fbpx
Wikipedia

Beyin yarımkürələrinin funksiyaları

Avqust 26, 2021

İlkin anlayış

İnsanlar arasında formalaşmış fikirə görə sağ və sol beyin yarımkürələrinin funksiyaları insanların müxtəlif fəaliyyətlərini təmin edir. İlk olararaq demek olar ki bu sahədə aparılan tədqəqatlar müxtəlif alimlər tərəfindən müxtəlif cür səsləndirilir. Bu tədqiqatlarda alimlərin gəldikləri nəticələr son zamanlar texnalogiyanın inkşafı ilə əlaqədar olaraq dahada genişlənib. Beyin hissələri üzərində aparılan araşdırmalar əvvəlki araşdırmaları ziddiyətli çıxmağa başlayır. Bu sahədə araşdırma aparmış alimlərdən Robert Ornsteyn, Jeff Anderson, Anna Abraham, Mark Beeman, Adam Bristol, Kalina Christoff, Andreas Fink, Jeremy Gray, Adam Green, Rex Jung, John Kounios, Hikaru Takeuchi, Oshin Vartanian, Darya Zabelina adlarını çəkmək həmçinin Utah Universitetinin nevroloqlarını bildirmək olar. Beyinin doğurdanmı sol yarımkürəsi dillər, Riyazıyyat, məntiq ,ağıl, grammatika, təhlil və yazı , sağ yarımkürə isə rəng qavrayışı, musiqi, təxəyyül, xətyal etmə, planlaşdırma, ritim hissi və yaradıcılıq kimi hissələrə bölünür. Bu alimlərin apardıqları araşdırmalarada ilk olaraq Robert Ornsteyn, araşdırmasına baxaq.

Funksiyaları

Robert Ornsteyn tədqiqatları

 
Beyin Paylarının funksiyalara görə göstərilməsi. Robert Ornsteynin tədqiqatlarında yarımkürələrin dominantlığı.Sol beynin - məntiq, riyazi, praktik, analitik, dillər, təhlil və yazı, sağ beynin isə- musiqi, ritim hissi, rəng qavrayışı, xəyal etmə, təxyyül və zövqə malik olduğu bildirilirdi.

Kaliforniya Universitetinin Professoru Robert Ornsteyn bu sahədə apardığı araşdırmada beyinin hər iki tərəfinin müxtəlif funksiyalara malik olub olmadığını praktiki olaraq gösdərdi. O araşdırmasında bildirdi ki beyinin sol tərəfi zədələnərsə bədənin sağ hissəsi, sağ hissə zədələnərsə bədənin sol hissəsi iflic olur. Robert Ornsteyn beyinin hər iki tərəfinin birlikdə işlədiyi bildirərək identik beyin fərziyyəsindən çıxış etdi. O beyin hissələrinin hansı funksiyaları yerinə yetirdiyini öyrənmək üçün öz tələbələri ilə birlikdə tədqiqatlara başladı. Müxtəlif tələbələrini müxtəlif sahələrədə sınayaraq onların beyinlərinin hansı hissələrinin aktiv olduğunu müşahidə etdi. Bunun üçün xüsusi aparatdan istifadə edirdi. Məktub və inşa yazmaq, kubikləri düzəltmək, riyazı məssələəri həll etmək, məntiqi təhlil və xəyal etmək kimi mxütəlif sahələrə beyin dalğalarını izlədi. Belə nəticəyə gəldi ki, sol beyin yarımkürəsi Riyazıyyat, məntiq ,ağıl, grammatika, təhlil və yazı, sağ tərəf isə rəng qavrayışı, musiqi, təxəyyül, xətyal etmə, planlaşdırma, ritim hissi və yaradıcılıq kimi funksiyalara ayrılır.

Onun araşdırmalarında oda müəyyən olunmuşdur ki insan beyninin hansı hissəsini daha çox işlədirsə həmin hissə də daha fəal olur. Lakin işlədilməyən hissələr isə geddikcə zəyifləyir. Ona görə də uşaqları böyüdərkən onların müxtəlif sahələrdə beyinlərinin inkşaf etdirilməsinə diqqət yetirilir.

