Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Beyrut döyüşü və ya Beyrut əməliyyatı — 1911-1912-ci illər arasında baş verən İtaliya–Osmanlı müharibəsi çərçivəsində 24 fevral 1912-ci ildə Osmanlı və İtalya hərbi qüvvələri arasında Beyrutda baş vermiş dəniz döyüşü. Döyüşdə iki İtalyan kreyseri limanda bir Osmanlı zirehli korvetini və bir torpedo gəmisini batıraraq Beyrut şəhərini bombardman etdi. Beyrutdakı Osmanlı donanması tamamilə məhv edildi və bölgədə İtaliya gəmiçiliyi üçün yeganə türk dəniz təhlükəsi aradan qaldırıldı. Bu hücumdan sonra italyanlar müharibənin qalan hissəsində Cənubi Aralıq dənizində tam dəniz hökmranlığını qoruyub saxladılar, Süveyş kanalında tam dəniz üstünlüyü əldə etdilər və müstəmləkələri olan Eritreyadakı qüvvələrini gücləndirməkdə üstünlük əldə etdilər.
| Beyrut döyüşü | |||
|---|---|---|---|
| İtaliya–Osmanlı müharibəsi | |||
 Beyrut döyüşündə tərəflərin manevrləri | |||
| Tarix | 24 fevral, 1912 | ||
| Yeri | Beyrut, Osmanlı imperiyası | ||
| Nəticəsi | İtaliya qalib gəldi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
| Ümumi itkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
İtalyanların Beyrutdakı hərəkətlərinə cavab olaraq, Osmanlı hökuməti döyüşdən 4 gün sonra bütün İtaliya vətəndaşlarını Beyrut, Hələb və Dəməşq əyalətlərinə deportasiya etdi. Suriya sahillərində maraqları olan Fransa və Böyük Britaniya, müharibənin Şimali Afrika ilə məhdudlaşması, Aralıq dənizi və Egeydəki Osmanlı limanlarına hücum etməməsi üçün italyanlara diplomatik təzyiqlər etməyə başladı. Sonrakı aylarda İtaliya donanması bir daha belə hücumlar etmədi.
Arxa plan
Tripoli müharibəsi zamanı İtalya ordusu Aralıq dənizindəki Osmanlı dəniz qüvvələrinin İtaliyanın Şərqi Afrikasına gedən təchizat və qoşun gəmilərinə basqın edəcəyindən qorxurdu. Belə bir basqın ehtimalının qarşısını almaq üçün kontr-admiral Paolo Taon di Revelə Beyrut limanını təmizləmək və orada ola biləcək Osmanlı donanmasının gəmilərinə hücum etmək əmri verildi. Revelin gücü, Cüzeppe Qaribaldi və Françesko Ferruccio zirehli kreyserlərindən ibarət idi. Hər iki kreyser Cüzeppe Qaribaldi sinfindən idi və qüllələrə quraşdırılmış iki 10 düymlük (250 mm) silahla, hər biri 6 düymlük (150 mm) on top, 6,4,7 düymlük (120 mm) silah, on 6 funtluq silahla, iki Maksim pulemyotu və hər biri beş torpedo borusu ilə təchiz edilmişdi.
Beyrutdakı Osmanlı qüvvələri qazamat dəmir zirehli korvet Avnillah və Ankara torpedo gəmisindən ibarət idi. Döyüşdən əvvəl Avnillah qaçaqmalçılığın qarşısını almaq üçün şəhərə göndərildi. Hər iki gəmi Beyrut limanında yerləşən daimi sahil patrulunda idi.Ankara nisbətən yeni gəmi idi, 1906-cı ildə tamamlandı, iki 37 mm-lik silah, iki 14 düym (360 mm) diametrli torpedo borusu və hər boru üçün iki torpeda ilə silahlanmışdı. 1869-cu ildə tikilmiş Avnillah antik zirehli korvet idi. 1907-ci ildə yenidən qurulması zamanı o, dörd 3 düymlük silah, səkkiz 6 funtluq silah və 14 düym (360 mm) diametrli tək torpedo borusu ilə silahlanmışdı. İki gəmi sürəti aşağı olduğu üçün Osmanlı donanmasının qalan hissəsi ilə hərəkət etməyə uyğun deyildi. Müharibənin əvvəlində Avnillah saatda 7 mil, Ankara isə saatda 12 mil sürətlə hərəkət edə bilirdi.
Gəmilər Beyruta təyin edildikdə, Avnillah komandirinin nə mümkün müharibədə yerinə yetirəcəyi tapşırıqlar, nə də döyüş prosedurlarını öyrədən təlimatları var idi. Gəmi komandiri mayor Şəmsəddin, Dəniz İşləri Nazirliyinə göndərdiyi təkidli tələblər nəticəsində nazirliyin müşaviri admiral Rüstəmdən bərabər qüvvələrlə dalğaqıranın önünə çıxıb döyüşə girməsi və qarşı-qarşıya qalacağı təqdirdə nələri etməli, döyüşə girməsi barədə göstəriş aldı. Üstün qüvvə qarşısında belə Beyrut açıq şəhər olduğu üçün bombalana bilməzdi. Lakin hərbi qüvvələrə malik Beyrut limanı beynəlxalq müqavilələrə görə açıq şəhər olmadığı üçün bu təlimat tətbiq oluna bilməzdi. Daxili İşlər Nazirliyi gəmilərin geri çəkilməsini tələb etsə də, Dəniz İşləri Nazirliyi bu tələbi qəbul etmədi. Nəticə etibarı ilə Osmanlı qüvvəsi italyanlara qarşı daha zəif idi və qarşıdan gələn döyüşdə ciddi əlverişsiz vəziyyətdə idi.
Döyüş
20 fevral 1912-ci ildə Auqustadan yola düşən iki İtalyan kreyserinin ilkin vəzifəsi Mersin və Silifke arasındakı sahillərə nəzarət etmək idi. Yolda olarkən dəniz komandanlığından aldıqları əmrlə 1912-ci il fevralın 24-də səhər tezdən Beyrut limanına gəldilər. Bu vaxt Avnillah limanda idi, gömrük anbarından 50 metr aralıda, iki 150 mm və üç 75 millimetrlik silahdan istifadə etmək üçün əlverişli vəziyyətdə lövbər salmışdı. Ankaradakı limandan 8 metr aralıda bağlı vəziyyətdə idi. Avnillah əsgərləri səhər namazından sonra üfüqdə gördükləri tüstü barədə komandirlərinə məlumat verərək döyüş mövqeyinə keçdilər. İtalyan admiralı, beynəlxalq qarşıdurmanın qarşısını almaq üçün limanda Osmanlı gəmilərindən özlərini göstərmələrini xahiş edən bir bayraq qaldırdı və buna diqqət çəkmək üçün xəbərdarlıq topu atdı. Bu ilk mərmini sərkərdə Avnillah döyüşün başlanğıcı hesab edirdi. Bunun üzərinə Avnillah 150 mm və 75 mm tapança ilə cavab verdi və atılan güllələr Françesko Ferruççionun yanına düşdü. İtalyanlar atəşi dayandırdıqdan sonra Avnillahdakı Osmanlı komandiri italyan gəmilərini görüb düşmənlə əlaqə saxlamaq üçün atəşkəs bayrağı altında gəmi göndərdi. Danışıqlar davam edərkən Osmanlı komandiri Ankaraya limanın dalğaqıranının yaxınlığında mövqe tutması əmrini verdi. Saat 07:30-da Admiral Revel Beyrut qubernatoruna ultimatumla Osmanlı ticarət gəmisini geri göndərərək, saat 09:00-a qədər iki döyüş gəmisini təslim etməsini xahiş etdi. Məlumat qubernatora saat 08:30-da çatdı. Qubernator təslim əmrini vermək prosesində idi, lakin bu əmr italyanlara çatmadı. Bunun üzərinə İtalyanlar səhər saat 09:00-da limanda Osmanlı gəmilərinə hücum etməyə başladılar. Bu vaxt italyan xəstəxana gəmisi, uçuş məsafəsindən kənarda gözləyirdi.
