fbpx
Wikipedia

Birinci Hindistan-Pakistan müharibəsi

Hindistan-Pakistan müharibəsi - 21 oktyabr 1947-31 dekabr 1948- Britaniya Hindistanı bölüşdürüldükdən sonra HindistanPakistan arasında baş vermiş silahlı münaqişə.

Münaqişənin səbəbi Cammu və Kəşmir ştatının hansı dövlətə məxsus olması ilə bağlı yaranmış ziddiyyətlər idi. Ştatda müsəlmanlar üstünlük təşkil etsə də, (Britaniya Hindistanının bölünməsi şərtlərinə görə ştat Pakistana aid olmalı idi), lakin hakim dairələr və Kəşmirin maharacı hindlilərdən ibarət olduğuna görə onlar Kəşmirin Hindistana birləşdirilməsi haqqında qərar qəbul etdilər.

Müharibə ərəfəsində Hindistanda vəziyyət

1815-ci ilədək müasir dövrdə Cammu və Kəşmir kimi tanınan ərazidə 22 kiçik knyazlıq (16 hind və 6 müsəlman knyazlığı) mövcud idi, onların bir hissəsi Əfqanıstan əmirinin nəzarəti altında idi. Hind knyazlıqları imperator Əkbərin dövründən Böyük Moğol imperiyasının vassalları olan racput knyazları tərəfindən idarə olunurdu. Böyük Moğol imperiyasının süqutundan sonra və qurkların dağlıq knyazlıqlara basqınından sonra onlar sinqlərin hökmdarı Rancit Sinqin hakimiyyəti altına düşdü .

Hindistanın bölüşdürülməsi

Böyük Britaniyanın Hindistan knyazlıqları üzərində hökmranlığının başa çatması yerli əhalinin seçmək, knyazlıqların Hindistana və ya Pakistana birləşmək və ya öz müstəqilliyini elan etmək hüququnun tanınması ilə müşayət olunurdu . Britaniya qoşunları Hindistanı hələ tamamilə tərk edənədək Cammu və Kəşmir knyazlığının hakimi Hindistanın və Pakistanın təkidi ilə yeni yaranmış bu iki dövlətdən birini seçməli idi.

Müharibənin mərhələləri

Birinci mərhələ. Müdaxilənin başlanması

 
Birinci mərhələ

Pakistan knyazlıqların şimal hissəsini Azad Cammu və Kəşmir adı ilə öz ərazisi elan etdi və buraya qoşunlarını yeritdi. Müzəffərabad və Domel adlanan sərhəd rayonlarında cəmlənən Pakistan qoşunları qıza müddətdə kəşmirlilərin tayfa könüllülərindən ibarət ordusunu darmadağın etdi (sərhəd rayonlarında yerləşən hind hərbi hissələrində müsəlman əsgərlərin bir hissəsi qiyam qaldırdılar və pakistanlılarla birləşdilər).

Müdaxilənin başlanğıcında məqsəd ilk növbədə, dövlətin yay iqamətgahı və əsas şəhəri hesab olunan Srinaqar şəhəri ilə birlikdə Kəşmir vadisi üzərində nəzarəti ələ keçirmək idi (Cammu şəhəri dövlətin qış iqamətgahı idi). lakin Srinaqara doğru hərəkət edən qoşunların əsas hissələri işğal olunmuş şəhərlərdə qalaraq talançılıqla məşğul olmağa başladılar .

İkinci mərhələ: Kəşmir vadisində hindlilərin hərbi əməliyyatları

 
Ikinci mərhələ

Hindistan fəal hərbi əməliyyata başlayaraq qoşun və texnikasını Srinaqar rayonuna yönəldərək şəhərin ətarfında dairəvi müdafiə təşkil etdilər və müsəlman könüllülərinin hərbi hissələrini məğlub etdilər. Darmadağın edilmiş tayfa qüvvələri Baramula və uri şəhərlərinə qaçdılar və tezlikə bu qüvvələr dağıldı. Lakin vadinin Punç şəhərində Kəşmir qoşunları müsəlman qüvvələri tərəfindən mühasirəyə alındılar.

