Birinci Səudiyyə Dövləti və yaxud Dəriyyə əmirliyi — 1744-cü ildən 1818-ci ilə qədər Osmanlı Ərəbistanı torpaqlarında (indiki Səudiyyə Ərəbistanı) mövcud olmuş dövlət. Səud sülaləsinin idarə etdiyi birinci dövlət. Paytaxtı Dəriyyə şəhəri olduğundan, bəzi tarixçilər əmirliyi Dəriyyə əmirliyi adlandırırlar.
Dəriyyə şəhərinin əmiri Məhəmməd ibn Səud yerli əmirlərlə yaxın münasibətlər qurur, tərəfdarları ilə ətraf bölgələrə yürüşlər edirdi. Məhəmməd ibn Əbdülvahhab öz adına xütbələr oxutmağa başladı. Bu da, Osmanlı imperiyasına qarşı mübarizədə ərəb hərəkatının əsas ideoloji bazasını təşkil edirdi.
1765-ci ildə Məhəmməd ibn Səud öldü və yerinə oğlu Əbdüləziz keçdi. Əbdüləziz ibn Məhəmməd əl-Səud müsəlman-vəhhabilərin imamı kimi Dəriyyə əmirliyini güclü bir dövlətə çevirə bildi. 1773-cü ildə Ər-Riyadı işğal edən Səudlar, bütün Nəcdi özlərinə tabe etdilər. Vəhhabilər, tutduqları ərazilərdə bütün şiə ziyarətgahlarını dağıdırdılar. Buna görə də, Qərbi Ərəbistandakı Məkkə şərifliyi onlara qarşı mövqedə idi.
Səud sülaləsinin hərbi uğurlarını görən Osmanlı hökuməti bölgəyə hərbi qüvvələr göndərdi. Ancaq, məğlub olan osmanlılar geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar. Osmanlı imperiyası o qədər zəifləmişdi ki, öz əyalətlərinə nəzarət edə bilmirdi və nəticədə Dəriyyə əmirliyi 1802-ci ildə İraqa hücum etdi və Kərbəla şəhərində şiə ziyarətgahlarını dağıtdı. Ardından Məkkə şəhərini ələ keçirsələr də, Ciddə və Mədinə şəhərlərini tuta bilmədilər. 1803-cü ildə Dəriyyə əmiri Əbdüləziz ibn Məhəmməd əl-Səud sui-qəsd nəticəsində öldürüldü və yerinə oğlu Səud ibn Əbdüləziz əl-Səud keçdi. O, 1805-ci ildə Mədinəni və demək olar ki, bütün Hicazı ələ keçirdi.
1805-ci ildən 1810-cu ilə qədər Dəriyyə əmirliyinin İraqa və Suriyaya hücumları davam etdi. Dəriyyə əmirliyinə qarşı, 1811-ci ildə Osmanlı sultanının vassalı olan Misir xidvisi Qavalalı Məhməd Əli Paşa müharibəyə başladı. Misir hakimi Məhməd Əli Paşanın oğlu Tusun paşanın başçılıq etdiyi ordu 1813-cü ildə Hicaz bölgəsini səudiyyəlilərdən azad etdi. Omanda başlayan üsyan nəticəsində vəhhabi-səudiyyəlilər bu regiondan da çəkilmək məcburiyyətində qaldı.
1814-cü ildə Səud ibn Əbdüləziz öldü. Onun yerinə taxta oğlu Abdullah ibn Səud keçdi. Abdullah ibn Səudun dövründə vəhhabilər, Hicaz, Oman, Bəhreyn və Tixama üzərində nəzarəti itirdilər. 1817-ci ildə Abdullah ibn Səud mərkəzi Nəcd üzərində nəzarəti itirdi və bir il sonra Səud sülaləsinin son qalası olan Dəriyyə şəhəri də işğal edildi. Səud sülaləsinin bir çox üzvü həlak oldu. Dəriyyə əmiri Abdullah ibn Səud İstanbula göndərildi və orada sultanın əmri ilə edam edildi.
1821-ci ildə Abdullah ibn Səudun sağ qalmış qohumlarından Türki ibn Abdullah, özünə Ər-Riyadı paytaxt seçərək Osmanlılara qarşı üsyan qaldırdı. Nəticədə 1824-cü ildə İkinci Səudiyyə Dövləti yarandı.
Sir James Norman Dalrymple Anderson. The Kingdom of Saudi Arabia. Stacey International, 1983. Pp. 77.