İtalyanlar Osmanlı korvetini 6000 m məsafədən atəşə tutdular. İlk atdıqları tüfəng dalğaqıranın önünə və içərisinə düşdü. Avnillah bu atəşə 09.35-ə qədər bir 150 mm və iki 75 millimetrlik silahla cavab verdi. İlk atəşdən 6 dəqiqə sonra Avnillah irəli göyərtədə vuruldu və gəminin quruluşuna görə yanğına müdaxilə etmək mümkün olmadı. Qaribaldinin vurduğu ikinci güllə sursat anbarının qapısına dəyib və sıravini yaralayıb, üçüncü güllə irəli batareyanın yanında partlayıb, dördüncü güllə isə irəli batareyaya dəyib, bütün batareya heyətini darmadağın etdi. Sursat anbarının qapısı zədələndiyindən sursatların toplara ötürülməsi qeyri-mümkün olduğundan atəş dayandırıldı. Ağır zədələnən və üstün silah gücünə malik Osmanlı korveti bayrağını endirdi, ekipaj saat 09.30-da gəmini tərk etdi.
Bu zaman limana yaxınlaşan Qaribaldi ilə Ankara arasında 600 m məsafədən atışma başlandı. Qaribaldinin daha sonra Avnillaya göndərdiyi torpedo gəmini qaçıraraq yaxınlıqda lövbər salmış bir neçə qayığa dəydi və onlardan altısını batırdı. İtalyan kreyseri daha sonra Osmanlı korvetinin ortasına dəyən ikinci torpedonu işə saldı. Saat 11:00-da zirehli korvet suda batdı, iki kreyser şimala doğru çəkildi. Lakin döyüş bitməmişdi. Saat 13.45-də İtalyan kreyserləri geri qayıtdılar və yenidən Osmanlı qüvvələri ilə döyüşə girdilər. Limanda qalan yeganə döyüş gəmisi kreyserlərdən xeyli kiçik olan Ankara torpedo gəmisi idi və yaxınlaşan Françesco Ferruççio ilə üç dəqiqəlik atışmadan sonra Ankara da batdı. Döyüş başa çatdıqdan sonra iki italyan kreyseri qərbə, Tobruqa doğru üzdü. Döyüşdə Avnillah ekipajından 2 zabit və 49 sıravi əsgər həlak oldu, 19 nəfər yaralandı. İtaliya gəmilərində ölən və yaralanan olmadı. Beyrut şəhərində 140 nəfər öldü, 200-dən çox insan yaralandı.
Nəticəsi
Döyüşdə Beyrutdakı Osmanlı donanması tamamilə məhv edildi və bölgədə İtaliya gəmiçiliyi üçün yeganə türk dəniz təhlükəsi aradan qaldırıldı. Beləliklə, italyanlar müharibənin qalan hissəsində Cənubi Aralıq dənizində tam dəniz hökmranlığını qoruyub saxladılar. Osmanlı tərəfində itkilər ağır idi. Hər iki Osmanlı hərbi gəmisi batdı, İtalyan gəmiləri isə Osmanlı döyüş gəmilərindən birbaşa zərbə almadı və heç bir itki vermədi.Avnillah Tripoli döyüşündə batan yeganə zirehli gəmi idi. Zərər təkcə Osmanlı donanmasının gəmiləri ilə məhdudlaşmadı, şəhərə də böyük ziyan dəydi. Kreyserlərdən atılan boş güllələr şəhərə böyük ziyan vurdu və çoxlu yanğınlara səbəb oldu. Yanğınlar, şəhərin gömrük binasının bir hissəsini və digər tikililəri məhv etdi. Bombardman və yanğınlar nəticəsində şəhərdə 66 dinc sakin həlak olub, yüzlərlə insan yaralanmışdı. Şəhərin bombalanmasının qəsdən, yoxsa qeyri-dəqiq artilleriya atəşi nəticəsində olması mübahisəlidir.
Döyüşdən dörd gün sonra Beyrutda italyanların hərəkətlərinə cavab olaraq Osmanlı hökuməti; Beyrut, Hələb və Dəməşq əyalətlərinə bütün İtaliya vətəndaşlarını öz yurisdiksiyalarından qovmağı əmr etdi. Bu əmr 60.000-dən çox italiyalının bölgədən qovulması ilə nəticələndi. İtaliya vətəndaşlarının bölgədən qovulmasına baxmayaraq, döyüş sayəsində İtaliya qüvvələrinin Süveyş kanalına yaxınlaşması, onların dənizdə tam üstünlüyünü təmin etdi. İtalyanlar artıq tərəddüd etmədən Eritreyadakı qüvvələrini gücləndirə və Osmanlının bölgə üçün təhlükəsi aradan qaldıra bilərdilər. Beləliklə, döyüş həm strateji, həm də taktiki cəhətdən İtaliyanın qələbəsi idi.
