
Blok-sxem və ya Axın sxemi — alqoritmləri və əməliyyatları müxtəlif formalı qutular daxilində göstərən və onları oxlarla bir-birinə bağlayan geniş yayılmış diaqramma növü. Blok-sxemlər müxtəlif sahələrdə proseslərin və tətbiqlərin idarə edilməsində, sənədləşdirilməsində, layihələndirilməsində və təhlilində istifadə olunur.
Tarixi
| ]Proseslərin axınının sənədləşdirilməsi üçün yaradılan ilk metod olan "axın proses sxemi" 1921-ci ildə Frenk Gilbret (ing. Frank Gilbreth) tərəfindən ASME (Amerika Mexanika Mühəndisləri Cəmiyyəti) üzvlərinə təqdim edilmişdir. Gilbretin alətləri sənaye mühəndisliyi tətbiqlərində öz yerini tutmuşdur. 1930-cu illərin əvvəlində isə sənaye mühəndisi Allan H. Moqensen (ing. Allan H. Mogensen) Nyu-Yorkda biznes mühitində istifadə olunmaq üçün bəzi sənaye tətbiqlərinin təlimini verməyə başlamışdır.
İnkişaf tarixi
| ]- 1921 – Frenk Gilbret tərəfindən "blok-sxem" anlayışı irəli sürülmüş və ASME üzvlərinə təqdim edilmişdir. Bu, proses sxemini sənədləşdirmək üçün ilk sistemli metod hesab olunur.
- 1930-cu illər – Sənaye mühəndisi Allan H. Moqensen Nyu-Yorkda iş dünyasında tətbiq edilə bilən sənaye proseslərinin tədrisini həyata keçirmişdir. Bu təlimlər axın sxemlərinin biznes sahəsinə inteqrasiyasına yol açmışdır.
- 1947 – ASME tərəfindən "Blok-sxem simvolları" rəsmi olaraq qəbul edilmişdir. Bu simvollar müasir dövrdə də geniş istifadə olunur (başlanğıc/son, proses, qərar, giriş-çıxış və s.).
- 1950–1960-cı illər – Blok-sxemlər kompüter elmlərinin inkişafı ilə birlikdə proqramlaşdırma alqoritmlərinin təsviri üçün əsas vasitəyə çevrilmişdir.
- 1970-ci illər – Daha mürəkkəb diaqramlaşdırma metodları (məsələn, Nassi–Şneyderman diaqramları) və sistem analizi üçün müxtəlif qrafik üsullar meydana çıxmışdır.
- Müasir dövr – Blok-sxemlər yalnız mühəndislik və proqramlaşdırmada deyil, həm də idarəetmə, biznes proseslərinin optimallaşdırılması, təhsil və müxtəlif sənaye sahələrində geniş istifadə olunur.
Tənqid
| ]Geniş yayılmış, lakin səhv praktikaya nümunə kimi blok-sxemlərin alqoritmi aşağı səviyyədə (kod səviyyəsində) təsvir etmək üçün istifadəsi göstərilə bilər — yəni sxemin bloklarına hər hansı süni dildə yazılmış kod parçalarının yerləşdirilməsi cəhdi. Bu yanaşma yalnız strukturlaşdırılmış yanaşmaya uyğun təşkil edilmiş proqramlarda tətbiq oluna bilər və məsələn, obyekt yönlü yanaşma zamanı abstraksiyaların qarşılıqlı əlaqəsi ilə reallaşdırılan alqoritmi əks etdirə bilmir. Alqoritmlərin təsviri, sistemin hissələrinin qarşılıqlı əlaqəsi və bir çox digər müşayiətedici məsələlərin izahı üçün UML notasiya sistemi mövcuddur.
İstinadlar
| ]- "SEVOCAB: Software and Systems Engineering Vocabulary". 13 avqust 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 iyun 2009.
- Gilbreth, Frank Bunker; Gilbreth, Lillian Moller. "Process Charts" (PDF). 1921. 9 may 2015 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 may 2016.. American Society of Mechanical Engineers.
- Graham, Ben S. Jr. "People come first". Keynote Address at Workflow Canada. 10 iyun 1996.
- American Society of Mechanical Engineers (1947) ASME standard; operation and flow process charts. New York, 1947. (online version)
Ədəbiyyat siyahısı
| ]- ISO 5807. Information processing – Documentation symbols and conventions for data, program and system flowcharts, program network charts and system resources charts. International Organization for Standardization. 1985.
- : Diagrams for the chemical and petrochemical industry
- ECMA 4: Flowcharts (withdrawn – list of withdrawn standards)
- , and Edward M. Heiliger. "Techniques of flow-charting Arxivləşdirilib 2021-07-14 at the Wayback Machine." (1963); with introduction by Edward Heiliger.