Yeni araşdırmalar

Şəbəkələr

Anna Abraham, Mark Beeman, Adam Bristol, Kalina Christoff, Andreas Fink, Jeremy Gray, Adam Green, Rex Jung, John Kounios, Hikaru Takeuchi, Oshin Vartanian, Darya Zabelina kimi alimlərin tədqiqatları:

Alimlərin fikrincə yaradıcılıq insan beyninin tək bölgəsində ya da tək bir hissəsində olması fikri doğru deyildir. İnsan beynin yaradıcılığın hansı dövründə və hansı yaradıcılıqla məşğul olmasından aslı olaraq beyinin mütəlif bölgələri fəaliyyət göstərir. Beyinin müxtəlif bölgələri - həm sağ həmdə solda yerləşən hissələr qarşıya qoyulan məsələni tam olaraq yerinə yetirmək üçün birlikdə fəaliyyət gösdərir. Görülən işlərdən aslı olaraq beyinin müxtəlif hissələri bu işdə aktivlik gösdərir. Misal olaraq demek olar ki gözümüzlə hər hansısa həcmi ölçmək və bunu anlamaq beyinin dorzal (arxa) hissəsi aktivləşir. Bu hissə isə müxtəlif hissələr ilə əlaqədədir:beyinin daxili divar girintiləri (intraparyetal sulkus), frontal göz hissələri. Əgər görülən iş dillə bağıldırsa bu zaman : beyinin səsə nəzarət edən Broca bölgəsi, danışıqları anlamağa nəzarət edən Wernicke bölgəsini gösdərmək olar.

Yaradıcılıq qabiliyyətinə diqqət etdikdə görmək olar ki bu sahənin 3 önəmli hissəsi meydana çıxır. Bunlar: diqqəti mərkəzə yönəltmək ( yürüctücü diqqət Şəbəkəsi ), Xəyal şəbəkəsi və diqqət şəbəkəsidir.

Görüləcək bir işin , həll olunacaq bir problemin, riyazi bir məsələnin ya da hər hansısa bir çətinliyin aradan qaldırılması üçün  bir müddətlik ( çox zaman qısa bir müddət) beyin bütün diqqərini bir mərkəzə ya da hər hansısa bir məsələyə yönəldir. Bu zaman beyinin yürütücü diqqət şəbəkəsi aktiv fealiyyətə keçir . Bu şəbəkə isə beynin alın lobunda yerləşən profrontal korteksin yan və xarici hissələri yəni lateral hissəsi ilə əlaqə yarada bilir.

Xəyal şəbəkəsi adlandırdığımız düşüncə forması insanların keçmişdə, indiki zamanda və ya gəlcək proseslərdə hadisələrin fərqli düşünülməsi keçmiş ya da indiki məsələlərə alternativ formada yanaşma kimi simulyasiyaların bol olduğu bir alandır. Xəyal  şəbəkəsi insanların daha xəyalpərəst, fərqli və ya çox zamanda  özlərinə sərf edən formada qurduqları simulyasiyalardir.

Diqqət şəbəkəsi həyatda baş verən prosesləri izləyir və bu proseslərin həlli yolunda hansı istiqamətin və hansı məlumatın qarşıya çıxan məsələnin həll yoluna daha uyğun və daha doğru olduğunu müəyyənləşdirərək onu qəbul edir.

 
Jeff Andersonun tədqiatalarında Maqnit Rezonans texnikası ilə çəkilən rəsimlər.Bu rəsimlərə əsasən beyinin hansı hissəsinin qarşıya qoyulan məsələnin həlli üçün daha fəal olduğu müəyyən olunmağa çalışılırdı.

Utah Universiteti tədqiqatları

Utah Universitetinin alimləri 2 ilə yaxın araşdırma aparması nəticəsində müəyyən etdilər ki ,insan beyninin her iki tərəfindən birinin dominantlığı yəni hər hansı bir yarımkürənin digərinə nisbətdə yaxşı işləməsi vu bu tərəfin insan üzərində üstün olmasının doğru olmadığı bildirilir. Mindən artıq insan üzərində aparılan tədqiqatlarda nevroloqlar insan beyninin 7 min hissəsini ayrı ayrılıqda incələyir və qeyd edirlər.Bu tədqiqatlar Maqnit Rezonans aparatı vasitəsiyə aparılırdı. Jeff Anderson bu tədqəqatın nəticəsi olaraq bildirir ki, əslində insan funkisyalarının bəziləri insan beyninin yalnız bir hissəsində cəmlənmişdir. Ancaq Anderson bunun yarımkürələrdən hər hansısa birinin daha üsdün olduğu anlamına gəlmədiyini bildirdi.

Həmçinin bax

Beyin

Sinir sistemi

Dayaq və hərəkət sistemi (Anatomiya)

Qan-damar sistemi

Sümük iliyi

Xarici keçidlər

Sinir sistemi

Beynin sağ və sol yarımkürələrin funksiyası barədə yanlış bilinənlər 2016-11-10 at the Wayback Machine

Yaratıcılığın Gerçek Sinirbilimi

Sağ və sol beyin yarımkürələri

İstinadlar

  1. İlk Abzas
  2. . 2016-11-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-15.
  3. İki beyin hissələrinin eyni olması
  4. İlk hissə (Yaratıcı Bilişin Sinirbiliminə qədər)
  5. . 2016-11-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-15.

