Bəhreyn qədim tarixə malik ölkələrindən biridir. Bu ərazi müxtəlif dövrlərdə Dilmun, Sasanilər, Ərəb xilafəti və Qərmətilər dövlətləri tərəfindən işğal olunaraq onların tərkibinə daxil edilmişdir.
Qədim dövr
Bəhreyn qədim tarixə malik olan ölkədir. Adalar haqqında ilk məlumat eramızdan əvvəl III minilliyə aiddir. İlk ekspedisiyalarda arxioloqların diqqətini Bəhreyn ərazisində sərdabələr cəlb etmişdir. Bu sərdabələrin tədqiqinə 1879-cu ildə başlanılmışdır. Arxeoloqların muzeylərə verdikləri tapıntılar Bəhreynin qədim tarixini açmağa, bir vaxtlar çiçəklənən şəhərlərin mənzərəsini təsvir etməyə imkan verir. Bəlkə buna görə də qədim şumerlər onu «əbədi cənnətə» bənzədərək Dilmun adlandırmışlar. Şumerlərin bizim günlərə qədər qalmış yazılarında, Dilmun, iri ticarət və mədəniyyət mərkəzi kimi xatırlanır. Arxipelaqın əlverişli coğrafi mövqeyi, İran körfəzinin hər yerində ticarətə ağalıq etmək istəyənləri həmişə özünə cəlb etmişdir.
Tarixi tədqiqatlar göstərir ki, şumerlər, finikiyalılar və aşşurlar daim bu adalarda görünmüşlər. Finikiyalılar ticarət məntəqəsi kimi adalardan daha çox istifadə etmişlər. Buraya Aralıq dənizi regionundan bitki yağı, taxıl, şərab, silah və parça gətirirdilər. Əks istiqamətdə isə Yaxın Şərq ölkələrinin qiymətli ədviyyatı, dəri, xəz, xalça, Çin çörəyi və şəkər qamışı yola salınardı. Bir vaxtlar Bəhreyn həm də qızıl ticarəti üzrə tranzit məntəqə rolunu oynayırdı. Sonradan qızıl və qiymətli daş-qaş alveri başqa əmirliklərin əlinə keçmiş, Bəhreyn isə təbii mirvari istehsalçısı kimi dünyada məşhur olmuşdur.
Dilmun mədəniyyəti
The Bəhreyn Fortu, Dilmun dövrü
Dilmun mədəniyyəti çox əhəmiyyətli bir ticarət yolu idi. Özünün inkişaf mərhələsində, Bəhreyn, Küveyt və Səudiyyə Ərəbistanının ərazilərini əhatə edirdi. Çoz az dəqiq məlumatlar qalmasına baxmayaraq, alimlər hesab edirlər ki, bir neçə yaşayış məntəqələri, xüsusən Saar və Qalat-əl-Bəhreyn qədim Dilmun mədəniyyəti insanlarının məskunlaşdıgı ərazi olmuşdur. Saarda aparılan qazıntılar zamanı bizim eradan əvvəl 3- cü min illiyə aid qalıqlar tapılmışdı. Dilmun, bir çox ölkələrlə ticarət əlaqəsi qurmuşdu, Fars körfəzində ticarət axınına nəzarət edirdi və ticarət şəbəkələri Turkiyəyə qədər uzanmışdı.
İslam dövrü
İslam dininin 638-ci ildə qəbul edilməsinə baxmayaraq Bəhreyndə ilk məscid 740-cı ildə tikilmişdir. Bu məscid tarixi abidə kimi indiyə qədər qorunub saxlanılır. Özünün çoxəsrlik tarixində Bəhreyn, ya vahid dövlət olmuş, ya da kiçik şəhər – dövlətlərə parçalanmışdır. Bəhreyn tarixinin ən maraqlı səhifələrinə burada Ğərmətilər dövlətinin yaranması dövrünü aid etmək olar. İsmaililər məshəbinə etiqad edən Ğərmətilər özlərini İslam dinini yayan və «ədalət uğrunda çıxış edən» mübariz kimi qələmə verərək döyüşkən ordular yaratmışlar. Ğərmətilər müharibə etməklə yanaşı, həm də kənd təsərrüfatı və ticarətlə də məşğul olurdular. Bu dövrdə Bəhreyn çiçəklənirdi. Lakin sonralar Ğərmətilər dövləti tənəzzülə uğramış və artıq XI əsrdə bir dövlət kimi yoxa çıxmışdır.