İtaliyanın Beyruta hücumundan sonra Suriya sahillərində maraqları olan Fransa ilə İtaliya arasında münasibətlər gərginləşdi.Böyük Britaniya da müharibəni Şimali Afrika ilə məhdudlaşdırmaq, Aralıq dənizi və Egeydəki Osmanlı limanlarına hücum etməmək üçün italyanlara diplomatik təzyiqlər etməyə başladı. Sonrakı aylarda italyanlar donanmalarının bu cürə istifadəsini məhdudlaşdırdılar.
Qeydlər
- Bəzi mənbələrə görə 09:30
- İtalyan mənbələrinin məlumatına görə, admiral Thaon di Revel ultimatumun bitməsini gözləsə də, Türkiyə mənbələrinin məlumatına görə, təyin olunan vaxta 10 dəqiqə qalmış atəş açmağa başladı.
İstinadlar
- Beehler, William Henry. "The history of the Italian-Turkish War, September 29, 1911, to October 18, 1912 (c1913)" (ingilis). www.archive.org. 2012-08-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-11-29.
- Willson, H. W. Zırh Devrinde Deniz Muharebeleri. Kitap Yayınevi / Tarih ve Coğrafya Dizisi. 2007. səh. 366. ISBN .
- Earle, 1912. səh. 1092
- Brassey, 1898. səh. 36
- Büyüktuğrul, 1974
- Gardiner, 1985
- Büyüktuğrul, 1974. səh. 80
- Büyüktuğrul, 1974. səh. 76-77
- Gardiner, 1985. səh. 389
- Büyüktuğrul, 1974. səh. 79
- Genelkurmay, 1980. səh. 102
- Article 5 – No Title (PDF). The New York Times. 26 Şubat 1912. 17 Aralık 2019 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 4 Ekim 2020.
- Hidden, 1912. səh. 456
- Genelkurmay, 1980. səh. 102-103
- Büyüktuğrul, 1974. səh. 81
- Büyüktuğrul, 1974. səh. 84
- Genelkurmay, 1980. səh. 103
- Beehler, 1913. səh. 97
- Earle, 1912. səh. 1094
- Langensiepen, Güleryüz, 1995. səh. 16
- Beehler, 1913. səh. 106
- Sondhaus, 2001. səh. 218
- Childs, 1990. səh. 122
- Childs, 1990. səh. 120-125
Ədəbiyyat
- Beehler, William. The history of the Italian-Turkish War, September 29, 1911, to October 18, 1912. Annapolis: The Advertiser Republican. 1913. OCLC 63576798.
- Brassey, T. A. Naval Annual 1898. Portsmouth: J. Griffin and Co. 1898.
- Büyüktuğrul, Afif. Osmanlı Deniz Harp Tarihi (PDF) (Türkçe). Genelkurmay Başkanlığı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı. 1974. İstifadə tarixi: 4 Ekim 2020.
- Childs, Timothy W. Italo-Turkish Diplomacy and the War Over Libya, 1911-1912. Netherlands: Brill Academic Publishers. 1990. ISBN .
- Earle, Ralph. Naval Institute proceedings, Volume 38. United States Naval Institute. 1912.
- Ellis, Raff. Kisses From a Distance. Seattle: Cune Press. 2007. ISBN .
- Gardiner, Robert. Conway's All the World's Fighting Ships, 1906–1921. Londra: Conway Maritime Press. 1985. ISBN . İstifadə tarixi: 4 Ekim 2020.
- 1911-1912 Osmanlı-İtalyan Harbi - Deniz Harekatı (PDF) (Türkçe). Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları. 1980. İstifadə tarixi: 4 Ekim 2020.
- Hidden, Andrew W. The Ottoman Dynasty. New York: Nicholas Hidden. 1912. İstifadə tarixi: 4 Ekim 2020.
- Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet. The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Londra: Conway Maritime Press. 1995. ISBN .
- Sondhaus, Lawrence. Naval Warfare, 1815–1914. New York: Routledge. 2001. ISBN .
Xarici keçidlər
- Rodos ve 12 Ada'nın İtalyanlarca İşgali 2012-03-13 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Beyrut doyusu ve ya Beyrut emeliyyati 1911 1912 ci iller arasinda bas veren Italiya Osmanli muharibesi cercivesinde 24 fevral 1912 ci ilde Osmanli ve Italya herbi quvveleri arasinda Beyrutda bas vermis deniz doyusu Doyusde iki Italyan kreyseri limanda bir Osmanli zirehli korvetini ve bir torpedo gemisini batiraraq Beyrut seherini bombardman etdi Beyrutdaki Osmanli donanmasi tamamile mehv edildi ve bolgede Italiya gemiciliyi ucun yegane turk deniz tehlukesi aradan qaldirildi Bu hucumdan sonra italyanlar muharibenin qalan hissesinde Cenubi Araliq denizinde tam deniz hokmranligini qoruyub saxladilar Suveys kanalinda tam deniz ustunluyu elde etdiler ve mustemlekeleri olan Eritreyadaki quvvelerini guclendirmekde ustunluk elde etdiler Beyrut doyusuItaliya Osmanli muharibesiBeyrut doyusunde tereflerin manevrleriTarix 24 fevral 1912Yeri Beyrut Osmanli imperiyasiNeticesi Italiya qalib geldiMunaqise terefleri Osmanli imperiyasi Italiya KralligiKomandan lar Osmanli imperiyasi Enver Pasa menbe gosterin Italiya Kralligi Kontr admiral Paolo Emilio Taon di RevelTereflerin quvvesi1 kohnelmis doyus gemisi torpedo gemisi Cuzeppe Qaribaldi sinifinin 2 zirehli kreyseriItkilerDemir zirehli doyus gemisi torpedo gemisi 6 lixter batdi Gemiler zerer gormedi personal itkisi olmadiUmumi itkilerOlu 140 mulki sexs Yarali 200 mulki sexs Vikianbarda elaqeli mediafayllar Italyanlarin Beyrutdaki hereketlerine cavab olaraq Osmanli hokumeti doyusden 4 gun sonra butun Italiya vetendaslarini Beyrut Heleb ve Demesq eyaletlerine deportasiya etdi Suriya sahillerinde maraqlari olan Fransa ve Boyuk Britaniya muharibenin Simali Afrika ile mehdudlasmasi Araliq denizi ve Egeydeki Osmanli limanlarina hucum etmemesi ucun italyanlara diplomatik tezyiqler etmeye basladi Sonraki aylarda Italiya donanmasi bir daha bele hucumlar etmedi Arxa planTripoli muharibesi zamani Italya ordusu Araliq denizindeki Osmanli deniz quvvelerinin Italiyanin Serqi Afrikasina geden techizat ve qosun gemilerine basqin edeceyinden qorxurdu Bele bir basqin ehtimalinin qarsisini almaq ucun kontr admiral Paolo Taon di Revele Beyrut limanini temizlemek ve orada ola bilecek Osmanli donanmasinin gemilerine hucum etmek emri verildi Revelin gucu Cuzeppe Qaribaldi ve Francesko Ferruccio zirehli kreyserlerinden ibaret idi Her iki kreyser Cuzeppe Qaribaldi sinfinden idi ve qullelere qurasdirilmis iki 10 duymluk 250 mm silahla her biri 6 duymluk 150 mm on top 6 4 7 duymluk 120 mm silah on 6 funtluq silahla iki Maksim pulemyotu ve her biri bes torpedo borusu ile techiz edilmisdi Beyrutdaki Osmanli quvveleri qazamat demir zirehli korvet Avnillah ve Ankara torpedo gemisinden ibaret idi Doyusden evvel Avnillah qacaqmalciligin qarsisini almaq ucun sehere gonderildi Her iki gemi Beyrut limaninda yerlesen daimi sahil patrulunda idi Ankara nisbeten yeni gemi idi 1906 ci ilde tamamlandi