Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beynəlxalq Meridional Konfrans — Ümumdünya vaxtı məsələsini həll etmək üçün 1884-cü ildə Vaşinqtonda çağırılmış konfrans. Müzakirələrin əsas mövzusunu meridianlar təşkil etdiyindən konfransa belə ad verilmişdi. Sıfırıncı meridianın seçilməsi və dünyanın saat qurşaqlarına bölünməsi konfransın əsas məsələləri idi.
Zərurət
1876-cı ildə kanadalı mühəndis Sendford Fleminq İrlandiya vağzalında qatara gecikmişdi. Gecikmənin səbəbi Fleminqin məsuliyyətsizliyi deyil, vağzalın özünə aid olan lokal vaxtla işləməsi olmuşdur. XIX əsrin sonlarına kimi "ümumdünya vaxtı" anlayışı olmadığından bu kimi problemlərə tez-tez rast gəlinirdi. Qloballaşan və sənaye cəhətdən inkişaf edən dünyada Yer kürəsinin ayrı-ayrı bölgələrində vaxtın vahid şəklə salınması artıq zərurətə çevrilmişdi. Bu haqda təşəbbüsün ilk müəllifi Saratoqa məktəbinin direktoru Çarlz Daud olmuş, mühəndis Sendford isə böyük həvəslə onun bu ideyasına dəstək vermişdi. Məhz həmin gecikmədən sonra o, bu ideya üzərində səylə çalışaraq daha ciddi təkliflər verməyə başlamışdı. Onun bu fəaliyyəti sayəsində Yer kürəsi saat qurşaqlarına bölünüb. O həm də Kanada dəmiryolu şəbəkəsinin qurucusu və ilk poçt markasının müəllifidir.
Konfransın çağırılması
Ümumdünya vaxtı məsələsində əsas addım isə 1884-cü ildə Vaşinqtonda Beynəlxalq Meridional Konfransın çağırılması olub. Müzakirələrin əsas mövzusunu meridianlar təşkil etdiyindən konfransa belə ad verilmişdi. Konfransda 25 ölkədən 41 nümayəndə iştirak edirdi. Coğrafi amili nəzərə alaraq, ümumdünya vaxtını formalaşdırmaq üçün saat qurşaqları yaradılmalı idi. Bu vaxt qurşaqları arasındakı vaxt fərqi əsasında ümumdünya vaxtının vahid şəklə salınması tətbiq oluna bilərdi. Saat qurşaqlarını yaratmaq üçün isə başlanğıc meridian seçilməli idi. Bu səbəbdən sıfırıncı meridianın seçilməsi və dünyanın saat qurşaqlarına bölünməsi qarşıda duran əsas məsələlər idi. Başlanğıc meridianın seçilməsi üçün 5 əsas təklif verilmişdi:
1) Hələ qədim dövrlərdən istifadə olunan Ferro Meridianı;
2) Paris rəsədxanasından keçən eyniadlı Paris meridianı;
3) Azor adalarından keçən meridian;
4) Berinq boğazından keçən meridian;
5) o vaxta qədər əksər dəniz ekspedisiyalarında başlanğıc kimi götürülən Qrinviç meridianı.
Müzakirə prosesində aydın oldu ki, Paris meridianı səsvermə zamanı daha az səs topladı. Azor və Berinq meridianları isə həmin yerlərdə rəsədxana və teleqraf rabitəsinin yoxluğu səbəbindən məqbul görülmədi. Seçiləcəyi təqdirdə Fransanın qələbəsi kimi qiymətləndirilməsindən çəkinən əksər iştirakçılar Ferro meridianına da dəstək vermədi. Ən böyük üstünlüyü London yaxınlığındakı Qrinviç rəsədxanasından keçən eyniadlı meridian qazandı. Fransa isə bu barədə bitərəf qaldı.
Yekun qərar
Beləliklə, konfransın 13 oktyabr tarixli qərarına əsasən:
• Qrinviç meridianı sıfırncı meridian seçilir. Bütün meridianlar buradan başlayaraq sıralanmalı idi.
• Qrinviçdən başlayaraq üzü şərqə doğru bütün Yer kürəsi üzrə 24 saat qurşağı yaradılır. Sıfırıncıdan etibarən hər 15 dərəcəlik meridianlar ardıcıllığına bir saatlıq vaxt bölgüsü tətbiq olunur.
Qərarın yerinə yetirilməsi
Bu beynəlxalq-hüquqi akt bu günədək qüvvədə olub, əksər ölkələr tərəfindən tətbiq olunur. İlk əvvəl ayrı-ayrı ölkələr tərəfindən müxtəlif zamanlarda qəbul olunmuşdu. Məsələn, Almaniya 1885, konfransdan narazı qalan Fransa 1900, Rusiya 1918-ci illərdə bu aktı qəbul etmişdi. Buna baxmayaraq, aktı tətbiq etməyən ölkələr hələ də mövcuddur.