Gilgitdə yerli könüllülər Pakistanın Hindistana müdaxiləsini müdafiə edirdilər və Kəşmirin şimal hissəsinə nəzarəti ələ keçirdilər. Çitral şəhərinin könüllüləri də yerli hakim Mextarın başçılığı ilə Pakistana birləşdilər.

Üçüncü mərhələ. Punç şəhərini blokadaya almaq təşəbbüsü

 
Üçüncü mərhələ

Hindistan silahlı qüvvələri Uri və Baramul şəhərini işğal etdikdən sonra tayfaların silahlı qüvvələrinin təqib edilməsini dayandırdılar və Punç şəhərini blokadaya alan Kəşmir qoşunlarını dəf etmək üçün hərbi dəstə göndərdilər. Dəstə Punç şəhərinə gəlib çatsa da, blokadanı aradan qaldırmaq mümkün olmadı. Hindistan ordusunun ikinci dəfə göndərdiyi qüvvələr Azad Kəşmirdə yerləşən Kotli şəhərini ələ keçirməyə müvəffəq olsalar da, onu əldə saxlamaq üçün kifayət qədər qüvvələri olmadığına görə tezliklə şəhəri tərk etməyə məcbur oldular. Elə bu dövrdə, 25 noyabr 1947-ci ildə müsəlman könüllüləri Mirpur şəhərini tutdular . .

Dördüncü mərhələ: Canqerin süqutu və Naoşeruya və Uriyə hücum

 
Dördüncü mərhələ

Tayfaların silahlı qüvvələri Cangerə hücum edərək onu ələ keçirdilər. Sonra onlar Naoşeru şəhərinə və Uriyə hücum etsələr də, bu hərbi əməliyyatlar uğursuz nəticələndi. Müharibənin bu mərhələsində regiona Hindistanın yeni silahlı qüvvələri gətirlməsinə baxmayaraq, cəbhə xəttində vəziyyət stabilləşmişdir.

Beşinci mərhələ:"Visay" əməliyyatı - Canqerə əks-hücum

 
Beşinci mərhələ

Hindistan ordusu Canger və Racauri şəhərlərini geri almaq üçün cənubdan əks-hücuma başladı. Kəşmir vadisində tayfaların silahlı qüvvələri Uri qarnizonuna hücumlarını davam etdirirdilər. Şimalda Gilgit könüllüləri Skardu şəhərini tutdular.

Altıncı mərhələ: 1 may-19 may 1948-ci il tarixlərdə Hidistan ordusunun yaz hücumu

 
Altıncı mərhələ

Canger şəhərində Hindistan ordusu nizami Pakistan ordusuna qeyri-rəsmi şəkildə birləşən müsəlman könüllülərinin ciddi müqaviməti ilə qarşılaşdı. Hindistan qoşunları Kəşmir vadisində yerlənən Titval şəhərini geri qaytardılar. Lakin Himalay ətəklərində Hindistana məxsus Lex şəhərini mühasirəyə alan Gilgit könüllüləri uğurlu hücum əməliyyatları nəticəsində Kargil şəhərini tutaraq Hihdistan ordusunu Skardu şəhərindən geri çəkilməyə məcbur etdi.

Yeddinci mərhələ:"Qulab" əməliyyatı

 
Yeddinci mərhələ

Hindistan ordusu Kəşmir vadisində Keran şəhərini və Qurez vadisini ələ keçirmək üçün şimal istiqamətində hücumu davam etdirdi. Onlar həmçinin Titvalda müsəlmanların əks-hücümunu dəf etdilər. Cammu rayonunda Punç şəhərində blokadada olan quvvələrin müvəqqəti olaraq xarici aləmlə əlaqələrinin bərpa olunması yenidən qızğın döyüşlərə səbəb oldu. Kəşmir ordusu Skardu şəhərini Gilgit könüllülərindən müdafiə etməyə müvəffəq oldu. Lakin avqust ayında Mata-ul-Mulkun başçılıq etdiyi Çitral könüllüləri Skardu şəhərini mühasirəyə aldı və tezliklə artilleriyanın köməyi ilə şəhəri işğal etdi. Bu Gilgit qüvvələrinin Ladakx istiqamətində hücumuna əlverişli imkan yaratdı.