Orta əsr
1515-ci ildə İran körfəzində peyda olmuş portuqallar Bəhreyn üzərində öz bayraqlarını qaldırmışlar. Portuqallar bu regionda çox qalmamışlar. Daha təcrübəli müstəmləkəçi dövlət olan İngiltərə mühüm strateji mövqeyə malik olan İran körfəzinə daxil olmaq və qədim Ərəbistan torpaqlarını ələ keçirmək üçün müxtəlif bəhanələr axtarırdı. Regionda getdikcə artmaqda olan quldurluq və qul alveri bu bəhanələrə səbəb oldu. «Quldurluğa və qul alverinə qarşı» şüar irəli sürən İngiltərə müstəmləkəçiləri İran körfəzi sahillərindəki ərazilər uğrunda mübarizəyə başladılar. Ucuz hədiyyələrlə yerli şeyxlərin «könlünü alaraq» və «Bəhreynin təhlükəsizliyinin qayğısını çəkmək barədə» vədlər verərək, İngiltərə İran körfəzində gəmilərinin sərbəst hərəkət etmək hüququnu qazandı.
XIX əsr tarixi
Bəhreyn ilə İngiltərə arasında ilk müqavilə 1820-ci ildə bağlanmışdır. Bu müqavilə Bəhreyni İngiltərədən tam asılı vəziyyətə salmışdır. Sonradan rəsmi London ilə Bəhreyn arasında ingiltərənin xeyrinə bir-birinin ardınca bir neçə müqavilə imzalanır.
XX əsr tarixi
1900-cü ildə ingilis müstəmləkəçiləri ölkədəki bütün hakimiyyəti öz əllərinə keçirirlər. O vaxtdan etibarən bütün sorğu, məlumat kitablarında Bəhreyn rəsmi olaraq Böyük Britaniyanın protektoratı kimi qeydə alınmışdır. Belə vəziyyət 1934-cü ilə qədər davam etmişdir. O vaxtlar ölkəni Böyük Britaniyanın İran körfəzi regionundakı rezidenti idarə edirdi. 1971-ci ilin axırınadək Böyük Britaniyanın İran körfəzindəki rezidentinin nümayəndəliyi Manamada yerləşmişdir.
Beləliklə, Ərəb Şərqində özünün müstəmləkəçilik siyasətini həyata keçirmək üçün Bəhreyn, Böyük Britaniyanın strateji forpostuna çevrilmişdir. Arxipelaqda, xüsusilə Mühərrək adasında Böyük Britaniyanın hərbi hava, Manama yaxınlığında isə hərbi dəniz bazaları yerləşirdi. Bəhreyndə hərbi bazaların saxlanılması hər il İngiltərə büdcəsinə 10 mln. funt sterlinqə başa gəlirdi. Lakin İran körfəzi əmirliklərində hasil edilən neft isə ingilis inhisarçılarına ildə 200 mln. funt sterlink təmiz gəlir gətirirdi. O vaxtlar ingilislərin bu regiondan çıxıb getməsi ağılasığmaz bir iş kimi görünürdü. Bununla belə 1960-cı illərin axırları üçün London rəsmiləri başa düşür ki, Bəhreynə müstəqillik verilməsindən heç cür qaçmaq mümkün olmayacaq. Bunu zaman özü tələb edirdi.
1971-ci ilin 14 avqustundaBəhreyn özünü müstəqil dövlət elan etdi. Amma «gələcəyi nəzərə alan» peşəkar ingilis siyasətçiləri İran körfəzində baş verən siyasi iqlimin dəyişməsindən faydalanmağa nail ola bilmişlər. Onlar Bəhreyn ilə «Dostluq barədə» müqavilə imzalamışlar. Bu müqavilədə dövlətlərarası «məsləhətlərin keçirilməsi», «ümumi mənfəət», regionda «sabit vəziyyətin saxlanılması» və s. məsələlər nəzərdə tutulmuşdur.
Siyasətçilər yeni müqaviləni İngiltərənin Bəhreyndə öz keçmiş mövqeyini saxlamaq təşəbbüsü kimi qiymətləndirmişlər. Həqiqətən də uzaqgörən London diplomatiyası regionda apardığı siyasətdə bu dəfə də yanılmadı. Bəhreyn indi də Böyük Britaniya (həm də ABŞ) ilə sıx siyasi və iqtisadi əlaqələrə malikdir.
İstinadlar
"Background Notes: Mideast, March, 2011". US Department of State. 2011. p. 100
Прозоров С.М. ал-Ķарāмита // Ислам: энциклопедический словарь / отв. ред. С. М. Прозоров. — М. : Наука, 1991. — С. 132-133.
Larsen 1983, p. 68.
University of Exeter Press. pp. 51, 52, 53, 67, 68. ISBN 0859897060.