İstinadlar
1. http://www.ucolick.org/~sla/leapsecs/scans-meridian.html
2. http://www.gutenberg.org/ebooks/17759
 | ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Beynelxalq Meridional Konfrans Umumdunya vaxti meselesini hell etmek ucun 1884 cu ilde Vasinqtonda cagirilmis konfrans Muzakirelerin esas movzusunu meridianlar teskil etdiyinden konfransa bele ad verilmisdi Sifirinci meridianin secilmesi ve dunyanin saat qursaqlarina bolunmesi konfransin esas meseleleri idi Saquli qirmizi xett Qrinvic meridianini gosterirZeruret1876 ci ilde kanadali muhendis Sendford Fleminq Irlandiya vagzalinda qatara gecikmisdi Gecikmenin sebebi Fleminqin mesuliyyetsizliyi deyil vagzalin ozune aid olan lokal vaxtla islemesi olmusdur XIX esrin sonlarina kimi umumdunya vaxti anlayisi olmadigindan bu kimi problemlere tez tez rast gelinirdi Qloballasan ve senaye cehetden inkisaf eden dunyada Yer kuresinin ayri ayri bolgelerinde vaxtin vahid sekle salinmasi artiq zerurete cevrilmisdi Bu haqda tesebbusun ilk muellifi Saratoqa mektebinin direktoru Carlz Daud olmus muhendis Sendford ise boyuk hevesle onun bu ideyasina destek vermisdi Mehz hemin gecikmeden sonra o bu ideya uzerinde seyle calisaraq daha ciddi teklifler vermeye baslamisdi Onun bu fealiyyeti sayesinde Yer kuresi saat qursaqlarina bolunub O hem de Kanada demiryolu sebekesinin qurucusu ve ilk poct markasinin muellifidir Konfransin cagirilmasiUmumdunya vaxti meselesinde esas addim ise 1884 cu ilde Vasinqtonda Beynelxalq Meridional Konfransin cagirilmasi olub Muzakirelerin esas movzusunu meridianlar teskil etdiyinden konfransa bele ad verilmisdi Konfransda 25 olkeden 41 numayende istirak edirdi Cografi amili nezere alaraq umumdunya vaxtini formalasdirmaq ucun saat qursaqlari yaradilmali idi Bu vaxt qursaqlari arasindaki vaxt ferqi esasinda umumdunya vaxtinin vahid sekle salinmasi tetbiq oluna bilerdi Saat qursaqlarini yaratmaq ucun ise baslangic meridian secilmeli idi Bu sebebden sifirinci meridianin secilmesi ve dunyanin saat qursaqlarina bolunmesi qarsida duran esas meseleler idi Baslangic meridianin secilmesi ucun 5 esas teklif verilmisdi 1 Hele qedim dovrlerden istifade olunan Ferro Meridiani 2 Paris resedxanasindan kecen eyniadli Paris meridiani 3 Azor adalarindan kecen meridian 4 Berinq bogazindan kecen meridian 5 o vaxta qeder ekser deniz ekspedisiyalarinda baslangic kimi goturulen Qrinvic meridiani Muzakire prosesinde aydin oldu ki Paris meridiani sesverme zamani daha az ses topladi Azor ve Berinq meridianlari ise hemin yerlerde resedxana ve teleqraf rabitesinin yoxlugu sebebinden meqbul gorulmedi Secileceyi teqdirde Fransanin qelebesi kimi qiymetlendirilmesinden cekinen ekser istirakcilar Ferro meridianina da destek vermedi En boyuk ustunluyu London yaxinligindaki Qrinvic resedxanasindan kecen eyniadli meridian qazandi Fransa ise bu barede biteref qaldi Dunyanin baslangic meridiani Qrinvic meridiani buradan kecirYekun qerarBelelikle konfransin 13 oktyabr tarixli qerarina esasen Qrinvic meridiani sifirnci meridian secilir Butun meridianlar buradan baslayaraq siralanmali idi Qrinvicden baslayaraq uzu serqe dogru butun Yer kuresi uzre 24 saat qursagi yaradilir Sifirincidan etibaren her 15 derecelik meridianlar ardicilligina bir saatliq vaxt bolgusu tetbiq olunur Qerarin yerine yetirilmesiBu beynelxalq huquqi akt bu gunedek quvvede olub ekser olkeler terefinden tetbiq olunur Ilk evvel ayri ayri olkeler terefinden muxtelif zamanlarda qebul olunmusdu Meselen Almaniya 1885 konfransdan narazi qalan Fransa 1900 Rusiya 1918 ci illerde bu akti qebul etmisdi Buna baxmayaraq akti tetbiq etmeyen olkeler hele de movcuddur Istinadlar1 http www ucolick org sla leapsecs scans meridian html 2 http www gutenberg org ebooks 17759 Cografiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin