Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . (fevral 2024) |
Bu məqaləni lazımdır. |
Darvinizm — Çarlz Darvinin baxışlarına əsaslanan, Yer kürəsində üzvi aləmin təkamülü nəzəriyyəsidir. "Biql" gəmisində 5 illik (1831-1836) dünya səyahətindəki müşahidələr, dövrün bioloji və seleksiya təcrübəsi nailiyyətlərinin ümumiləşdirilməsi təkamül nəzəriyyəsinin yaradılması üçün Darvinə əsas verdi. Darvin 1837-ci ildə təkamül nəzəriyyəsini işləməyə başlamış lakin onu ilk dəfə 1858-ci ildə Londonda, Linney cəmiyyətinin iclasında təbii seçmə nəzəriyyəsinin əsas müddəalarına dair məruzəsində təqdim etmişdir. Həmin iclasda çıxış edən A. Vollesin baxışları Darvinin baxışları ilə üst-üstə düşmüşdü. Lakin A. Volles etiraf etdi ki, Darvin təkamül nəzəriyyəsini ondan əvvəl daha dolğun və dərin işləmişdir. O, 1889-cu ildə çap etdirdiyi kitabını da "Darvinizm" adlandırmışdır. Darvinizm təlimində Ç. Darvin iki əsas dəyişkənlik tipinin olduğunu qeyd edirdi.
- Müəyyən dəyişkənlik - Xarici mühit amillərinin təsirinə cavab olaraq orqanizmin uyğunlaşma reaksiyaları.
- Qeyri-müəyyən dəyişkənlik - Xarici mühit amillərinin təsiri ilə meydana gələn lakin uyğunlaşma xarakteri daşımayan dəyişikliklər.
Darvin qeyri-müəyyən dəyişiklikləri təkamül üçün başlıca material mənbəyi sayırdı. Müasir biologiyanın müəyyən etdiyi kimi təkamül üçün material yalnız mutasiya və çarpazlaşma nəticəsində meydana çıxan mutasiyalar kombinasiyasına əsaslanan qeyri-müəyyən dəyişikiklər ola bilər. Orqanizmlərlə ətraf mühitin qarşılıqlı münasibəti yaşama uğrunda mübarizədə öz əksini tapır. Ç. Darvinə görə bu mübarizə bir növün bütün fərdləri üçün lazım olan həyat vasitələrinin (qida, işıq, sığınacaq, ərazi, hava, su) çatışmaması nəticəsində baş verir. Yaşamaq uğrunda mübarizədə məğlub olan fərdlər daha da zəifləyib nəsil törədə bilmir. Bu mübarizədən qalib çıxan daha doğrusu ətraf mühitə uyğunlaşa bilən fərdlər öz inkişaflarını davam etdirirlər. Eyni ərazidə yaşayan bir növün fərdləri arasında daima kəskin mübarizə gedir. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi ətraf mühitə uyğunlaşa bilən fərdlər inkişaf edib yeni növ, və ya eyni növdə yeni əlamət yarada bilər. Əlamətlərin bu üsulla ayrılması divergensiya adlanır. Təkamülün əsas hərəkət verici qüvvəsi təbbi seçmədir. Təbbi seçmə isə yaşamaq uğrunda mübarizənin nəticəsidir. Çarlz Darvinin elmə əsas xidməti bu hərəkət verici qüvvənin kəşf etməsi olub.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler fevral 2024 Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Darvinizm Carlz Darvinin baxislarina esaslanan Yer kuresinde uzvi alemin tekamulu nezeriyyesidir Biql gemisinde 5 illik 1831 1836 dunya seyahetindeki musahideler dovrun bioloji ve seleksiya tecrubesi nailiyyetlerinin umumilesdirilmesi tekamul nezeriyyesinin yaradilmasi ucun Darvine esas verdi Darvin 1837 ci ilde tekamul nezeriyyesini islemeye baslamis lakin onu ilk defe 1858 ci ilde Londonda Linney cemiyyetinin iclasinda tebii secme nezeriyyesinin esas muddealarina dair meruzesinde teqdim etmisdir Hemin iclasda cixis eden A Vollesin baxislari Darvinin baxislari ile ust uste dusmusdu Lakin A Volles etiraf etdi ki Darvin tekamul nezeriyyesini ondan evvel daha dolgun ve derin islemisdir O 1889 cu ilde cap etdirdiyi kitabini da Darvinizm adlandirmisdir Darvinizm teliminde C Darvin iki esas deyiskenlik tipinin oldugunu qeyd edirdi Mueyyen deyiskenlik Xarici muhit amillerinin tesirine cavab olaraq orqanizmin uygunlasma reaksiyalari Qeyri mueyyen deyiskenlik Xarici muhit amillerinin tesiri ile meydana gelen lakin uygunlasma xarakteri dasimayan deyisiklikler Darvin qeyri mueyyen deyisiklikleri tekamul ucun baslica material menbeyi sayirdi Muasir biologiyanin mueyyen etdiyi kimi tekamul ucun material yalniz mutasiya ve carpazlasma neticesinde meydana cixan mutasiyalar kombinasiyasina esaslanan qeyri mueyyen deyisikikler ola biler Orqanizmlerle etraf muhitin qarsiliqli munasibeti yasama ugrunda mubarizede oz eksini tapir C Darvine gore bu mubarize bir novun butun ferdleri ucun lazim olan heyat vasitelerinin qida isiq siginacaq erazi hava su catismamasi neticesinde bas verir Yasamaq ugrunda mubarizede meglub olan ferdler daha da zeifleyib nesil torede bilmir Bu mubarizeden qalib cixan daha dogrusu etraf muhite uygunlasa bilen ferdler oz inkisaflarini davam etdirirler Eyni erazide yasayan bir novun ferdleri arasinda daima keskin mubarize gedir Yuxarida qeyd olundugu kimi etraf muhite uygunlasa bilen ferdler inkisaf edib yeni nov ve ya eyni novde yeni elamet yarada biler Elametlerin bu usulla ayrilmasi divergensiya adlanir Tekamulun esas hereket verici quvvesi tebbi secmedir Tebbi secme ise yasamaq ugrunda mubarizenin neticesidir Carlz Darvinin elme esas xidmeti bu hereket verici quvvenin kesf etmesi olub IstinadlarHemcinin baxCarlz Darvin Tekamul