Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dəlibəng (lat. Datura) — bitkilər aləminin quşüzümüçiçəklilər dəstəsinin quşüzümükimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Dəlibəng | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Dəlibəng | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Haqqında
Dəlibəng - Qaragilə fəsiləsinə aid olan birillik bitkidir. Gövdəsinin uzunluğu 1 metrdir. Yarpaqları iri, yumurtavari formadadır. Meyvəsi tikanlı qutu formasında olub şara oxşayır, toxumu qara-qonur qəhvəyi rəngdə olub böyrəyə bənzəyir.
Dəlbəng başlı-başına buraxılmış, çürümüş torpaq və peyinlə zəngin olan torpaqda, bağça və bostanda bitir. Tərkibində atropin, hiostiamin skopalamin alkaloidləri vardır. Bitkinin bütün hissələri, xüsusilə meyvələri daha kəskin zəhərlidir. Körpə heyvanlar üçün təhlükəlidir. Üfunətli iyi olduğuna görə iri heyvanlar dəlibəngi nadir hallarda yeyir.
Azərbaycanda, demək olar ki, hər yerdə rast gəlinir. Yarpaqlarında 0.3-0.75 faiz zəhərli alkoloiəler:hiosiamin,skopolamin vardir.Eyni zamanda 0.15 faiz kökündə 0.12-0.27 faiz, toxumlarında isə 16- 25 faiz yağ, 0.22 faiz alkaloid vardır.
Toksikodinamikası
Dəlibəng, xanımotu və bat-batla zəhərlənmənin təsir mexanizmi, zəhərlənmənin əlamətləri çox oxşardır. Belə ki, bunların əsl təsir göstərən birləşmələri eyni tipli alkoloidlərdən (atropin, hiostiaminmərkəzi sinir sistemini (baş, uzunsov beyin) kəskin qıcıqlandırır. Bu maddələrin təsirindən baş beynin fəaliyyət koordinasiyası pozulur. Xüsusilə ürək və bağırsaqlarda qeyd olunan pozğunluqlar daha səciyyəvidir.
Zəhərlənmənin əlamətləri
Xəstələrdə ağız boşluğunun quruması, kəskin sinir oyanması, ürəyin tıqqıltılı vurğusu, bədən hərarətinin artması, şiddətli hirsli tutmalar, qıc əlamətləri, bəbəyin genişlənməsi, ümumi vəziyyətin pozulması, bağırsaqların peristaltikasının yavaşıması və timpaniyanın inkişafı kimi əlamətlər müşahidə olunur. Ölüm tənəffüs mərkəzinin iflicindən baş verir.
Növləri
- Datura × candida (Pers.) Saff.
- Datura ceratocaula Ortega
- Datura discolor Bernh.
- Datura dolichocarpa (Lagerh.) Saff.
- Datura ferox L.
- Zərərsiz dəlibəng (Datura innoxia Mill.)
- Datura kymatocarpa Barclay
- Datura leichhardtii Benth.
- Datura metel Hindistan dəlibəngi
- Datura quercifolia
- Datura reburra Barclay
- Adi dəlibəng (Datura stramonium L.)
- Datura wrightii Regel
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 83. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 179.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Delibeng lat Datura bitkiler aleminin qusuzumucicekliler destesinin qusuzumukimiler fesilesine aid bitki cinsi DelibengElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste QusuzumuciceklilerFesile QusuzumukimilerYarimfesile Triba Cins DelibengBeynelxalq elmi adiDatura L 1753Sekil axtarisiITIS 30513NCBI 4074EOL 5704465HaqqindaDelibeng Qaragile fesilesine aid olan birillik bitkidir Govdesinin uzunlugu 1 metrdir Yarpaqlari iri yumurtavari formadadir Meyvesi tikanli qutu formasinda olub sara oxsayir toxumu qara qonur qehveyi rengde olub boyreye benzeyir Delbeng basli basina buraxilmis curumus torpaq ve peyinle zengin olan torpaqda bagca ve bostanda bitir Terkibinde atropin hiostiamin skopalamin alkaloidleri vardir Bitkinin butun hisseleri xususile meyveleri daha keskin zeherlidir Korpe heyvanlar ucun tehlukelidir Ufunetli iyi olduguna gore iri heyvanlar delibengi nadir hallarda yeyir Azerbaycanda demek olar ki her yerde rast gelinir Yarpaqlarinda 0 3 0 75 faiz zeherli alkoloieler hiosiamin skopolamin vardir Eyni zamanda 0 15 faiz kokunde 0 12 0 27 faiz toxumlarinda ise 16 25 faiz yag 0 22 faiz alkaloid vardir ToksikodinamikasiDelibeng xanimotu ve bat batla zeherlenmenin tesir mexanizmi zeherlenmenin elametleri cox oxsardir Bele ki bunlarin esl tesir gosteren birlesmeleri eyni tipli alkoloidlerden atropin hiostiaminmerkezi sinir sistemini bas uzunsov beyin keskin qiciqlandirir Bu maddelerin tesirinden bas beynin fealiyyet koordinasiyasi pozulur Xususile urek ve bagirsaqlarda qeyd olunan pozgunluqlar daha seciyyevidir Zeherlenmenin elametleri Xestelerde agiz boslugunun qurumasi keskin sinir oyanmasi ureyin tiqqiltili vurgusu beden heraretinin artmasi siddetli hirsli tutmalar qic elametleri bebeyin genislenmesi umumi veziyyetin pozulmasi bagirsaqlarin peristaltikasinin yavasimasi ve timpaniyanin inkisafi kimi elametler musahide olunur Olum teneffus merkezinin iflicinden bas verir NovleriDatura candida Pers Saff Datura ceratocaula Ortega Datura discolor Bernh Datura dolichocarpa Lagerh Saff Datura ferox L Zerersiz delibeng Datura innoxia Mill Datura kymatocarpa Barclay Datura leichhardtii Benth Datura metel Hindistan delibengi Datura quercifolia Datura reburra Barclay Adi delibeng Datura stramonium L Datura wrightii RegelIstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 83 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 179 Hemcinin bax