Xarici keçidlər
| ]- Flowcharting Techniques: An IBM manual from 1969 (5 MB; PDF)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Xarab olmus lampani mueyyen etmek ucun hazirlanmis blok sxem Blok sxem ve ya Axin sxemi alqoritmleri ve emeliyyatlari muxtelif formali qutular daxilinde gosteren ve onlari oxlarla bir birine baglayan genis yayilmis diaqramma novu Blok sxemler muxtelif sahelerde proseslerin ve tetbiqlerin idare edilmesinde senedlesdirilmesinde layihelendirilmesinde ve tehlilinde istifade olunur Tarixi span Proseslerin axininin senedlesdirilmesi ucun yaradilan ilk metod olan axin proses sxemi 1921 ci ilde Frenk Gilbret ing Frank Gilbreth terefinden ASME Amerika Mexanika Muhendisleri Cemiyyeti uzvlerine teqdim edilmisdir Gilbretin aletleri senaye muhendisliyi tetbiqlerinde oz yerini tutmusdur 1930 cu illerin evvelinde ise senaye muhendisi Allan H Moqensen ing Allan H Mogensen Nyu Yorkda biznes muhitinde istifade olunmaq ucun bezi senaye tetbiqlerinin telimini vermeye baslamisdir Inkisaf tarixi span 1921 Frenk Gilbret terefinden blok sxem anlayisi ireli surulmus ve ASME uzvlerine teqdim edilmisdir Bu proses sxemini senedlesdirmek ucun ilk sistemli metod hesab olunur 1930 cu iller Senaye muhendisi Allan H Moqensen Nyu Yorkda is dunyasinda tetbiq edile bilen senaye proseslerinin tedrisini heyata kecirmisdir Bu telimler axin sxemlerinin biznes sahesine inteqrasiyasina yol acmisdir 1947 ASME terefinden Blok sxem simvollari resmi olaraq qebul edilmisdir Bu simvollar muasir dovrde de genis istifade olunur baslangic son proses qerar giris cixis ve s 1950 1960 ci iller Blok sxemler komputer elmlerinin inkisafi ile birlikde proqramlasdirma alqoritmlerinin tesviri ucun esas vasiteye cevrilmisdir 1970 ci iller Daha murekkeb diaqramlasdirma metodlari meselen Nassi Sneyderman diaqramlari ve sistem analizi ucun muxtelif qrafik usullar meydana cixmisdir Muasir dovr Blok sxemler yalniz muhendislik ve proqramlasdirmada deyil hem de idareetme biznes proseslerinin optimallasdirilmasi tehsil ve muxtelif senaye sahelerinde genis istifade olunur Tenqid span Genis yayilmis lakin sehv praktikaya numune kimi blok sxemlerin alqoritmi asagi seviyyede kod seviyyesinde tesvir etmek ucun istifadesi gosterile biler yeni sxemin bloklarina her hansi suni dilde yazilmis kod parcalarinin yerlesdirilmesi cehdi Bu yanasma yalniz strukturlasdirilmis yanasmaya uygun teskil edilmis proqramlarda tetbiq oluna biler ve meselen obyekt yonlu yanasma zamani abstraksiyalarin qarsiliqli elaqesi ile reallasdirilan alqoritmi eks etdire bilmir Alqoritmlerin tesviri sistemin hisselerinin qarsiliqli elaqesi ve bir cox diger musayietedici meselelerin izahi ucun UML notasiya sistemi movcuddur Istinadlar span SEVOCAB Software and Systems Engineering Vocabulary 13 avqust 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 iyun 2009 Gilbreth Frank Bunker Gilbreth Lillian Moller Process Charts PDF 1921 9 may 2015 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 may 2016 American Society of Mechanical Engineers Graham Ben S Jr People come first Keynote Address at Workflow Canada 10 iyun 1996 American Society of Mechanical Engineers 1947 ASME standard operation and flow process charts New York 1947 online version Edebiyyat siyahisi span ISO 5807 Information processing Documentation symbols and conventions for data program and system flowcharts program network charts and system resources charts International Organization for Standardization 1985 Diagrams for the chemical and petrochemical industry ECMA 4 Flowcharts withdrawn list of withdrawn standards and Edward M Heiliger Techniques of flow charting Arxivlesdirilib 2021 07 14 at the Wayback Machine 1963 with introduction by Edward Heiliger Xarici kecidler span Vikianbarda Blok sxem ile elaqeli mediafayllar var Flowcharting Techniques An IBM manual from 1969 5 MB PDF Lugetler ve ensiklopediyalarBoyuk katalan Boyuk katalan Boyuk norvec Britannica onlayn TreccaniNormativ yoxlamaBNF 11940186h GND 4131768 3 LCCN sh85049286 Microsoft 72041958 NKC ph127478 Kateqoriyalar AlqoritmlerProqramlasdirmaABS ixtiralariKeyfiyyetTexniki kommunikasiyaKeyfiyyete nezaret aletleriModellesdirme dilleriAlqoritm tesvir dilleri