Binəqədi döyüşü — 1918-ci il, avqustun 26-31-də Bakını azad etməyə gələn Qafqaz İslam Ordusunun şəhər ətrafında, Binəqədi kəndi yaxınlığındakı 311 və 364 nömrəli təpələr uğrunda keçirdiyi hərbi əməliyyat.
Döyüşün məqsədi
İngilis – "Sentrokaspi" hərbi qüvvələrinə zərbə endirməklə onları şəhərə doğru sıxışdırmaq, Bakının azad olunması üçün həlledici hücum ərəfəsində əlverişli mövqelər ələ keçirmək idi.
Döyüş əsasən 311, 364 nömrəli təpələrin və Binəqədi yüksəkliyinin ətrafında baş verdi. Avqustun 26-da başlanan döyüşdə 13-cü piyada alayı 364 nömrəli təpəni ələ keçirərək, "Sentrokaspi" – ingilis qüvvələrini geri çəkilməyə məcbur etdi. 311 nömrəli təpəni isə ələ keçirmək mümkün olmadı. Avqustun 27-də "Sentrokaspi" – ingilis qüvvələri 364 nömrəli təpəni geri qaytarmağa cəhd göstərdilər: ingilis qüvvələri hücuma keçərək, Maştağa dəstəsinin və 13-cü alayın mövqelərini aramsız atəşə tutdu, 10-cu alayın mövqeləri "Sentrokaspi" təyyarələri tərəfindən bombardman edildi, hərbi gəmilər isə Abşeron yarımadasının şimalında mövqe tutaraq, "Sentrokaspi" qüvvələrini müdafiə etməyə çalışdılar. Azərbaycan süvarilərinin və könüllülərinin çoxluq təşkil etdiyi Maştağa dəstəsi döyüşlərin ən qaynar yerində idi. Qaimməqam Həsən bəyin rəhbərliyi altında olan bu dəstə düşmən təyyarələrindən bombardman edilməsinə, dənizdə dayanan gəmilərdən top atəşinə tutulmasına baxmayaraq, döyüş mövqeyindən geri çəkilmədi. Avqustun 30-da Nasoslu yaxınlığında "Sentrokaspi" gəmilərindən quruya çıxarılmış desant Qafqaz İslam Ordusu qüvvələrinə arxadan zərbə vurmağa cəhd göstərdi. Lakin 364 nömrəli təpəni geri qaytara bilmədi. Qafqaz İslam Ordusu komandanlığı Bakı ətrafındakı qüvvələri yenidən qruplaşdıraraq, avqustun 31-də 311 nömrəli təpə üzərinə yenidən hücuma keçdi. "Sentrokaspi" – ingilis qüvvələri bu təpəni, həmçinin, bütünlükdə Binəqədi yüksəkliklərini qoruyub saxlaya bilmədilər və itki verərək geri çəkildilər. Qafqaz İslam ordusunun hissə və bölmələri Binəqədi ətrafındakı mövqelərdən əlavə, Digah və Məhəmmədi kəndlərini də ələ keçirdilər. Binəqədi-Digah xətti üzrə mühüm mövqelərin itirilməsi "Sentrokaspi diktaturası"nın süqutunu sürətləndirdi. General Denstervil döyüşdən sonra bəyan etdi ki, "yer üzündə heç bir qüvvə Bakını türklərdən ala bilməz" Beləliklə, Bakının şimalında "Sentrokaspi" – ingilis qüvvələri Biləcəri yüksəkliyinə qədər geri sıxışdırıldı və Bakının azad olunması uğrunda həlledici hücumun təşkili üçün əlverişli mövqelər ələ keçirildi.
Döyüşlə bağlı xatirələr
Nuru paşa öz xatirələrində bu döyüşün hazırlanması, gedişi və nəticəsi barədə belə yazırdı:
Bakı qərb cəbhəsi şəhərə pək yaxın olduğundan hücum cəbhəsi olaraq burasını münasib görürdüm. Hər nə qədər 5 avqust hücumu ilə düşmənin nəzəri bu cəbhəyə cəlb edilmiş idi. Düşmənlə aramızı ayıran dəmir yolu vadisinin yamaclarının pək sərp bulunmasından burası hücuma pək müsaid deyildi. Ərazinin bu xüsusiyyətinə təhkimat əlavə edildiyi təqdirdə bıı cəbhədən yapıla biləcək hücumun müvəffəqiyyətlə nəticələnməsi ehtimalı məşquq bulunurdu, Binaənəleyh burada təhkimat yapdırmaqdan sərfi-nəzər etdirmək üçün düşmənin nəzər diqqətini cəlb edəcək vəchiylə Biləcəri və Bakının şimal cəbhəsində tərəfimizdən fəaliyyətə keçilmiş idi. Təşəbbüslərimiz lazım olan təsiri yapmış və düşmən də Biləcəri stansiyası şimalından Yanardağ və daha şərqdəki Binəqədi sırtlarında və Biləcəri stansiyası civarı ilə cənubdakı sırtlara əhəmiyyət verməyə başlamışdı. Yanardağ sırtları düşmən cəbhəsinin önündəki Uktə nöqtəsi təşkil edilməkdə olduğundan fazla təhkim ediiməkdə idi. Bakıya hücumun vaxtında sol cinahımızı təhdid edəcək olan məzkur sırtların məni-təhkimi və burada münfərid vəziyyətdə bulunan düşmən dəstəsinin imhası məqsədiylə 24 avqust fəcir ilə birlikdə faiq qüvvələrlə Yanardağ və 31 avqust Binəqədi mövqelərini sürətli və şədid bir hərəkətlə əhatə və buralarını təhkimə məmur düşmən qüvvətini kamilən imha və bir bölük ingilisi imha elədik İşbu mövqe müvəffəqiyyətlər düşmənin mənəviyyatını sarsmış və əsgərlərimizin qüvveyi-mənəviyyatını artırmış idi.
Mənbə
Süleyman M.Qafqaz İslam Ordusu və Azərbaycan. B. 1999. Rüştü, Büyük harpte Baku yollarında Ş.Kafkas piyade fırkası. 93 saylı Askeri mecmuanın tarih kısmı, 1934.
Yüceer N, Birinci dünya savaşında Osmanlı ordusunun Azerbaycan ve Dağıstan harekatı, Ankara 1996.
Süleymanov M. Nuru paşa və silahdaşları. Bakı, 2014
İstinadlar
↑ Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası 2 cilddə. I cild. Bakıː Lider nəşriyyatı, 2004, s.255–256
Süleymanov M. Nuru paşa və silahdaşları. Bakı, 2014, s.111
binəqədi, döyüşü, 1918, avqustun, bakını, azad, etməyə, gələn, qafqaz, islam, ordusunun, şəhər, ətrafında, binəqədi, kəndi, yaxınlığındakı, nömrəli, təpələr, uğrunda, keçirdiyi, hərbi, əməliyyat, mündəricat, döyüşün, məqsədi, döyüşün, gedişi, nəticəsi, döyüşlə. Bineqedi doyusu 1918 ci il avqustun 26 31 de Bakini azad etmeye gelen Qafqaz Islam Ordusunun seher etrafinda Bineqedi kendi yaxinligindaki 311 ve 364 nomreli tepeler ugrunda kecirdiyi herbi emeliyyat 1 Mundericat 1 Doyusun meqsedi 2 Doyusun gedisi ve neticesi 3 Doyusle bagli xatireler 4 Menbe 4 1 Istinadlar 5 Hemcinin baxDoyusun meqsedi RedakteIngilis Sentrokaspi herbi quvvelerine zerbe endirmekle onlari sehere dogru sixisdirmaq Bakinin azad olunmasi ucun helledici hucum erefesinde elverisli movqeler ele kecirmek idi 1 Doyusun gedisi ve neticesi Redakte Nuru Pasa Doyus esasen 311 364 nomreli tepelerin ve Bineqedi yuksekliyinin etrafinda bas verdi Avqustun 26 da baslanan doyusde 13 cu piyada alayi 364 nomreli tepeni ele kecirerek Sentrokaspi ingilis quvvelerini geri cekilmeye mecbur etdi 311 nomreli tepeni ise ele kecirmek mumkun olmadi Avqustun 27 de Sentrokaspi ingilis quvveleri 364 nomreli tepeni geri qaytarmaga cehd gosterdiler ingilis quvveleri hucuma kecerek Mastaga destesinin ve 13 cu alayin movqelerini aramsiz atese tutdu 10 cu alayin movqeleri Sentrokaspi teyyareleri terefinden bombardman edildi herbi gemiler ise Abseron yarimadasinin simalinda movqe tutaraq Sentrokaspi quvvelerini mudafie etmeye calisdilar