iki 37 mm lik silah iki 14 duym 360 mm diametrli torpedo borusu ve her boru ucun iki torpeda ile silahlanmisdi 1869 cu ilde tikilmis Avnillah antik zirehli korvet idi 1907 ci ilde yeniden qurulmasi zamani o dord 3 duymluk silah sekkiz 6 funtluq silah ve 14 duym 360 mm diametrli tek torpedo borusu ile silahlanmisdi Iki gemi sureti asagi oldugu ucun Osmanli donanmasinin qalan hissesi ile hereket etmeye uygun deyildi Muharibenin evvelinde Avnillah saatda 7 mil Ankara ise saatda 12 mil suretle hereket ede bilirdi Gemiler Beyruta teyin edildikde Avnillah komandirinin ne mumkun muharibede yerine yetireceyi tapsiriqlar ne de doyus prosedurlarini oyreden telimatlari var idi Gemi komandiri mayor Semseddin Deniz Isleri Nazirliyine gonderdiyi tekidli telebler neticesinde nazirliyin musaviri admiral Rustemden beraber quvvelerle dalgaqiranin onune cixib doyuse girmesi ve qarsi qarsiya qalacagi teqdirde neleri etmeli doyuse girmesi barede gosteris aldi Ustun quvve qarsisinda bele Beyrut aciq seher oldugu ucun bombalana bilmezdi Lakin herbi quvvelere malik Beyrut limani beynelxalq muqavilelere gore aciq seher olmadigi ucun bu telimat tetbiq oluna bilmezdi Daxili Isler Nazirliyi gemilerin geri cekilmesini teleb etse de Deniz Isleri Nazirliyi bu telebi qebul etmedi Netice etibari ile Osmanli quvvesi italyanlara qarsi daha zeif idi ve qarsidan gelen doyusde ciddi elverissiz veziyyetde idi DoyusBeyrut limaninda Italyanlar terefinden batirilan Avnillah zirehli korveti 1912 20 fevral 1912 ci ilde Auqustadan yola dusen iki Italyan kreyserinin ilkin vezifesi Mersin ve Silifke arasindaki sahillere nezaret etmek idi Yolda olarken deniz komandanligindan aldiqlari emrle 1912 ci il fevralin 24 de seher tezden Beyrut limanina geldiler Bu vaxt Avnillah limanda idi gomruk anbarindan 50 metr aralida iki 150 mm ve uc 75 millimetrlik silahdan istifade etmek ucun elverisli veziyyetde lovber salmisdi Ankaradaki limandan 8 metr aralida bagli veziyyetde idi Avnillah esgerleri seher namazindan sonra ufuqde gordukleri tustu barede komandirlerine melumat vererek doyus movqeyine kecdiler Italyan admirali beynelxalq qarsidurmanin qarsisini almaq ucun limanda Osmanli gemilerinden ozlerini gostermelerini xahis eden bir bayraq qaldirdi ve buna diqqet cekmek ucun xeberdarliq topu atdi Bu ilk mermini serkerde Avnillah doyusun baslangici hesab edirdi Bunun uzerine Avnillah 150 mm ve 75 mm tapanca ile cavab verdi ve atilan gulleler Francesko Ferruccionun yanina dusdu Italyanlar atesi dayandirdiqdan sonra Avnillahdaki Osmanli komandiri italyan gemilerini gorub dusmenle elaqe saxlamaq ucun ateskes bayragi altinda gemi gonderdi Danisiqlar davam ederken Osmanli komandiri Ankaraya limanin dalgaqiraninin yaxinliginda movqe tutmasi emrini verdi Saat 07 30 da Admiral Revel Beyrut qubernatoruna ultimatumla Osmanli ticaret gemisini geri gondererek saat 09 00 a qeder iki doyus gemisini teslim etmesini xahis etdi Melumat qubernatora saat 08 30 da catdi Qubernator teslim emrini vermek prosesinde idi lakin bu emr italyanlara catmadi Bunun uzerine Italyanlar seher saat 09 00 da limanda Osmanli gemilerine hucum etmeye basladilar Bu vaxt italyan xestexana gemisi ucus mesafesinden kenarda gozleyirdi Beyrut