Səkkizinci mərhələ:"Bizon" əməliyyatı

 
Səkkizinci mərhələ

Punç şəhərinin müsəlmanlar tərəfindən blokadası davam etdirilirdi. Hindistan ordusunun 77-ci desant briqadasının Zoci-La keçidinin ələ keçirilməsi məqsədi daşıyan hərbi əməliyyatı uğursuz nəticələndi. Feldmarşal Kariappanın başçılıq etdiyi "Ördək əməliyyatı"inda bəzi dəyişikliklər edilərək "Bizon" əməliyyatı adlandırıldı. Nasaz vəziyyətdə olan M5 Stuart yüngül tankları Srinaqar vasitəsilə Zoci-La keçidinə cəmləndirildi. Hindistan ordusunun 1 noyabrda gözlənilməz hücumu nəticəsində müsəlman qüvvələri əvvəlcə Matayyanu, sonra isə Drasu şəhərlərindən geri çəkilməli oldular. Zoci-La keçidini ələ keçirən Hindistan ordusu 24 noyabrda Lex şəhərinə hücum edən Pakistan qüvvələri ilə Kargil yaxınlığında qarşılaşdılar, ağır döyüşlərdən sonra nəhayət, Skardu şəhərini müsəlmanların mühasirəsindən azad etmək mümkün oldu .

Doqquzuncu mərhələ:Punç şəhərinin blokadadan azad edilməsi

 
Doqquzuncu mərhələ

Hindistan ordusu bu zaman hərbi əməliyyatların getdiyi bütün bölgələrdə aşkar üstünlüyə malik idi. Nəhayət, bir illik mühasirədən sonra Punç şəhəri azad edildi. Himalay dağətəyi ərazilərindəki Gilgit qüvvələri də darmadağın olundu.

Onuncu mərhələ: Atəşkəs elan edilməsi

 
Onuncu mərhələ

BMT-nin qətnaməsinə əsasən 1 yanvar 1949-cu il tarixdən atəşkəs qüvvəyə mindi. 27 iyulda HindistanPakistan cəbhə xətti boyunca atəşin kəsilməsi haqqında müqavilə imzaladı. Kəşmirin 60 faizi Hindistanın, 40 faizi isə Pakistanın nəzarəti altına keçdi.

Mənbə

  • Гордиенко А. Н. Войны второй половины ХХ века. Мн., 1998. ISBN 985-437-507-2
  • Ministry of Defence, Government of India. Operations in Jammu and Kashmir 1947–1948. (1987). Thomson Press (India) Limited, New Delhi. This is the Indian Official History.
  • Lamb, Alastair. Kashmir: A Disputed Legacy, 1846–1990. (1991). Roxford Books. ISBN 0-907129-06-4.
  • Praval, K.C. The Indian Army After Independence. (1993). Lancer International, ISBN 1-897829-45-0
  • Sen, Maj Gen L.P. Slender Was The Thread: The Kashmir confrontation 1947–1948. (1969). Orient Longmans Ltd, New Delhi.
  • Vas, Lt Gen. E. A. Without Baggage: A personal account of the Jammu and Kashmir Operations 1947–1949. (1987). Natraj Publishers Dehradun. ISBN 81-85019-09-6.

İstinadlar

  1. Hutchison, J.; Vogel, Jean Philippe (1933). History of the Panjab Hill States. Superint., Gov. Print., Punjab. İstifadə tarixi: 23 October 2011.
  2. Indian Independence Act 1947 (c.30) (Revised Statute) from The UK Statute Law Database at opsi.gov.uk
  3. I Indo-Pakistani War, 1947—1949 By Tom Cooper Air Combat Information Group 29 October 2003
  4. Ministry of Defence, Government of India. Operations in Jammu and Kashmir 1947—1948. (1987). Thomson Press (India) Limited, New Delhi. This is the Indian Official History.
  5. This All Began in 1947: The Jihadist Operations of Pakistani State 2015-07-07 at the Wayback Machine. Criticalppp.com (2012-08-14).
  6. Sinha, Lt. Gen. S.K. (1977). Operation Rescue:Military Operations in Jammu & Kashmir 1947–49. New Delhi: Vision Books. səh. 174. ISBN 81-7094-012-5. İstifadə tarixi: 4 August 2010.