Azerbaycan suvarilerinin ve konullulerinin coxluq teskil etdiyi Mastaga destesi doyuslerin en qaynar yerinde idi Qaimmeqam Hesen beyin rehberliyi altinda olan bu deste dusmen teyyarelerinden bombardman edilmesine denizde dayanan gemilerden top atesine tutulmasina baxmayaraq doyus movqeyinden geri cekilmedi Avqustun 30 da Nasoslu yaxinliginda Sentrokaspi gemilerinden quruya cixarilmis desant Qafqaz Islam Ordusu quvvelerine arxadan zerbe vurmaga cehd gosterdi Lakin 364 nomreli tepeni geri qaytara bilmedi Qafqaz Islam Ordusu komandanligi Baki etrafindaki quvveleri yeniden qruplasdiraraq avqustun 31 de 311 nomreli tepe uzerine yeniden hucuma kecdi 1 Sentrokaspi ingilis quvveleri bu tepeni hemcinin butunlukde Bineqedi yuksekliklerini qoruyub saxlaya bilmediler ve itki vererek geri cekildiler Qafqaz Islam ordusunun hisse ve bolmeleri Bineqedi etrafindaki movqelerden elave Digah ve Mehemmedi kendlerini de ele kecirdiler Bineqedi Digah xetti uzre muhum movqelerin itirilmesi Sentrokaspi diktaturasi nin suqutunu suretlendirdi General Denstervil doyusden sonra beyan etdi ki yer uzunde hec bir quvve Bakini turklerden ala bilmez Belelikle Bakinin simalinda Sentrokaspi ingilis quvveleri Bileceri yuksekliyine qeder geri sixisdirildi ve Bakinin azad olunmasi ugrunda helledici hucumun teskili ucun elverisli movqeler ele kecirildi 1 Doyusle bagli xatireler RedakteNuru pasa oz xatirelerinde bu doyusun hazirlanmasi gedisi ve neticesi barede bele yazirdi Baki qerb cebhesi sehere pek yaxin oldugundan hucum cebhesi olaraq burasini munasib gorurdum Her ne qeder 5 avqust hucumu ile dusmenin nezeri bu cebheye celb edilmis idi Dusmenle aramizi ayiran demir yolu vadisinin yamaclarinin pek serp bulunmasindan burasi hucuma pek musaid deyildi Erazinin bu xususiyyetine tehkimat elave edildiyi teqdirde bii cebheden yapila bilecek hucumun muveffeqiyyetle neticelenmesi ehtimali mesquq bulunurdu Binaeneleyh burada tehkimat yapdirmaqdan serfi nezer etdirmek ucun dusmenin nezer diqqetini celb edecek vechiyle Bileceri ve Bakinin simal cebhesinde terefimizden fealiyyete kecilmis idi Tesebbuslerimiz lazim olan tesiri yapmis ve dusmen de Bileceri stansiyasi simalindan Yanardag ve daha serqdeki Bineqedi sirtlarinda ve Bileceri stansiyasi civari ile cenubdaki sirtlara ehemiyyet vermeye baslamisdi Yanardag sirtlari dusmen cebhesinin onundeki Ukte noqtesi teskil edilmekde oldugundan fazla tehkim ediimekde idi Bakiya hucumun vaxtinda sol cinahimizi tehdid edecek olan mezkur sirtlarin meni tehkimi ve burada munferid veziyyetde bulunan dusmen destesinin imhasi meqsediyle 24 avqust fecir ile birlikde faiq quvvelerle Yanardag ve 31 avqust Bineqedi movqelerini suretli ve sedid bir hereketle ehate ve buralarini tehkime memur dusmen quvvetini kamilen imha ve bir boluk ingilisi imha eledik Isbu movqe muveffeqiyyetler dusmenin meneviyyatini sarsmis ve esgerlerimizin quvveyi meneviyyatini artirmis idi 2 Menbe RedakteSuleyman M Qafqaz Islam Ordusu ve Azerbaycan B 1999 Rustu Buyuk harpte Baku yollarinda S Kafkas piyade firkasi 93 sayli Askeri mecmuanin tarih kismi 1934 Yuceer N Birinci dunya savasinda Osmanli ordusunun Azerbaycan ve Dagistan harekati Ankara 1996 Suleymanov M Nuru pasa ve silahdaslari Baki 2014Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi 2 cildde I cild Bakiː Lider nesriyyati 2004 s 255 256 Suleymanov M Nuru pasa ve silahdaslari Baki 2014 s 111Hemcinin bax RedakteAzerbaycan Xalq CumhuriyyetiMenbe https az wikipedia org w index php title Bineqedi doyusu amp oldid 6066966, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
