Ərdəbil Cümə məscidi (جمعه مسجد اردبیل) – Güney AzərbaycanınƏrdəbil şəhərində yerləşən və unikal memarlıq quruluşuna malik olan məscid. Məscidin dövrümüzə xarabalıqları çatıb.
Ərəbdilli qaynaqlarda bu məscidin adı X yüzildən çəkilsə də, məscid bizə bəlli olan plan məkan quruluşunu 1078 – ci ildə almışdır.
Came məscidi (bəzi qaynaqlarda Adına məscidi kimi qeyd edilir) bulağı olan təpə üstündə inşa edilmişdir. Vaxtilə bu təpə Ərdəbilin böyük bazar meydanının ortasında yüksəlirmiş.
Ərdəbil came məscidinin düzbucaqlı planı kvadrat ibadət salonu və dərin eyvandan əmələ gəlmişdir. Onun qalın divarları içərisində dövrləmə dəhliz sistemi quraşdırılmışdır. Bu xüsusiyyət, eləcə də plan biçimi Ərdəbil məscidini Səlcuqlular dövrünün başqa Azərbaycan məscidlərindən fərqləndirir. Belə quruluşa və bir sıra rəvayətlərə əsaslanan bəzi araşdırmaçılar Ərdəbil came məscidinin əski atəşgah qalıqları üzərində inşa edildiyini güman edirlər. Cəfər Qiyasi isə qeyd edir ki, bu məscid binası bəzi plan-məkan özümlüklərinə görə Güney AzərbaycanınQazaka şəhərindəki Azərgüşnasp məbədi ilə tutuşdurula bilər.
Məscidin eyvanı (uzunluğu 15, 5 m, eni 10 m) ilk halında tağbəndlə örtülü olmuşdur. Gümbəzli ibadət salonunun qapalı cənub divarının ortasında mehrab taxçası düzəldilmiş, qalan üç divarının hər birində (ortadakı enli, yanlardakı ensiz) verilmişdir. Belə plan quruluşu köşk tipli Səlcuqlu məscidlərinin çoxu üçün səciyyəvidir.
Came məscidinin iri günbəzi (diametri 13 m) bayır səthi büzməli olan hündür boyun (baraban) üzərində ucalırdı. İbadət salonunun kub şəkilli tutumunun üst qatında da dəhliz (qalereya) olmuşdur. Bu xüsusiyyətlərinə görə də Ərdəbil məscidi nəinki Azərbaycan memarlığında, eləcə də dünya memarlığında bənzərsizdir. Abidənin günbəz və tağbəndi uçmuşdur.
XVII yüzilə aid bir rəsmdə Ərdəbil Came Məscidinin qapapalı həyət ətrafında salınmış memarlıq kompleksinin baş tikilisi olduğu görünür. Onun tutumunun cənub-şərq bucağında bir minarə ucalırmış. Minarənin bu şəkildə, tutumdan ayrı tikilməsi də XI-XII yüzillərin tikinti gələnəkləri ilə uzlaşır. Yığcam plan-məkan quruluşu və bitkin mühəndis həlli olan Ərdəbil Came Məscidi Azərbaycanın klassik memarlıq əsəridir.
İstinadlar
C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşqı nəşriyyatı, 1991, səh 42
Avqust 12, 2021
cümə, məscidi, ərdəbil, ərdəbil, cümə, məscidi, جمعه, مسجد, اردبیل, güney, azərbaycanın, ərdəbil, şəhərində, yerləşən, unikal, memarlıq, quruluşuna, malik, olan, məscid, məscidin, dövrümüzə, xarabalıqları, çatıb, cümə, məscidi38, ölkə, iran, iranşəhər, ərdəbil. Erdebil Cume mescidi جمعه مسجد اردبیل Guney Azerbaycanin Erdebil seherinde yerlesen ve unikal memarliq qurulusuna malik olan mescid Mescidin dovrumuze xarabaliqlari catib Cume mescidi38 15 09 sm e 48 18 27 s u Olke Iran IranSeher ErdebilYerlesir ErdebilAidiyyati Boyuk Selcuq ImperiyasiTikilme tarixi XI esrUslubu Naxcivan Maraga memarliq mektebiSelcuqlu memarligiVeziyyeti xarabaliqlari qalib Vikianbarda elaqeli mediafayllarErebdilli qaynaqlarda bu mescidin adi X yuzilden cekilse de mescid bize belli olan plan mekan qurulusunu 1078 ci ilde almisdir Came mescidi bezi qaynaqlarda Adina mescidi kimi qeyd edilir bulagi olan tepe ustunde insa edilmisdir Vaxtile bu tepe Erdebilin boyuk bazar meydaninin ortasinda yukselirmis Erdebil came mescidinin duzbucaqli plani kvadrat ibadet salonu ve derin eyvandan emele gelmisdir Onun qalin divarlari icerisinde dovrleme dehliz sistemi qurasdirilmisdir Bu xususiyyet elece de plan bicimi Erdebil mescidini Selcuqlular dovrunun basqa Azerbaycan mescidlerinden ferqlendirir Bele qurulusa ve bir sira revayetlere esaslanan bezi arasdirmacilar Erdebil came mescidinin eski atesgah qaliqlari uzerinde insa edildiyini guman edirler Cefer Qiyasi ise qeyd edir ki bu mescid binasi bezi plan mekan ozumluklerine gore Guney Azerbaycanin Qazaka seherindeki Azergusnasp mebedi ile tutusdurula biler 1 Mescidin eyvani uzunlugu 15 5 m eni 10 m ilk halinda tagbendle ortulu olmusdur Gumbezli ibadet salonunun qapali cenub divarinin ortasinda mehrab taxcasi duzeldilmis qalan uc divarinin her birinde ortadaki enli yanlardaki ensiz verilmisdir Bele plan qurulusu kosk tipli Selcuqlu mescidlerinin coxu ucun seciyyevidir Came mescidinin iri gunbezi diametri 13 m bayir sethi buzmeli olan hundur boyun baraban uzerinde ucalirdi Ibadet salonunun kub sekilli tutumunun ust qatinda da dehliz qalereya olmusdur Bu xususiyyetlerine gore de Erdebil mescidi neinki Azerbaycan memarliginda elece de dunya memarliginda benzersizdir Abidenin gunbez ve tagbendi ucmusdur XVII yuzile aid bir resmde Erdebil Came Mescidinin qapapali heyet etrafinda salinmis memarliq kompleksinin bas tikilisi oldugu gorunur Onun tutumunun cenub serq bucaginda bir minare ucalirmis Minarenin bu sekilde tutumdan ayri tikilmesi de XI XII yuzillerin tikinti gelenekleri ile uzlasir Yigcam plan mekan qurulusu ve bitkin muhendis helli olan Erdebil Came Mescidi Azerbaycanin klassik memarliq eseridir Istinadlar Redakte C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isqi nesriyyati 1991 seh 42Menbe https az wikipedia org w index php title Cume mescidi Erdebil amp oldid 4179353, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
_451.jpg.html){kind=link}