"Timeline Saudi Arabia"
Sauds's campaign for Hejaz and the two holy cities 2010-09-14 at the Wayback Machine Islam Life online magazine
Abdullah bin Saud's capture 2015-09-24 at the Wayback Machine King Abdullah Ibn Saud Information Resource
Avqust 12, 2021
birinci, səudiyyə, dövləti, yaxud, dəriyyə, əmirliyi, 1744, ildən, 1818, ilə, qədər, osmanlı, ərəbistanı, torpaqlarında, indiki, səudiyyə, ərəbistanı, mövcud, olmuş, dövlət, səud, sülaləsinin, idarə, etdiyi, birinci, dövlət, paytaxtı, dəriyyə, şəhəri, olduğund. Birinci Seudiyye Dovleti ve yaxud Deriyye emirliyi 1 1744 cu ilden 1818 ci ile qeder Osmanli Erebistani torpaqlarinda indiki Seudiyye Erebistani movcud olmus dovlet Seud sulalesinin idare etdiyi birinci dovlet Paytaxti Deriyye seheri oldugundan bezi tarixciler emirliyi Deriyye emirliyi adlandirirlar ereb الدولة السعودية الأولى Birinci Seudiyye Dovleti1744 1818BayragiBirinci Seudiyye Emirliyinin xeritesiStatusuEmirlikPaytaxtiDeriyyeResmi dilleriEreb diliDiniIslamIdareetme formasiMonarxiyaSulaleSeud sulalesiImam 1744 1765Mehemmed ibn SeudTarixi Yaranmasi1744 Suqutu1818ErazisiSelefi XelefiLaney SultanligiMekke Serifliyi Misir eyaletiNecd emirliyi Mundericat 1 Tarixi 2 Imamlari 3 Hemcinin bax 4 Qeydler 5 IstinadlarTarixi RedakteDeriyye seherinin emiri Mehemmed ibn Seud 2 yerli emirlerle yaxin munasibetler qurur terefdarlari ile etraf bolgelere yurusler edirdi Mehemmed ibn Ebdulvahhab oz adina xutbeler oxutmaga basladi Bu da Osmanli imperiyasina qarsi mubarizede ereb herekatinin esas ideoloji bazasini teskil edirdi 1765 ci ilde Mehemmed ibn Seud oldu ve yerine oglu Ebduleziz kecdi Ebduleziz ibn Mehemmed el Seud muselman vehhabilerin imami kimi Deriyye emirliyini guclu bir dovlete cevire bildi 1773 cu ilde Er Riyadi isgal eden Seudlar butun Necdi ozlerine tabe etdiler Vehhabiler tutduqlari erazilerde butun sie ziyaretgahlarini dagidirdilar Buna gore de Qerbi Erebistandaki Mekke serifliyi onlara qarsi movqede idi Seud sulalesinin herbi ugurlarini goren Osmanli hokumeti bolgeye herbi quvveler gonderdi Ancaq meglub olan osmanlilar geri cekilmek mecburiyyetinde qaldilar Osmanli imperiyasi o qeder zeiflemisdi ki oz eyaletlerine nezaret ede bilmirdi ve neticede Deriyye emirliyi 1802 ci ilde Iraqa hucum etdi ve Kerbela seherinde sie ziyaretgahlarini dagitdi Ardindan Mekke seherini ele kecirseler de Cidde ve Medine seherlerini tuta bilmediler 1803 cu ilde Deriyye emiri Ebduleziz ibn Mehemmed el Seud sui qesd neticesinde olduruldu ve yerine oglu Seud ibn Ebduleziz el Seud kecdi O 1805 ci ilde Medineni ve demek olar ki butun Hicazi ele kecirdi 3 1805 ci ilden 1810 cu ile qeder Deriyye emirliyinin Iraqa ve Suriyaya hucumlari davam etdi Deriyye emirliyine qarsi 1811 ci ilde Osmanli sultaninin vassali olan Misir xidvisi Qavalali Mehmed Eli Pasa muharibeye basladi Misir hakimi Mehmed Eli Pasanin oglu Tusun pasanin basciliq etdiyi ordu 1813 cu ilde Hicaz bolgesini seudiyyelilerden azad etdi Omanda baslayan usyan neticesinde vehhabi seudiyyeliler bu regiondan da cekilmek mecburiyyetinde qaldi 1814 cu ilde Seud ibn Ebduleziz oldu Onun yerine taxta oglu Abdullah ibn Seud kecdi Abdullah ibn Seudun dovrunde vehhabiler Hicaz Oman Behreyn ve Tixama uzerinde nezareti itirdiler 4 1817 ci ilde Abdullah ibn Seud merkezi Necd uzerinde nezareti itirdi ve bir il sonra Seud sulalesinin son qalasi olan Deriyye seheri de isgal edildi Seud sulalesinin bir cox uzvu helak oldu Deriyye emiri Abdullah ibn Seud Istanbula gonderildi ve orada sultanin emri ile edam edildi 1821 ci ilde Abdullah ibn Seudun sag qalmis qohumlarindan Turki ibn Abdullah ozune Er Riyadi paytaxt secerek Osmanlilara qarsi usyan qaldirdi Neticede 1824 cu ilde Ikinci Seudiyye Dovleti yarandi Imamlari Redakte Esas meqale SeudlarBirinci Seudiyye emirliyi olan Deriyye emirliyini Mehemmed bin Seudun atasi Seud ibn Mehemmed ibn Mikrinle baslayan Seud sulalesi idare edirdi Mehemmed ibn Seud el Seud 1744 1765 Ebduleziz ibn Mehemmed el Seud 1765 1803 Seud ibn Ebduleziz el Seud 1803 1814 Abdullah ibn Seud el Seud 1814 1818 Hemcinin bax RedakteSeud sulalesi Necd emirliyi Seudiyye ErebistaniQeydler RedakteIstinadlar Redakte Sir James Norman Dalrymple Anderson The Kingdom of Saudi Arabia Stacey International 1983 Pp 77 Timeline Saudi Arabia Sauds s campaign for Hejaz and the two holy cities Arxivlesdirilib 2010 09 14 at the Wayback Machine Islam Life online magazine Abdullah bin Saud s capture Arxivlesdirilib 2015 09 24 at the Wayback Machine King Abdullah Ibn Saud Information ResourceMenbe https az wikipedia org w index php title Birinci Seudiyye Dovleti amp oldid 5907265, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