Mojtahed-Zadeh, Pirouz (1999). Security and Territoriality in the Persian Gulf: A Maritime Political Geography. Routledge. p. 130. ISBN 0700710981.
Avqust 12, 2021
bəhreyn, tarixi, bəhreyn, qədim, tarixə, malik, ölkələrindən, biridir, ərazi, müxtəlif, dövrlərdə, dilmun, sasanilər, ərəb, xilafəti, qərmətilər, dövlətləri, tərəfindən, işğal, olunaraq, onların, tərkibinə, daxil, edilmişdir, mündəricat, qədim, dövr, dilmun, m. Behreyn qedim tarixe malik olkelerinden biridir Bu erazi muxtelif dovrlerde Dilmun Sasaniler Ereb xilafeti ve Qermetiler dovletleri terefinden isgal olunaraq onlarin terkibine daxil edilmisdir Mundericat 1 Qedim dovr 1 1 Dilmun medeniyyeti 2 Islam dovru 3 Orta esr 4 XIX esr tarixi 5 XX esr tarixi 6 IstinadlarQedim dovr RedakteBehreyn qedim tarixe malik olan olkedir Adalar haqqinda ilk melumat eramizdan evvel III minilliye aiddir Ilk ekspedisiyalarda arxioloqlarin diqqetini Behreyn erazisinde serdabeler celb etmisdir Bu serdabelerin tedqiqine 1879 cu ilde baslanilmisdir Arxeoloqlarin muzeylere verdikleri tapintilar Behreynin qedim tarixini acmaga bir vaxtlar ciceklenen seherlerin menzeresini tesvir etmeye imkan verir Belke buna gore de qedim sumerler onu ebedi cennete benzederek Dilmun adlandirmislar Sumerlerin bizim gunlere qeder qalmis yazilarinda Dilmun iri ticaret ve medeniyyet merkezi kimi xatirlanir Arxipelaqin elverisli cografi movqeyi Iran korfezinin her yerinde ticarete agaliq etmek isteyenleri hemise ozune celb etmisdir Tarixi tedqiqatlar gosterir ki sumerler finikiyalilar ve assurlar daim bu adalarda gorunmusler Finikiyalilar ticaret menteqesi kimi adalardan daha cox istifade etmisler Buraya Araliq denizi regionundan bitki yagi taxil serab silah ve parca getirirdiler Eks istiqametde ise Yaxin Serq olkelerinin qiymetli edviyyati deri xez xalca Cin coreyi ve seker qamisi yola salinardi Bir vaxtlar Behreyn hem de qizil ticareti uzre tranzit menteqe rolunu oynayirdi Sonradan qizil ve qiymetli das qas alveri basqa emirliklerin eline kecmis Behreyn ise tebii mirvari istehsalcisi kimi dunyada meshur olmusdur Dilmun medeniyyeti Redakte The Behreyn Fortu Dilmun dovru Dilmun medeniyyeti cox ehemiyyetli bir ticaret yolu idi Ozunun inkisaf merhelesinde Behreyn Kuveyt ve Seudiyye Erebistaninin erazilerini ehate edirdi Coz az deqiq melumatlar qalmasina baxmayaraq alimler hesab edirler ki bir nece yasayis menteqeleri xususen Saar ve Qalat el Behreyn qedim Dilmun medeniyyeti insanlarinin meskunlasdigi erazi olmusdur Saarda aparilan qazintilar zamani bizim eradan evvel 3 cu min illiye aid qaliqlar tapilmisdi Dilmun bir cox olkelerle ticaret elaqesi qurmusdu Fars korfezinde ticaret axinina nezaret edirdi ve ticaret sebekeleri Turkiyeye qeder uzanmisdi 1 Islam dovru RedakteIslam dininin 638 ci ilde qebul edilmesine baxmayaraq Behreynde ilk mescid 740 ci ilde tikilmisdir Bu mescid tarixi abide kimi indiye qeder qorunub saxlanilir Ozunun coxesrlik tarixinde Behreyn ya vahid dovlet olmus ya da kicik seher dovletlere parcalanmisdir Behreyn tarixinin en maraqli sehifelerine burada Germetiler dovletinin yaranmasi dovrunu aid etmek olar Ismaililer meshebine etiqad eden Germetiler ozlerini Islam dinini yayan ve edalet ugrunda cixis eden mubariz kimi qeleme vererek doyusken ordular yaratmislar Germetiler muharibe etmekle yanasi hem de kend teserrufati ve ticaretle de mesgul olurdular Bu dovrde Behreyn ciceklenirdi Lakin sonralar Germetiler dovleti tenezzule ugramis ve artiq XI esrde bir dovlet kimi yoxa cixmisdir 2 Orta esr Redakte1515 