birinci, hindistan, pakistan, müharibəsi, hindistan, pakistan, müharibəsi, oktyabr, 1947, dekabr, 1948, britaniya, hindistanı, bölüşdürüldükdən, sonra, hindistan, pakistan, arasında, baş, vermiş, silahlı, münaqişə, münaqişənin, səbəbi, cammu, kəşmir, ştatının,. Hindistan Pakistan muharibesi 21 oktyabr 1947 31 dekabr 1948 Britaniya Hindistani bolusduruldukden sonra Hindistan ve Pakistan arasinda bas vermis silahli munaqise Munaqisenin sebebi Cammu ve Kesmir statinin hansi dovlete mexsus olmasi ile bagli yaranmis ziddiyyetler idi Statda muselmanlar ustunluk teskil etse de Britaniya Hindistaninin bolunmesi sertlerine gore stat Pakistana aid olmali idi lakin hakim daireler ve Kesmirin maharaci hindlilerden ibaret olduguna gore onlar Kesmirin Hindistana birlesdirilmesi haqqinda qerar qebul etdiler Mundericat 1 Muharibe erefesinde Hindistanda veziyyet 2 Hindistanin bolusdurulmesi 3 Muharibenin merheleleri 3 1 Birinci merhele Mudaxilenin baslanmasi 3 2 Ikinci merhele Kesmir vadisinde hindlilerin herbi emeliyyatlari 3 3 Ucuncu merhele Punc seherini blokadaya almaq tesebbusu 3 4 Dorduncu merhele Canqerin suqutu ve Naoseruya ve Uriye hucum 3 5 Besinci merhele Visay emeliyyati Canqere eks hucum 3 6 Altinci merhele 1 may 19 may 1948 ci il tarixlerde Hidistan ordusunun yaz hucumu 3 7 Yeddinci merhele Qulab emeliyyati 3 8 Sekkizinci merhele Bizon emeliyyati 3 9 Doqquzuncu merhele Punc seherinin blokadadan azad edilmesi 3 10 Onuncu merhele Ateskes elan edilmesi 4 Menbe 5 IstinadlarMuharibe erefesinde Hindistanda veziyyet Redakte1815 ci iledek muasir dovrde Cammu ve Kesmir kimi taninan erazide 22 kicik knyazliq 16 hind ve 6 muselman knyazligi movcud idi onlarin bir hissesi Efqanistan emirinin nezareti altinda idi Hind knyazliqlari imperator Ekberin dovrunden Boyuk Mogol imperiyasinin vassallari olan racput knyazlari terefinden idare olunurdu Boyuk Mogol imperiyasinin suqutundan sonra ve qurklarin dagliq knyazliqlara basqinindan sonra onlar sinqlerin hokmdari Rancit Sinqin hakimiyyeti altina dusdu 1 Hindistanin bolusdurulmesi RedakteBoyuk Britaniyanin Hindistan knyazliqlari uzerinde hokmranliginin basa catmasi yerli ehalinin secmek knyazliqlarin Hindistana ve ya Pakistana birlesmek ve ya oz musteqilliyini elan etmek huququnun taninmasi ile musayet olunurdu 2 Britaniya qosunlari Hindistani hele tamamile terk edenedek Cammu ve Kesmir knyazliginin hakimi Hindistanin ve Pakistanin tekidi ile yeni yaranmis bu iki dovletden birini secmeli idi Muharibenin merheleleri RedakteBirinci merhele Mudaxilenin baslanmasi Redakte Birinci merhele Pakistan knyazliqlarin simal hissesini Azad Cammu ve Kesmir adi ile oz erazisi elan etdi ve buraya qosunlarini yeritdi Muzefferabad ve Domel adlanan serhed rayonlarinda cemlenen Pakistan qosunlari qiza muddetde kesmirlilerin tayfa konullulerinden ibaret ordusunu darmadagin etdi serhed rayonlarinda yerlesen hind herbi hisselerinde muselman esgerlerin bir hissesi qiyam qaldirdilar ve pakistanlilarla birlesdiler Mudaxilenin baslangicinda meqsed ilk novbede dovletin yay iqametgahi ve esas seheri hesab olunan Srinaqar seheri ile birlikde Kesmir vadisi uzerinde nezareti ele kecirmek idi Cammu seheri dovletin qis iqametgahi idi lakin Srinaqara dogru hereket eden qosunlarin esas hisseleri isgal olunmus seherlerde