limanindaki Ankara torpido kateri 1910 cu iller Italyanlar Osmanli korvetini 6000 m mesafeden atese tutdular Ilk atdiqlari tufeng dalgaqiranin onune ve icerisine dusdu Avnillah bu atese 09 35 e qeder bir 150 mm ve iki 75 millimetrlik silahla cavab verdi Ilk atesden 6 deqiqe sonra Avnillah ireli goyertede vuruldu ve geminin qurulusuna gore yangina mudaxile etmek mumkun olmadi Qaribaldinin vurdugu ikinci gulle sursat anbarinin qapisina deyib ve siravini yaralayib ucuncu gulle ireli batareyanin yaninda partlayib dorduncu gulle ise ireli batareyaya deyib butun batareya heyetini darmadagin etdi Sursat anbarinin qapisi zedelendiyinden sursatlarin toplara oturulmesi qeyri mumkun oldugundan ates dayandirildi Agir zedelenen ve ustun silah gucune malik Osmanli korveti bayragini endirdi ekipaj saat 09 30 da gemini terk etdi Bu zaman limana yaxinlasan Qaribaldi ile Ankara arasinda 600 m mesafeden atisma baslandi Qaribaldinin daha sonra Avnillaya gonderdiyi torpedo gemini qaciraraq yaxinliqda lovber salmis bir nece qayiga deydi ve onlardan altisini batirdi Italyan kreyseri daha sonra Osmanli korvetinin ortasina deyen ikinci torpedonu ise saldi Saat 11 00 da zirehli korvet suda batdi iki kreyser simala dogru cekildi Lakin doyus bitmemisdi Saat 13 45 de Italyan kreyserleri geri qayitdilar ve yeniden Osmanli quvveleri ile doyuse girdiler Limanda qalan yegane doyus gemisi kreyserlerden xeyli kicik olan Ankara torpedo gemisi idi ve yaxinlasan Francesco Ferruccio ile uc deqiqelik atismadan sonra Ankara da batdi Doyus basa catdiqdan sonra iki italyan kreyseri qerbe Tobruqa dogru uzdu Doyusde Avnillah ekipajindan 2 zabit ve 49 siravi esger helak oldu 19 nefer yaralandi Italiya gemilerinde olen ve yaralanan olmadi Beyrut seherinde 140 nefer oldu 200 den cox insan yaralandi NeticesiDoyusde Beyrutdaki Osmanli donanmasi tamamile mehv edildi ve bolgede Italiya gemiciliyi ucun yegane turk deniz tehlukesi aradan qaldirildi Belelikle italyanlar muharibenin qalan hissesinde Cenubi Araliq denizinde tam deniz hokmranligini qoruyub saxladilar Osmanli terefinde itkiler agir idi Her iki Osmanli herbi gemisi batdi Italyan gemileri ise Osmanli doyus gemilerinden birbasa zerbe almadi ve hec bir itki vermedi Avnillah Tripoli doyusunde batan yegane zirehli gemi idi Zerer tekce Osmanli donanmasinin gemileri ile mehdudlasmadi sehere de boyuk ziyan deydi Kreyserlerden atilan bos gulleler sehere boyuk ziyan vurdu ve coxlu yanginlara sebeb oldu Yanginlar seherin gomruk binasinin bir hissesini ve diger tikilileri mehv etdi Bombardman ve yanginlar neticesinde seherde 66 dinc sakin helak olub yuzlerle insan yaralanmisdi Seherin bombalanmasinin qesden yoxsa qeyri deqiq artilleriya atesi neticesinde olmasi mubahiselidir Doyusden dord gun sonra Beyrutda italyanlarin hereketlerine cavab olaraq Osmanli hokumeti Beyrut Heleb ve Demesq eyaletlerine butun Italiya vetendaslarini oz yurisdiksiyalarindan qovmagi emr etdi Bu emr 60 000 den cox italiyalinin bolgeden qovulmasi ile neticelendi Italiya vetendaslarinin bolgeden qovulmasina baxmayaraq doyus sayesinde Italiya quvvelerinin Suveys kanalina yaxinlasmasi onlarin denizde tam ustunluyunu temin etdi Italyanlar artiq tereddud etmeden Eritreyadaki quvvelerini