Avqust 26, 2021
beyin, yarımkürələrinin, funksiyaları, mündəricat, ilkin, anlayış, funksiyaları, robert, ornsteyn, tədqiqatları, yeni, araşdırmalar, şəbəkələr, utah, universiteti, tədqiqatları, həmçinin, xarici, keçidlər, istinadlarilkin, anlayış, redaktəinsanlar, arasında, f. Mundericat 1 Ilkin anlayis 2 Funksiyalari 2 1 Robert Ornsteyn tedqiqatlari 3 Yeni arasdirmalar 3 1 Sebekeler 3 2 Utah Universiteti tedqiqatlari 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidler 6 IstinadlarIlkin anlayis RedakteInsanlar arasinda formalasmis fikire gore sag ve sol beyin yarimkurelerinin funksiyalari insanlarin muxtelif fealiyyetlerini temin edir Ilk olararaq demek olar ki bu sahede aparilan tedqeqatlar muxtelif alimler terefinden muxtelif cur seslendirilir Bu tedqiqatlarda alimlerin geldikleri neticeler son zamanlar texnalogiyanin inksafi ile elaqedar olaraq dahada genislenib Beyin hisseleri uzerinde aparilan arasdirmalar evvelki arasdirmalari ziddiyetli cixmaga baslayir Bu sahede arasdirma aparmis alimlerden Robert Ornsteyn Jeff Anderson Anna Abraham Mark Beeman Adam Bristol Kalina Christoff Andreas Fink Jeremy Gray Adam Green Rex Jung John Kounios Hikaru Takeuchi Oshin Vartanian Darya Zabelina adlarini cekmek hemcinin Utah Universitetinin nevroloqlarini bildirmek olar Beyinin dogurdanmi sol yarimkuresi diller Riyaziyyat mentiq agil grammatika tehlil ve yazi sag yarimkure ise reng qavrayisi musiqi texeyyul xetyal etme planlasdirma ritim hissi ve yaradiciliq kimi hisselere bolunur Bu alimlerin apardiqlari arasdirmalarada ilk olaraq Robert Ornsteyn arasdirmasina baxaq 1 2 Funksiyalari RedakteRobert Ornsteyn tedqiqatlari Redakte Beyin Paylarinin funksiyalara gore gosterilmesi Robert Ornsteynin tedqiqatlarinda yarimkurelerin dominantligi Sol beynin mentiq riyazi praktik analitik diller tehlil ve yazi sag beynin ise musiqi ritim hissi reng qavrayisi xeyal etme texyyul ve zovqe malik oldugu bildirilirdi Kaliforniya Universitetinin Professoru Robert Ornsteyn bu sahede apardigi arasdirmada beyinin her iki terefinin muxtelif funksiyalara malik olub olmadigini praktiki olaraq gosderdi O arasdirmasinda bildirdi ki beyinin sol terefi zedelenerse bedenin sag hissesi sag hisse zedelenerse bedenin sol hissesi iflic olur Robert Ornsteyn beyinin her iki terefinin birlikde islediyi bildirerek identik beyin ferziyyesinden cixis etdi O beyin hisselerinin hansi funksiyalari yerine yetirdiyini oyrenmek ucun oz telebeleri ile birlikde tedqiqatlara basladi Muxtelif telebelerini muxtelif sahelerede sinayaraq onlarin beyinlerinin hansi hisselerinin aktiv oldugunu musahide etdi Bunun ucun xususi aparatdan istifade edirdi Mektub ve insa yazmaq kubikleri duzeltmek riyazi messeleeri hell etmek mentiqi tehlil ve xeyal etmek kimi mxutelif sahelere beyin dalgalarini izledi Bele neticeye geldi ki sol beyin yarimkuresi Riyaziyyat mentiq agil grammatika tehlil ve yazi sag teref ise reng qavrayisi musiqi texeyyul xetyal etme planlasdirma ritim hissi ve yaradiciliq kimi funksiyalara ayrilir 3 Onun arasdirmalarinda oda mueyyen olunmusdur ki insan beyninin hansi hissesini daha cox isledirse hemin hisse de daha feal olur Lakin isledilmeyen hisseler ise geddikce zeyifleyir Ona gore de usaqlari boyuderken onlarin muxtelif sahelerde beyinlerinin inksaf etdirilmesine diqqet yetirilir Yeni arasdirmalar RedakteSebekeler Redakte Anna Abraham Mark Beeman Adam Bristol Kalina Christoff Andreas Fink Jeremy Gray Adam Green Rex Jung John Kounios Hikaru Takeuchi Oshin Vartanian Darya Zabelina kimi alimlerin tedqiqatlari Alimlerin fikrince yaradiciliq insan beyninin tek bolgesinde ya da tek bir hissesinde olmasi fikri dogru deyildir Insan beynin yaradiciligin hansi dovrunde