlıdır. Yarpaqları uzunsov-oval, yaşıl-gümüşü rəngdədir.
May-iyunda çiçəkləyir. Çiçəkləri ətirli olub, 1-3 ədəd yarpaq qoltuğunda açılır. Dördləçəklidirlər. Ləçəyin xarici hissəsi parlaq gümüşü, iç hissəsi sarıdır. 4 erkəkciyi və bir dişiciyi vardır. Iydənin meyvələri sentyabr-oktyabrda yetişir. Çəyirdəyinin üzərini meyvənin unlu ətliyi bürüyür. Çəyirdəyi uzunsov-oval şəklindədir, ətliyi şirin və azacıq turşumtuldur. Yabanı iydələrin meyvələri dadsız və gər olur. Meyvəsinin qabığı boz sarı, tünd darçını, qırmızı rəngdə olur. Unlu ətliyə yapışmır, yeyiləndə kənar edilir.
Iydənin meyvəsi çox qidalı və uzun müddət saxlanılmağa davamlıdır. Ətliyi meyvəsinin 52%-ni təşkil edir. Tərkibində 40% şəkər, o cümlədən 20% fruktoza, 10% üzvi turşu, rəngləyici maddələr, kalium və fosfor duzları vardır. Yarpaqlarında 350 mq% C vitamini, oduncaq qabığında və çəyirdəyində isə alkaloid vardır. Meyvəsi təzə halda yeyilir, ondan hazırlanmış unu çörəyə, şorbaya və başqa yeməklərə qatırlar. Təzə meyvələrindən spirt alırlar. 100 kq iydədən 13 litr spirt almaq olar.
Qarın xəstəlikləri üçün iydə unundan hazırlanmış horra olduqca xeyirlidir. Iydə həm də balverən bitkidir.
Sinonim
Elaeagnus angustifolia var. angustifoliaangustifolia
Ə-C.İ.Əhmədov, N.T.Əliyev. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı (Dərslik). — Bakı, 2009.
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 12, 2021
daryarpaq, iydə, bitkinin, ümumi, görünüşü, elmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəlilərsıra, gülçiçəklilərfəsilə, iydəcins, iydənöv, elmi, adıelaeagnus, angustifolia, vikinnövlərdətəsnifatvikianbardaşəkilütms, 27770mbmm, 36777, elaea. Daryarpaq iydeDaryarpaq iyde Bitkinin umumi gorunusu Elmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerSira GulciceklilerFesile IydeCins IydeNov Daryarpaq iydeElmi adiElaeagnus angustifolia L VikinnovlerdetesnifatVikianbardasekilUTMS 27770MBMM 36777 Daryarpaq iyde lat Elaeagnus angustifolia Iydecicekliler fesilesinin iyde cinsine mensubdur Elaeagnus angustifolia 45 nov agac ve meyve kolundan yabani halda 2 novu yayilmisdir Iyde yabani halda Simali Qafqazin serq rayonlarinda Azerbaycanin Kur ve Araz caylarinin kenarlarinda genis saheler tutur Bu bitkinin yararli medeni sortlari Azerbaycanin aran hisselerinde olduqca coxdur Iyde 3 7 m hundurlukde olur Yabani iydenin hundur ve kol halinda biten formalari vardir Yabani agaclari balaca tikanlidir Yarpaqlari uzunsov oval yasil gumusu rengdedir May iyunda cicekleyir Cicekleri etirli olub 1 3 eded yarpaq qoltugunda acilir Dordleceklidirler Leceyin xarici hissesi parlaq gumusu ic hissesi saridir 4 erkekciyi ve bir disiciyi vardir Iydenin meyveleri sentyabr oktyabrda yetisir Ceyirdeyinin uzerini meyvenin unlu etliyi buruyur Ceyirdeyi uzunsov oval seklindedir etliyi sirin ve azaciq tursumtuldur Yabani iydelerin meyveleri dadsiz ve ger olur Meyvesinin qabigi boz sari tund darcini qirmizi rengde olur Unlu etliye yapismir yeyilende kenar edilir Iydenin meyvesi cox qidali ve uzun muddet saxlanilmaga davamlidir Etliyi meyvesinin 52 ni teskil edir Terkibinde 40 seker o cumleden 20 fruktoza 10 uzvi tursu rengleyici maddeler kalium ve fosfor duzlari vardir Yarpaqlarinda 350 mq C vitamini oduncaq qabiginda ve ceyirdeyinde ise alkaloid vardir Meyvesi teze halda yeyilir ondan hazirlanmis unu coreye sorbaya ve basqa yemeklere qatirlar Teze meyvelerinden spirt alirlar 100 kq iydeden 13 litr spirt almaq olar Qarin xestelikleri ucun iyde unundan hazirlanmis horra olduqca xeyirlidir Iyde hem de balveren bitkidir 1 Sinonim RedakteElaeagnus angustifolia var angustifolia angustifolia Elaeagnus angustifolia var caspica Sosn Elaeagnus angustifolia var iliensis Musch Elaeagnus angustifolia var orientalis L Kuntze Elaeagnus angustifolia subsp orientalis L Sojak Elaeagnus angustifolia var spinosa Kuntze Elaeagnus argentea Moench Illegitimate Elaeagnus caspica Sosn Grossh Elaeagnus dactyliformis Schltdl Elaeagnus erivanensis Fisch ex Schltdl Elaeagnus hortensis M Bieb Elaeagnus hortensis subsp continentalis Servett Elaeagnus hortensis var igda Servett Elaeagnus hortensis subsp littoralis Servett Elaeagnus hortensis var microcarpa Servett Elaeagnus hortensis subsp moorcroftii Wall ex Schltdl Servett Elaeagnus hortensis var orientalis L Loudon Elaeagnus hortensis var songorica Bernh ex Schltdl Elaeagnus hortensis subsp songorica Bernh ex Schltdl Servett Elaeagnus igda Servett Tzvelev Elaeagnus iliensis Musch Musch Elaeagnus incana Lam Elaeagnus inermis Mill Elaeagnus litoralis Servett Kozlowsk Elaeagnus longipes var hortensis M Bieb Maxim Elaeagnus moorcroftii Wall ex Schltdl Elaeagnus orientalis L Elaeagnus oxycarpa Schltdl Elaeagnus oxycarpa var microcarpa Servett Tzvelev Elaeagnus songarica var kozlovskajae Tzvelev Elaeagnus songorica Bernh ex Schltdl Schltdl Elaeagnus spinosa L Elaeagnus tifliensis Vis Elaeagnus tomentosa Moench Illegitimate Elaeagnus turcomanica Kozlowsk Melumat menbesi RedakteTofiq Memmedov Azerbaycan dendroflorasi II cild Baki Seda 2015 Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte E C I Ehmedov N T Eliyev Meyve ve terevezin emteesunasligi Derslik Baki 2009 Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Daryarpaq iyde amp oldid 6020667, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