qalaraq talanciliqla mesgul olmaga basladilar 3 4 Ikinci merhele Kesmir vadisinde hindlilerin herbi emeliyyatlari Redakte Ikinci merhele Hindistan feal herbi emeliyyata baslayaraq qosun ve texnikasini Srinaqar rayonuna yonelderek seherin etarfinda dairevi mudafie teskil etdiler ve muselman konullulerinin herbi hisselerini meglub etdiler Darmadagin edilmis tayfa quvveleri Baramula ve uri seherlerine qacdilar ve tezlike bu quvveler dagildi Lakin vadinin Punc seherinde Kesmir qosunlari muselman quvveleri terefinden muhasireye alindilar Gilgitde yerli konulluler Pakistanin Hindistana mudaxilesini mudafie edirdiler ve Kesmirin simal hissesine nezareti ele kecirdiler Citral seherinin konulluleri de yerli hakim Mextarin basciligi ile Pakistana birlesdiler Ucuncu merhele Punc seherini blokadaya almaq tesebbusu Redakte Ucuncu merhele Hindistan silahli quvveleri Uri ve Baramul seherini isgal etdikden sonra tayfalarin silahli quvvelerinin teqib edilmesini dayandirdilar ve Punc seherini blokadaya alan Kesmir qosunlarini def etmek ucun herbi deste gonderdiler Deste Punc seherine gelib catsa da blokadani aradan qaldirmaq mumkun olmadi Hindistan ordusunun ikinci defe gonderdiyi quvveler Azad Kesmirde yerlesen Kotli seherini ele kecirmeye muveffeq olsalar da onu elde saxlamaq ucun kifayet qeder quvveleri olmadigina gore tezlikle seheri terk etmeye mecbur oldular Ele bu dovrde 25 noyabr 1947 ci ilde muselman konulluleri Mirpur seherini tutdular 5 Dorduncu merhele Canqerin suqutu ve Naoseruya ve Uriye hucum Redakte Dorduncu merhele Tayfalarin silahli quvveleri Cangere hucum ederek onu ele kecirdiler Sonra onlar Naoseru seherine ve Uriye hucum etseler de bu herbi emeliyyatlar ugursuz neticelendi Muharibenin bu merhelesinde regiona Hindistanin yeni silahli quvveleri getirlmesine baxmayaraq cebhe xettinde veziyyet stabillesmisdir Besinci merhele Visay emeliyyati Canqere eks hucum Redakte Besinci merhele Hindistan ordusu Canger ve Racauri seherlerini geri almaq ucun cenubdan eks hucuma basladi Kesmir vadisinde tayfalarin silahli quvveleri Uri qarnizonuna hucumlarini davam etdirirdiler Simalda Gilgit konulluleri Skardu seherini tutdular Altinci merhele 1 may 19 may 1948 ci il tarixlerde Hidistan ordusunun yaz hucumu Redakte Altinci merhele Canger seherinde Hindistan ordusu nizami Pakistan ordusuna qeyri resmi sekilde birlesen muselman konullulerinin ciddi muqavimeti ile qarsilasdi Hindistan qosunlari Kesmir vadisinde yerlenen Titval seherini geri qaytardilar Lakin Himalay eteklerinde Hindistana mexsus Lex seherini muhasireye alan Gilgit konulluleri ugurlu hucum emeliyyatlari neticesinde Kargil seherini tutaraq Hihdistan ordusunu Skardu seherinden geri cekilmeye mecbur etdi Yeddinci merhele Qulab emeliyyati Redakte Yeddinci merhele Hindistan ordusu Kesmir vadisinde Keran seherini ve Qurez vadisini ele kecirmek ucun simal istiqametinde hucumu davam etdirdi Onlar hemcinin Titvalda muselmanlarin eks hucumunu def etdiler Cammu rayonunda Punc seherinde blokadada olan quvvelerin muveqqeti olaraq xarici alemle elaqelerinin berpa olunmasi yeniden qizgin doyuslere sebeb oldu Kesmir ordusu Skardu seherini Gilgit konullulerinden mudafie etmeye muveffeq oldu Lakin avqust ayinda Mata ul Mulkun basciliq etdiyi Citral konulluleri Skardu seherini muhasireye aldi