ve hansi yaradiciliqla mesgul olmasindan asli olaraq beyinin mutelif bolgeleri fealiyyet gosterir Beyinin muxtelif bolgeleri hem sag hemde solda yerlesen hisseler qarsiya qoyulan meseleni tam olaraq yerine yetirmek ucun birlikde fealiyyet gosderir Gorulen islerden asli olaraq beyinin muxtelif hisseleri bu isde aktivlik gosderir Misal olaraq demek olar ki gozumuzle her hansisa hecmi olcmek ve bunu anlamaq beyinin dorzal arxa hissesi aktivlesir Bu hisse ise muxtelif hisseler ile elaqededir beyinin daxili divar girintileri intraparyetal sulkus frontal goz hisseleri Eger gorulen is dille bagildirsa bu zaman beyinin sese nezaret eden Broca bolgesi danisiqlari anlamaga nezaret eden Wernicke bolgesini gosdermek olar Yaradiciliq qabiliyyetine diqqet etdikde gormek olar ki bu sahenin 3 onemli hissesi meydana cixir Bunlar diqqeti merkeze yoneltmek yuructucu diqqet Sebekesi Xeyal sebekesi ve diqqet sebekesidir Gorulecek bir isin hell olunacaq bir problemin riyazi bir meselenin ya da her hansisa bir cetinliyin aradan qaldirilmasi ucun bir muddetlik cox zaman qisa bir muddet beyin butun diqqerini bir merkeze ya da her hansisa bir meseleye yoneldir Bu zaman beyinin yurutucu diqqet sebekesi aktiv fealiyyete kecir Bu sebeke ise beynin alin lobunda yerlesen profrontal korteksin yan ve xarici hisseleri yeni lateral hissesi ile elaqe yarada bilir Xeyal sebekesi adlandirdigimiz dusunce formasi insanlarin kecmisde indiki zamanda ve ya gelcek proseslerde hadiselerin ferqli dusunulmesi kecmis ya da indiki meselelere alternativ formada yanasma kimi simulyasiyalarin bol oldugu bir alandir Xeyal sebekesi insanlarin daha xeyalperest ferqli ve ya cox zamanda ozlerine serf eden formada qurduqlari simulyasiyalardir Diqqet sebekesi heyatda bas veren prosesleri izleyir ve bu proseslerin helli yolunda hansi istiqametin ve hansi melumatin qarsiya cixan meselenin hell yoluna daha uygun ve daha dogru oldugunu mueyyenlesdirerek onu qebul edir 4 Jeff Andersonun tedqiatalarinda Maqnit Rezonans texnikasi ile cekilen resimler Bu resimlere esasen beyinin hansi hissesinin qarsiya qoyulan meselenin helli ucun daha feal oldugu mueyyen olunmaga calisilirdi Utah Universiteti tedqiqatlari Redakte Utah Universitetinin alimleri 2 ile yaxin arasdirma aparmasi neticesinde mueyyen etdiler ki insan beyninin her iki terefinden birinin dominantligi yeni her hansi bir yarimkurenin digerine nisbetde yaxsi islemesi vu bu terefin insan uzerinde ustun olmasinin dogru olmadigi bildirilir Minden artiq insan uzerinde aparilan tedqiqatlarda nevroloqlar insan beyninin 7 min hissesini ayri ayriliqda inceleyir ve qeyd edirler Bu tedqiqatlar Maqnit Rezonans aparati vasitesiye aparilirdi Jeff Anderson bu tedqeqatin neticesi olaraq bildirir ki eslinde insan funkisyalarinin bezileri insan beyninin yalniz bir hissesinde cemlenmisdir Ancaq Anderson bunun yarimkurelerden her hansisa birinin daha usdun oldugu anlamina gelmediyini bildirdi 5 Hemcinin bax RedakteBeyinSinir sistemiDayaq ve hereket sistemi Anatomiya Qan damar sistemiSumuk iliyiXarici kecidler RedakteSinir sistemiBeynin sag ve sol yarimkurelerin funksiyasi barede yanlis bilinenler Arxivlesdirilib 2016 11 10 at the Wayback MachineYaraticiligin Gercek SinirbilimiSag ve sol beyin yarimkureleriIstinadlar Redakte Ilk Abzas Gundelik Heyatimizda 2016 11 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 02 15 Iki beyin hisselerinin eyni olmasi Ilk hisse Yaratici Bilisin Sinirbilimine qeder Utah Universiteti 2016 11 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 02 15 Menbe https az wikipedia org w index php title Beyin yarimkurelerinin funksiyalari amp oldid 5988280, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.