ci ilde Iran korfezinde peyda olmus portuqallar Behreyn uzerinde oz bayraqlarini qaldirmislar Portuqallar bu regionda cox qalmamislar 3 Daha tecrubeli mustemlekeci dovlet olan Ingiltere muhum strateji movqeye malik olan Iran korfezine daxil olmaq ve qedim Erebistan torpaqlarini ele kecirmek ucun muxtelif behaneler axtarirdi Regionda getdikce artmaqda olan quldurluq ve qul alveri bu behanelere sebeb oldu Quldurluga ve qul alverine qarsi suar ireli suren Ingiltere mustemlekecileri Iran korfezi sahillerindeki eraziler ugrunda mubarizeye basladilar Ucuz hediyyelerle yerli seyxlerin konlunu alaraq ve Behreynin tehlukesizliyinin qaygisini cekmek barede vedler vererek Ingiltere Iran korfezinde gemilerinin serbest hereket etmek huququnu qazandi XIX esr tarixi RedakteBehreyn ile Ingiltere arasinda ilk muqavile 1820 ci ilde baglanmisdir Bu muqavile Behreyni Ingiltereden tam asili veziyyete salmisdir Sonradan resmi London ile Behreyn arasinda ingilterenin xeyrine bir birinin ardinca bir nece muqavile imzalanir 4 XX esr tarixi Redakte1900 cu ilde ingilis mustemlekecileri olkedeki butun hakimiyyeti oz ellerine kecirirler O vaxtdan etibaren butun sorgu melumat kitablarinda Behreyn resmi olaraq Boyuk Britaniyanin protektorati kimi qeyde alinmisdir Bele veziyyet 1934 cu ile qeder davam etmisdir O vaxtlar olkeni Boyuk Britaniyanin Iran korfezi regionundaki rezidenti idare edirdi 1971 ci ilin axirinadek Boyuk Britaniyanin Iran korfezindeki rezidentinin numayendeliyi Manamada yerlesmisdir 5 Belelikle Ereb Serqinde ozunun mustemlekecilik siyasetini heyata kecirmek ucun Behreyn Boyuk Britaniyanin strateji forpostuna cevrilmisdir Arxipelaqda xususile Muherrek adasinda Boyuk Britaniyanin herbi hava Manama yaxinliginda ise herbi deniz bazalari yerlesirdi Behreynde herbi bazalarin saxlanilmasi her il Ingiltere budcesine 10 mln funt sterlinqe basa gelirdi Lakin Iran korfezi emirliklerinde hasil edilen neft ise ingilis inhisarcilarina ilde 200 mln funt sterlink temiz gelir getirirdi O vaxtlar ingilislerin bu regiondan cixib getmesi agilasigmaz bir is kimi gorunurdu Bununla bele 1960 ci illerin axirlari ucun London resmileri basa dusur ki Behreyne musteqillik verilmesinden hec cur qacmaq mumkun olmayacaq Bunu zaman ozu teleb edirdi 1971 ci ilin 14 avqustunda Behreyn ozunu musteqil dovlet elan etdi Amma geleceyi nezere alan pesekar ingilis siyasetcileri Iran korfezinde bas veren siyasi iqlimin deyismesinden faydalanmaga nail ola bilmisler Onlar Behreyn ile Dostluq barede muqavile imzalamislar Bu muqavilede dovletlerarasi meslehetlerin kecirilmesi umumi menfeet regionda sabit veziyyetin saxlanilmasi ve s meseleler nezerde tutulmusdur Siyasetciler yeni muqavileni Ingilterenin Behreynde oz kecmis movqeyini saxlamaq tesebbusu kimi qiymetlendirmisler Heqiqeten de uzaqgoren London diplomatiyasi regionda apardigi siyasetde bu defe de yanilmadi Behreyn indi de Boyuk Britaniya hem de ABS ile six siyasi ve iqtisadi elaqelere malikdir Istinadlar Redakte Background Notes Mideast March 2011 US Department of State 2011 p 100 Prozorov S M al karamita Islam enciklopedicheskij slovar otv red S M Prozorov M Nauka 1991 S 132 133 Larsen 1983 p 68 University of Exeter Press pp 51 52 53 67 68 ISBN 0859897060 Mojtahed Zadeh Pirouz 1999 Security and Territoriality in the Persian Gulf A Maritime Political Geography Routledge p 130 ISBN 0700710981 Menbe https az wikipedia org w index php title Behreyn tarixi amp oldid 6065556, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