guclendire ve Osmanlinin bolge ucun tehlukesi aradan qaldira bilerdiler Belelikle doyus hem strateji hem de taktiki cehetden Italiyanin qelebesi idi Italiyanin Beyruta hucumundan sonra Suriya sahillerinde maraqlari olan Fransa ile Italiya arasinda munasibetler gerginlesdi Boyuk Britaniya da muharibeni Simali Afrika ile mehdudlasdirmaq Araliq denizi ve Egeydeki Osmanli limanlarina hucum etmemek ucun italyanlara diplomatik tezyiqler etmeye basladi Sonraki aylarda italyanlar donanmalarinin bu cure istifadesini mehdudlasdirdilar QeydlerBezi menbelere gore 09 30 Italyan menbelerinin melumatina gore admiral Thaon di Revel ultimatumun bitmesini gozlese de Turkiye menbelerinin melumatina gore teyin olunan vaxta 10 deqiqe qalmis ates acmaga basladi IstinadlarBeehler William Henry The history of the Italian Turkish War September 29 1911 to October 18 1912 c1913 ingilis www archive org 2012 08 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 11 29 Willson H W Zirh Devrinde Deniz Muharebeleri Kitap Yayinevi Tarih ve Cografya Dizisi 2007 seh 366 ISBN 9789756051566 Earle 1912 seh 1092 Brassey 1898 seh 36 Buyuktugrul 1974 Gardiner 1985 Buyuktugrul 1974 seh 80 Buyuktugrul 1974 seh 76 77 Gardiner 1985 seh 389 Buyuktugrul 1974 seh 79 Genelkurmay 1980 seh 102 Article 5 No Title PDF The New York Times 26 Subat 1912 17 Aralik 2019 tarixinde PDF Istifade tarixi 4 Ekim 2020 Hidden 1912 seh 456 Genelkurmay 1980 seh 102 103 Buyuktugrul 1974 seh 81 Buyuktugrul 1974 seh 84 Genelkurmay 1980 seh 103 Beehler 1913 seh 97 Earle 1912 seh 1094 Langensiepen Guleryuz 1995 seh 16 Beehler 1913 seh 106 Sondhaus 2001 seh 218 Childs 1990 seh 122 Childs 1990 seh 120 125EdebiyyatBeehler William The history of the Italian Turkish War September 29 1911 to October 18 1912 Annapolis The Advertiser Republican 1913 OCLC 63576798 Brassey T A Naval Annual 1898 Portsmouth J Griffin and Co 1898 Buyuktugrul Afif Osmanli Deniz Harp Tarihi PDF Turkce Genelkurmay Baskanligi Deniz Kuvvetleri Komutanligi 1974 Istifade tarixi 4 Ekim 2020 Childs Timothy W Italo Turkish Diplomacy and the War Over Libya 1911 1912 Netherlands Brill Academic Publishers 1990 ISBN 9789004090255 Earle Ralph Naval Institute proceedings Volume 38 United States Naval Institute 1912 Ellis Raff Kisses From a Distance Seattle Cune Press 2007 ISBN 978 1 885942 45 6 Gardiner Robert Conway s All the World s Fighting Ships 1906 1921 Londra Conway Maritime Press 1985 ISBN 978 0 87021 907 8 Istifade tarixi 4 Ekim 2020 1911 1912 Osmanli Italyan Harbi Deniz Harekati PDF Turkce Ankara Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etut Baskanligi Yayinlari 1980 Istifade tarixi 4 Ekim 2020 Hidden Andrew W The Ottoman Dynasty New York Nicholas Hidden 1912 Istifade tarixi 4 Ekim 2020 Langensiepen Bernd Guleryuz Ahmet The Ottoman Steam Navy 1828 1923 Londra Conway Maritime Press 1995 ISBN 978 0 85177 610 1 Sondhaus Lawrence Naval Warfare 1815 1914 New York Routledge 2001 ISBN 0 415 21478 5 Xarici kecidlerRodos ve 12 Ada nin Italyanlarca Isgali 2012 03 13 at the Wayback MachineBeehler 1913 Brassey 1898 Buyuktugrul 1974 Childs 2001 Earle 1912 Ellis 2007 Gardiner 1985 Genelkurmay 1980 Hidden 1912 Langensiepen Guleryuz 1995 Sondhaus 2001