ve tezlikle artilleriyanin komeyi ile seheri isgal etdi Bu Gilgit quvvelerinin Ladakx istiqametinde hucumuna elverisli imkan yaratdi Sekkizinci merhele Bizon emeliyyati Redakte Sekkizinci merhele Punc seherinin muselmanlar terefinden blokadasi davam etdirilirdi Hindistan ordusunun 77 ci desant briqadasinin Zoci La kecidinin ele kecirilmesi meqsedi dasiyan herbi emeliyyati ugursuz neticelendi Feldmarsal Kariappanin basciliq etdiyi Ordek emeliyyati inda bezi deyisiklikler edilerek Bizon emeliyyati adlandirildi Nasaz veziyyetde olan M5 Stuart yungul tanklari Srinaqar vasitesile Zoci La kecidine cemlendirildi Hindistan ordusunun 1 noyabrda gozlenilmez hucumu neticesinde muselman quvveleri evvelce Matayyanu sonra ise Drasu seherlerinden geri cekilmeli oldular Zoci La kecidini ele keciren Hindistan ordusu 24 noyabrda Lex seherine hucum eden Pakistan quvveleri ile Kargil yaxinliginda qarsilasdilar agir doyuslerden sonra nehayet Skardu seherini muselmanlarin muhasiresinden azad etmek mumkun oldu 6 Doqquzuncu merhele Punc seherinin blokadadan azad edilmesi Redakte Doqquzuncu merhele Hindistan ordusu bu zaman herbi emeliyyatlarin getdiyi butun bolgelerde askar ustunluye malik idi Nehayet bir illik muhasireden sonra Punc seheri azad edildi Himalay dageteyi erazilerindeki Gilgit quvveleri de darmadagin olundu Onuncu merhele Ateskes elan edilmesi Redakte Onuncu merhele BMT nin qetnamesine esasen 1 yanvar 1949 cu il tarixden ateskes quvveye mindi 27 iyulda Hindistan ve Pakistan cebhe xetti boyunca atesin kesilmesi haqqinda muqavile imzaladi Kesmirin 60 faizi Hindistanin 40 faizi ise Pakistanin nezareti altina kecdi Menbe RedakteGordienko A N Vojny vtoroj poloviny HH veka Mn 1998 ISBN 985 437 507 2 Ministry of Defence Government of India Operations in Jammu and Kashmir 1947 1948 1987 Thomson Press India Limited New Delhi This is the Indian Official History Lamb Alastair Kashmir A Disputed Legacy 1846 1990 1991 Roxford Books ISBN 0 907129 06 4 Praval K C The Indian Army After Independence 1993 Lancer International ISBN 1 897829 45 0 Sen Maj Gen L P Slender Was The Thread The Kashmir confrontation 1947 1948 1969 Orient Longmans Ltd New Delhi Vas Lt Gen E A Without Baggage A personal account of the Jammu and Kashmir Operations 1947 1949 1987 Natraj Publishers Dehradun ISBN 81 85019 09 6 Istinadlar Redakte Hutchison J Vogel Jean Philippe 1933 History of the Panjab Hill States Superint Gov Print Punjab Istifade tarixi 23 October 2011 Indian Independence Act 1947 c 30 Revised Statute from The UK Statute Law Database at opsi gov uk I Indo Pakistani War 1947 1949 By Tom Cooper Air Combat Information Group 29 October 2003 Ministry of Defence Government of India Operations in Jammu and Kashmir 1947 1948 1987 Thomson Press India Limited New Delhi This is the Indian Official History This All Began in 1947 The Jihadist Operations of Pakistani State Arxivlesdirilib 2015 07 07 at the Wayback Machine Criticalppp com 2012 08 14 Sinha Lt Gen S K 1977 Operation Rescue Military Operations in Jammu amp Kashmir 1947 49 New Delhi Vision Books seh 174 ISBN 81 7094 012 5 Istifade tarixi 4 August 2010 Menbe https az wikipedia org w index php title Birinci Hindistan Pakistan muharibesi amp oldid 5795866, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.